Sổ tay hướng dẫn Đánh giá rủi ro sinh thái (ERA): Nghiên cứu thí điểm tại khu Dự trữ sinh quyển quần đảo Cát Bà, Hải Phòng (Bản thảo)

Chia sẻ: Kloi Roong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

250
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung của tài liệu giới thiệu về công cụ đánh giá rủi ro sinh thái, các bước tiến hành ERA, để có thể xác định mức độ cấp bách và phạm vi không gian, thời gian của những vấn đề sinh thái, nhằm đưa ra các quyết định về quản lý phù hợp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sổ tay hướng dẫn Đánh giá rủi ro sinh thái (ERA): Nghiên cứu thí điểm tại khu Dự trữ sinh quyển quần đảo Cát Bà, Hải Phòng (Bản thảo)

SỔ TAY HƯỚNG DẪN Đánh giá rủi ro sinh thái (ERA): Nghiên cứu thí điểm tại khu Dự trữ sinh quyển quần đảo Cát Bà, Hải Phòng (Bản thảo) Hà Nội, tháng 9 năm 2013 Sổ tay hướng dẫn đánh giá rủi ro sinh thái (ERA) LỜI NÓI ĐẦU Tài nguyên thiên nhiên có vai trò quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của con người. Tuy nhiên, chính hoạt động sản xuất và sinh hoạt thiếu kiểm soát của con người, như khai thác quá mức, chặt phá rừng, sử dụng hóa chất trong nông nghiệp, đổ chất thải, v.v., đang đe dọa trực tiếp đến cấu trúc và chức năng của các hệ sinh thái vốn là cơ sở của hệ thống tài nguyên thiên nhiên. Những hoạt động này đã đặt các tài nguyên thiên nhiên trước các rủi ro, đòi hỏi cần hành động nhanh chóng, kịp thời. Để có thể xác định mức độ cấp bách và phạm vi không gian, thời gian của những vấn đề sinh thái, nhằm đưa ra các quyết định về quản lý phù hợp, các nhà quản lý cần kết hợp căn cứ khoa học với việc đáp ứng các mối quan tâm trên thực tế về xã hội, kinh tế, luật pháp và chính trị. Đánh giá rủi ro sinh thái (ERA) là một công cụ giúp các nhà quản lý dự đoán hoặc đánh giá được những rủi ro có nguồn gốc từ hoạt động của con người (như nuôi trồng thủy sản, xây dựng đô thị, phát triển du lịch) cũng như do các tác nhân tự nhiên (như biến đổi khí hậu, mực nước biển dâng). Đánh giá rủi ro sinh thái giúp các nhà quản lý xác định được các vấn đề đối với hệ sinh thái một cách logic và khoa học, để từ đó lựa chọn phương án quản lý phù hợp. Được sự hỗ trợ của các chuyên gia Khoa Sinh thái học hệ thống – Đại học Stockholm Thụy Điển, Trung tâm Bảo tồn sinh vật Biển và Phát triển cộng đồng (MCD) đã phối hợp với các đối tác trong nước (Viện Tài nguyên và Môi trường biển - IMER, Trung tâm Quan trắc môi trường thành phố Hải Phòng - HACEM, Ban Quản lý VQG Cát Bà) thực hiện nghiên cứu thí điểm Đánh giá rủi ro sinh thái đối với Khu Dự trữ sinh quyển quần đảo Cát Bà (từ tháng 3/2012 đến tháng 9/2013) tại xã Phù Long, huyện Cát Hải, với mục tiêu hỗ trợ việc bảo tồn hệ sinh thái rừng ngập mặn và quản lý hoạt động nuôi trồng thủy sản bền vững. Nghiên cứu này nằm trong khuôn khổ Dự án “Nâng cao khả năng thích ứng của các khu dự trữ sinh quyển ven biển Việt Nam thông qua việc tăng cường quản lý tài nguyên thiên nhiên và hỗ trợ phát triển bền vững sinh kế cho người dân ven biển”, do Cơ quan Hợp tác Phát triển Quốc tế Thuỵ Điển (SIDA) tài trợ. Đáp ứng nhu cầu giới thiệu và hướng dẫn đánh giá rủi ro sinh thái phù hợp với bối cảnh Việt Nam, hỗ trợ các nhà quản lý và các nhà khoa học trong hoạt động đánh giá rủi ro sinh thái, MCD trân trọng giới thiệu bản thảo cuốn “Sổ tay hướng dẫn Đánh giá rủi ro sinh thái: Nghiên cứu thí điểm tại Khu Dữ trữ sinh quyển quần đảo Cát Bà” được xây dựng, có sự phối hợp và tham vấn với các chuyên gia trong nước và quốc tế. MCD xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các chuyên gia và rất mong tiếp tục nhận được các góp ý để hoàn thiện và đưa tài liệu vào sử dụng có hiệu quả. 3 Sổ tay hướng dẫn đánh giá rủi ro sinh thái (ERA) DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ATTC Ấu trùng tôm cá BQL Ban quản lý ĐH Đại học Stockholm ĐMC Đánh giá tác động môi trường chiến lược ĐTM Đánh giá tác động môi trường DTSQ Dự trữ sinh quyển ĐVĐ Động vật đáy ĐVPD Động vật phù du ERA Ecological Risk Assessment – Đánh giá rủi ro sinh thái HACEM Trung tâm Quan trắc môi trường thành phố Hải Phòng HST Hệ sinh thái IMER Viện Tài nguyên môi trường biển Hải Phòng KTTS Khai thác thủy sản MCD Trung tâm nghiên cứu Bảo tồn sinh vật biển và Phát triển cộng đồng NTTS Nuôi trồng thủy sản QLRR Quản lý rủi ro RNM Rừng ngập mặn Sida Cơ quan hợp tác phát triển quốc tế Thụy Điển Sở NNPTNT Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Sở TNMT Sở Tài nguyên và Môi trường TVPD Thực vật phù du US EPA Cơ quan bảo vệ môi trường Hoa Kỳ VQG Vườn quốc gia DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1. Quá trình Đánh giá rủi ro sinh thái (theo US EPA, 1992)……………………………………8 Hình 2. Ví dụ biểu đồ mô hình khái niệm trong trường hợp giả định tại xã Phù Long - Cát Bà……10 Hình 3. TRIAD – Cách tiếp cận cơ bản trong đánh giárủi ro cho một vùng cụ thể…………………14 Hình 4. Các bước trong cách tiếp cận tầng bậc đối với phương pháp TRIAD.………………………15 Hình 5. Sơ đồ TRIAD áp dụng ERA thí điểm ở Phù Long, Cát Bà……………………………………16 Hình 6. Bản đồ vị trí các điểm lấy mẫu (A, B, C, D): Nghiên cứu thí điểm ERA tại Khu DTSQ Cát Bà… 26 4 Sổ tay hướng dẫn đánh giá rủi ro sinh thái (ERA) DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.Các phương pháp sử dụng trọng số chứng cứ (theoWeight of evidence evaluation in environmental assessment: Review of qualitative and quantitative approaches, Linkov et al., 2009, Science of the Total Environment 407)………………………………………………………………16 Bảng 2. Khung phân tích chỉ thị 03 dòng chứng cứtheo phương pháp bộ ba TRIAD – nghiên cứu điển hình tại xã Phù Long, Cát Bà …………………………………………………………………………17 Bảng 3. Đặc trưng hoá lý của mẫu thu được ở các vị trí A, B, C, D (ví dụ minh hoạ)…………………24 Bảng 4. Động vật, thực vật phù du và động vật đáy ở các vị trí A, B, C, D …………………………24 Bảng 5. Tỉ lệ chết của ấu trùng tôm tự nhiên khi tiếp xúc với môi trường thu được ở các vị trí lấy mẫu …………………………………………………………………………………………………………24 Bảng 6. Các mức rủi ro sinh thái thông qua chỉ số rủi ro tích hợp …………………………………24 Bảng 7. Đánh giá theo phương pháp TRIAD với ba lớp đánh giá ở trường hợp nghiên cứu ở Phù Long ……………………………………………………………………………………………………25 Bảng 8. Tóm tắt các sinh kế ở Phù Long………………………………………………………………25 Bảng 9. Sản lượng và thu nhập bình quân của các hộ đánh bắt thủy sản ở xã Phù Long (2007-2011)… …………………………………………………………………………………………………25 Bảng 10. Sản lượng và thu nhập bình quân của các hộ nuôi trồng thủy sản ở xã Phù Long (20072011)………………………………………………………………………………………………25 Bảng 11. Nước biển bị ô nhiễm và các tác động đến sinh kế ở Phù Long……………………………26 DANH MỤC CÁC HỘP Hộp 1. Ví dụ về kết quả lập kế hoạch đánh giá rủi ro – ERA tại Phù Long, Cát Bà………………………9 Hộp 2. Hệ sinh thái chịu rủi ro…………………………………………………………………………11 Hộp 3. Nguồn gốc và đặc điểm của tác nhân……………………………………………………………11 Hộp 4. Các đặc điểm của sự phơi nhiễm………………………………………………………………11 Hộp 5. Thuthập thông tin………………………………………………………………………………12 Hộp 6. Tóm tắt hồ sơ phơi nhiễm cho trường hợp giả định tại xã Phù Long, Khu DTSQ Cát Bà……12 Hộp 7. Đánh giá rủi ro dòng chứng cứ vật lý - hóa học, tại xã Phù Long, Khu DTSQ Cát Bà…………18 5