Sự phê phán của Marx và Engels về thực chất của công bằng xã hội

Sù PH£ PH¸N CñA marx vµ engels<br /> VÒ THùC CHÊT CñA C¤NG B»NG X· HéI<br /> <br /> <br /> NguyÔn Minh Hoµn (*)<br /> <br /> <br /> 1. Trong lÞch sö cã nhiÒu quan niÖm nh− lµ th−íc ®o cña CBXH. V× thÕ,<br /> vÒ c«ng b»ng x· héi (CBXH) ®−îc bµn trong qu¸ tr×nh x¸c lËp ®Þa vÞ thèng trÞ<br /> ®Õn d−íi nhiÒu d¹ng kh¸c nhau vµ cña nÒn s¶n xuÊt TBCN, giai cÊp t− s¶n<br /> nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau. Tuy nhiªn, chØ ®· sö dông nguyªn t¾c trao ®æi ngang<br /> ®Õn chñ nghÜa Marx, quan niÖm vÒ gi¸ kh«ng chØ nh− mét thø vò khÝ ®Ó<br /> CBXH míi thùc sù lµ c¬ së lý luËn trong b¶o vÖ cho lîi Ých riªng cña giai cÊp<br /> viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu gi¶i phãng con m×nh, mµ cßn sö dông nguyªn t¾c Êy<br /> ng−êi tho¸t khái chÕ ®é x· héi ¸p bøc vµ nh− mét lêi hiÖu triÖu lùc l−îng ®«ng<br /> bÊt c«ng. §Æc biÖt, trªn c¬ së chØ ra thùc ®¶o ng−êi lao ®éng chèng l¹i sù bÊt c«ng<br /> chÊt cña c¸i gäi lµ CBXH trong CNTB, vµ bÊt b×nh ®¼ng ®−îc ®Î ra tõ trËt tù<br /> c¸c nhµ kinh ®iÓn m¸cxÝt ®· lµm râ vÒ cña x· héi phong kiÕn, ®−îc x©y dùng<br /> sù kh¸c biÖt c¨n b¶n gi÷a c«ng b»ng trªn c¬ së thèng trÞ cña nÒn s¶n xuÊt<br /> trong CNTB vµ CBXH trong chñ nghÜa mang tÝnh lÖ thuéc vµ cèng n¹p. (*)<br /> céng s¶n t−¬ng lai. Khi quan hÖ trao ®æi ngang gi¸<br /> B¾t ®Çu tõ thÕ kû XV, khi chÕ ®é trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ t− b¶n<br /> phong kiÕn ®−îc b¶o hé b»ng c¸c ®¹o ®· trë thµnh thèng trÞ vµ trë thµnh<br /> luËt hµ kh¾c thêi trung cæ dÇn b−íc vµo ®éng lùc thóc ®Èy m¹nh mÏ sù ph¸t<br /> thêi kú tan r·, còng lµ lóc nÒn kinh tÕ triÓn lùc l−îng s¶n xuÊt trong nÒn s¶n<br /> tù nhiªn, tù cÊp tù tóc khÐp kÝn còng xuÊt hµng ho¸ TBCN th× giai cÊp t− s¶n<br /> ngµy cµng ph¶i nh−êng chç cho mét nÒn ®· coi nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸<br /> s¶n xuÊt hµng ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn chÝnh lµ th−íc ®o cña CBXH.<br /> h¬n víi møc ®é trao ®æi hµng ho¸ ngµy Tuy nhiªn, nÕu nh− CNTB tõ chç lµ<br /> cµng réng r·i h¬n vµ ë tr×nh ®é ngµy b−íc tiÕn cã ý nghÜa gi¶i phãng cho<br /> cµng cao h¬n. §Æc biÖt, khi nÒn s¶n xuÊt nh÷ng ng−êi n«ng n« tho¸t khái t×nh<br /> TBCN tõng b−íc kh¼ng ®Þnh ®−îc ®Þa vÞ tr¹ng lÖ thuéc vµo chóa ®Êt phong kiÕn,<br /> thèng trÞ cña m×nh trong nÒn s¶n xuÊt biÕn hä thµnh ng−êi chñ së h÷u trªn<br /> x· héi th× nh÷ng quan ®iÓm vÒ sù ph©n<br /> phèi vµ trao ®æi dùa trªn nguyªn t¾c (*)<br /> PGS. TS., Tr−ëng ban Ban LÞch sö TriÕt häc,<br /> trao ®æi ngang gi¸ cña nÒn s¶n xuÊt ViÖn TriÕt häc, Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå<br /> hµng ho¸ ®· ngµy cµng ®−îc sö dông ChÝ Minh.<br /> Sù phª ph¸n cña Marx vµ Engels… 13<br /> <br /> nh÷ng m¶nh ®Êt nhá bÐ cña m×nh, th× nghÌo, ®¸ng lÏ ®−îc gi¶i quyÕt trong ®êi<br /> ®Õn giai ®o¹n nµy chÝnh CNTB l¹i cuèn sèng h¹nh phóc phæ biÕn th× l¹i trë<br /> hót hä vµo c¬n lèc c¹nh tranh vµ ®Èy thµnh s©u s¾c h¬n” (C. M¸c vµ Ph.<br /> hµng lo¹t trong sè hä vµo t×nh tr¹ng ph¸ ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.280).<br /> s¶n. §Ó sèng ®−îc hä buéc ph¶i ®æ x« vÒ<br /> c¸c thµnh thÞ ®Ó kiÕm c«ng ¨n, viÖc lµm Nh− vËy, CNTB thêi kú nµy<br /> nh− nh÷ng ng−êi v« s¶n. Theo F. Engels, ®· kh«ng cßn ®ãng vai trß lµ giai cÊp ®i<br /> cã t×nh h×nh nµy lµ do: “C¸i “tù do së tiªn phong gi¶i phãng x· héi khái ¸ch<br /> h÷u” ®−îc tho¸t khái xiÒng xÝch phong chuyªn chÕ phong kiÕn nh− giai ®o¹n<br /> kiÕn, ngµy nay ®· ®−îc thùc hiÖn trong tr−íc ®ã mµ nã ®· tuyªn bè. Ng−îc l¹i,<br /> thùc tÕ, th× ®èi víi ng−êi tiÓu t− s¶n vµ giai cÊp t− s¶n ®· tá râ sù bÊt lùc tr−íc<br /> tiÓu n«ng, ch¼ng qua chØ lµ tù do b¸n nh÷ng vÊn ®Ò x· héi chñ yÕu nhÊt - vÊn<br /> c¸i së h÷u nhá cña hä - c¸i së h÷u bÞ ®Ì ®Ò x©y dùng mét x· héi c«ng b»ng vµ<br /> bÑp bëi sù c¹nh tranh m·nh liÖt cña ®¹i b×nh ®¼ng thùc sù gi÷a ng−êi víi ng−êi.<br /> t− b¶n vµ ®¹i chiÕm h÷u ruéng ®Êt lín - Trong chÕ ®é x· héi ®ã, mÆc dï vÒ mÆt<br /> cho chÝnh nh÷ng bän chñ ®Çu sá Êy; do kinh tÕ, mäi quan hÖ ®−îc coi lµ c«ng<br /> ®ã, ®èi víi ng−êi tiÓu t− s¶n vµ tiÓu b»ng khi chóng ®−îc thùc hiÖn dùa trªn<br /> n«ng, “tù do së h÷u” ®· biÕn thµnh tù do nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸, cßn trong<br /> mÊt së h÷u. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng lÜnh vùc chÝnh trÞ vµ c¸c quan hÖ x· héi<br /> cña c«ng nghiÖp trªn c¬ së t− b¶n chñ kh¸c th× mäi ng−êi ®−îc tuyªn bè lµ<br /> nghÜa ®· lµm cho sù nghÌo khæ vµ khèn b×nh ®¼ng tr−íc ph¸p luËt, nh−ng thùc<br /> cïng cña quÇn chóng lao ®éng trë thµnh ra ®ã chØ lµ mét hÖ thèng ph¸p luËt<br /> ®iÒu kiÖn sèng cßn cña x· héi” (C. M¸c nh»m b¶o vÖ tr−íc hÕt lîi Ých cña giai<br /> vµ Ph. ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.280). cÊp thèng trÞ ®−¬ng thêi. F. Engels chØ<br /> râ, “sù quy ®Þnh gi¸ trÞ hµng ho¸ b»ng<br /> Còng chÝnh ë giai ®o¹n mµ CNTB lao ®éng vµ sù trao ®æi tù do (ng−êi<br /> b−íc vµo nÒn s¶n xuÊt ®¹i c«ng nghiÖp trÝch nhÊn m¹nh) s¶n phÈm lao ®éng<br /> th× nguyªn t¾c trao ®æi tù do vµ ph©n gi÷a nh÷ng ng−êi së h÷u hµng ho¸ b×nh<br /> phèi ®óng víi gi¸ trÞ cña søc lao ®éng quyÒn ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së sù ®o<br /> s¶n xuÊt ra hµng ho¸ ®· kh«ng cßn l−êng gi¸ trÞ theo c¸ch nh− vËy (quan hÖ<br /> mang ý nghÜa lµ vò khÝ ®Êu tranh chèng trao ®æi ngang gi¸ - ng−êi trÝch gi¶i<br /> l¹i trËt tù phong kiÕn tr−íc ®©y. VÒ thùc thÝch) lµ nh÷ng nÒn t¶ng thùc tÕ, nh−<br /> chÊt, ®©y kh«ng cßn lµ nguyªn t¾c ®Ó M¸c ®· chøng minh, trªn ®ã ®−îc x©y<br /> thùc hiÖn sù c«ng b»ng tr−íc hÕt ®èi víi dùng toµn bé hÖ t− t−ëng vÒ chÝnh trÞ,<br /> nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt nhá (víi ®Æc ®iÓm luËt ph¸p vµ triÕt häc cña giai cÊp t−<br /> lµ ng−êi së h÷u trùc tiÕp søc lao ®éng vµ s¶n hiÖn ®¹i” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen,<br /> c¶ t− liÖu s¶n xuÊt cña chÝnh m×nh), 1995, TËp 21, tr.274).<br /> thËm chÝ nguyªn t¾c trao ®æi tù do gi÷a<br /> nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt nhá giê ®©y ®· bÞ 2. §øng trªn lËp tr−êng b¶o vÖ lîi<br /> ®Ì bÑp bëi sù c¹nh tranh m·nh liÖt cña Ých cña giai cÊp v« s¶n, chèng l¹i<br /> ®¹i t− b¶n vµ ®¹i së h÷u ruéng ®Êt. V× nguyªn t¾c c«ng b»ng cña CNTB (quan<br /> thÕ, “sè phËn cña chÕ ®é x· héi lý tÝnh hÖ trao ®æi ngang gi¸), K. Marx vµ F.<br /> còng kh«ng ®Ñp ®Ï g× h¬n. Sù ®èi lËp Engels ®· ®i ®Õn x©y dùng quan ®iÓm<br /> gi÷a nh÷ng ng−êi giµu vµ nh÷ng ng−êi vÒ CBXH mµ néi dung chñ yÕu cña<br /> 14 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 3.2015<br /> <br /> <br /> quan ®iÓm ®ã chÝnh lµ nguyªn t¾c ph©n theo lao ®éng, nh−ng ph¶i ph©n phèi<br /> phèi theo lao ®éng. ®óng víi gi¸ trÞ cña søc lao ®éng.<br /> <br /> Kh¼ng ®Þnh sù thËt bÊt c«ng cña c¸i Bªn c¹nh viÖc phª ph¸n quan ®iÓm<br /> gäi lµ “TiÒn c«ng c«ng b»ng cho mét thùc hiÖn CBXH theo nguyªn t¾c “trao<br /> ngµy lao ®éng c«ng b»ng” (C. M¸c vµ Ph. ®æi ngang gi¸” cña c¸c nhµ kinh tÕ t−<br /> ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.365), F. s¶n, F. Engels cßn phª ph¸n c¶ sù ¸p<br /> Engels còng v¹ch râ b¶n chÊt cña chÕ ®é dông thuyÕt Ricardo theo kiÓu b×nh<br /> ph©n phèi ®−îc cho lµ c«ng b»ng theo qu©n (nghÜa lµ theo kiÓu XHCN).<br /> nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸, chØ lµ vÞ<br /> Theo thuyÕt gi¸ trÞ cña David<br /> thÕ cã lîi ®èi víi riªng giai cÊp t− s¶n,<br /> Ricardo: “1) Gi¸ trÞ cña mäi hµng ho¸<br /> ®ång thêi lµ vÞ thÕ bÊt lîi ®èi víi riªng<br /> ®Òu ®−îc quy ®Þnh mét c¸ch duy nhÊt vµ<br /> giai cÊp c«ng nh©n trong cuéc trao ®æi<br /> tuyÖt ®èi bëi sè l−îng lao ®éng cÇn thiÕt<br /> “ngang gi¸” gi÷a søc lao ®éng mµ ng−êi<br /> cho viÖc s¶n xuÊt ra hµng hãa ®ã, vµ 2)<br /> c«ng nh©n bá ra vµ tiÒn c«ng mµ nhµ t−<br /> s¶n phÈm cña toµn bé lao ®éng x· héi<br /> b¶n tr¶ cho hä. Sù bÊt c«ng ë ®©y lµ ë<br /> ®−îc chia cho ba giai cÊp: ®Þa chñ (®Þa<br /> chç “c«ng nh©n bá ra nhiÒu, nhµ t− b¶n<br /> t«), t− b¶n (lîi nhuËn) vµ c«ng nh©n<br /> chi ra Ýt” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, 1995,<br /> (tiÒn c«ng)” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen,<br /> TËp 19, tr.366). F. Engels ®· viÕt mét<br /> 1995, TËp 21, tr.269). Tõ hai luËn ®iÓm<br /> c¸ch ch©m biÕm: “§ã lµ mét lo¹i c«ng<br /> ®ã, ngay tõ n¨m 1821, ë Anh ng−êi ta<br /> b»ng hÕt søc ®Æc biÖt” (C. M¸c vµ Ph.<br /> ®· rót ra nh÷ng kÕt luËn XHCN. F.<br /> ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.366). Nh−ng<br /> Engels viÕt: “Ng−êi nµo hiÓu biÕt Ýt<br /> t¹i sao l¹i cã thÓ x¶y ra t×nh tr¹ng ®ã?<br /> nhiÒu sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ chÝnh<br /> Theo c¸c nhµ kinh tÕ häc t− s¶n, tiÒn<br /> trÞ häc ë n−íc Anh, ng−êi ®ã kh«ng thÓ<br /> c«ng vµ ngµy lao ®éng do c¹nh tranh<br /> kh«ng biÕt r»ng, vµo nh÷ng thêi kú<br /> quy ®Þnh, ®· ®−îc tho¶ thuËn gi÷a hai<br /> kh¸c nhau, hÇu hÕt nh÷ng ng−êi theo<br /> bªn theo nguyªn t¾c ngang gi¸, thuËn<br /> chñ nghÜa x· héi n−íc nµy ®Òu ®Ò nghÞ<br /> mua võa b¸n. VËy lµ rÊt c«ng b»ng.<br /> ¸p dông theo kiÓu b×nh qu©n (nghÜa lµ<br /> Nh−ng nh− F. Engels ®· v¹ch râ: “Sù<br /> theo kiÓu x· héi chñ nghÜa) thuyÕt<br /> thËt kh«ng ph¶i nh− vËy. NÕu nhµ t−<br /> Ric¸c®«” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, 1995,<br /> b¶n kh«ng ®ång ý víi c«ng nh©n, th× y<br /> TËp 21, tr.269).<br /> cã ®iÒu kiÖn ®Ó chê ®îi vµ sèng b»ng t−<br /> b¶n cña y. Ng−êi c«ng nh©n kh«ng thÓ Trong Lêi tùa viÕt cho t¸c phÈm “Sù<br /> lµm nh− thÕ ®−îc (...). Ng−êi c«ng nh©n khèn cïng cña triÕt häc”, ®Ó phª ph¸n<br /> ngay tõ ®Çu ®· ë vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn nh÷ng ng−êi XHCN ¸p dông thuyÕt cña<br /> bÊt lîi trong cuéc ®Êu tranh. C¸i ®ãi ®Æt David Ricardo, F. Engels cßn nhÊn<br /> anh ta vµo mét hoµn c¶nh hÕt søc bÊt m¹nh: “ViÖc ¸p dông nh− trªn häc<br /> lîi. ThÕ mµ, theo khoa kinh tÕ chÝnh trÞ thuyÕt Ric¸c®« - toµn bé s¶n phÈm<br /> cña giai cÊp c¸c nhµ t− b¶n, ®ã lµ ®Ønh x· héi, s¶n phÈm cña c«ng nh©n ®Òu<br /> cao cña sù c«ng b»ng” (C. M¸c vµ Ph. thuéc vÒ hä, nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt thËt<br /> ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.367). V× vËy, sù duy nhÊt, - dÉn th¼ng tíi chñ nghÜa<br /> theo quan ®iÓm cña K. Marx vµ F. céng s¶n. Nh−ng nh− Marx ®· nhËn xÐt<br /> Engels, muèn cã CBXH thùc sù th× ph¶i ë nh÷ng dßng kÓ trªn, hiÓu theo nghÜa<br /> thùc hiÖn ®−îc nguyªn t¾c ph©n phèi kinh tÕ - h×nh thøc kÕt luËn Êy lµ sai, v×<br /> Sù phª ph¸n cña Marx vµ Engels… 15<br /> <br /> ®ã ®¬n gi¶n chØ lµ sù ¸p dông ®¹o ®øc gi¶i phãng khái sù lÖ thuéc vµo ruéng<br /> vµo kinh tÕ chÝnh trÞ häc. Theo nh÷ng ®Êt cña chñ ®Êt, kh«ng cßn ph¶i lao<br /> quy luËt cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc t− ®éng cèng n¹p nh− thêi kú phong kiÕn.<br /> s¶n, phÇn lín nhÊt s¶n phÈm kh«ng Nhê ®ã ng−êi c«ng nh©n trong CNTB<br /> thuéc vÒ c«ng nh©n, nh÷ng ng−êi ®−îc tham gia mét c¸ch tù do, b×nh<br /> ®· s¶n xuÊt ra nã. Khi chóng t«i nãi: ®¼ng vµo quan hÖ mua b¸n søc lao ®éng<br /> ®iÒu ®ã lµ bÊt c«ng, kh«ng thÓ nh− thÕ víi nhµ t− b¶n, ®−îc toµn quyÒn quyÕt<br /> ®−îc, - th× kinh tÕ chÝnh trÞ häc kh«ng ®Þnh b¸n hay kh«ng b¸n søc lao ®éng<br /> cã mét mèi quan t©m nµo trùc tiÕp ®Õn cña m×nh cho nhµ t− b¶n trªn c¬ së<br /> ®iÒu ®ã c¶” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, “thuËn mua võa b¸n” theo ®óng quy<br /> 1995, TËp 21, tr.272). luËt cña thÞ tr−êng. Tõ gãc ®é nµy mµ<br /> xÐt th× quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm<br /> 3. ViÖc phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm<br /> gi÷a nhµ t− b¶n vµ ng−êi c«ng nh©n dùa<br /> c«ng b»ng mang tÝnh ¶o t−ëng cña<br /> trªn sù ®ãng gãp c«ng søc cña c¶ nhµ t−<br /> nh÷ng ng−êi theo m«n ph¸i XHCN thêi<br /> b¶n vµ ng−êi c«ng nh©n vµo viÖc lµm ra<br /> ®ã còng chÝnh lµ sù phª ph¸n cña<br /> s¶n phÈm lµ hoµn toµn c«ng b»ng: ng−êi<br /> Engels ®èi víi sù bÊt c«ng vµ bÊt b×nh<br /> c«ng nh©n ®· ®−îc nhËn hoµn toµn ®Çy<br /> ®¼ng cña quan hÖ trao ®æi ngang gi¸<br /> ®ñ tiÒn c«ng cña m×nh theo ®óng gi¸ c¶<br /> trong nÒn s¶n xuÊt TBCN.<br /> ®· ®−îc tho¶ thuËn gi÷a anh ta víi nhµ<br /> Së dÜ trong chÕ ®é së h÷u t− nh©n vÒ t− b¶n, cßn nhµ t− b¶n ®−¬ng nhiªn<br /> t− liÖu s¶n xuÊt, mong muèn thùc hiÖn ®−îc nhËn toµn bé phÇn cßn l¹i cña s¶n<br /> ®−îc nguyªn t¾c ph©n phèi (theo lao phÈm do ®ãng gãp cña anh ta vÒ vèn<br /> ®éng) cña nh÷ng ng−êi XHCN trªn ®©y (d−íi d¹ng t− liÖu s¶n xuÊt vµ tiÒn c«ng<br /> kh«ng thÓ trë thµnh hiÖn thùc, bëi v× tr¶ cho c«ng nh©n) vµo viÖc t¹o ra s¶n<br /> theo quan ®iÓm cña Engels th× bao giê phÈm. Do ®ã, nh×n bÒ ngoµi th× quan hÖ<br /> “sù c«ng b»ng h×nh nh− ®ßi hái c¶ hai ph©n phèi, h¬n n÷a, ®©y l¹i lµ quan hÖ<br /> bªn ngay tõ ®Çu ®· ph¶i ®−îc ®Æt vµo ph©n phèi thèng trÞ trong CNTB, lµ<br /> nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− nhau” (C. M¸c vµ hoµn toµn c«ng b»ng vµ viÖc giai cÊp t−<br /> Ph. ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.367), thÕ s¶n coi nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸<br /> nh−ng trong nÒn s¶n xuÊt TBCN sù chÝnh lµ th−íc ®o cña CBXH kh«ng ph¶i<br /> thËt l¹i kh«ng ph¶i nh− vËy. Trong cuéc lµ kh«ng cã lý.<br /> ch¹y ®ua víi nhµ t− b¶n, ng−êi lao ®éng<br /> Tuy nhiªn, nÕu xem xÐt kü th× sù<br /> lu«n ë vµo thÕ bÊt lîi.<br /> thùc l¹i kh«ng ph¶i hoµn toµn nh− thÕ.<br /> Cã thÓ nãi, trªn thùc tÕ, trong nÒn Tr−íc hÕt, cÇn nhËn xÐt r»ng trong nÒn<br /> s¶n xuÊt hµng ho¸ TBCN, nguyªn t¾c s¶n xuÊt hµng ho¸, b¶n th©n nguyªn t¾c<br /> trao ®æi ngang gi¸ ®−îc thùc hiÖn ®èi trao ®æi ngang gi¸ mang tÝnh c«ng b»ng<br /> víi mäi hµng ho¸ nãi chung, trong ®ã cã vµ vÒ ph−¬ng diÖn nµy nã lµ ®éng lùc<br /> c¶ hµng ho¸ søc lao ®éng. Hµng ho¸ søc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh−ng trªn<br /> lao ®éng Êy trong CNTB ®· thuéc së thùc tÕ, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng<br /> h÷u cña chÝnh ng−êi lao ®éng, cho nªn TBCN, nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸<br /> ng−êi lao ®éng ®· ®−îc tù do ®Þnh ®o¹t nµy ®· kh«ng ®−îc thùc hiÖn ®óng nh−<br /> ®èi víi lao ®éng cña chÝnh m×nh, nghÜa lý thuyÕt. Thùc vËy, trong nÒn kinh tÕ<br /> lµ ng−êi lao ®éng ë ®©y ®· thùc sù ®−îc thÞ tr−êng ®ã, gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng<br /> 16 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 3.2015<br /> <br /> <br /> kh«ng ph¶i khi nµo còng phï hîp víi gi÷a hä vµ t− b¶n: lµ yÕu tè ®iÒu tiÕt gi÷<br /> gi¸ trÞ v× nã ®−îc h×nh thµnh d−íi t¸c tiÒn c«ng ë møc thÊp phï hîp víi yªu<br /> ®éng cña nhiÒu yÕu tè. K. Marx nhËn cÇu cña t− b¶n. Nh− vËy lµ m¸y mãc,<br /> xÐt: “Gi¸ trÞ hµng ho¸ ®−îc quy ®Þnh bëi theo lêi cña Marx, trë thµnh c«ng cô<br /> lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra hµng m¹nh mÏ nhÊt cña nhµ t− b¶n ®Ó chèng<br /> ho¸ ®ã. Nh−ng tuy vËy, ng−êi ta thÊy l¹i giai cÊp c«ng nh©n; lµ c«ng cô lao<br /> r»ng trong thÕ giíi téi lçi cña chóng ta ®éng lu«n lu«n c−íp mÊt t− liÖu sinh<br /> hµng ho¸ ®−îc b¸n ra lóc cao, lóc thÊp sèng trong tay ng−êi lao ®éng, vµ chÝnh<br /> h¬n gi¸ trÞ cña nã, v¶ l¹i kh«ng chØ do s¶n phÈm cña c«ng nh©n l¹i trë thµnh<br /> nh÷ng dao ®éng b¾t nguån tõ c¹nh c«ng cô n« dÞch b¶n th©n hä” (C. M¸c vµ<br /> tranh” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, 1995, Ph. ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.317).<br /> TËp 21, tr.273). Riªng ®èi víi tr−êng Do vÞ thÕ bÊt lîi tr−íc sù chi phèi<br /> hîp mua - b¸n søc lao ®éng th× cßn ph¶i bëi quy luËt c¹nh tranh ®èi víi hµng<br /> tÝnh ®Õn nh÷ng sù thùc sau ®©y: ho¸ søc lao ®éng, cho nªn ng−êi lao<br /> Thø nhÊt, trong quan hÖ mua - b¸n ®éng lu«n lu«n ®øng tr−íc mèi ®e do¹ bÞ<br /> søc lao ®éng gi÷a nhµ t− b¶n vµ ng−êi mÊt viÖc lµm, tøc lµ bÞ mÊt nguån sèng<br /> c«ng nh©n, nhµ t− b¶n ë thÕ m¹nh v× cña m×nh vµ gia ®×nh m×nh. Ng−êi c«ng<br /> anh ta së h÷u toµn bé t− liÖu s¶n xuÊt, nh©n, theo F. Engels, “chØ dùa vµo tiÒn<br /> cßn ng−êi c«ng nh©n ë thÕ yÕu v× chØ së c«ng ®Ó sèng” nªn hä ®· “buéc ph¶i<br /> h÷u søc lao ®éng cña b¶n th©n m×nh. nhËn viÖc lµm víi nh÷ng ®Þa ®iÓm, thêi<br /> C¸i ®ãi buéc ng−êi c«ng nh©n ph¶i b¸n gian vµ ®iÒu kiÖn nµo mµ anh ta cã thÓ<br /> søc lao ®éng thÊp h¬n gi¸ trÞ cña nã. V× cã ®−îc” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, 1995,<br /> thÕ, viÖc ng−êi c«ng nh©n chØ nhËn ®−îc TËp 19, tr.367). T×nh thÕ ®ã khiÕn ng−êi<br /> phÇn tiÒn c«ng ngang b»ng víi gi¸ c¶ c«ng nh©n kh«ng cßn ®−îc tù do lùa<br /> ®−îc ®em b¸n trªn thÞ tr−êng thùc ra lµ chän mét c¸ch thùc sù trong quan hÖ<br /> sù trao ®æi kh«ng ngang gi¸ chø kh«ng trao ®æi ®−îc coi lµ tù nguyÖn - mét ®Æc<br /> ph¶i lµ ngang gi¸. MÆt kh¸c, trong nÒn tr−ng cña nguyªn t¾c c«ng b»ng trong<br /> s¶n xuÊt TBCN, hµng ho¸ søc lao ®éng nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ - vµ cµng l©m<br /> cßn ph¶i chÞu sù chi phèi trùc tiÕp cña vµo c¶nh buéc ph¶i b¸n søc lao ®éng cña<br /> quy luËt c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng. m×nh d−íi gi¸ trÞ.<br /> §øng tr−íc sù c¹nh tranh, nÕu nh− Thø hai, trong giao dÞch mua b¸n<br /> kh«ng muèn bÞ tiªu diÖt, nhµ t− b¶n c¸ søc lao ®éng gi÷a ng−êi b¸n (ng−êi c«ng<br /> biÖt ®· buéc ph¶i kh«ng ngõng c¶i tiÕn nh©n) vµ ng−êi mua (nhµ t− b¶n) th×<br /> m¸y mãc nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. ng−êi b¸n nhËn ®−îc gi¸ trÞ cña mãn<br /> Nh−ng m¸y mãc ®−îc c¶i tiÕn sÏ lµm hµng cña m×nh t−¬ng øng víi mét sè<br /> cho mét sè lao ®éng cña con ng−êi trë tiÒn c«ng theo gi¸ c¶ cña thÞ tr−êng. Cßn<br /> thµnh thõa. ViÖc t¨ng c−êng c¶i tiÕn vµ ng−êi mua l¹i nhËn ®−îc gi¸ trÞ sö dông<br /> t¨ng thªm viÖc sö dông m¸y mãc ®· t¹o cña mãn hµng Êy vµ sö dông nã ®Ó biÕn<br /> ra mét sè c«ng nh©n lµm thuª v−ît qu¸ nh÷ng t− liÖu s¶n xuÊt vèn thuéc vÒ<br /> nhu cÇu thuª m−ín trung b×nh cña nhµ phÇn m×nh thµnh mét s¶n phÈm míi,<br /> t− s¶n. “§¹o qu©n Êy - Ph. ¡ngghen viÕt bao gåm c¶ t− b¶n øng tr−íc vµ c¶ phÇn<br /> - lµ hßn ®¸ buéc ch©n giai cÊp c«ng gi¸ trÞ thÆng d−. Do ®ã, ®èi víi ng−êi<br /> nh©n trong cuéc ®Êu tranh sèng cßn mua søc lao ®éng (nhµ t− b¶n), “sè gi¸<br /> Sù phª ph¸n cña Marx vµ Engels… 17<br /> <br /> trÞ ®· øng ra lµm tiÒn c«ng kh«ng ph¶i kh¸c, d−íi vÎ ngoµi c«ng b»ng, nguyªn<br /> chØ gi¶n ®¬n t¸i hiÖn trong s¶n phÈm, t¾c trao ®æi ngang gi¸ ®· che giÊu sù<br /> mµ l¹i cßn ®−îc t¨ng thªm mét kho¶n kh«ng c«ng b»ng thùc sù trong nguyªn<br /> gi¸ trÞ thÆng d− n÷a, th× ®iÒu ®ã diÔn ra t¾c ph©n phèi chñ ®¹o cña CNTB.<br /> kh«ng ph¶i lµ do ng−êi b¸n ®· bÞ lõa bÞp Thø ba, sù kh«ng c«ng b»ng trong<br /> - v× ng−êi nµy ®· nhËn ®−îc gi¸ trÞ cña ph©n phèi cña CNTB cßn thÓ hiÖn ë chç<br /> hµng ho¸ cña anh ta råi - mµ chØ do CNTB thùc hiÖn ph©n phèi s¶n phÈm<br /> ng−êi mua ®· tiªu dïng hµng ho¸ ®ã”. sau chu tr×nh s¶n xuÊt chñ yÕu kh«ng<br /> §©y lµ mét trao ®æi hoµn toµn phï hîp ph¶i theo lao ®éng mµ theo møc ®é ®Çu<br /> víi c¸c quy luËt kinh tÕ cña nÒn s¶n t− t− b¶n vµo s¶n xuÊt kinh doanh,<br /> xuÊt hµng ho¸ vµ víi quyÒn së h÷u do mÆc dÇu chØ cã lao ®éng cña con ng−êi<br /> c¸c quy luËt Êy ®Î ra, nh−ng l¹i dÉn ®Õn míi t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d−, míi lµm gia<br /> kÕt qu¶ lµ: t¨ng gi¸ trÞ cña t− b¶n ban ®Çu sau chu<br /> “1. s¶n phÈm thuéc vÒ nhµ t− b¶n, tr×nh s¶n xuÊt. ChÝnh v× s¶n phÈm cña<br /> chø kh«ng ph¶i thuéc vÒ c«ng nh©n; lao ®éng ®−îc ph©n phèi theo c¸ch Êy<br /> nªn “ng−êi nµo kh«ng cã së h÷u nµo<br /> 2. gi¸ trÞ cña s¶n phÈm Êy, ngoµi<br /> kh¸c ngoµi søc lao ®éng cña m×nh ra...<br /> gi¸ trÞ cña t− b¶n øng ra, cßn bao gåm<br /> ®Òu nhÊt ®Þnh sÏ ph¶i lµm n« lÖ cho<br /> mét gi¸ trÞ thÆng d− mµ ng−êi c«ng<br /> nh÷ng kÎ kh¸c n¾m trong tay nh÷ng<br /> nh©n ®· tèn lao ®éng ®Ó t¹o ra, cßn nhµ<br /> ®iÒu kiÖn vËt chÊt cña lao ®éng. Ng−êi<br /> t− b¶n th× ch¼ng ph¶i tèn g× c¶, vµ tuy<br /> ®ã chØ cã thÓ lao ®éng vµ do ®ã chØ cã<br /> vËy gi¸ trÞ thÆng d− Êy l¹i lµ vËt së h÷u<br /> thÓ sinh sèng, khi ®−îc nh÷ng kÎ nµy<br /> hîp ph¸p cña nhµ t− b¶n;<br /> cho phÐp” (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen,<br /> 3. ng−êi c«ng nh©n vÉn duy tr× 1995, TËp 19, tr.27). HËu qu¶ cña c¸ch<br /> ®−îc søc lao ®éng cña m×nh vµ l¹i cã thÓ ph©n phèi nµy lµ trong CNTB, ë ®iÓm<br /> ®em b¸n n÷a nÕu t×m ®−îc ng−êi mua” nµy nh− K. Marx còng ®· chØ ra, “Lao<br /> (C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen, 1993, TËp 23, ®éng cµng ph¸t triÓn lªn thµnh lao<br /> tr.825-826). ®éng x· héi (ng−êi trÝch nhÊn m¹nh) vµ<br /> do ®ã trë thµnh nguån cña cña c¶i vµ<br /> Nh− vËy, kh«ng gièng víi nh÷ng<br /> cña v¨n ho¸ th× sù nghÌo khæ vµ c¶nh<br /> hµng ho¸ kh¸c, hµng ho¸ søc lao ®éng<br /> sèng vÊt v−ëng l¹i cµng ph¸t triÓn ë<br /> sau khi ®−îc sö dông cßn t¹o ®−îc gi¸<br /> phÝa ng−êi lao ®éng, cßn cña c¶i vµ v¨n<br /> trÞ míi lín h¬n gi¸ trÞ ban ®Çu khi ®−îc<br /> ho¸ l¹i ngµy cµng ph¸t triÓn ë phÝa kÎ<br /> ®em b¸n trªn thÞ tr−êng t−¬ng øng víi<br /> kh«ng lao ®éng” (C. M¸c vµ Ph.<br /> sè tiÒn c«ng nhÊt ®Þnh. V× thÕ, viÖc<br /> ¡ngghen, 1995, TËp 19, tr.29).<br /> ng−êi lao ®éng chØ nhËn ®−îc phÇn tiÒn<br /> c«ng ngang b»ng víi gi¸ c¶ lóc ®−îc ®em Tõ nh÷ng néi dung trªn cho thÊy,<br /> b¸n trªn thÞ tr−êng chø kh«ng ph¶i nguyªn t¾c ph©n phèi chñ ®¹o cña<br /> ngang b»ng víi gi¸ trÞ gia t¨ng sau chu CNTB sù thùc vÉn lµ mét nguyªn t¾c<br /> tr×nh s¶n xuÊt chøng tá r»ng, mÆc dï ph©n phèi kh«ng c«ng b»ng, chØ cã ®iÒu<br /> quan hÖ mua - b¸n ë ®©y ®−îc coi lµ sù kh«ng c«ng b»ng nµy ®−îc che giÊu<br /> quan hÖ trao ®æi ngang gi¸, c«ng b»ng, mét c¸ch tinh vi bëi mét vÎ ngoµi rÊt<br /> nh−ng vÒ thùc chÊt ®ã kh«ng ph¶i lµ sù c«ng b»ng qua nguyªn t¾c trao ®æi<br /> trao ®æi ngang gi¸, c«ng b»ng. Nãi c¸ch ngang gi¸.<br /> 18 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 3.2015<br /> <br /> <br /> MÆc dÇu vËy, so víi quan hÖ ph©n phèi bÊt c«ng vµ nã chØ cã thÓ ®−îc kh¾c<br /> phèi mang tÝnh cèng n¹p vµ lÖ thuéc cña phôc ë mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cao<br /> ng−êi lao ®éng ®èi víi l·nh chóa trong h¬n - h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi céng s¶n<br /> ph−¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn, th× chñ nghÜa.<br /> nguyªn t¾c ph©n phèi chñ ®¹o trong<br /> ph−¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN vÉn lµ mét Nh− vËy, ®Ó x©y dùng ®−îc mét<br /> nguyªn t¾c ph©n phèi c«ng b»ng h¬n, x· héi c«ng b»ng thùc sù th× ph¶i xo¸ bá<br /> bëi v×, nã ®· gi¶i phãng ng−êi lao ®éng sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn<br /> khái sù trãi buéc vµo ruéng ®Êt, lµm cho ban ®Çu Êy. Muèn thÕ, ph¶i lµm cho mäi<br /> ng−êi lao ®éng kh«ng cßn ph¶i lao ®éng ng−êi ®−îc b×nh ®¼ng trong quan hÖ së<br /> cèng n¹p cho ®Þa chñ qua c¸c lo¹i ®Þa t« h÷u, tøc lµ ph¶i lµm cho mäi ng−êi ph¶i<br /> vµ ®Æc biÖt lµ ng−êi lao ®éng ®−îc hoµn ngang b»ng vÒ ®Þa vÞ trong quan hÖ ®èi<br /> toµn tù do trong quan hÖ mua - b¸n søc víi t− liÖu s¶n xuÊt. §©y lµ ®iÓm nhÊn<br /> lao ®éng nh− bÊt cø mét hµng ho¸ nµo m¹nh cña chñ nghÜa Marx vÒ xuÊt ph¸t<br /> kh¸c theo nguyªn t¾c ngang gi¸ trªn thÞ ®iÓm b×nh ®¼ng lµm c¬ së ®Ó thùc hiÖn<br /> tr−êng. Thªm n÷a, trong nguyªn t¾c ®−îc c«ng b»ng thùc sù trong x· héi
<br /> ph©n phèi Êy, viÖc ph©n phèi theo lao<br /> ®éng ®· ®−îc thùc hiÖn ë møc ®é nhÊt<br /> ®Þnh (thÓ hiÖn ë viÖc nhµ t− b¶n tr¶ tiÒn Tµi liÖu tham kh¶o<br /> c«ng cho ng−êi lao ®éng th«ng qua mua<br /> 1. C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen (1993), Toµn<br /> - b¸n søc lao ®éng theo nguyªn t¾c<br /> tËp, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.<br /> thuËn mua võa b¸n). Nh÷ng ®iÒu Êy<br /> chøng tá nguyªn t¾c ph©n phèi chñ ®¹o 2. C. M¸c vµ Ph. ¡ngghen (1995), Toµn<br /> cña CNTB dï vÉn lµ nguyªn t¾c ph©n tËp, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.<br /> <br /> <br /> <br /> (TiÕp theo trang 60) th«n míi theo h−íng x©y dùng nÒn<br /> n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vµ th©n thiÖn víi<br /> N¨m 2015 lµ n¨m b¶n lÒ ®Ó chuÈn m«i tr−êng.<br /> bÞ cho kú kÕ ho¹ch kinh tÕ - x· héi giai<br /> Bªn c¹nh −u tiªn ®Çu t− h¹ tÇng<br /> ®o¹n 2016-2020 vµ còng lµ n¨m ViÖt<br /> n«ng nghiÖp, c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ<br /> Nam kú väng tham gia nhiÒu hiÖp ®Þnh<br /> n−íc cÇn tËp trung th¸o gì t¾c nghÏn vÒ<br /> th−¬ng m¹i quan träng, cã ¶nh h−ëng<br /> c¬ chÕ, chÝnh s¸ch nh»m gi¶i phãng søc<br /> lín tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt<br /> s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp; lùa chän<br /> n−íc. §Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn<br /> ngµnh hµng chiÕn l−îc ®Ó ph¸t triÓn c¸c<br /> ®¹i hãa n«ng nghiÖp lµ gi¶i ph¸p then<br /> chuçi ngµnh/hµng s¶n xuÊt - chÕ biÕn -<br /> chèt ®Ó b¶o ®¶m t¨ng tr−ëng bÒn v÷ng<br /> ph©n phèi; −u tiªn ph¸t triÓn c«ng<br /> v× n«ng nghiÖp chiÕm gÇn 50% lao ®éng<br /> nghiÖp, dÞch vô phôc vô n«ng nghiÖp<br /> vµ kho¶ng 70% d©n sè ë n«ng th«n.<br /> nh»m t¨ng gi¸ trÞ vµ søc c¹nh tranh<br /> Trong nç lùc t¸i c¬ cÊu kinh tÕ, ViÖt<br /> n«ng s¶n.<br /> Nam cÇn chó träng ®Èy nhanh t¸i c¬<br /> cÊu n«ng nghiÖp vµ x©y dùng n«ng Linh chi<br />