Sức khỏe tâm lý trẻ em: Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:140

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp phần 1, phần 2 của tài liệu "Bồi dưỡng tâm lý khỏe mạnh cho trẻ" tiếp tục trình bày các nội dung chính sau: Các chứng bệnh tâm lý và cách chữa trị cho trẻ; Chứng hiếu động thái quá của trẻ; Chứng đái dầm của trẻ; Chứng co giật cục bộ của trẻ; Các chứng bệnh có tính thần kinh;... Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sức khỏe tâm lý trẻ em: Phần 2

Phan Il CAC CHUNG BENH TAM LY VA CACH — CHUA TRI CHO TRE
CHUNG HIEU DONG THAI QUA CUA TRE Bat dau ti 3 tudi, ¢ nha Bin Bin lat hét hom, hét tu, chan tay khéng nghi, pha dé choi. G nha tré, khong gitt ky luat, khong ngu trua, ndi tiéng 1a “vua nghich”. Kiém tra tri nang binh thuéng. Bin Bin di hoc rat nghich, hiéu dong thai qua, lam bai qua loa dai khai, nhung thanh tich hoc tap tam duoc. Luc hoc lép 3, trén lép ngéi khong yén, lién tuc can but chi, tay bi cat nho lam nhiéu miéng, vé bay vao vd, khac got ban ghé lung tung. Dén ldp 5, lén lép cang khéng chu ¥, c6 luc chu déng noi chuyén véi ban ngéi bén canh, cé luc lam trd cudi, ndéi chuyén cu6di, tréu choc ban ban trén ban dudi, cé lic lai lac ghé, gd ban, lam tré ngai ban hoc khac, pha hoai trat tu lép, tuy nhiéu lan duoc thay cé nhac nhé phé binh, nhung Bin Bin khong thay déi, c6 thé noi 14 “giao duc nhiéu lan khéng chuyén”. Tan hoc trén dudng vé nha, cau bé ghé ché nay ghé ch6 169
Nguyén Khac Khodi - Phuong Chi kia choi, khong bao gid vé nha dung gid. Khi lam bai 6 nha, ludén ludn bay ra day mot ban nao 1a but bi, but chi, tay, sach vo... Vua lam bai via choi, nao can but chi, nao vé lén vo, nhin nguoc ngé xu6i, lam bai qua loa dai khai. Thanh tich hoc tap cang ngay cang kém. Cau bé lai con hay n6i déi, ttmg bé hoc hai lan, nhung van néi véi cha me 1a di hoc. Nha cé khach, nguoi lén néi chuyén nhat dinh cau phai chém vao duoc vai cau. Thinh thoang con trom tién trong vi cua me, dé di choi tro choi dién tu, lam cho me buén rau vo ké. Khi bé 10 tudi, lén lép 5. O lép khong cht y nghe giang, ngo nguay pha roi, thanh tich hoc tap kém, me chau dua dén phong chan doan tam ly. Ky thuc, hoat bat hiéu déng vén 1A bam sinh cua tré, nhung mot dita tré hiéu déng nhu Bin Bin thé nay, thi cé chit khac thudng, d6 goi la “chting hiéu dong thai qua’. Day 1a mot loai bénh tam ly cua tré thudng thay, tri khén cua nhting tré nay noi chung binh thuong, nhung do stic cha y phan tan, hoat dong qua nhiéu, tinh cach buong binh, nang luc tu khong ché kém, khong phi hop véi lita tu6i thuc té. Ty 1é phat bénh cua chiing nay 1a trén duéi 3%. Trai gap tt. 4 dén 9 lan gai. 1. BIEU HIEN CUA CHUNG HIEU BONG THAI QUA Hat nhan cua no la nang luc tu khéng ché kém, chu yéu biéu hién ¢ 4 mat sau day: 170
Béi duéng tam lj khoe manh cho tré a. Hoat déng qua nhiéu Loai tré nay bat ctf trong truéng hop nao déu 6 vao trong trang thai khong ngtng hoat dong, nhu trén Idp khong ngung lam dong tac nhd, go ban, lac ghé, can but chi, cat tay, xé gidy, kéo téc kéo do ban bén canh... Luc binh thuong di duéng véi vang, hay chay nhay, thudng chay nhay khéng cé muc dich, chan tay hoat dong khong ngting ma lai khong nghe ai khuyén bao. Do luc tu khéng ché kém, nhiing tré nay thuéng noi nhing cau khién ngu@i ta buc minh, thich néi leo va quay roi hoat déng cua ngudi khac, thudng gay ra nhiing phién toai cho ngudi I6n. Nhung tré nay to gan khong so nguy hiém, khong biét dén hau qua, nhat 1a khi tinh tinh bi kich dong, c6 thé xuat hién hanh vi khong tét nhu néi déi, an cap, danh lén, trén hoc, choi lua. Dam tréo cao nhay rao, thich cai lon, danh l6n... b. Kho tap trung stic chi ¥ Stic chu ¥ bao gdm chu dong va bi dong. Chu y chu dong la dung y chi cua minh dé chu y mot vat nao do nhu lén Idp chu y vao bang den; chu y bi dong 1a su chu y bi hap dan boi su vat khach quan, nhu xem tivi. Dac diém stic chu y cua tré cé chiing bénh nay 1a chu y chu dong giam, chu y bi déng tang vuot mic. _ Suc cht y loai nay cua tré rat kho tap trung hoac thoi gian tap trung stic cht y rat ngan, khéng phi hop v6i diéu kién tudi thuc té, nhu khi lén lép thudng 17]
Nguyén Khac Khodi - Phuong Chi nhin nguoc nhin xudi, khong dé y, hodc gia vo yén tinh, thuc té lai “khéng tap trung”, nghe ma khong lot tai. Khi lam bai vita lam vwa choi, lam qua loa dai khai, lam sai rat nhiéu, khéng sao tap trung chu y lam m6t viéc gi, lam viéc thudng co truéc khong coé sau, dau voi dudi chudt. c. Tinh tinh buong binh Loai tré nay do stic tu khéng ché kém, tinh tinh bu6ng binh, khéng chiu su quan ly, thudng sinh chuyén no chuyén kia. Khi choi cao hung, vua hét vua kéu, via hat vua nhay, khong lam ngo cai gi, vénh vao; khi khong vua long, dé tuc gian, dé cau ban. Loai hi n6é vo thuong, xung dong buéng binh nay, thudng lam cho ban hoc va ban choi so hai cau ta, ghét cau ta, vi thé ma xa lanh. Vi tré mac chting nay khé hda nhap véi tap thé, lau ngay cting cé thé sinh ra tam ly phan khang, thudng phat sinh hanh vi tu ton thuong hoac ton thuong ngudi khac. d. Hoc tap kho khan ~ Loai tre nay do stic chi y khong tap trung, lén lép khong chu y nghe giang, d6i vdi bai tap cua thay gido cho khéng nghe ro, dan dén khi lam bai, thuong sot bai va giai thich sai. C6 mét sé tré khi doc sach cé thé doc s6 “6” thanh so “9”, hoac doc “d” thanh “b”, tham chi khéng phan biét phai trai. Khi viét, khéng nhiéu thém mét hang, thi cing thiéu di mét doan, hoac viét sai viét lai. Khi vé, khéng phai 1a ty 1é to nhé khong déu, thi sap xép hi
Boi duéng tam ly khoe manh cho tré vi tri khong thoa dang. Nhiing diéu do cing 14 nguyén nhan lam cho hoc tap khé khan. Thanh tich thi cua loai tré nay dao dong lén, dén nam lép 3 - 4, kha nang luu ban tuong déi nhiéu. Nhung vi tri nang binh thuong, néu sau khi lén 6p 6n tap tot, cé kém cap, van cé thé dudi kip tién do hoc tap. 2. NGUYEN NHAN BENH CUA CHUNG HIEU DONG THAI QUA a. S6 luong chat truyén dat than kinh nao bhéng dt C6 ngudi cho rang, phat sinh chting bénh co thé 1a do mét loai trang thai bénh thiéu s6 luong chat truyén dat than kinh nao, ma tin ttc khong thé truyén dat kip thoi gay ra. Nong do chat truyén dat than kinh trong nao giam thap, co thé lam gidm hoat déng tic ché cua hé thong than kinh trung uong, lam cho tré hoat déng tang lén nhiéu. b. Tén hai chat hitu co té chite nao Khoang 85% tré mac bénh 1a do tré ngai chtic nang thiy tran (fromtal lobe) hodc nhan dang dudi (caudate nucleus) gay ra, bao gm: (1) Bénh thoi ky mang thai cua me: Cao huyét ap, viém than, thiéu mau, nhiét thap, cam mao, say thai bam sinh. 173
Nguyén Khac Khodi - Phuong Chi (2) Qua trinh sinh dé khac thudng: dé sém, dé hut, dé phau thuat bung, tac tho, xuat huyét nao. (3) Trong 1 - 2 nam sau khi sinh, tré bi lay nhiém hé thong than kinh trung uong, thi co héi phat sinh - chiing bénh nay tuong déi nhiéu. c. Yéu t6 di truyén Khoang 40% cha me cua tré mac chiing hiéu dong thai qua, hodc ho hang cua tré luc cdn nho cing bi bénh nay, ty lé phat bénh cua ching nay trong tre sinh déi don tring tang cao ré rét hon tré sinh déi song triing, ty 16 m&c bénh cua tré cung cha cing me cao hon tre cung me khac cha hoac cung cha khac me, hon nifa cing cao hon cac tré noi chung, may diém néu trén cho thay yéu té di truyén quan hé mat thiét véi ching bénh nay. d. Yéu t6 khac Nhiing nam gan day, rat nhiéu cha me cé con déc nhat cé tam trang “mong con thanh réng”, do phuong phap giao duc khéng théa dang va khai thac tri luc qua sém 6 thdi ky dau (thoi ky bé tho), lam cho 4p luc cua m6i trudng bén ngoai vuct xa trinh dé cé thé tiép thu cua tre, la mét trong nhting nguyén nhan tao thanh bénh hiéu déng thai qua cua tré. Ngoai ra, an phai thuédc nhu6m mau nhan tao trong thuc an, an loai thitc An cé ham luong chi qua dé (khéng nhat thiét la dén mic trang déc chi) cing c6 thé dan dén ching bénh nay. 174
Béi duéng tam lj khoe manh cho tré Ngoai ra, tai liéu chung minh, phudng thuc giao duc ae tot cua tré mac bénh nay. G gia dinh cha me cé “ngudi quan ly gido duc nghiém khac” chiém 61,7%; ngudi buéng tha khong quan chiém 3,5%; ngudi qua chiéu chuéng chiém 7,05%; c6é hoc gia cho rang, quan ly gido duc kiéu bao luc, cé thé lam cho triéu ching bénh cua tré phat trién, va tang thém triéu ching méi, nhu néi lap, nhay mat, chau may. Con déi v6i tré khéng duoc quan tam, bé mac hoac qua chiéu chuéng, thudng cé thé thtic day triéu ching xuat hién, hoac tang nang thém triéu chiing da cé. 3. LAM THE NAO XAC DINH TRE CO MAC CHUNG HIEU DONG THAI QUA HAY KHONG? Theo tiéu chuan chan dodn quoéc té, tré loai nay can cé ba dac trung stic chu y phan tan, xung dong buéng binh va hoat dong qua nhiéu. a. Stic chi y phan tan It nhat c6 3 hang muc trong sé liét ké sau day: (1) Lam viéc lu6én luén khéng cé6 truéc cé sau (dau voi dudi chuét). (2) Lén lép thuong kh6éng nghe giang. (3) Chu y dé chuyén dich theo hoan canh. (4) Rat kho tap trung tu tudéng lam bai va lam cdc viéc can co théi gian tap trung tu tudng. (5) Rat kho kién tri lam m6t tro choi. 175
Nguyén Khdc Khodi - Phuong Chi b. Tinh tinh buéng binh It nhat cé 3 muc trong liét ké sau day: (1) Thudng nghi gi lam nay. (2) Luén luén chuyén tiv hoat déng nay sang hoat dong khac. — (3) Lam viéc khéng co mot tht tu nao. (4) Can phai cé ngudi khac don déc theo déi. (5) Thudéng dét nhién kéu to trong l6p hoc. | (6) Trong hoat dong tro choi hoac hoat dong tap thé khong kién tri doi dén luot. c. Hoat déng qua nhiéu It nhat cé 2 muc trong so liét ké sau day: (1) Ding ngéi khong yén. (2) Thuong xuyén chay nhay. (3) Khé ngéi yén trong ldp. (4) Nam trén giudng van luén lu6én lat ngudi qua lai. (5) Sut ngay ban rén, sd m6 hét cai nay cai kia. (6) Truéc 7 tuéi bat dau xuat hién chting bénh. (7) It nhat lién tuc trén 6 thang. Khi van dung tiéu chudn chan dodn trén, phai chu y hai diém sau: 176
Boi duéng tam ly khoe manh cho tré Thi nhat: Truong hop cho phép hoat dong, nhu khi tan hoc, tré ra vé, bat ctt hoat dong cua tré nhiéu nhu thé nao, cing khéng cé y nghia chan dodn. Chi trong trudng hop khong cho hoat dong, nhu luc lén lép, luc lam bai tap, ma tré van khéng kiém ché dugc, trudc sau hoat dong lién tuc, méi cé y nghia chan doan. Thu hai, chi cé6 hoat déng qua do, ma stic cht y phan tan, khong thé chan dodn 1a mac bénh. Nguoc lai, néu stic chu y phan tan ro rét, ma khong hoat dong qua dé, mdi nén tinh dén kha nang c6é ching bénh. Cac bac sy da can ctf triéu chting thudng thay va dét xuat nhat cua chting hiéu dong thai qua 1a su khé tap trung, da déi tén goi la “ching khiém khuyét chu y” va chia lam 2 loai: “Khiém khuyét chu y kém hiéu déng thai qua” va “khiém khuyét chi y khéng kém hiéu dong thai qua”. 4. PHAN BIET GIUA TRE BI CHUNG HIEU DONG THAI QUA VOI TRE NGHICH NGOM Phan biét 6 may mat sau day: a. Phan biét vé stic chi. 9 Dac diém stic chu y cua tré mac bénh 1a chu dong chu y yéu, nhu khi lén ldp, khéng thé chuyén tam chu y vao bang den, khong thé chuyén tam nghe giang. Bi dong cha y tang lén qua nhiéu, nhu bén ngoai phong hoc c6 ngudi di qua 1a nhin ra ngoai. Tre nghich ngom khéng cé dac diém nay. 177
Nguyén Khac Khodi - Phuong Chi b. Phan biét vé mat tinh chat muc dich hanh dong Hanh vi cua tré nghich ngom thudng co tinh muc dich nhat dinh, va c6 ké hoach, cé sap xép. Con tre cd chung nay, hanh vi cua chung tuong déi xung dong va lon x6n, c6 dau khong cé dui. c. Phan biét vé mat nang luc tu khéng ché Trong hoan canh la 14m hoan toan, tré nghich ngom cé nang luc tu khéng ché, cé thé yén phan gift minh, kh6éng nghich ngom lung tung, tré co chting bénh lai khong cé nang luc nay, thudng bi mang. Ngoai ra, nhing nam gan day véi su phé cap tri thie cua ching hiéu dong thai qua, m6t sé bao mau nha tré, da cé thé phat hién mot sé triéu ching thdi ky dau cua tré (dui 7 tudi) nhu khong giit ky luat, khong ngu trua... thi. nén bao dé cha me sém dua tré di chan doan diéu tri. Tré nghich ngom tuy hoat dong cing nhiéu, nhung vé mat rang buéc minh thi tot hon tré cé6 chitmg nay. 5. LAM THE NAO TRI LIEU CHUNG HIEU DONG THAI QUA CUA TRE? Truéc day cho rang, hiéu dong thai qua 1a mét loai bénh cé tinh tu han ché cua tré, khi tuéi lén lén cé thé tu nhién mat. Nay cdc hoc gia qua quan sat theo déi lau ngay phat hién: (1) Chi cé mot bé phan tré cé chiing nay cé thé tu khdi. Triéu chiing cua da sé tré cé thé kéo dai dén khi thanh nién. 178
Boi duéng tam ly khoe manh cho tré (2) Chita va khéng chia, chtfa sém va chifa muén, vé hiéu qua diéu tri va sau khi chita khdi, co thé c6 su khac nhau ro rét. Do dd, quan diém nhat tri hién nay la: Ching hiéu dong thai qua phai chia tri sém, chia tri tong hop. Cha me va thay, c6 gido can phai biét rang: Thi nhat, day la mét loai bénh trang, khong nén phan biét d6i xu, khéng nén danh chui, dé tranh lam tang nang thém vét thuong tinh than cua con. Thu hai, can tri liéu bang thuéc, nhung thudc khong thé thay gido duc, thuéc c6 thé 1a cung cap diéu kién tot cho gido duc, va can phai hiéu chinh xac tac dung phu cua thuéc. Thi ba, muén c6é hiéu qua diéu tri tot, can phai phéi hop bén mat: Tré bi bénh, cha me, thay gido va thay thuéc v6i nhau. a. Phuong phap gido duc Dung thuéc theo huéng dan cua bac si, déng thoi cha me phai coi trong cong tac gido duc, phai hoc tap tim hiéu nhiing tri thtic lién quan dén bénh cua tré. Khéng phan biét déi xu, trach mang, danh dap, phai kién tri gido duc, huéng dan tan tinh. Khi gido duc tré c6 chting bénh nay, phai cht y may diém sau day: (1) Yéu cau phai sat thuc té. Trudéc hét, cha me phai tim hiéu dac diém cua chiing hiéu dong thai qua, nhiing yéu cau cua tré. Khong nén déi xu nghiém khac nhu tré binh thuéng, chi yéu cau khéng ché hanh vi 179
Nguyén Khde Khodi - Phuong Chi thai qua cua ching 6 trong pham vi khong qua dang, la dugc réi. Yéu cau khong qua ha khac. (2) Déi voi nhitng tré hoat déng qua nhiéu nay phai lam cho tinh luc cua ching cé thé phat huy hét. Cha me va thay c6 gido phai t6 chic cho ching tham gia nhiéu hoat dong thé thao nhu chay, danh cau, da béng, leo nui, nhay xa, nhay day, néu cé diéu kién, bé tri cho chung lam mot sé hoat dong trong phong, dé co thé giai phong tinh luc cua ching. Nhung khi sap xép cho chung hoat dong, phai chu y an toan, tranh nguy hiém. (3) Tang cudng b6i duéng tap trung stic chu y. Doi véi tré loai nay phai dan dan béi du@ng thoi quen ngéi yén tap trung stic chu y. Cé thé bat dau tt xem truyén tranh, nghe ké truyén, dan dan kéo dai théi gian tap trung suc chu y cua tré. Cing cé thé bé tri cho ching ngéi 6 hang nghé dau cua ldp hoc, dé tién cho thay cé gido theo déi va dén doc trong ltic lén lép. Néu tré cé tién b6é vé mat tap trung stic chu y, phai kip thoi biéu duong, c6 va. (4) Béi dudng thdi quen séng cé ky luat. Déi voi loai tré nay phai béi dudng théi quen séng cé néi quy ngay tiy nho. Phai an, uéng, ngu day theo gid. Khong nén chiéu theo y cua tré ma dé cho chung tu do xem tivi, xem phim khuya, dé tranh anh hudéng giac ngu, phai cé thdi gian ngu day du. (5) Béi dudng long tu tén va tu tin cua tré. D6i voi loai tré nay, can phai kién tri gido duc va giup dé 180
Boi duéng tam lj khée manh cho tré nhiéu lan, loai triv tam ly cAng thang tén tai 6 chung, giup cho ching nang cao nang luc tu khong ché. Cha me nén giff méi lién hé thudng xuyén véi bac si, giup bac si hiéu r6 tinh hinh gido duc con, xin y kién chi dao cua bac si vé mat tri liéu, khi cé diéu kién, nén tranh thu su hop tac 3 mat: Thay thuéc, cha me va thay, c6 gido, cung nhau lam tét cong viéc gido duc. Néu phéi hop tét giifa tri liéu thuéc va gido duc, phan lén tré bi bénh cé thé yén tinh va tap trung stic chi y trong m6t thdi gian ng4&n, tuic 14 cé thé c6 duoc hiéu qua tot. b. Tri liéu hanh vi Liéu phap hanh vi la mét phuong phap loi dung nguyén ly hoc tap dé stia chita hanh vi khong thich nghi cua tré. Khi ching xuat hién hanh vi thich nghi trong hoc tap, thi phai kip thdi khen thuéng, dé cé vi ching kip thoi cai tién, va cung cé. Khi xuat hién mét so hanh vi khong thich nghi, thi phai tang thém d6i xt thé o, lanh nhat hodc tué¢ di mét it quyén loi cua ching, nhu vay dan dan lam mat nhiing hanh vi do. Néu thay cé gido ghi chép lai sé lan hoat déng trong thdi gian lén lép, néu cé giam thi kip théi biéu duong va hang ngay dua cho cha me mét bdo cdo. Sé lan hoat dong da giam, cha me can ctf vao bao cdo do ma kip thdi ban thudng. Bién phap thudng phai can ctf vao diéu kién cu thé cua ting gia dinh ma quyét dinh, nhu cho bé dugc xem tivi vao buéi téi, hodc ngay nghi cho di vuén thu, hodc thudng cho dé choi. 18]
Nguyén Khac Khodi - Phuong Chi c. Liéu phap an uéng Nhiing nam gan day, qua nghién ctu chting minh, an vao luong nhiéu thtic 4n cé chia tyrosine, salicilate va gia vi, chat mau nh4n tao va 6 nhiém chi, déu cé thé lam cho tré cé gien di truyén phat sinh chting hiéu dong thai qua, hodc lam cho chting bénh nay tang nang thém. Nguoc lai, tré cé chttng bénh nay chi can han ché an loai thifc 4n nay, triéu ching sé giam nhe ro rét, do do, thtie An cua tré, can chu y may diém sau: (1) Nén An thuc pham chia it tyrosine nhu mi soi, banh sifa va An it thitc 4n cé chivta methylsalicylic acid, nhu ca chua, tao, hat hanh nhan. Trong khau phan khong nén cho gia vi cay nhu 6t, cing khéng nén cho an loai thtic 4n cé mau acid tactric, nhu loai so, tém to. (2) Nén an nhiéu thi an cé chia zincum. Vi zincum la nguyén té vi lugng trong co thé ngudi, cé lién quan dén sinh trudng phat trién cua co thé ngudi. Thiéu zincum thudng lam cho tré an khong ngon, phat trién cham, tri luc giam. Nghién citu phat hién, hoc sinh cé thanh tich hoc tap tét, phan lén ham luong zincum trong téc tuong déi cao. Cho nén, thudng xuyén An thiic 4n cé nhiéu zincum, nhu triing, dau, lac, da day lon, bd sé giup fch nhiéu cho viéc nang cao tri luc. (3) Nén an nhiéu thtic an c6 chtéa nhiéu sat, vi sat la nguyén liéu tao mau, thiéu sat cé thé lam cho chtic nang nao hon loan, anh huéng tinh tinh cua tré, tang thém triéu chiing. Do dé, tré cé chting hiéu dong thai 182
Boi duéng tam ly khée manh cho tré qua, nén An nhiéu thiic An cé chifa sat nhu gan, huyét gia cam, thit nac. (4) Can an it thiic An cé chtfa chi. Vi chi cé thé lam thay déi van dong thi gidc, cam gidc tri nho, tu duy hinh tuong va hanh vi cua tré, cho nén tré cé chting hiéu dong thai qua phai an it thtc an c6 chiéa chi, nhu loai sd hén, tring mudi. (5) An it thtic An cé chtta nhém. Vi nhém 1a mot kim loai anh huéng dén stic khde con ngudi. Ngé déc nhoém qua nhiéu cé thé dan dén giam tri luc, An uéng khong ngon, tiéu héa khong tot. Nén nhé thanh phan héa hoc cua phén chua 1a aluminum patassium sulfate. Do do, An banh quay khéng cé loi cho phat trién tri luc cua tre. Can phai néi ré, déi vdi tré cé chitng bénh nay, thiic 4n trén khong phai 1a khong an duoc hoadc khéng nén an, chi nén an it mot chut ma théi.
CHUNG DAI DAM CUA TRE Vuong 1a bé trai 7 tudi, hoc sinh dp 2. Vi lién tuc dai dam, cha me chau dua dén phong khém chuyén khoa tiét niéu cua bénh vién. Méi ti dai dam 2 dén 3 lan, khoang 9 gid di ngu, 11 gid dai dam lan dau. Mita dong, tri mua, mét moi, hung phan hodac sting sét (nhu khi cha me cai nhau), sé lan dai dam tang lén ré rét. Sau mé6i lan dai dam, cé luc cé thé tu tinh day, cé luc van ngu say. M6i téi me goi bé Vuong day di tiéu 2 lan, thoi gian khéng cé dinh, con thudéng khé goi day, tham chi sau khi nhéo tai may lan, mdi mo mo mang mang, trong trang thai nua tinh nua mé, te vao bo bén giuong. Bé Vuong thudng bi me danh mAang vi té ra chan chiéu. Budi toi truéc khi di ngu lu6én lu6n lo:so, cAng thang v6 cung, so dai dam lan nifa. Sau khi di hoc, bé Vuong cing c6 cam gidc tu ti va xdu hé vé viéc minh dai dam, thudng xép chan mén che ch6 dai u6ét khéng muén cho me biét. Gan day bé Vuong nghe thay 184
Béi duéng tam lj khoe manh cho tré é trudng gidi thiéu chiia tri dai dam, doi me dua bé di kham diéu tri. Bé Vuong nhat gan, man cam. Khong co lay nhiém dudng tiét niéu. Lic nhé cha dai dam dén 13 tuéi, tinh cam cua cha me khong tot, thudng cai nhau. Tri nang cua bé Vuong tét, kiém tra nuéc tiéu binh thuéng, chiéu - X quang phan xuong ciing khong thay rem xuong song cé tinh an giau, kiém tra kiéu B bang quang, dung luong bang quang nho hon 1/2 tré binh thuéng. Ching dai dam cia tré, la ndéi tré trén 5 tuédi van khéng khéng ché dugc tiéu tién cla minh, ban dém thuong dai uét chan dém, ban ngay cting cé hién tuong dai udt quan. Chitng dai dam thuéng thay 6 tré. Theo thong ké tré luc 4 tudi rudi cé hién tugng dai dam chiém 10 - 20%; luc 9 tudi chiém khoang 5%; con tré luc 15 tudi van dai dam chi chiém 2%. Bénh nay thudng thay nhiéu 6 bé trai, ty lé cua bé trai va bé gai khodng 1a 2: 1. Ty lé phat bénh 6 tré 6 - 7 tudi la cao nhat. Tré c6 chttng dai dam, da sé cé thé tu khdi sau mét s6 nam phat bénh, ty 1é tu khdi G bé gai cao hon, nhung ciing cé b6 phan tré bi bénh, néu chua qua chia tri, triéu chting c6é thé kéo dai dén sau khi thanh nién. Con dai dam lam tang thém khong it phién phuc va kho khan cho cha me, khong nhiing cha me rat bu6n phién, tam ly cla ban than con ciing rat bi tie ché, luén luén so bi ngudi khac ché cudi, déu cé cam gidc tu ti ¢émttc dé khac nhau, tir dé anh hudng dén su trudng 185
Nguyén Khac Khodi - Phuong Chi thanh khée manh than thé va tinh than cua con. Do dé tré cé ching dai dam, can phai sém tim r6é nguyén nhan va sém tri liéu. 1. NGUYEN NHAN CHUNG DAI DAM CUA TRE Nguyén nhan dan dén dai dam, mot sé 14 do su kich thich cuc bé cia b6 phan sinh duc tiét niéu, nhu bao qui dau qua dai, viém ngoai 4m, di hinh dudng tiéu cé tinh bam sinh, lay nhiém bénh duéng tiéu. Nhung da sé tré xuat hién d4i ddm khong lién quan dén bénh tat, ma la do yéu té tam ly hodc cdc nguyén nhan khac tao ra. a. Yéu t6 di truyén Ty lé phat bénh trong gia dinh cua bénh nay rat cao. Theo bao cao la 74% bé trai va 58% o bé gai, cé lién quan dén yéu t6 di truyén cla cha me hoac mét minh cha, mét minh me co chting dai dam. Cha me déu cé ching dai dam, ty 1é phat bénh cua con cai ho la 77%. Trong hai ngudi cé mét ngudi dai dam, ty 1é phat bénh dai d4m cua con cai ho la 44%. Ching to, di truyén c6 quan hé nhat dinh véi bénh nay. b. Dung luong bang quang giam Nam 1970 da c6 nguoi dung phuong phap do 4p luc bén trong bang quang dé nghién cutu 63 tré dai dam, phat hién dung lugng bang quang cua sé tré nay it hon binh thuong 30%. Nam 1992, qua m6t cudc khao sat kiém tra siéu 4m kiéu B déi véi 44 tré dai dam, ngoai 186