1
PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong bối cảnh sự phát triển nhanh chóng của xã hội ngày nay, để đối mặt với
những thách thức của thế kỷ XXI, chúng ta cần thực hiện các biện pháp đáp ứng
một cách kịp thời để thay đổi cách tiếp cận giáo dục. Giáo dục không chỉ giới hạn
ở việc truyền đạt thông tin mà còn là quá trình hình thành những phẩm chất, kỹ
năng và tư duy linh hoạt cho học sinh. Theo cách giáo dục xưa, phương pháp giáo
dục truyền thống thường chỉ tập trung vào củng cố kiến thức và kiểm tra năng lực
học tập. Tuy nhiên, để phát triển một cách toàn diện, học sinh cần trải nghiệm
những hoạt động thực tế và hấp dẫn hơn. Do đó, việc tích cực cải tiến phương pháp
giáo dục và tạo ra môi trường học tập đầy sáng tạo là rất quan trọng. Qua đó,
không chỉ đảm bảo sự phát triển toàn diện cho học sinh mà còn giúp các em trang
bị những kỹ năng cần thiết để thành công trong tương lai.
Chính vì vậy, việc phát triển một môi trường học tập sáng tạo và tích cực là
vô cùng quan trọng, từ đó khuyến khích sự tò mò và sự tham gia tích cực của học
sinh. Điều này không chỉ đảm bảo sự phát triển toàn diện mà còn giúp các em được
trang bị những kỹ năng sống quan trọng để thành công trong tương lai. Học sinh ở
cấp THPT đang trải qua giai đoạn chuyển tiếp quan trọng từ trung học cơ sở. Giai
đoạn này khá đặc trưng bởi nó quy tụ nhiều yếu tố khác nhau như tâm lý, tư duy và
tình cảm. Học sinh ở cấp độ học này này phát triển đa dạng ở mặt thể chất, tinh
thần và tâm sinh lý. Các em thể hiện sự tò mò với thế giới xung quanh, khả năng
tiếp thu thông tin cũng nhanh chóng và tham gia tích cực vào các hoạt động mới.
Điều quan trọng là, học sinh ở độ tuổi này trải qua sự biến động nhanh chóng về
cảm xúc và trở nên nhạy cảm với tâm trạng của mình. Việc xây dựng một mô hình
lớp học hạnh phúc và khuyến khích tính tích cực thông qua hoạt động trải nghiệm
hướng nghiệp là một cách hiệu quả giúp học sinh vừa phát triển toàn diện vừa
động viên các em nuôi dưỡng và theo đuổi ước mơ. Quá trình tham gia hoạt động
này góp phần rất lớn vào việc giúp học sinh đối mặt với những thách thức trong
tương lai một cách tự tin hơn. Đây thực sự là một bước quan trọng trong việc xây
dựng một hệ thống giáo dục linh hoạt và đáp ứng đúng nhu cầu của thế kỷ XXI, hỗ
trợ học sinh trở thành những cá nhân tự chủ, sáng tạo và hạnh phúc.
Trong chương trình dạy học hiện tại, tiết hoạt động hướng nghiệp đóng vai trò
vô cùng quan trọng trong việc hỗ trợ sự phát triển toàn diện của học sinh THPT,
đặc biệt là giúp các em chuẩn bị tốt hơn cho bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời
- lựa chọn nghề nghiệp. Trong quá trình tham gia vào các hoạt động này, học sinh
không chỉ có cơ hội khám phá và hiểu rõ hơn về đặc thù của từng ngành nghề mà
còn phát triển những kỹ năng quan trọng như lập kế hoạch sự nghiệp tương lai,
giao tiếp, làm việc nhóm, và quản lý thời gian. Một trong những ảnh hưởng tích
cực lớn nhất của hoạt động hướng nghiệp là giúp học sinh xác định rõ hơn về sở
thích, kỹ năng và mục tiêu nghề nghiệp của mình. Qua việc tìm hiểu về các ngành
2
nghề khác nhau, các em sẽ có cơ hội khám phá những lĩnh vực mà mình có thể
đam mê và phát huy tốt nhất.
Chính vì tầm quan trọng của việc phát huy tính tích cực cho học sinh, chúng
tôi đã lựa chọn đề tài “Xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực
thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề tại trường
THPT Anh Sơn 1 (Sách Cánh Diều)”. Thông qua các biện pháp, chúng tôi mong
muốn các em học sinh có thể phát huy được tính tích cực trong học tập lẫn cuộc
sống, hướng đến hình thành mong muốn nghề nghiệp trong tương lai.
2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của nghiên cứu là khám phá và xây dựng một mô hình giáo dục
mới, tập trung vào tạo ra một môi trường học tập tích cực và hạnh phúc cho học
sinh. Nghiên cứu tập trung vào việc áp dụng các hoạt động trải nghiệm hướng
nghiệp theo chủ đề nhằm khuyến khích sự tham gia tích cực của học sinh, đồng
thời giúp các em hiểu rõ hơn về các lĩnh vực nghề nghiệp và phát triển những kỹ
năng sống, năng lực phẩm chất quan trọng. Mô hình này không chỉ tạo ra một môi
trường học tập tích cực và hạnh phúc trong nhà trường, mà còn hướng đến mục
tiêu thúc đẩy sự phát triển toàn diện của học sinh, từ khía cạnh tinh thần đến khía
cạnh nghề nghiệp. Bằng cách này, nghiên cứu hy vọng đưa ra những hướng dẫn và
phương pháp mới để cải thiện chất lượng giáo dục hướng nghiệp tích cực.
3. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực thông qua
các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu này nhấn mạnh vào nhiệm vụ chứng minh độ hiệu quả khi xây
dựng một mô hình lớp học hạnh phúc và khuyến khích học sinh phát huy bộ kỹ
năng, năng lực tích cực thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo
chủ đề. Nghiên cứu cũng hướng đến nhiệm vụ đánh giá và phân tích tác động của
mô hình này đối với trải nghiệm học tập và tâm lý của học sinh Trung học Phổ
thông. Qua kết quả mang lại, nghiên cứu hy vọng sẽ đạt được những kết quả khả
quan, trở thành tư liệu tham khảo bổ ích cho công tác giáo dục lớp học tích cực
trong hoạt động hướng nghiệp cho học sinh THPT.
5. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu "Xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực
thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề tại trường
THPT Anh Sơn 1" áp dụng một số phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp khảo sát, đánh giá:
+ Thực hiện khảo sát với học sinh để đánh giá mức độ hài lòng về mô hình
lớp học hạnh phúc trong quá trình học tập.
3
+ Đánh giá ý kiến và mong muốn của học sinh đối với các hoạt động trải
nghiệm hướng nghiệp.
- Phương pháp phân tích tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu, nghiên cứu trước
đây và các mô hình giáo dục tích cực để xây dựng cơ sở lý thuyết cho nghiên cứu.
- Phương pháp thực nghiệm thực tế: Tổ chức và thực hiện các hoạt động trải
nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề trong lớp học để đánh giá tác động và phản hồi
từ học sinh.
- Phương pháp phỏng vấn: Tiến hành phỏng vấn với giáo viên, học sinh, và
người hướng dẫn nghề nghiệp để hiểu rõ hơn về trải nghiệm của họ và thu thập
thông tin sâu rộng.
- Phương pháp phân tích thống kê: Sử dụng các phương pháp thống kê để
phân tích dữ liệu thu thập từ các bước khảo sát và phỏng vấn, từ đó rút ra kết luận
và đánh giá hiệu suất của mô hình
6. Đóng góp mới của đề tài
Đề tài nghiên cứu mang đến một góc nhìn mới về giáo dục hướng nghiệp, tập
trung vào việc tạo ra môi trường học tập sôi nổi, sáng tạo, và tích cực bằng cách sử
dụng những hoạt động phong phú. Thay vì chỉ chú trọng vào việc truyền đạt kiến
thức, đề tài nhấn mạnh việc kích thích sự tích cực và sự hứng thú của học sinh qua
5 biện pháp sáng tạo, từ xây dựng bộ tiêu chí, rèn luyện một số kỹ năng sống quan
trọng, thảo luận nhóm, sân khấu hoá và ứng dụng công nghệ thông tin.
Ngoài ra, mô hình lớp học hạnh phúc cũng là môi trường hiệu quả để học sinh
phát triển kỹ năng sống, khám phá đam mê, hiểu về bản thân mình thông qua các
hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Đồng thời, đề tài cũng nhấn mạnh việc xây
dựng một mô hình lớp học sử dụng các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo
chủ đề. Điều này không chỉ giúp học sinh hiểu rõ hơn về các nghề nghiệp mà còn
giúp các em phát triển các kỹ năng sống quan trọng và xác định hướng nghiệp phù
hợp với sở thích và thế mạnh cá nhân.
4
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương 1. Cơ sở lí luận
1. Yêu cầu xây dựng lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực
Lớp học hạnh phúc không chỉ đề cập đến việc học sinh cảm thấy vui vẻ và hài
lòng trong quá trình học tập mà còn nói đến một môi trường học tập giúp học sinh
cảm thấy an toàn, thoải mái. Trong lớp học hạnh phúc, giáo viên đóng vai trò quan
trọng trong việc tạo ra một môi trường tích cực bằng cách khích lệ sự tham gia,
sáng tạo và phát triển cá nhân của từng học sinh. Thông qua đó giúp học sinh trở
nên tích cực hơn, tự tin hơn và chủ động trong quá trình học tập. Học sinh vừa là
người tiếp nhận kiến thức vừa là người tìm kiếm kiến thức, đặt ra câu hỏi và thách
thức bản thân. Học sinh tích cực thường có tinh thần cầu tiến, không ngừng nỗ lực
để vượt qua khó khăn và đạt được mục tiêu cá nhân. Đồng thời, học sinh cũng biết
cách hợp tác, chia sẻ và tôn trọng ý kiến của người khác trong quá trình học tập và
làm việc nhóm.
Công văn số 4088/BGDĐT-GDTH ngày 25 tháng 8 năm 2022 đã đưa ra
hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục mới: “Trong quá trình đổi mới nội dung
dạy học, cần tập trung vào đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới cách thức tổ
chức các hoạt động giáo dục sao cho nhẹ nhàng, tự nhiên, hiệu quả nhằm phát huy
tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh”. Nghị quyết số 29-NQ/TW của
Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI được ban hành vào ngày 4 tháng 11 năm
2013 đã đưa ra nhiều quan điểm chỉ đạo quan trọng: “Phát triển GD&ĐT là nâng
cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo
dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất
người học; học đi đôi với hành; lí luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết
hợp với giáo dục gia đình và xã hội. Khích lệ thầy cô nâng cao tinh thần trách
nhiệm, xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, thân thiện, tích cực hướng tới
xây dựng Trường học hạnh phúc”. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về
đổi mới phương pháp giáo dục đã nhấn mạnh: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương
pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo
và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một
chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học,
tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng
lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý
các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học.”
2. Nội dung kiến thức, mục tiêu của chương trình Hoạt động trải nghiệm
hướng nghiệp 10 (sách Cánh Diều)
Chương trình Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10 hướng đến mục tiêu
tạo ra một môi trường học tập sôi động và ý nghĩa, giúp học sinh khám phá và phát
triển bản thân thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Chương trình
nhằm giúp học sinh có cơ hội khám phá vai trò của nhà trường trong việc xây dựng
5
một môi trường học tập tích cực và hỗ trợ sự phát triển toàn diện của học sinh,
giúp học sinh nhận biết và phát triển các kỹ năng, sở thích, sở trường của bản thân
để có thể tự tin và thành công trong tương lai. Bên cạnh đó, chương trình Hoạt
động trải nghiệm hướng nghiệp 10 còn giúp học sinh rèn luyện khả năng suy luận,
phân tích và đánh giá thông tin một cách khách quan và tích cực, nhấn mạnh vai
trò và trách nhiệm của học sinh trong việc hỗ trợ và chia sẻ trách nhiệm với gia
đình. Hơn nữa, chương trình còn khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt
động xã hội, tăng cường nhận thức về vấn đề môi trường và khuyến khích học sinh
tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường. Đặc biệt, chương trình Hoạt động
trải nghiệm hướng nghiệp 10 cung cấp cho học sinh thông tin về các ngành nghề,
lĩnh vực học tập để học sinh có thể đưa ra quyết định hợp lý về tương lai nghề
nghiệp.
Yêu cầu về kiến thức của chương trình Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp
10 đòi hỏi học sinh phải có hiểu biết sâu sắc về các lĩnh vực và chủ đề mà chương
trình đề cập. Đây không chỉ đơn giản là việc nhận thức về các khái niệm và nguyên
tắc căn bản, mà còn bao gồm khả năng áp dụng kiến thức vào các tình huống thực
tiễn và nắm bắt được tầm quan trọng của từng chủ đề đối với sự phát triển của cá
nhân và xã hội. Học sinh cần phải hiểu về cơ sở hạ tầng giáo dục, vai trò của
trường học trong việc tạo ra một môi trường học tập tích cực, và ảnh hưởng của
môi trường học tập đến quá trình phát triển cá nhân. Đồng thời, các em cần phải
nắm vững các khái niệm như quản lý giáo dục, phương pháp giảng dạy hiệu quả,
các yếu tố tạo nên một môi trường học tập an toàn và khuyến khích. Ngoài ra, học
sinh còn cần phải hiểu rõ về các ngành nghề khác nhau, yêu cầu và cơ hội nghề
nghiệp trong từng lĩnh vực, cách phát triển một kế hoạch nghề nghiệp hiệu quả.
Điều này bao gồm việc nắm bắt thông tin về xu hướng thị trường lao động, kỹ
năng cần thiết cho từng ngành, các nguồn tài nguyên hỗ trợ trong việc tìm kiếm
việc làm hoặc tiếp tục học tập.
Về kỹ năng, chương trình Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10 đòi hỏi học
sinh phải phát triển một loạt các kỹ năng quan trọng cần thiết cho sự thành công
trong tương lai của các em. Đây không chỉ là những kỹ năng cụ thể liên quan đến
từng chủ đề mà chương trình đề xuất, mà còn bao gồm những kỹ năng tổng quát và
linh hoạt, có thể áp dụng được trong nhiều tình huống khác nhau. Một trong những
kỹ năng quan trọng mà chương trình đề cập là kỹ năng giao tiếp hiệu quả. Học sinh
cần phải có khả năng thể hiện ý kiến của mình một cách rõ ràng và mạch lạc, cũng
như khả năng lắng nghe và hiểu biết quan điểm của người khác. Bên cạnh đó, học
sinh cần phải có kỹ năng làm việc nhóm, biết cách làm việc cùng nhau, chia sẻ ý
kiến, tôn trọng và tin tưởng lẫn nhau. Hơn thế nữa,, khả năng phản biện và giải
quyết vấn đề cũng được coi là một kỹ năng quan trọng. Học sinh cần phải có khả
năng đánh giá và phân tích thông tin một cách logic và khách quan, đồng thời tìm
kiếm và đề xuất các giải pháp sáng tạo cho các thách thức mà các em gặp phải.