So sánh các chỉ số glycat hóa trong vấn đề đánh giá biến chứng thận trên bệnh nhân đái tháo đường

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> SO SÁNH CÁC CHỈ SỐ GLYCAT HÓA TRONG VẤN ĐỀ ĐÁNH GIÁ<br /> BIẾN CHỨNG THẬN TRÊN BỆNH NHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG<br /> Lê Quốc Tuấn*, Nguyễn Thị Lệ*, Nguyễn Thị Hiệp**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: So sánh các chỉ số glycat hóa bao gồm: đường huyết đói, fructosamine, HbA1c, khoảng trống<br /> glycat hóa (GG) trong vấn đề đánh giá biến chứng thận trên bệnh nhân đái tháo đường.<br /> Phương pháp:Nghiên cứu cắt ngang phân tích.<br /> Kết quả: Qua khảo sát trên nhóm bệnh nhân đái tháo đường điều trị ngoại trú tại Bệnh viện Đại học Y<br /> Dược Tp.HCM, chúng tôi ghi nhận giá trị trung bình của các chỉ số glycat hóa như sau: đường huyết đói là<br /> 145,9 ± 56,8 mg/dl, HbA1c là 7,5 ± 0,9%, fructosamine là 275,8 ± 66,3 μmol/L, khoảng trống glycat hóa (GG) là<br /> 0,004 ± 0,714%, không có sự khác biệt có ý nghia giữa hai nhóm bệnh nhân nam và nữ. Khoảng trống glycat hóa<br /> có mối tương quan độc lập ở mức trung bình với đạm niệu (R = 0,561, P < 0,0001) và độ lọc cầu thận theo CKDEPI (r = -0,491, P < 0,001).<br /> Kết luận: Khoảng trống glycat hóa có vai trò ưu thế hơn các chỉ số glycat hóa khác như đường huyết,<br /> HbA1c, fructosamine trong việc đánh giá các biến chứng thận ĐTĐ.<br /> Từ khóa:Đái tháo đường (ĐTĐ), fructosamine, HbA1c, khoảng trống glycat hóa (GG).<br /> <br /> ABSTRACT<br /> COMPARING THE GLYCATION MEASUREMENTS IN ASSESSMENT OF DIABETIC<br /> NEPHROPATHY<br /> Le Quoc Tuan, Nguyen Thi Le, Nguyen Thi Hiep<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 19 - Supplement of No 1 - 2015: 179 - 185<br /> Objective: To compare the glycation measurements, including: fasting glucose plasma, serum fructosamine,<br /> HbA1c, glycation gap (GG) for assessment of diabetic nephropathy.<br /> Method:Analysis cross-sectional study<br /> Results: The study recorded the average value of the different glycation measurements: fasting plasma<br /> glucose 145.9 ± 56.8 mg / dl, HbA1c 7.5 ± 0.9%, fructosamine 275.8 ± 66.3 μmol/L, glycation gap (GG) 0.004 ±<br /> 0.714%. There are not the significant differences between male and female patients. Glycation gap independently<br /> correlated with the level of proteinuria (r = 0.561, P < 0.0001) and glomerular filtration rate according to the<br /> CKD-EPI formula (r = -0.491, P < 0.001).<br /> Conclusion: Glycation gap is more useful than different glycation measurements such as fasting plasma<br /> glucose, HbA1c, fructosamine in the evaluation of diabetic nephropathy.<br /> Key words: diabetes mellitus, fructosamine, HbA1c, glycation gap (GG).<br /> tình hình bệnh ĐTĐ và yếu tố nguy cơ vào năm<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> 2003 được tiến hành trên cả nước, kết quả ghi<br /> Tỷ lệ đái tháo đường (ĐTĐ) đang ngày càng<br /> nhận tỷ lệ mắc bệnh ĐTĐ là 2,7%, trong đó<br /> tăng nhanh trong dân số, ước đoán có thể lên<br /> vùng đô thị và khu công nghiệp có tỷ lệ mắc<br /> đến 380 triệu người trên toàn thế giới vào năm<br /> bệnh đến 4,4%(14). Theo đó, tỷ lệ các biến chứng<br /> 2025(1). Tại Việt Nam, theo điều tra quốc gia về<br /> * Bộ môn Sinh lý học ĐHYD TP.HCM<br /> Bộ môn Kỹ Thuật Y Sinh, ĐH Quốc Tế, ĐH Quốc Gia Tp. HCM<br /> Tác giả liên lạc: BS Lê Quốc Tuấn ĐT: 01696929792<br /> Email: tuan_lqc@yahoo.com<br /> <br /> **<br /> <br /> Nội Tổng quát<br /> <br /> 179<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> mạn tính gây nên bởi ĐTĐ cũng tăng lên đáng<br /> kể, trong đó bệnh thận ĐTĐ là biến chứng<br /> thường gặp và gây nhiều hậu quả nghiêm trọng<br /> cho bệnh nhân. Bệnh thận ĐTĐ ở bệnh nhân<br /> ĐTĐ típ 1 diễn ra theo 5 giai đoạn với biểu hiện<br /> tiểu đạm tăng dần, và độ lọc cầu thận giảm dần<br /> theo thời gian(13,3). Trên bệnh nhân ĐTĐ típ 2,<br /> quá trình bệnh có thể diễn ra nhanh hơn, đưa<br /> đến suy thận xuất hiện sớm hơn, khó dự đoán<br /> hơn bệnh nhân ĐTĐ típ 1(13,3). Khi suy thận mạn<br /> tiến triển đến giai đoạn cuối, bệnh nhân phải lựa<br /> chọn các phương pháp điều trị thay thế thận,<br /> đưa đến gánh nặng cả về kinh tế lẫn tinh thần<br /> trong vấn đề chăm sóc sức khỏe. Vì vậy, việc lựa<br /> chọn các phương pháp thăm dò chức năng giúp<br /> phát hiện sớm biến chứng thận sẽ hổ trợ tích cực<br /> cho quá trình điều trị, ngăn ngừa diễn tiến đến<br /> suy thận giai đoạn cuối.<br /> Chìa khóa trong sự tiến triển của các biến<br /> chứng thận ĐTĐ chính là tình trạng tăng đường<br /> huyết mạn tính, tác động thông qua nhiều con<br /> đường trung gian khác nhau tại các tế bào(3). Khi<br /> đường huyết tăng cao, quá trình biến đổi của các<br /> protein bởi glucose trong các tế bào biểu mô có<br /> chân và tế bào nội mô ở cầu thận diễn ra mạnh<br /> mẽ, sinh ra một lượng lớn các sản phẩm glycat<br /> hóa cuối cùng (AGEs)(5). Khi các AGEs gắn lên<br /> thụ thể của nó, quá trình kích hoạt tổng hợp các<br /> protein gây viêm, các cytokines, các yếu tố tăng<br /> trưởng bắt đầu xảy ra, làm biến đổi các lớp của<br /> màng lọc cầu thận, gây dãn rộng các lỗ lọc, đưa<br /> đến tình trạng tiểu đạm ngày càng tăng dần(5).<br /> Mỗi chỉ số glycat hóa đều có những ưu điểm<br /> và yếu điểm riêng trong việc đánh giá biến<br /> chứng thận ĐTĐ. Đường huyết đói cho biết sự<br /> thay đổi ngắn hạn, giúp đánh giá các biến chứng<br /> cấp tính của ĐTĐ như nhiễm toan ceton hay<br /> tăng áp lực thẩm thấu rất hiệu quả, nhưng lại<br /> kém chính xác khi sử dụng để đánh giá các biến<br /> chứng mạn tính như bệnh thận ĐTĐ(13,3). HbA1c<br /> là phân tử hemoglobin trong hồng cầu kết hợp<br /> một cách bền vững với glucose.HbA1c phụ<br /> thuộc vào mức đường huyết, đường huyết trong<br /> máu càng cao thì lượng HbA1c trong hồng cầu<br /> <br /> 180<br /> <br /> càng tăng. HbA1c tồn tại song song với đời sống<br /> của hồng cầu, do đó ưu điểm của HbA1c là giúp<br /> đánh giá mức đường huyết trung bình trong<br /> khoảng thời gian từ 2-3 tháng liên tục(6). Tương<br /> tự như HbA1c, fructosamine được tạo thành từ<br /> các phân tử protein trong huyết tương bị gắn kết<br /> bởi glucose, trong đó thành phần chủ yếu là<br /> albumin. Fructosamine giúp đánh giá đường<br /> huyết trung bình trong thời gian ngắn hơn<br /> HbA1c, khoảng 2-3 tuần(4). Như vậy,<br /> fructosamine thể hiện cho sự tạo thành các sản<br /> phẩm glycat hóa cuối cùng (AGEs) từ các<br /> protein trong huyết tương, trong khi đó HbA1c<br /> thể hiện sự tạo thành các sản phẩm glycat hóa<br /> cuối cùng từ các protein trong tế bào(16). Giữa hai<br /> thành phần glycat hóa nội bào và ngoại bào này<br /> luôn có sự chênh lệch(7). Các bằng chứng thực<br /> nghiệm cho thấy biến chứng mạch máu nhỏ phụ<br /> thuộc nhiều hơn vào sự tạo thành các sản phẩm<br /> glycat hóa nội bào. Vì vậy, các nghiên cứu gần<br /> đây như khảo sát của các tác giả Emmanuel<br /> cosson(4) và Ananth U. Nayak(13, 14) đều tập trung<br /> vào đánh giá khoảng trống glycat hóa (GG).<br /> Khoảng trống GG được định nghĩa là hiệu số<br /> giữa HbA1c thực tế và HbA1c lý thuyết. HbA1c<br /> lý thuyết được tính dựa trên phương trình hồi<br /> quy tương quan giữa nồng độ fructosamine và<br /> HbA1c trong nhóm nghiên cứu(4,13,14):<br /> HbA1c dự đoán = a x Fructosamine + b<br /> GG = HbA1c thực tế - HbA1c dự đoán<br /> Khoảng trống GG càng lớn chứng tỏ lượng<br /> protein nội bào bị glycat hóa càng nhiều so với<br /> lượng protein ngoại bào, khi đó các biến chứng<br /> mạch máu nhỏ càng diễn ra sớm hơn(7,11). Chính<br /> vì vậy, trên lý thuyết, tính toán được sự chênh<br /> lệch giữa hai thành phần glycat hóa nội bào và<br /> ngoại bào, hay khoảng trống glycat hóa, sẽ hứa<br /> hẹn mang đến nhiều lợi ích trong vấn đề tiên<br /> lượng các bệnh nhân ĐTĐ.<br /> Qua đó, chúng ta thấy nếu chỉ đơn thuần<br /> dựa vào một chỉ số glycat hóa để đánh giá biến<br /> chứng thận ĐTĐ có thể dẫn đến bỏ sót chẩn<br /> đoán ở giai đoạn sớm và nhìn nhận vấn đề một<br /> cách không toàn diện. Do vậy, chúng tôi tiến<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> hành nghiên cứu với mục tiêu khảo sát và so<br /> sánh vai trò của các chỉ số glycat hóa bao gồm:<br /> đường huyết đói, fructosamine, HbA1c, khoảng<br /> trống glycat hóa (GG) trong việc đánh giá bệnh<br /> thận ĐTĐ.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Tất cả bệnh nhân được chẩn đoán đái tháo<br /> đường tại phòng khám Thận – BV Đại học Y<br /> Dược TP.HCM từ tháng 05/2014 đến 09/2014.<br /> Tiêu chuẩn chọn vào<br /> Bệnh nhân được chẩn đoán ĐTĐ theo tiêu<br /> chí của Hiệp hội ĐTĐ Hoa Kỳ (ADA) 2013:<br /> HbA1C ≥ 6,5 %<br /> Đường huyết đói ≥ 126 mg/dL (7,8mmol/L).<br /> Đường huyết 2 giờ sau nghiệm pháp dung<br /> nạp glucose ≥ 200 mg/dL (11,1mmol/L).<br /> Đường huyết bất kỳ ≥ 200 mg/dL<br /> (11,1mmol/L) kết hợp với triệu chứng điển hình<br /> của tăng đường huyết (tiểu nhiều, khát nhiều,<br /> gầy nhiều).<br /> Trong trường hợp bệnh cảnh không cấp tính<br /> hoặc không có mất bù chuyển hóa, cần lặp lại<br /> các tiêu chí (1),(2), (3) vào một ngày khác để xác<br /> định chẩn đoán.<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> (1) Đang có bệnh hemoglobin đã được chẩn<br /> đoán, thiếu máu (Hb < 11,8 g/dL).<br /> (2) Đang có tình trạng giảm protid máu (< 6,6<br /> g/dL) hoặc giảm albumin máu (< 3,4 g/dL)<br /> (3) BN không đồng ý tham gia nghiên cứu.<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Cắt ngang phân tích.<br /> Kỹ thuật chọn mẫu<br /> Liên tục không xác suất.<br /> Phương pháp thu thập số liệu<br /> Bệnh nhân được lấy máu tĩnh mạch để đo<br /> đường huyết đói (sau nhịn ăn 8 giờ),<br /> fructosamine, HbA1c, và creatinine huyết thanh.<br /> Đường huyết được định lượng theo phương<br /> pháp hexokinase bằng máy Cobas 6000 của hãng<br /> <br /> Nội Tổng quát<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Roche Diagnostic. Fructosamine được định<br /> lượng theo phương pháp đo quang bằng máy<br /> Cobas 8000 của hãng Roche Diagnostic. HbA1c<br /> được định lượng theo phương pháp sắc ký lỏng<br /> cao áp HPLC bằng máy D10 của hãng BioRad.<br /> Sử dụng phép toán thống kê trên dân số nghiên<br /> cứu để tính phương trình hồi quy tuyến tinh<br /> giữa fructosmine và HbA1c, từ đó xác định<br /> khoảng trống glycat hóa cho từng bệnh nhân<br /> bằng hiệu số giữa trị số HbA1c thực đo được và<br /> HbA1c ước tính theo fructosamine.<br /> Nồng độ creatinine huyết thanh được đo<br /> bằng phương pháp động học hai điểm bằng máy<br /> Cobas 6000 của hãng Roche Diagnostic. Độ lọc<br /> cầu thận ước đoán (eGFR), đơn vị là<br /> ml/phút/1,73m2 da, được tính theo 2 công thức<br /> MDRD (Modification of Diet in Renal Disease<br /> Study) và CKD-EPI Chronic Kidney Disease<br /> Epidemiology Collaboration Study) từ creatinine<br /> huyết thanh theo hướng dẫn của NKDEP<br /> (National Kidney Disease Education Program)(1).<br /> <br /> - Công thức MDRD<br /> eGFR (mL/ph/1,73m2 da) = 186 × (creatinine<br /> huyết thanh)-1.154 × (tuổi)-0.203<br /> (Nhân với 0,742 nếu là nữ, nhân với 1,21 nếu<br /> là người da đen.)<br /> - Công thức CKD-EPI<br /> eGFR = 141 x min(Cr/κ, 1)α x max (Cr/κ, 1)1.209 x 0,993Tuổi<br /> (Trong đó, κ là 0,7 cho nữ và 0,9 cho nam, α<br /> là -0,329 cho nữ và -0,411cho nam, min là giá trị<br /> nhỏ hơn giữa Cr/κ và 1, and max là giá trị lớn<br /> hơn giữa Cr/κ or 1. Nhân với 1,018 nếu là nữ,<br /> nhân với 1,159 nếu là người da đen.)<br /> Bệnh nhân được lấy mẫu nước tiểu bất kỳ<br /> định lượng albumin và creatinine bằng máy<br /> Acon Mission U500, nhằm xác định mức vi<br /> đạm niệu bằng tỉ số ACR (albuimin-tocreatinine ratio), đơn vị là mg/g, phân thành 3<br /> nhóm: không tiểu đạm (ACR < 300 mg/g), tiểu<br /> đạm vi thể (ACR 30-300 mg/g), và tiểu đạm đại<br /> thể (ACR > 300 mg/g) theo hướng dẫn của<br /> <br /> 181<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Standards of Medical Care in Diabetes,<br /> ADA(13).<br /> Xử lý số liệu<br /> Phần mềm STATA 10.0<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Nghiên cứu của chúng tôi thực hiện tại<br /> phòng khám Thận – BV Đại học Y Dược<br /> TP.HCM từ tháng 05/2014 đến tháng 09/2014,<br /> số liệu ghi nhận trên 50 bệnh nhân được chẩn<br /> đoán và điều trị ĐTĐ.<br /> Tuổi và giới<br /> Về phân bố giới tính của nhóm nghiên cứu,<br /> chúng tôi nhận thấy tỉ lệ nam/nữ là 1:1. Thực<br /> hiện phép kiểm so sánh, chúng tôi không ghi<br /> nhận sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tỉ lệ<br /> mắc ĐTĐ ở 2 giới (P > 0,05). Tuổi trung bình<br /> trong nghiên cứu của chúng tôi là 60,2 ±<br /> 11,1tuổi, đa số bệnh nhân trong độ tuổi > 40<br /> (98,0%).<br /> Thời gian phát hiện ĐTĐ<br /> Trong nhóm nghiên cứu có 4 bệnh nhận<br /> lần đầu được chẩn đoán xác định ĐTĐ theo<br /> tiêu chí của ADA 2010, 46 bệnh nhân còn lại đã<br /> biết ĐTĐ từ trước. Chúng tôi tính được thời<br /> gian mắc ĐTĐ trung bình của nhóm nghiên<br /> cứu là 7,0 ± 6,2 năm, trong đó bệnh nhân có<br /> thời gian mắc bệnh lâu nhất là 22 năm (Bảng<br /> 1). Kết quả này có sự khác biệt với tác giả Dyck<br /> (8,1 ± 5,7)(6), C.Huang (9,85 ± 7,19)(8,15) và<br /> Bảng 2 – Mức độ tiểu đạm ở nhóm nghiên cứu<br /> Đạm niệu<br /> Bình thường<br /> Vi thể<br /> Đại thể<br /> Tổng cộng<br /> <br /> < 5 năm<br /> 11<br /> 7<br /> 4<br /> 22<br /> <br /> Thời gian bị ĐTĐ<br /> 5-10 năm<br /> 4<br /> 3<br /> 2<br /> 9<br /> <br /> Ngoài ra, chúng tôi còn ghi nhận sự tương<br /> quan thuận có ý nghĩa ở mức trung bình với R<br /> = 0,336 (P < 0,05) giữa thời gian mắc bệnh ĐTĐ<br /> và mức tiểu đạm. Kết quả này khá phù hợp<br /> với nghiên cứu của tác giả Diệp Thị Thanh<br /> Bình(5) về tần suất tiểu đạm vi thể trên bệnh<br /> nhân ĐTĐ (33,7%); và sự liên quan giữa thời<br /> <br /> 182<br /> <br /> Nguyễn Thy Khuê (4,05 ± 5,33)(15). Sự khác biệt<br /> này có thể là do nghiên cứu của chúng tôi lấy<br /> mẫu trên nhóm đối tượng bệnh nhân ĐTĐ tại<br /> phòng khám thận, thường là những người đã<br /> xuất hiện biến chứng, bệnh lý ĐTĐ đã diễn<br /> tiến nhiều năm trước; trong khi đó nghiên cứu<br /> của tác giả Nguyễn Thy Khuê chỉ lấy mẫu trên<br /> nhóm đối tượng khám ngoại trú tại phòng<br /> khám nội tiết nên thời gian diễn tiến của bệnh<br /> ĐTĐ chưa kéo dài.<br /> Bảng 1: Thời gian phát hiện ĐTĐ ở nhóm nghiên<br /> cứu<br /> Phát hiện ĐTĐ<br /> < 5 năm<br /> 5 – 10 năm<br /> ≥ 10 năm<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Số BN (n)<br /> 22<br /> 9<br /> 19<br /> 50<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 44,0%<br /> 18,0%<br /> 38,0%<br /> 100%<br /> <br /> Mức độ tiểu đạm<br /> Tỷ số Albumin/Creatinine niệu (ACR)<br /> trung bình của nhóm nghiên cứu là 711,9 ±<br /> 1241,0 mg/g, dao động từ 2,81 đến 4757,02<br /> mg/g. Nghiên cứu của chúng tôi gồm 18 bệnh<br /> nhân có tiểu đạm vi thể (chiếm 36,0%) và tiểu<br /> đạm đại thể là 15 bệnh nhân (chiếm 30,0%). Số<br /> bệnh nhân có đạm niệu dương tính tập trung<br /> chủ yếu ở nhóm có thời gian bệnh trên 5 năm<br /> với 22/33 người (chiếm 66,7%), khác biệt có ý<br /> nghĩa so với nhóm có thời gian bệnh dưới 5<br /> năm với 6/17 người (35,3% ), P < 0,05.<br /> <br /> > 10 năm<br /> 2<br /> 8<br /> 9<br /> 19<br /> <br /> Thời gian bị ĐTĐ trung<br /> bình<br /> 4,1 ± 4,1<br /> 8,1 ± 7,4<br /> 9,0 ± 5,6<br /> 7,5 ± 5,8<br /> <br /> P<br /> <br /> < 0,05<br /> <br /> gian mắc bệnh với mức tiểu đạm (R = 0,53 đối<br /> với ĐTĐ típ 1 và R = 0,04 đối với ĐTĐ típ 2).<br /> Khác biệt về hệ số R ở đây có thể giải thích là<br /> do trong dân số nghiên cứu của mình, chúng<br /> tôi không có sự phân biệt ĐTĐ típ 1 và típ 2<br /> như tác giả Diệp Thị Thanh Bình(5).<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> Nồng độ Creatinine huyết thanh<br /> Nồng độ Creatinine huyết thanh trung bình<br /> của nhóm nghiên cứu: 1,73 ± 1,92 mg/dL, dao<br /> động từ 0,48 đến 13,20 mg/dL. Theo nghiên cứu<br /> của tác giả Jorien Willems và cộng sự, công thức<br /> CKD-EPI có ít sai lệch hơn công thức MDRD<br /> trong việc ước đoán độ lọc cầu thận trên các<br /> bệnh nhân có mức eGFR cao (> 60<br /> ml/phút/1,73m2 da)(1). Đa số các bệnh nhân trong<br /> nghiên cứu của chúng tôi đều đang ở giai đoạn<br /> tăng lọc của bệnh thận ĐTĐ. Do đó, chúng tôi sử<br /> dụng công thức CKD-EPI để ước đoán độ lọc<br /> cầu thận cho các phép toán thống kê. Kết quả<br /> nghiên cứu của chúng tôi ghi nhận độ lọc cầu<br /> thận ước đoán trung bình (eGFR) theo CKD-EPI<br /> ở nhóm nghiên cứu là 57,7 ± 29,3 mL/phút/1,73<br /> m2 da, trong đó phần lớn bệnh nhân đã bắt đầu<br /> có biểu hiện suy giảm chức năng thận, với số<br /> bệnh nhân có eGFR dưới 60 mL/phút/1,73m2 da<br /> chiếm 52,0%.<br /> Bảng 3 – Độ lọc cầu thần ước đoán theo công thức<br /> CKD-EPI<br /> GFR (mL/phút)<br /> < 15<br /> 15 – 30<br /> 30 – 60<br /> 60 – 90<br /> > 90<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Số BN (n)<br /> 3<br /> 5<br /> 18<br /> 15<br /> 9<br /> 50<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 6,0%<br /> 10,0%<br /> 36,0%<br /> 30,0%<br /> 18,0%<br /> 100%<br /> <br /> Khi thực hiện phép kiểm Spearman, chúng<br /> tôi nhận thấy có mối liên quan nghịch có ý nghĩa<br /> ở mức trung bình giữa thời gian mắc bệnh ĐTĐ<br /> và GFR, với R = -0,395(P < 0,01). Khi so sánh GFR<br /> ở hai nhóm có và không có tiểu đạm, chúng tôi<br /> ghi nhận sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (P <<br /> 0,001) với GFR ở nhóm không có tiểu đạm là 76,8<br /> ± 22,4 cao hơn hẳn so với nhóm có tiểu đạm là<br /> 47,9 ± 27,8 ml/phút/1,73 m2 da. Những kết quả<br /> trên hoàn toàn phù hợp với y văn về diễn tiến tự<br /> nhiên của tổn thương thận trên bệnh nhân ĐTĐ.<br /> Sự hiện diện của giai đoạn tiểu đạm vi thể, kéo<br /> dài khoảng 5 năm, là một điểm đánh dấu đã kết<br /> thúc giai đoạn tăng lọc ban đầu thường, tiếp đó<br /> là giai đoạn tiểu đạm đại thể; và luôn song hành<br /> <br /> Nội Tổng quát<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> với đó là sự giảm dần chức năng thận đến bệnh<br /> thận mạn giai đoạn cuối(1,3,5,4).<br /> Đường huyết tĩnh mạch<br /> Đường huyết tĩnh mạch lúc đói (8 giờ sau<br /> ăn) trung bình của nhóm nghiên cứu là 145,9 ±<br /> 56,8mg/dL; trong đó có 38,0% bệnh nhân có<br /> đường huyết ở mức kiểm soát tốt (dưới 120<br /> mg/dL), 20,0% ở mức chấp nhận được (120-140<br /> mg/dL), 42,0% có đường huyết ở mức kiểm soát<br /> kém (trên 140 mg/dL). Mức HbA1c trung bình là<br /> 7,5 ± 0,9%, đa số bệnh nhân có giá trị HbA1c trên<br /> 7,5% (52,0%). Khoảng trống glycat hóa trung<br /> bình trong nhóm nghiên cứu là 0,004 ± 0,714%,<br /> với phương trình hồi quy tuyến tính giữa HbA1c<br /> và fructosamin ở nhóm nghiên cứu là: HbA1c<br /> (%) = 0,0083 x fructosamine (μmol/L) + 5,17 (r =<br /> 0,612; P < 0,0001).<br /> Bảng 4 – Giá trị trung bình của các chỉ số glycat hóa<br /> ở nhóm nghiên cứu<br /> Đặc điểm<br /> Đường huyết đói (mg/dL)<br /> HbA1c thực (%)<br /> Fructosamin (µmol/L)<br /> HbA1c theo Fructosamin (%)<br /> GG (%)<br /> GG/HbA1c<br /> <br /> Trung bình<br /> 145,9 ± 56,8<br /> 7,5 ± 0,9<br /> 275,8 ± 66,3<br /> 7,5 ± 0,6<br /> 0,004 ± 0,714<br /> -0,009 ± 0,099<br /> <br /> Chúng tôi ghi nhận khoảng trống GG và tỷ<br /> lệ GG/HbA1c khác biệt có ý nghĩa giữa 2 nhóm<br /> có và không có tiểu đạm đại thể (P < 0,0001),<br /> trong khi đường huyết đói và HbA1c lại không<br /> có sự khác biệt giữa 2 nhóm này (P > 0,05).<br /> Nghiên cứu của tác giả Emmanuel Cosson(4)<br /> cũng cho thấy kết quả tương tự về sự khác biệt<br /> của khoảng trống GG giữa 2 nhóm bệnh nhân có<br /> và không có tiểu đạm đại thể. Trong nghiên cứu<br /> của chúng tôi, nhóm bệnh nhân ĐTĐ không có<br /> tiểu đạm đại thể có khoảng trống GG trung bình<br /> là giá trị âm (-0,262 ± 0,577), còn nhóm bệnh<br /> nhân ĐTĐ có tiểu đạm đại thể lại có khoảng<br /> trống GG trung bình là giá trị dương (0,627 ±<br /> 0,617).Điều này chứng tỏ các protein nội bào bị<br /> glycat hóa rất rõ trên các bệnh nhân ĐTĐ có mức<br /> đạm niệu cao, và ủng hộ cho lý thuyết màng lọc<br /> cầu thận bị phá hủy bởi các sản phẩm glycat hóa<br /> <br /> 183<br /> <br />