SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
RÈN LUYỆN MỘT S KỸ NĂNG
THÀNH LẬP BIỂU ĐỒ MÔN ĐIẠ LÍ
CHO HC SINH LỚP 12 TRƯỜNG
THPT BA VÌ
yếu lý lịch
-
H và tên: Đinh Thị Thanh Huyền
-
Ngày sinh: 18 - 04 - 1976
-
m vào ngành: 12 - 2002
-
Chức vụ đơn vị công tác:
Giáo vn
- Trình độ chuyên môn: Đại học sư phạm, khoa
Đ
ịa lý
-
Hệ đào tạo: Chính quy
-
Bộ môn giảng dạy: Địa lý
-
Ngoại ngữ: Không
-
Trình độ chính trị: Sơ cấp
A. Phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Biểu đ địa là một công cụ trực quan, là một phương tiện không thể thiếu
trong giảng dạy, nghiên cứu và học tập địa lý nhất địa lý kinh tế xã hội.
Biểu đlà mt hình vẽ có tính trực quan cao cho phép tả: Động thái phát triển
của một hiện tượng địa , thhiện quy , đlớn của một đại ng, so sánh
tương quan vđộ lớn giữa các đại lượng, thhiện tỉ lcơ cu thành phần trong
một tổng thể hoặc nhiều tổng thể có cùng một đại lượng, th hiện quá trình chuyển
dịch cấu các thành phần qua mt số năm. Trong môn học địa , biểu đồ trở
thành một phần quan trọng không thể thiếu trong kênh hình. th nói, biểu đồ là
một trong những “Ngôn ngữ đặc thù” của khoa học địa lí. Kĩ năng thể hiện biểu đồ
đã trthành mt yêu cầu không thể thiếu đối với người dy và học b môn khoa
học này. Ngoài ra kĩ ng thể hin biểu đồ cũng đã tr thành mt nội dung đánh
giá học sinh học môn địa lí ở trường THPT.
Hin nay trong các chương trình địa lý THCS cho đến THPT, biểu đồ không
được đề cập một cách hệ thống và khoa học. Điều đó đã dẫn tới khả năng thành lập
s dụng biểu đồ ở hầu ht học sinh còn nhiều hạn chế.
Vi xu ớng dạy học ly học sinh làm trung tâm nhm khuyến khích học sinh
tự học, tự nghiên cứu. Trong khi đó chương trình sách giáo khoa địa lý số tiết thực
hành lại rt ít cho nên học sinh ít có cơ hội rèn luyện năng thành lập biểu đồ,
một trong những kỹ năng giúp học sinh tự học, tự nghiên cứu.
2. Mc đích nghiên cứu:
Để nhằm đổi mới phương pháp dy học nâng cao cht ợng hiệu quả
của học sinh trường THPT Ba Vì nói riêng và các trường THPT nói chung.
Knăng thành lập biểu đ địa có ý nghĩa quan trọng cả v mặt sư phạm
thc tiễn.
- V mặt phạm: việc thành lập biểu đsgiúp người học phát triển
duy, tính độc lập, sáng tạo trong học tập đồng thời nó giúp người học hiểu và khắc
sâu kiến thức địa lý một cách vững chắc.
V mặt thực tiễn: việc thành lập biểu đồ giúp người học trình bày một ch
sinh động trực quan những kiến thức địa lý cần thể hiện.
Xuất phát tlý do nói trên vi nhng kinh nghim ca bn thân, tôi tiến
hành thực hiện sáng kiến kinh nghiệm y dựng một số kỹ năng thành lp biểu đồ
để áp dụng dạy học địa lý lớp 12 trường THPT Ba Vì và thông qua i tp này,
bản thân i rất mong muốn góp một phần của mình vào việc nâng cao chất ng
dy và học địa lý ở trường THPT Ba Vì nói riêng và THPT nói chung.
3. Nhiệm vụ nghiên cu.
3.1. Biểu đồ địa lý:
Biu đồ là hình hóa các sliu thống kê nhằm giúp nời sử dụng nhận
biết một cách trực quan các đặc trưng về số lượng, một phần v chất lượng hoặc
động lực của các đối ợng, hiện tượng.
Biu đồ địa lý là một hình vẽ cho phép mô tả mộtch d dàng tiến trình của
một hiện tượng, mối ơng quan về độ lớn của các đại lượng hoặc kết cấu thành
phần trong một tng thể của các đối tượng địa lý.
3.2. Các dng biu hiện của biểu đồ địa lý thường gặp ở trường THPT.
- Dng biểu đồ hình cột: Dng biểu đồ này khá đa dạng bao gồm cột đơn, cột
chồng lên nhau, cột ghép ……
- Dng biểu đồ thanh ngang: Thực chất là một dạng biểu đ cột khi trục đứng
trục ngang đổi chỗ cho nhau.
- Dạng biểu đồ ô vuông: Dạng này th hiện một hình vuông lớn, khi thể hiện
cơ cấu của một tổng, nó được chia thành 100 ô vuông nhỏ.
- Dạng biểu đồ miền: Là loại bểu đồ thể hiện được ccơ cấu động thái
phát triển của các đối ợng. Toàn b biểu đồ là một hình chnhật trong đó được
chia thành các miền khác nhau. Dạng này th thể hiện cả giá trị tuyệt đối và
tương đối.
- Dng biểu đồ hình tròn: Được dùng đthể hiện qui cơ cấu các
thành phn trong một tng thể.
- Dạng biểu đồ đường (đồ thị): Thể hiện c giá trị tương đối và tuyệt đối.
- Dng biểu đồ kết hợp: Phbiến là dng biểu đkết hợp giữa biểu đồ cột
đường biểu diễn.
Ngoài ra n gặp nhiều dạng khác của biểu đnhư biểu đồ tam giác, hình
thoi, hình tr
3.3 Kĩ năng thành lp biểu đồ địa ở bậc THPT:
3.3.1. Khi thành lập biểu đồ cần tuân thủ 3 nguyên tắc:
- Khoa hc: Biểu đồ phải đảm bảonh chính xác (dựa trênsở toán học)
- Trực quan: Biểu đồ được thành lập phải rõ ràng, dđọc (nghĩa là nhìn vào
biểu đồ người đọc biết được ý đ cũng như nội dung người thành lập muốn
truyền đạt).
- Thm mĩ: Biểu đ phải đẹp, hài hòa trong cách th hiện.
Để đảm bảo được tính trực quan và thẩm , khi vẽ biểu đồ người ta thường
dùng hiệu để phân biệt các đối tượng trên biểu đ. c hiệu này thường
được biểu thị bng các cách:
+ Gch nền: (gạch dọc, ngang, chéo, ô vuông)
+ Dùng các ước hiệu toán học: (dấu cng, trừ, nhân)
3.3.2 Kĩ năng thành lp các dạng biểu đồ ở chương trình địa lý THPT:
i. Kĩ năng chung:
Ñeå thaønh laäp ñöôïc moät bieåu ñoà ñòa lyù caàn phaûi naém vöõng caùc qui trình
chung sau:
- Kĩ năng lựa chọn được biểu đồ thích hợp nhất
- Kĩ năng tính toán xử lí các số liu ví d như: