1
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tổ chức một số trò chơi toán học nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh lớp
5.
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. 1. Lý do chọn đề tài.
Như chúng ta đã biết: Học sinh tiểu học có trí thông minh khá nhạy bén, sắc
sảo, có óc tưởng tượng phong phú. Đó là tiền đề tốt cho việc phát triển tư duy toán
học. Nhưng các em cũng rất dễ bị phân tán, rối trí nếu bị áp đặt, căng thẳng hay quá
tải. Hơn nữa, học sinh ở bậc tiểu học cơ thể các em còn đang trong thời kỳ phát
triển hay nói cụ thể hơn là các hệ cơ quan còn chưa hoàn thiện vì thế sức dẻo dai
của cơ thể còn thấp, tâm lý chưa ổn định nên trẻ không thể ngồi lâu trong phòng
học cũng như làm một việc gì đó trong thời gian dài. Vì vậy muốn giờ học có hiệu
quả thì đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học: “Lấy học sinh
làm trung tâm”, hướng tập trung vào học sinh, trên cơ sở hoạt động của các em.
Đối với môn Toán ở tiểu học, nếu mỗi giáo viên chỉ truyền đạt, giảng giải
theo các tài liệu đã có sẵn trong sách giáo khoa, trong các sách hướng dẫn và thiết
kế bài dạy một cách rập khuôn, máy móc thì sẽ làm cho học sinh học tập một cách
thụ động. Điều đó sẽ khiến cho việc học tập của học sinh diễn ra thật đơn điệu, tẻ
nhạt và kết quả học tập không cao. Nó là một trong những nguyên nhân gây cản trở
việc đào tạo các em thành những con người năng động, tự tin, sáng tạo sẵn sàng
thích ứng với những đổi mới diễn ra hàng ngày.
Yêu cầu của giáo dục hiện nay đòi hỏi phải đổi mới phương pháp dạy học môn
toán ở bậc tiểu học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học
sinh. Vì vậy người giáo viên phải gây được hứng thú học tập cho các em bằng cách
lôi cuốn các em tham gia vào các hoạt động học tập. Trò chơi học tập là một hoạt
động mà các em hứng thú nhất. Các trò chơi có nội dung toán học lí thú và bổ ích
phù hợp với nhận thức của các em. Thông qua các trò chơi, các em sẽ lĩnh hội
2
những tri thức toán học một cách dễ dàng; kiến thức sẽ được củng cố, khắc sâu một
cách vững chắc, tạo cho các em niềm say mê, hứng thú trong học tập, trong việc
làm. Khi chúng ta đưa ra được các trò chơi toán học một cách thường xuyên, khoa
học thì chắc chắn chất lượng dạy học môn toán sẽ ngày càng được nâng cao.
Chính vì những lý do nêu trên, cộng với những kinh nghiệm giảng dạy của bản
thân trong những năm qua. Nhằm giúp học sinh khắc sâu được những kiến thức đã
học, biết vận dụng vào trong đời sống thực tế hàng ngày tôi mạnh dạn chọn viết
sáng kiến kinh nghiệm về: “Tổ chức một số trò chơi toán học nhằm gây hứng
thú học tập cho học sinh lớp 5”.
+ Điểm mới của đề tài:
Góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở Tiểu học theo phương
hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh, tăng cường hoạt
động cá thể phối hợp với học tập giao lưu. Hình thành và rèn luyện kỹ năng vận
dụng kiến thức vào thực tiễn.
Góp phần gây hứng thú học tập môn Toán cho học sinh, một môn học được
coi là khô khan và khó khăn, thì việc đưa ra trò chơi toán học nhằm để các em học
mà chơi, chơi mà học. Trò chơi toán học không những chỉ giúp các em lĩnh hội
được tri thức mà còn giúp các em củng cố và khắc sâu các tri thức đó.
Tôi chọn đề tài nghiên cứu này nhằm giúp học sinh nắm kiến thức môn Toán
ngày càng vững vàng hơn, hăng say trong các giờ học toán, nâng cao chất lượng
giảng dạy và làm nền tảng vững chắc cho các lớp trên.
Điểm mới trong việc nghiên cứu và áp dụng đề tài này là sự lựa chọn các trò
chơi dạy học toán phù hợp với đối tượng học sinh của lớp qua từng dạng bài, một
sáng kiến mang tính mới mẻ mà từ trước tới nay ít được vận dụng hoặc có vận
dụng thì cũng đang dừng lại mang tính hình thức, chưa thực sự mang lại hiệu quả
cao.
3
1. 2. Phạm vi áp dụng của sáng kiến:
Sáng kiến kinh nghiệm: “Tổ chức một số trò chơi toán học nhằm gây
hứng thú học tập cho học sinh lớp 5” được nghiên cứu và áp dụng cho học sinh
lớp 5A, lớp tôi đang trực tiếp chủ nhiệm trong năm học 2013 - 2014.
II. PHẦN NỘI DUNG
2.1 Thực trạng vấn đề mà đề tài cần giải quyết:
Trong quá trình thực hiện nội dung và chương trình sách giáo khoa mới đã
nhiều năm, song việc hình thành các phương pháp giảng dạy phù hợp với nội dung
chương trình sách giáo khoa, phù hợp với các đối tượng học sinh vẫn còn nhiều
khó khăn, học sinh còn thụ động, chưa thực sự đáp ứng được các yêu cầu mà sách
giáo khoa mới đã định ra, chưa thích ứng cách học theo sách giáo khoa mới.
Trên thực tế, trong các giờ toán học, học sinh tiếp thu còn thụ động, nhất là
những học sinh ngại phát biểu, tiếp thu chậm. Cuối tiết học, học sinh thường uể oải,
ít tập trung chú ý vào bài vì đặc điểm của học sinh tiểu học là: “Dễ nhớ, mau quên,
chóng chán”. Học sinh thường hiếu động hơn khi hoạt động bằng tay, thích được sử
dụng đồ dùng trực quan.
Qua tìm hiểu một số đồng nghiệp ở trường, tìm hiểu học sinh, tài liệu tham
khảo. Tôi nhận thấy đa số giáo viên chưa vận dụng được việc đưa các trò chơi học
toán vào giảng dạy hoặc có đưa trò chơi học toán vào giờ học cũng chỉ trong những
giờ thao giảng. Sở dĩ có tình trạng trên là do giáo viên chưa hiểu hết được tác dụng
của trò chơi trong giờ học toán. Một số giáo viên thì nghĩ việc tổ chức các trò chơt
sẽ mất thời gian... vì vậy mà giờ học toán còn khô khan, học sinh còn thụ động
trong học tập, một số học sinh yếu kém còn ngại học toán, đến giờ học toán các em
không hứng thú dẫn đến kết quả học tập không cao.
Mặc dù đã được tiếp thu các chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học do
Phòng, Sở GD - ĐT tổ chức. Song để tổ chức trò chơi trong các giờ dạy học sao
cho mang lại hiệu quả như giáo viên mong muốn quả là một điều không đơn giản.
Nó cần nhiều thời gian để đầu tư suy nghĩ, tìm tòi, chuẩn bị nguyên vật liệu...Mặt
4
khác tổ chức trò chơi sao cho học sinh tiếp xúc cảm thấy hấp dẫn và thích thú thì
phụ thuộc hoàn toàn vào công tác tổ chức của người giáo viên. Đặc điểm về tư duy
của học sinh tiểu học chủ yếu là tư duy trực quan, vật thật hay thông qụa những
hành động cụ thể để hình thành khái niệm, kiến thức, kỹ năng. Học sinh tiểu học rất
dễ xúc động và thích tiếp xúc với mọi sự vật, hiện tượng nào đó nhất là những sự
vật, hiện tượng gây cảm xúc mạnh.
Năm học 2013 - 2014 tôi được phân công giảng dạy lớp 5A. Tổng số học sinh
của lớp là 31 em, có 18 em nữ. Ngay từ đầu năm học mới, sau khi nhận lớp tôi đã
bắt tay ngay vào khảo sát, tìm hiểu về tình hình và chất lượng học tập học sinh.
Kết quả khảo sát môn Toán đầu năm học như sau:
Thời điểm
KS
TSHS
Giỏi
(Điểm 9 -10)
Khá
(Điểm 7- 8)
Trung bình
(Điểm 5- 6)
Yếu
(Điểm 1- 4)
SL
SL
%
SL
%
SL
%
Đầu năm học
(Tháng
9/2013)
31
8
10
32,3%
9
29,0%
4
12,9%
Qua kết quả trên, tôi nhận thấy rằng: Chất lượng học tập của các em còn thấp,
số lượng học sinh khá giỏi ít, số học sinh yếu còn chiếm tỷ lệ khá cao. Trong giờ
học các em học còn uể oải, nắm kiến thức còn chậm khiến giáo viên phải mất nhiều
thời gian.
Từ thực trạng trên, để công việc đạt hiệu quả tốt hơn, giúp các em có hứng
thú trong học tập, nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. Tôi đã mạnh dạn
cải tiến nội dung, phương pháp trong giảng dạy, đưa những kiến thức được coi là
khô khan của môn toán thành những trò chơi học tập nhằm mục đích giúp các em
học mà chơi, chơi mà học. Trò chơi toán học không những chỉ giúp các em lĩnh hội
được tri thức mà còn giúp các em củng cố và khắc sâu các tri thức đó. Vì vậy tôi
5
nhận thấy rằng đưa trò chơi vào giờ học toán ở tiểu học là cần thiết, nhất là trong
giờ học toán của lớp 5.
2. 2. Những giải pháp:
2.2.1 Nhận thức về tác dụng của trò chơi Toán học:
Hoạt động vui chơi là hoạt động mà động cơ của nó nằm trong chính quá
trình hoạt động bản thân trò chơi chứ không nằm ở kết quả chơi.
Trò chơi là loại phổ biến của hoạt động vui chơi là chơi theo luật, luật của
trò chơi chính là các quy tắc định rõ mục đích, kết quả và yêu cầu của hành động
trò chơi, luật của trò chơi có thể tường minh có thể không.
Trò chơi học tập là trò chơi mà luật của nó bao gồm các quy tắc gắn với kiến
thức kỹ năng có được trong hoạt động học tập, gần với nội dung bài học, giúp học
sinh khai thác vốn kinh nghiệm của bản thân để chơi, thông qua chơi học sinh được
vận dụng các kiến thức kỹ năng đã học vào các tình huống của trò chơi. Do đó học
sinh được thực hành luyện tập củng cố mở rộng kiến thức kỹ năng đã học. Như vậy
trong trò chơi học tập các kỹ năng môn toán được đưa vào trò chơi.
Chơi là một nhu cầu cần thiết đối với học sinh Tiểu học, có thể nói nó quan
trọng như ăn, ngủ, học tập trong đời sống các em. Chính vì vậy các em luôn tìm
mọi cách và tranh thủ thời gian trong mọi điều kiện để chơi. Được chơi các em sẽ
tham gia hết sức tự giác và chủ động. Khi chơi các em biểu lộ tình cảm rất rõ ràng
như niềm vui khi thắng lợi và buồn bã khi thất bại. Vui mừng khi thấy đồng đội
hoàn thành nhiệm vụ, bản thân các em thấy có lỗi khi không làm tốt được nhiệm vụ
của mình. Vì tập thể mà các em khắc phục khó khăn, phấn đấu hết khả năng để
mang lại thắng lợi cho tổ, nhóm trong đó có mình. Đây chính là đặc tính thi đua rất
cao của các trò chơi. Vì vậy khi đã tham gia trò chơi, học sinh thường vận dụng hết
khả năng về sức lực, tập trung sự chú ý, trí thông minh và sự sáng tạo của mình.
Trò chơi học tập làm thay đổi hình thức hoạt động của học sinh, giúp học
sinh tiếp thu kiến thức một cách tự giác tích cực. Giúp học sinh rèn luyện củng cố
kiến thức đồng thời phát triển vốn kinh nghiệm được tích luỹ qua hoạt động chơi.