Sử dụng bàn chà tích hợp hút bụi trong khâu chà bột trét tường

Kjt qu` nghiên c~u KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> S& D!NG<br /> BÀN CHÀ TÍCH H$P HÚT B!I<br /> TRONG KHÂU CHÀ B)T TRÉT T#NG<br /> KS. Phan Văn Kh`i<br /> Phân Vinn B`o hw lao đwng và B`o vn môi trZyng mikn Nam<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Ở<br /> Tóm tắt Như đã biết, thành phần cơ hiện tượng ăn mòn da, nấm<br /> bản của bột trét tường có xi mốc, sạm da…<br /> nước ta những<br /> măng (chiếm 30%) và bột - Các bệnh về mắt như viêm<br /> người làm ở ngành<br /> khoáng như nói ở trên, là các loét giác mạc, giảm thị lực…<br /> xây dựng, sản xuất thành phần dễ gây bệnh bụi<br /> vật liệu xây dựng, v.v…dễ mắc phổi silic, bụi phổi sắt, chàm xi Người lao động tiếp xúc với<br /> bệnh bụi phổi silic. Năm 2002, tỉ măng, viêm loét giác mạc, ăn nồng độ bụi cao, tiếp xúc với<br /> lệ người mắc bệnh bụi phổi so mòn da,v.v… nên người công thời gian dài (thường là các<br /> với số người nghi ngờ khi khám nhân làm việc ở khâu này rất công nhân làm việc trong ngành<br /> phát hiện bệnh nghề nghiệp là dễ nhiễm bệnh nghề nghiệp. xây dựng, sản xuất vật liệu xây<br /> rất cao, chiếm 40,7%. Theo kết dựng, và nhất là khai thác đá)<br /> Việc sử dụng bàn chà như là<br /> quả khảo sát của Viện Nghiên có nguy cơ bị ung thư phổi, bội<br /> một miệng hút bụi lưu động, kết<br /> cứu KHKT BHLĐ, thì bệnh bụi nhiễm vi khuẩn, và đặc biệt bị<br /> nối với thiết bị hút lọc bụi được<br /> phổi silic trong sản xuất vật liệu bệnh bụi phổi nghề nghiệp.<br /> xem là giải pháp tốt nhất nhằm<br /> xây dựng chiếm cao nhất làm giảm thiểu ô nhiễm bụi cho Ở Việt nam, bệnh bụi phổi –<br /> (33,41%) trong tổng số người công nhân trong khâu chà bột silic (BP-Si) được chính thức<br /> mắc bệnh này trong cả nước. trét tường. công nhận là một bệnh nghề<br /> Hiện nay, người công nhân nghiệp được bồi thường từ<br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> làm việc ở khâu hoàn thiện năm 1976. Từ đó đến nay tỷ lệ<br /> Người lao động làm việc lâu bệnh BP-Si được bồi thường<br /> (chà bột trét tường cho phẳng)<br /> ngày trong môi trường có nồng luôn chiếm tỷ lệ cao nhất trong<br /> ngôi nhà, căn phòng thường<br /> độ bụi vượt quá tiêu chuẩn vệ danh mục 28 bệnh nghề nghiệp<br /> xuyên phải tiếp xúc với bụi do<br /> sinh cho phép thường dẫn đến (BNN) được bồi thường do Bộ<br /> trong bột trét tường có tới 68%<br /> các loại bệnh như : Y tế ban hành.<br /> là bột độn (thường là bột<br /> khoáng cacbonatcanxi - - Bệnh về đường hô hấp như Tỷ lệ BP-Si có mối liên quan<br /> CaCO3) mà chỉ được trang bị viêm phổi, viêm phế quản, ung chặt chẽ với nồng độ bụi tiếp<br /> các trang thiết bị cá nhân tối thư phổi, bệnh bụi phổi,… Đặc xúc, hàm lượng silic tự do chứa<br /> biệt là bệnh bụi phổi, bệnh này trong bụi hô hấp và tình trạng<br /> thiểu như khẩu trang đơn giản,<br /> có thể biến chứng đưa đến tử sử dụng phương tiện bảo hộ<br /> mắt kính mà không có một thiết<br /> vong.<br /> bị hỗ trợ nào khác để hút lượng lao động (PTBHLĐ) có thể tóm<br /> bụi phát sinh do chà tường. - Các bệnh ngoài da như tắt như trong bảng 1.<br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2014 47<br />  Kjt qu` nghiên c~u KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> B`ng 1 : Yju ts nguy cY mfc bnnh b|i phui<br /> <br /> Caùc yeáu toá Tyû leä maéc beänh buïi phoåi ( % )<br /> Tieáp xuùc vôùi noàng ñoä buïi hoâ haáp<br /> I – 4 mg /m3 34,2<br /> > 4 mg /m3 46,6<br /> Haøm löôïng silic töï do trong buïi hoâ haáp :<br /> >20% 54,3<br /> < 5% 1,5<br /> Nôi khoâng coù PTBHLÑ nguy cô cao gaáp 1.98 laàn nôi coù<br /> PTBHLÑ<br /> Ngöôøi lao ñoäng khoâng thöôøng xuyeân söû duïng khaåu trang coù<br /> nguy cô maéc beänh BP-Si cao 2,47 laàn ngöôøi lao ñoäng thöôøng<br /> xuyeân söû duïng khaåu trang.<br /> B`ng 2 : Ntng đw b|i trong không khí quan trfc đZ{c<br /> giờ đạt tới 12,34 mg/m3. Cho<br /> đến nay, nồng độ bụi PM2,5<br /> chưa được quy định trong tiêu<br /> STT Vò trí laáy maãu Buïi toaøn phaàn Buïi hoâ haáp<br /> <br /> chuẩn và quy chuẩn của Việt<br /> ( mg/m3 ) ( mg/m3 )<br /> <br /> Nam. Tuy nhiên, nếu so sánh<br /> 01 Haønh lang beân ngoaøi khu 1.20<br /> giá trị đo đạc với giá trị nồng độ<br /> vöïc chaø nhaùm töôøng<br /> 02 Khu vöïc chaø nhaùm töôøng 6.86 trung bình ngày 25 µg/ m3 theo<br /> KT phoøng : 3 x 3.8 x 2.7m hướng dẫn của tổ chức WHO<br /> 03 Coâng nhaân 1 3.96 năm 2005 thì thấy mức độ ô<br /> 04 Coâng nhaân 2 4.28 nhiễm bụi PM2,5 ở khâu chà<br /> tường này là rất đáng lo ngại.<br /> B`ng 3 : Ntng đw b|i theo kích thZxc h_t<br /> Vì vậy, tìm ra giải pháp giúp<br /> STT Vò trí laáy maãu Buïi (mg/m3) công nhân ở khâu chà bột trét<br /> PM 2,5 PM 10 tường này giảm thiểu tiếp xúc<br /> với bụi ngoài mục đích trên còn<br /> mang ý nghĩa khoa học thực<br /> 01 Khu vöïc chaø nhaùm töôøng 12,3 9,68<br /> Tìm hiểu, đo đạc nồng độ bụi - Nồng độ bụi ở vùng hô hấp tiễn, góp phần cải thiện điều<br /> tổng tại nơi làm việc và tại vùng công nhân chiếm trung bình kiện làm việc cho công nhân,<br /> thở của các công nhân ở khâu 60% lượng bụi tổng trong mang lại cho họ sự an toàn về<br /> chà bột trét tường này, ta thấy không khí xung quanh và cao sức khỏe nghề nghiệp. Đó<br /> nồng độ bụi trong không khí hơn TCCP từ 13,2 đến 14,2 cũng chính là một trong các<br /> cao hơn tiêu chuẩn cho phép lần. Điều này cho thấy công mục tiêu của đề tài “Nghiên<br /> nhiều lần (QCVN 05-2009 nhân lao động ở khâu chà bột cứu thiết kế, chế tạo thử<br /> BTNMT cho phép bụi lơ lửng trét tường có mức độ nguy hại nghiệm mẫu thiết bị hút bụi lưu<br /> trung bình trong 1h là: cho sức khỏe của họ vì phải động trong khâu chà bột trét<br /> 0.3mg/m3) (Xem bảng 2). thường xuyên tiếp xúc với bụi tường” mà tác giả đã thực<br /> Qua bảng 2 và 3 ta thấy: có nồng độ cao và lượng bụi hiện trong chương trình kế<br /> có kích thước nhỏ cũng rất hoạch KHCN năm 2013 của<br /> - Nồng độ bụi tổng rất cao,<br /> nhiều. Tổng Liên Đoàn Lao Động Việt<br /> cao hơn tiêu chuẩn cho phép<br /> đến 22,8 lần. Bụi PM2,5 trung bình trong 1 Nam.<br /> <br /> <br /> 48 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2014<br />  Kjt qu` nghiên c~u KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> II. LỰA CHỌN GIẢI PHÁP XỬ LÝ Ô NHIỄM. SỬ Một hệ thống hút cục bộ dùng động cơ 2 HP<br /> DỤNG BÀN CHÀ CÓ TÍCH HỢP HÚT BỤI. với túi vải (phương pháp khô) dùng cho một máy<br /> Trên thế giới, các phương pháp xử lý bụi từ mài đã được Viện Công nghệ Gujarat Rural<br /> xưa đến nay vẫn chỉ có hai phương pháp cơ (GRTI) - Ấn Độ phát triển sử dụng vào năm 1999<br /> bản là: phương pháp khô và phương pháp ướt. – hình 2.<br /> Các thiết bị xử lý, các phương pháp tính toán Có thể thấy, các thiết bị lọc bụi trên, ban đầu<br /> dựa trên các phương pháp này đã được đưa chỉ ứng dụng cho các nguồn phát sinh bụi là<br /> vào các sổ tay kỹ thuật để tra cứu, thiết kế, ứng cục bộ và cố định. Những năm gần đây với sự<br /> dụng. tiến bộ của khoa học kỹ thuật, các thiết bị lọc<br /> Các thiết bị hút bụi cục bộ sử dụng phương bụi không chỉ được đặt ở một vị trí cố định<br /> pháp lọc bụi ướt lần đầu tiên được Viện Sức phục vụ cho một hệ thống hút, mà còn được<br /> khỏe nghề nghiệp (NIOH) của Ấn Độ phát triển làm gọn nhẹ, có thể treo trên tường, hay di<br /> vào năm 1987 như là một thiết bị làm sạch khí động được.<br /> thích hợp và là phương pháp lựa chọn để chống Khi có nhiều vị trí cần thu bụi không cố định,<br /> bụi – hình 1. lúc đó một hệ thống trung tâm không kham nổi,<br /> người ta lại dùng một kiểu thiết bị vừa di động<br /> vừa có thể hút được bụi ở nhiều vị trí và tư thế<br /> khác nhau - hình 3.<br /> Năm 2003 trong Dự án sản xuất thử nghiệm,<br /> TS. Phạm Văn Hải – Viện Nghiên cứu KHKT<br /> BHLĐ đã nghiên cứu lựa chọn các thiết bị lọc bụi<br /> có hiệu qủa tốt và làm việc ổn định, là một số<br /> thiết bị thông dụng, có khả năng áp dụng diện<br /> rộng ở qui mô vừa và nhỏ như các loại cyclon<br /> khô và ướt, thiết bị lọc bụi túi vải có rung rũ cơ<br /> học, nhất là các thiết bị vệ sinh công nghiệp VS-<br /> 3 ( 300 m3/h ) và VS-5 ( 500 m3/h ) có hiệu suất<br /> lọc bụi ≥ 90% có thể ứng dụng trong nghiên cứu<br /> này.<br /> Hình 1.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 2. Hình 3.<br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2014 49<br />  Kjt qu` nghiên c~u KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Như đã biết ở trên, từ lâu bởi những thay đổi lớn trong thu bụi lớn, việc thay thế vải đòi<br /> nay cũng chỉ có hai phương việc nạp bụi đầu vào do các bộ hỏi trang bị cá nhân để bảo vệ<br /> pháp xử lý bụi; mỗi phương lọc được làm sạch liên tục; sự hô hấp.<br /> pháp đều có ưu và nhược điểm - Trong nhiều trường hợp, Trong khuôn khổ đề tài, tác<br /> riêng của nó. Các nhóm thiết bị không khí ra đã lọc có thể được giả đã chọn thiết bị lọc bụi bằng<br /> lọc ướt có các ưu điểm sau: tuần hoàn trong xí nghiệp; túi vải làm thiết bị đầu cuối để<br /> - Hiệu quả thu hồi bụi cao; - Vật liệu thu được làm khô xử lý bụi, các ưu điểm của thiết<br /> - Có thể ứng dụng để thu hồi thu lại cho quá trình tiếp theo bị như đã phân tích ở trên và vì<br /> bụi có kích thước đến 0,1 µm; hay thải bỏ. túi vải dễ dàng tái sinh, thay thế<br /> - Có thể sử dụng khi nhiệt độ và đặc biệt như đã biết ở trên<br /> - Không có nguy hiểm của<br /> và ẩm độ cao; bụi bột trét tường rất mịn và<br /> điện cao thế; Việc bảo trì và<br /> cực nhỏ, nên với thiết bị lọc bụi<br /> - Nguy hiểm về cháy, nổ là sửa chữa đơn giản, và cho<br /> có hiệu suất cao như thiết bị lọc<br /> thấp nhất; phép thu hồi các bụi dễ cháy;<br /> bụi bằng túi vải mới có thể giải<br /> - Cùng với bụi, có thể thu hồi - Việc sử dụng không có vấn quyết được các vấn đề thu hồi<br /> hơi và khí. đề gì về chất thải lỏng, xử lý và xử lý bụi.<br /> Nhược điểm của các thiết bị nước hay cô đặc chất lỏng; Vấn đề còn lại là làm sao thu<br /> này là: - Không có vấn đề gì về sự hồi bụi phát sinh rất lớn trong<br /> - Bụi thu được ở dạng cặn, ăn mòn và rỉ sét của các bộ động tác chà tường. Các quan<br /> do đó phải xử lý nước thải bằng phận; sát và đo đạc nồng độ bụi ở<br /> các quá trình lắng, tách lọc, xử - Các bộ lọc có sợi được khâu này cho thấy chúng sinh<br /> lý bằng các phương pháp hóa chọn cho phép thu gom các ra dữ dội do ma sát giữa bàn<br /> lý, v.v… làm tăng thêm giá khói siêu nhỏ và các chất gây ô chà nhám với bề mặt tường có<br /> thành của quá trình xử lý; nhiễm dạng khí với hiệu suất diện tích lớn.<br /> - Các giọt lỏng có khả năng cao. Bằng các thí nghiệm, dựa trên<br /> bị cuốn theo khí và cùng với bụi Nhược điểm: bàn chà nhựa bán sẵn trên thị<br /> lắng trong ống dẫn và máy hút; - Tuổi thọ của vải có thể bị trường, tác giả đã thiết kế một<br /> - Trong trường hợp khí có ngắn với sự hiện diện của acid chụp bao kết hợp với bàn chà để<br /> tính ăn mòn, cần phải bảo vệ hay thành phần alkid hoặc hợp làm thành một chụp hút di động<br /> thiết bị và đường ống bằng vật chất khí và ở nhiệt độ cao; mà người công nhân có thể sử<br /> liệu chống ăn mòn; dụng nó để thực hiện công việc<br /> - Những nhiệt độ vượt quá<br /> - Khi kết hợp quá trình thu chà tường kết hợp với việc thu<br /> mức 240C đòi hỏi phải dùng vải<br /> hồi bụi với xử lý hóa học, chất bắt ngay bụi phát sinh để chúng<br /> kim loại hay vải chịu nhiệt;<br /> lỏng phải được chọn theo quá không phát tán ra vùng không<br /> - Các vật liệu hút ẩm, sự khí xung quanh mình.<br /> trình hấp thụ.<br /> đông đặc hơi ẩm, hay hắc ín,<br /> Còn với nhóm các thiết bị lọc Để sử dụng giấy nhám có<br /> các thành phần bám dính, có<br /> khô, đặc biệt là với thiết bị lọc kích thước 228 x 277 mm làm<br /> thể gây nên lớp bụi ép hay làm<br /> bằng túi vải, chúng có các ưu vật liệu chà trên bàn chà<br /> bít lớp vải;<br /> và nhược điểm sau: nhựa, nhóm nghiên cứu đã<br /> - Nồng độ bụi trong thiết bị lựa chọn bàn chà nhựa theo<br /> Ưu điểm : thu bụi khi đạt đến ~ 50 g/m3 kích thước gấp nhám, sao cho<br /> - Hiệu suất thu hạt rất cao và có thể là mối nguy hiểm cháy, người công nhân chỉ cần gập<br /> có thể bảo trì ở mức cao nhất; nổ nếu rủi ro cho vào tàn lửa đôi tờ giấy nhám theo chiều<br /> - Hiệu suất và sự giảm áp hay ngọn lửa; dọc là có thể gắn tờ giấy<br /> tương đối không bị ảnh hưởng - Với những thiết bị có bùng nhám vào bàn chà nhựa (kích<br /> <br /> <br /> 50 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2014<br />  Kjt qu` nghiên c~u KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> thước 100 x 215 mm) - xem hình 4 & 5. Để hút được nhiều lượng bụi phát sinh trong<br /> Một chụp hút bụi được tích hợp lên bàn chà khi chà tường, chụp hút bàn chà còn thiết kế khe<br /> nhựa, tạo thành một chụp bao che, bụi được hút gắn joint xung quanh các cạnh để hạn chế việc<br /> qua khe xung quanh bàn chà đi vào ống và được phát tán lượng bụi này.<br /> hút về thiết bị. Chọn bề rộng khe hút xung quanh Kiểu bàn chà di động này kết nối với thiết bị<br /> là 7,5mm, thì chụp hút bàn chà có kích thước<br /> hút và xử lý bụi bằng các ống dẫn bụi bằng nhựa<br /> 115 x 230 mm. Để có thể gắn bàn chà nhựa vào<br /> để thu hồi bụi trong quá trình thực hiện thao tác<br /> chụp, chúng tôi phải cắt bỏ tay cầm và cấy vào<br /> bàn chà 02 bulon M5 để gắn lên chụp hút (xem của công nhân đã cho thấy hiệu quả rõ rệt qua<br /> hình 6 & 7). bảng 4 - bảng số liệu đo đạc nồng độ bụi.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 4. Hình 6.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 5. Hình 7.<br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2014 51<br />  Kjt qu` nghiên c~u KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> B`ng 4: Ntng đw b|i đo đZ{c khi s€ d|ng bàn chà tích h{p thijt bp lqc b|i<br /> <br /> STT Vò trí laáy maãu Buïi toaùn phaàn Buïi boâ haáp<br /> ( mg/m3) (mg/m3)<br /> Taàng haàm<br /> 01 Khu vöïc chaø nhaùm 1,25<br /> 02 Khu vöïc chaø nhaùm 1,37<br /> 03 Coâng nhaân 1 0,65<br /> Qua các số liệu đo đạc thực công một mẫu thiết bị lọc bụi di vậy sẽ giảm chiều dài ống dẫn,<br /> tế từ thiết bị lọc bụi và bàn chà, động có thể tích hợp với bàn làm tăng khả năng thu bụi do<br /> ta thấy: chà thu bụi nhằm giảm thiểu trở lực ống dẫn giảm đi.<br /> - Vận tốc thu bắt bụi ở khe tiếp xúc với bụi cho công nhân 3. Độ ồn thiết bị thấp, phù<br /> hút của bàn chà là hợp lý vì thử trong khâu chà bột trét tường. hợp để có thể sử dụng ở công<br /> nghiệm thực tế cho thấy hơn Từ kết quả nghiên cứu, tác giả trình xây dựng lớn, thậm chí sử<br /> 85% lượng bụi chà phát sinh đưa ra một số kết luận sau đây: dụng được cho công đoạn<br /> được hút vào thiết bị, do vậy mà 1. Việc sử dụng túi vải 100% hoàn thiện, chà bột trét tường<br /> lượng bụi tổng đo được ở bảng polyester với hiệu suất lọc bụi ở các công trình nhà dân dụng.<br /> trên là thấp so với khi chưa có cao hoàn toàn có thể sử dụng 4. Xét về tổng thể, bàn chà<br /> hệ thống hút và xử lý bụi. cho các thiết bị thu và xử lý bụi tích hợp thiết bị hút lọc bụi có<br /> có kích thước nhỏ (< 60 µm). thể giải quyết vấn đề ô nhiễm<br /> - Nồng độ bụi ở vùng hô hấp<br /> Túi vải còn có thể tái sinh dễ bụi của khâu chà bột trét<br /> của công nhân cũng giảm đi<br /> dàng bằng các phương pháp tường, làm giảm đáng kể lượng<br /> đáng kể (trung bình 0,685<br /> thổi khí nén, rung lắc ( bằng tay bụi ở vùng hô hấp của công<br /> mg/m3 so với trung bình ban<br /> hay cơ khí), thậm chí bằng biện nhân trong công đoạn này.<br /> đầu là 4,12 mg/m3)<br /> pháp xì xẹp…<br /> Trên cơ sở lý thuyết của việc TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 2. Hiệu suất thu bắt bụi của<br /> xử lý bụi bằng thiết bị lọc bụi túi<br /> thiết bị là khá cao, nên có thể [1]. TS. BS Lê Minh Hằng, Tình<br /> vải, đề tài đã nghiên cứu bằng<br /> đặt thiết bị ngay trong không hình bệnh bụi phổi – silic ở<br /> thực nghiệm và tính toán gia<br /> gian chà bột trét tường, như công nhân sản xuất vật liệu xây<br /> dựng Việt Nam, benvienxay-<br /> dung.com.org.<br /> [2]. TS. Phạm Văn Hải, Nghiên<br /> cứu hoàn thiện công nghệ sản<br /> xuất thiết bị tách lọc bụi dùng<br /> cho các ngành công nghiệp, Đề<br /> tài trong dự án sản xuất thử<br /> nghiệm, 2003.<br /> [3]. PGS.TS Đinh Xuân Thắng,<br /> Giáo trình kỹ thuật xử lý ô<br /> nhiễm không khí, NXB-ĐHQG<br /> Hình minh họa: Nguồn Internet Tp.HCM, 2012.<br /> <br /> <br /> <br /> 52 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1,2&3-2014<br />