Tác động của biến đổi khí hậu đến cơ cấu cây trồng ở tỉnh Tuyên Quang

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Tác động của biến đổi khí hậu đến cơ cấu cây trồng ở tỉnh Tuyên Quang" đề cập đến tác động của biến đổi khí hậu đến cơ cấu cây trồng ở tỉnh Tuyên Quang, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng từng bước thích ứng với biến đổi khí hậu. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tác động của biến đổi khí hậu đến cơ cấu cây trồng ở tỉnh Tuyên Quang

KINH NGHIỆM THỰC TIỄN THE IMPACT OF CLIMATE CHANGE ON STRUCTURE OF CROPS IN TUYEN QUANG PROVINCE Tran Dang Bo1 Phung Thi Nga2 Thanh Do University Email: 1tdbo@thanhdouni.edu.vn; 2ptnga@thanhdouni.edu.vn Received: 18/9/2022 Reviewed: 22/9/2022 Revised: 25/9/2022 Accepted: 26/9/2022 DOI: https://doi.org/10.58902/tcnckhpt.v1i1.13 Abstract Currently, climate change is becoming more and more complicated, which bring heavy consequences.Vietnam is one of the countries most affected by climate change. In particular, Vietnam is an agricultural country, so the impact of climate change has a great impact on the agricultural economic structure in general, the structure of crops in particular, seriously affecting the productivity and quality of crops. Tuyen Quang is a northern mountainous province with favorable climatic and soil conditions for the development of agriculture, forestry and fishery. However, the agricultural economic situation of the province in recent years has not really developed commensurate with the potential. This article deals with the impact of climate change on the crop structure in Tuyen Quang province, on the basis of which some solutions are proposed to transform the crop structure towards gradual adaptation to climate change. Keywords: Climate change; Crop structure; The impact of climate change; Agricultural economics. 1. Đă ̣t vấ n đề tương và nhiều loại cây ăn quả đặc sản khác... Hiê ̣n nay, biế n đổ i khí hâ ̣u đã và đang ngày Đặc biệt, tỉnh Tuyên Quang có trên 44.000 ha cà ng diễn biế n phứ c ta ̣p, ảnh hưởng đế n mu ̣c rừng đặc dụng và trên 120.000 ha rừng phòng tiêu phá t triể n kinh tế - xã hội nhất là kinh tế hộ với nhiều thảm thực vật nguyên sinh phát nông nghiêp trên thế giớ i, trong nước và từ ng ̣ triển trên núi đá vôi ven hồ, các thác nước đẹp, điạ phương. Trong đó, tỉnh Tuyên Quang là bản làng nguyên sơ. Đây là tiềm năng lớn để mô ̣t trong nhữ ng điạ phương bi ̣ ảnh hưởng tỉnh phát triển kinh tế nông nghiệp sinh thái. nhiề u. Tuyên Quang là một tỉnh miền núi phía Tuy nhiên, do Tuyên Quang có địa hình đa Bắc cách thủ đô Hà Nội 165 km, nằm giữa dạng, phức tạp, sự biế n đổ i về khí hâ ̣u hiê ̣n Đông Bắc và Tây Bắc của Việt Nam. Diện nay đã và sẽ ảnh hưởng tớ i cơ cấ u cây trồ ng tích tự nhiên của tỉnh Tuyên Quang là 5.867,3 củ a tỉnh. km2, trong đó diện tích đất sản xuất nông 2. Tổ ng quan tình hình nghiên cư u ́ nghiệp chiếm 13,91%, diện tích đất lâm Chủ đề biến đổi khí hậu đang nhận được sự nghiệp chiếm 76,12% (Sở ngoa ̣i vu ̣ Tỉnh quan tâm đặc biệt của các nhà khoa học và các Tuyên Quang, ngà y 22/9/2018). Đất đai màu nhà quản lý. Trong đó, nghiên cứu về ảnh mỡ, thổ nhưỡng phù hợp với nhiều loại cây hưởng của biến đổi khí hậu đến ngành nông trồng và có khả năng hình thành các vùng sản nghiệp nói chung, đến cơ cấu cây trồng nói xuất hàng hóa tập trung như chè, mía, lạc, đậu riêng đã chỉ ra nhiều vấn đề cần lưu tâm. Điển Volume 1, Issue 1 97
KINH NGHIỆM THỰC TIỄN hình là những công trình khoa học sau: Thanh nghiệp, bao gồm duy trì chất lượng đất trồng, Hà, Tác động của biến đổi khí hậu đối với sản kiểm soát bệnh thực vật, duy trì hiệu quả năng xuất nông nghiệp ở Việt Nam, Tạp chí điện tử suất cây trồng và quản lý sâu bệnh, dịch hại; Môi trường và Cuộc sống, ngày 25 thá ng 10 Có thể nói, lĩnh vực trồng trọt đang đối mặt năm 2019. Theo tác giả, biế n đổ i khí hâ ̣u với rất nhiều khó khăn vì sản xuất đạt lợi không chỉ gây ra hiện tượng thời tiết cực đoan nhuận thấp, thậm chí thua lỗ (Tâm Anh, như mưa đá, hạn hán, lũ lụt, mà còn dẫn đến 2022). Đây là một trong những nguyên nhân mất mùa. Biến đổi khí hậu đã và đang tác góp phần làm cho giá nguyên liệu thức ăn động xấu đến ngành trồng trọt, nhất là giảm chăn nuôi tăng cao, ảnh hưởng mạnh đến sản diện tích đất canh tác, gây ra hạn hán, sâu xuất. Vì vậy, để thích ứng với biến đổi khí bệnh, gây áp lực lớn cho ngành trồng trọt. hậu, tác giả cho rằng, ngành nông nghiệp cần Trần Thọ Đạt, Vũ Thị Hoài Thu (Đồng Chủ đẩy mạnh nghiên cứu giống cây trồng ngắn biên, 2021), Giáo trình Kinh tế học biến đổi ngày, giống cây xen canh, luân canh, thích khí hậu, Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc nghi tốt với khí hậu, thổ nhưỡng, đồng bộ với dân, Hà Nội. Giáo trình cung cấp cho người giải pháp về sử dụng nước tưới, phân bón, học kiến thức lý luận và thực tiễn rất cơ ́ quản lý dịch hại. Nguyễn Ngo ̣c Anh, Luận văn bản, toàn diện, hiện đại về kinh tế học biến đổi Thạc si ̃ Biế n đổi khí hậu, Đa ̣i ho ̣c Quố c Gia khí hậu. Mặc dù còn sự hoài nghi về việc biến Hà Nô ̣i, 2017 đã cung cấ p cá c thông tin để đổi khí hậu, song nhóm tác giả khẳng định: đánh giá về tình hình thich nghi sinh thá i củ a ́ biến đổi khí hậu là một mối đe dọa lớn đối với mô ̣t số loà i cây trồ ng chủ lực vớ i điề u kiê ̣n khí con người và thế giới tự nhiên (Trần Thọ Đạt, hâ ̣u củ a tinh Tuyên Quang. Tá c giả đưa ra ̉ Vũ Thị Hoài Thu, 2021). Theo đó, biến đổi nhữ ng kich bả n BĐKH, các giả i phá p thích ̣ khí hậu là vấn đề nghiêm trọng, cấp bách, nghi, đánh giá đươ ̣c tính thích nghi sinh thá i vì biến đổi khí hậu đã, đang và sẽ gây ra củ a mô ̣t số loà i cây trồ ng chủ lực trong điề u những tác động lớn, không thể đảo ngược đến kiê ̣n khí hâ ̣u tinh Tuyên Quang. Nhằ m mu ̣c ̉ hệ thống tự nhiên và kinh tế - xã hội, đến các đich mang la ̣i hiêu quả kinh tế cao, đảm bả o ́ ̣ ngành kinh tế, đến sự phát triển bền vững của phá t triể n ngà nh nông nghiê ̣p bề n vữ ng trong mọi quốc gia không phân biệt trình độ phát bố i cả nh BĐKH (Nguyễn Ngo ̣c Anh, 2017). ́ triển. Phạm Thị Thu Hương (2021), Nhận thức Từ Tổng quan tình hình nghiên cứu cho về tác động của biế n đổi khí hậu và các nhân thấy, cá c công trình nghiên cứ u trên đây tuy đề tố ảnh hưởng đến đầu tư ứng phó với biế n đổ i câ ̣p nhiề u đế n vấ n đề về biế n đổ i khí hâ ̣u tác khí hậu của doanh nghiệp tư nhân, Tạp chí động đến phát triển kinh tế - xã hội nói chung, Khoa học biế n đổ i khí hâ ̣u số 17 tháng 3 năm đến kinh tế nông nghiệp nói riêng ở Viê ̣t Nam, 2021, đã cho rằ ng các doanh nghiệp tư nhân ở nhưng chưa có công trình khoa học nào nghiên Việt Nam, trong đó có các doanh nghiệp tư cứu về tác động của biế n đổ i khí hâ ̣u đến cơ nhân trong lĩnh vực nông nghiệp, không chỉ có cấu cây trồng ở tỉnh Tuyên Quang. Đó là vấn vai trò to lớn đối với triển kinh tế - xã hội, mà đề được nghiên cứu, góp phần làm rõ trong bài còn là một chủ thể quan trọng trong nỗ lực viết này. ứng phó, thích nghi với rủi ro thiên tai và biến 3. Phương pháp nghiên cư u ́ đổi khí hậu. Mặc dù các doanh nghiệp tư nhân Trong bài viết, tác giả chủ yếu sử dụng đã nhận thức được tác động tiêu cực mang tính phương pháp tổng hợp, phân tích tài liệu thứ đa diện của biến đổi khí hậu đối với hoạt động cấp, từ cá c bá o cá o tổ ng kế t củ a UBND tỉnh sản xuất kinh doanh, song việc đầu tư ứng phó Tuyên Quang, số liêu quan trắ c khí tươ ̣ng.… ̣ biến đổi khí hậu hiện nay chịu tác động của và các công trình khoa học nghiên cứu về các các nhân tố chủ quan và khách quan, cả vĩ mô vấn đề liên quan đến biế n đổ i khí hâ ̣u. Trên cơ và vi mô. Tâm Anh, Chuyển đổi cơ cấu cây sở tổng hợp, phân tích tài liệu, bài viết đề xuất trồng thích ứng biến đổi khí hậu, Báo Điện tử một số giải pháp nhằm nâng cao hiêu quả phá t ̣ Đại biểu Nhân dân, ngày 12/09/2022. Theo tác triể n sả n xuấ t, chuyển đổi cơ cấ u cây trồ ng giả, biến đổi khí hậu gây ra các tác động tiêu hơ ̣p lý trước tác động của biế n đổ i khí hâ ̣u. cực trên diện rộng đến các vấn đề nông 4. Kế t quả nghiên cư u ́ 98 JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCH AND DEVELOPMENT
KINH NGHIỆM THỰC TIỄN 4.1. Đặc điểm khí hậu, thời tiết tác động thá ng 6 đế n thá ng 8 dông xả y ra nhiề u nhấ t, đó đến cơ cấu cây trồng ở Tuyên Quang cũ ng là thờ i kì mưa bao. ̃ Khí hậu của tỉnh Tuyên Quang có hai mùa - Mưa phùn: Trung bình khoả ng 12,5 ngà y rõ rệt: Mùa đông lạnh, khô hanh và mùa hè mưa phùn/năm. Mưa phùn nhiề u và o mù a nó ng ẩ m - mưa nhiề u; lượng mưa trung bình đông, từ thá ng 1 đế n thá ng 3. hằng năm đạt 1.295-2.266 mm; nhiệt độ trung - Sương mù: Số ngà y sương mù tương đố i bình 220C -230C; độ ẩm bình quân/năm 85%. lớ n, dao đô ̣ng từ 21 đế n 60 ngà y và xuấ t hiê ̣n Có thể nói, điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu như nhiề u và o mua đông (từ thá ng 9 đế n thá ng 12). vậy rất thuận lợi cho phát triển kinh tế nông Đă ̣c điể m thủ y văn: Có hê ̣ thố ng sông suố i nghiệp, nhất là cây trồng như: cây công dà y, phân bố tương đố i đề u giữ a cá c vù ng. nghiệp, nhiều loại cây ăn quả quy mô lớn. 4.2. Thực tra ̣ng cơ cấu cây trồng trước Do tỉnh Tuyên Quang mang đă ̣c thù củ a tác động của biế n đổ i khí hâ ̣u tiể u vù ng khí hâ ̣u nên thường phả i chiu cá c ̣ Biế n đổ i khí hâ ̣u diễn biế n ngà y cà ng phứ c loa ̣i thiên tai như: ha ̣n há n, mưa đá kè m gió ta ̣p, diễn ra nhanh hơn với hậu quả ngày càng lố c, lũ qué t, ngâ ̣p úng, lũ lu ̣t trên sông Lô và nghiêm trọng hơn so với dự báo. Anh hưởng ̉ sông Gâm, bên ca ̣nh đó cò n chiu ảnh hưởng ̣ củ a biế n đổ i khí hâ ̣u đế n sả n xuấ t rõ nhấ t là bão và áp thấ p nhiêṭ đới… Từ thá ng 5 đế n ̣ ngà nh nông nghiêp. Nhiều nghiên cứu cho thá ng 8 thườ ng xuyên xả y ra lũ qué t do mưa rằng, biến đổi khí hậu sẽ làm gia tăng thiên tai ̃ bao nhiề u. bất thường, khiến năng suất cây trồng giảm; Bả ng 1: Lượng mưa trung binh thá ng và ̀ theo đó là thay đổi cơ cấu cây trồng. Theo năm ta ̣i tỉnh Tuyên Quang. đánh giá của ADB, nếu nhiệt độ tăng thêm 1 độ C, năng suất lúa sẽ bị sụt giảm 10%. Tình trạng sụt giảm năng suất lúa do biế n đổ i khí hâ ̣u, sẽ đe dọa nghiêm trọng đến an ninh lương thực quốc gia và ảnh hưởng đến hàng chục triệu người dân, không chỉ là nông dân, mà cả người lao động phi nông nghiệp. Thời gian qua, biến đổi khí hậu diễn ra theo chiều hướng ngày càng cực đoan, bất thường, khó lường, Nguồ n: Số liê ̣u khí hậu lưu trữ - Viê ̣n đi ̣a lý gây tác động không nhỏ đến sản xuất nông Bả ng 2. Lưu lượng trung binh năm của mô ̣t nghiệp ở tỉnh Tuyên Quang. Trước tác động ̀ của biế n đổ i khí hâ ̣u, ngành nông nghiệp tỉnh số tra ̣m thủ y văn ở tỉnh Tuyên Quang. Tuyên Quang đã và đang triển khai nhiều mô hình chuyển đổi cơ cấu cây trồng, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật thích ứng với biế n đổ i khí hâ ̣u. Thực tra ̣ng biế n đổ i khí hâ ̣u tác động tớ i ngà nh nông nghiệp nói chung, cơ cấu cây trồ ng nói riêng ở tỉnh Tuyên Quang. Trước tác động của biế n đổ i khí hâ ̣u với hậu quả ngày càng nghiêm trọng hơn, cơ cấu kinh tế của tỉnh Tuyên Quang đang chuyển dịch theo hướng giảm tỷ trọng kinh tế nông nghiệp; tăng tỷ trọng kinh tế công nghiệp (trong đó: kinh tế nông, lâm nghiệp chiếm Nguồ n: Kế hoạch hà nh động nhằ m thực 26%; kinh tế công nghiệp và xây dựng chiếm hiê ̣n chương trình ứng phó với biế n đổ i khí 34,5%; kinh tế dịch vụ chiếm 39,5%) (Sở hậu ở tỉnh Tuyên Quang ngoại vụ tỉnh Tuyên Quang, 2018). Những Tuyên Quang cò n có hiê ̣n tương thờ i tiế t ̣ năm gần đây, kinh tế nông, lâm nghiệp của đă ̣c biêt: ̣ tỉnh Tuyên Quang đã có bước chuyển biến - Dông và mưa đá: Trung binh khoả ng 80 ̀ mạnh theo hướng sản xuất hàng hóa, với thành ngà y dông, đây là tầ n suấ t tương đố i lớ n. Từ tựu nổi bật là đưa một số giống cây, con mới, Volume 1, Issue 1 99
KINH NGHIỆM THỰC TIỄN có hiệu quả kinh tế cao vào sản xuất, từng Bả ng 3. Diê ̣n tích, sả n lượng cây lương thực bước hình thành các vùng chuyên canh hàng có ha ̣t hóa (Cá c thông tin và số liêu cơ bả n về tỉnh ̣ Tuyên Quang). Thực hiện chủ trương chuyển dịch cơ cấu cây trồng trên đất vùng gò đồi, núi đá thích ứng với biến đổi khí hậu, thời gian qua, nông dân tỉnh Tuyên Quang đã phát triển đa dạng các loại cây trồng: cam, ổi, bưởi, cây dược liệu…, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Nếu trước đây, trên đất vùng gò đồi, núi đá, người dân chủ yếu trồng keo tràm, sắn và một số loại cây trồng có giá trị kinh tế thấp. Nhưng sau khi có chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, nhiều hộ dân đã mạnh dạn chuyển đổi sang các loại cây trồng mới có giá trị kinh tế cao hơn, trong đó tập trung phát Nguồ n: Niên giá m thố ng kê Tuyên Quang năm triển các mô hình trồng cây ăn quả, cây dược 2020 liệu. Hiệu quả kinh tế của cây trồng chuyển Bả ng 4. Diê ̣n tích, năng suấ t, sả n lượng mô ̣t đổi tương đối cao, trung bình lãi hàng chục số cây hà ng năm triệu đồng, cao gấp 2-3 lần so với trồng lúa. Trong ngà nh trồng trọt: cây trồng hàng năm chiếm 71,7% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp của Tỉnh, 28,3% giá trị sản xuất còn lại của các loài cây trồng lâu năm (Sở ngoại vụ tỉnh Tuyên Quang, 2018). Tuy nhiên, trước tác động của biế n đổ i khí hâ ̣u ngày càng nghiêm trọng, nên cơ cấu kinh tế của tỉnh Tuyên Quang đang chuyển dịch theo hướng giảm tỷ trọng ngành kinh tế nông nghiệp; tăng tỷ trọng ngành kinh tế công nghiệp. Nhờ chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng thích ứng với biế n đổ i khí hâ ̣u, nên Tuyên Quang đã tạo ra một số sản phẩm nông nghiệp nổi bật như: 1. Cam sành Hàm Yên (là loại trái cây thuộc top 10 thương hiệu, nhãn hiệu trái cây nổi tiếng giá trị bậc nhất Việt Nam); 2. Một số sản phẩm chè đã xây dựng thương hiệu và đang được tiêu thụ Nguồ n: Niên giá m thố ng kê Tuyên Quang năm rộng rãi ở thị trường trong nước và xuất khẩu 2020 sang một số nước Trung Đông, Nga, Mỹ và Bả ng 5. Thực tra ̣ng sả n xuấ t và phá t triể n EU (Chè xanh ATK; Chè xanh đặc sản Bát mô ̣t số loà i cây trồ ng chủ lực tiên, Ngọc Thúy; Chè xanh Bát tiên Mỹ Lâm; Chè Kim tuyên Mỹ Lâm; Chè xanh túi lọc hoa Diê ̣n tích Diê ̣n tích Sả n lươ ̣ng Cây trồ ng thu hoa ̣ch nhài…); 3. Đường mía (mía là một trong trồ ng (ha) (ha) (tấ n) những cây trồng được khai thác hiệu quả, tạo Cây mía 11635.8 11635.8 692373.2 việc làm ổn định cho hàng vạn lao động, góp phần xóa đói giảm nghèo, ổn định xã hội với Cây chè 8782 8239 64233 vùng nguyên liệu mía ổn định trên 11.000 ha, Cây cam 7242 3996 47929 cung cấp đủ cho 2 nhà máy chế biến) (Sở Nguồ n: Niên giá m thố ng kê tỉnh Tuyên Quang Ngoa ̣i vu ̣ Tỉnh Tuyên Quang). năm 2020 100 JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCH AND DEVELOPMENT
KINH NGHIỆM THỰC TIỄN Đươ ̣c đánh giá là Tỉnh có điề u kiê ̣n đấ t đai Hình 2 thể hiê ̣n rõ xu thế từ năm 1998- thuâ ̣n lơị cho phá t triể n nhiều loại cây ăn quả 2017 có số ngà y nhiêṭ đô ̣ dưới 130C củ a thá ng và cây công nghiêp dà i ngà y, nhưng diê ̣n tich ̣ ́ 1 tăng dầ n, thá ng 2 có số ngà y ré t ha ̣i tăng đấ t nông nghiệp dành cho trồng cây công nhưng giả m so vớ i thá ng 1. Như vâ ̣y, có thể nghiê ̣p và cây ăn quả không nhiều, cùng với ̣ thấ y, trong thá ng 1 viêc gieo trồ ng sẽ rủ i ro rất tác động tiêu cực từ tình trạng thờ i tiế t cực cao bởi tác động của điều kiện thờ i tiế t. Nế u đoan, ré t đâ ̣m ré t ha ̣i diễn ra ngà y cà ng phức chuyể n sang thá ng 2 và 3 sẽ an toà n và cây tạp, dẫn đến cơ cấu cây trồng đang có xu trồ ng ít gă ̣p rủ i ro hơn. hướng chuyển dịch theo hướng thích ứng và Bảng 6. Thiệt hại về nông nghiệp do thiên phù hợp với biế n đổ i khí hâ ̣u. Tình trạng thờ i tai gây ra giai đoạn 2017-2020 tiế t cực đoan, rét đâ ̣m ré t ha ̣i diễn ra ngà y cà ng Đơn vị tính: ha nhiề u thể hiê ̣n ở Hình 1. Hinh 1. Diễn biế n nhiêṭ đô ̣ tố i thấ p theo 2017 2018 2019 2020 ̀ ngà y củ a cá c thá ng 1, 2 và 3 thờ i kỳ 1998- Lúa 598 200,87 846 1.828,4 2017 Hoa 290 160,1 889 581 màu Tổng 888 360,97 1.735 2.409,4 số Nguồn: Cục Thống kê tỉnh Tuyên Quang, Niên giám thống kê tỉnh Tuyên Quang năm 2020, Nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội - 2021, tr.558. Số liệu Bảng 6 cho thấy, thiệt hại của ngành kinh tế nông nghiệp ở tỉnh Tuyên Quang do thiên tai gây ra giai đoạn 2017-2020 Hình 1 cho thấ y, nhiêṭ đô ̣ tố i thấ p củ a 3 ngày càng nghiêm trọng. Một trong những thá ng nà y khá c nhau rõ rêt. Cu ̣ thể , nhiêṭ đô ̣ nguyên nhân là do tác động của biế n đổ i khí ̣ thá ng 1 rấ t thấ p so vớ i thá ng 2 và 3, đă ̣c biêṭ hâ ̣u những năm gần đây. có rấ t nhiề u ngà y có nhiêṭ đô ̣ tố i thấ p, dưới 4.3. Giả i phá p giả m tá c đô ̣ng củ a biế n ngưỡng ré t đâ ̣m (10 C) và ré t ha ̣i (13 C). Đây đổ i khí hâ ̣u đế n cơ cấ u cây trồ ng 0 0 là ngưỡng gây ha ̣i và ngừ ng phá t triể n củ a cây Một là, điều chỉnh cơ cấu giống cây trồng trồ ng. Phân tích rõ hơn, trong tháng 1, có kết hợp với bố trí lịch thời vụ hợp lý để tránh nhiề u ngà y nhiêṭ đô ̣ dưới 130C. Sang thá ng 2, những bất lợi của thời tiết; ưu tiên sử dụng bộ nhiêṭ đô ̣ có sự thay đổ i, mă ̣c dù vẫn cò n ré t giống ngắn ngày và cực ngắn ngày có khả đâ ̣m, ré t ha ̣i nhưng ít hơn so với thá ng 1. Do năng chịu hạn, chống chịu sâu bệnh tốt, giống vâ ̣y viêc gieo trồ ng và o thá ng 1 sẽ gây rủ i ro có khả năng thích ứng với biế n đổ i khí hâ ̣u. ̣ cho cây trồ ng như bi ̣chế t, bi ̣ha ̣i. Hai là, cầ n xây dựng kế hoa ̣ch trước mắt Hinh 2. Số ngà y có nhiêṭ đô ̣ tố i thấ p dưới và lâu dà i trong phá t triể n cá c loại cây trồ ng ̀ 130C củ a cá c thá ng 1, 2 và 3 thờ i kỳ 1998- phù hơ ̣p vớ i điề u kiê ̣n thổ nhưỡng, khí hậu và 2017 kich bả n biế n đổ i khí hâ ̣u ở tỉnh Tuyên Quang. ̣ Ba là, tăng cường phổ biế n, truyề n thông về biế n đổ i khí hâ ̣u nhằ m nâng cao nhâ ̣n thứ c cho người dân về tá c đô ̣ng củ a biế n đổ i khí hâ ̣u đến cơ cấu cây trồng ở tỉnh Tuyên Quang. Bốn là, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ chọn tạo giống, công nghệ sản xuất tạo giá trị cao cho các sản phẩm nông nghiệp ở địa phương, như: chè, mía, cam, lạc, cây lâm nghiệp, phát triển công nghiệp chế biến thực phẩm. Volume 1, Issue 1 101
KINH NGHIỆM THỰC TIỄN Năm là, ngành nông nghiệp tỉnh Tuyên đô ̣ng mo ̣i nguồ n lực cho xây dựng nề n kinh tế Quang cần có chương trình, dự án phù hợp, nông nghiêp, nhất là chuyển đổi cơ cấu cây ̣ vừa có tác dụng trước mắt, vừa lâu dài với trồng theo hướng từng bước thích ứng với biến biế n đổ i khí hâ ̣u đã, đang và sẽ có ảnh hưởng đổi khí hậu, trước mắt chuyển đổi diện tích đất xấu tới sản xuất nông nghiệp nói chung, cơ trồng cây kém hiệu quả sang trồng các loại cây cấu cây trồng nói riêng theo hướng ngày càng khác. Đồng thời, chỉ đạo các địa phương trong phức tạp và xấu hơn. Tỉnh tích cực ứng dụng khoa học kỹ thuật vào Sáu là, với những giống cây trồng, vật nuôi sản xuất, tập trung đưa các giống ngắn ngày, đã được các cơ quan khoa học nghiên cứu, thử chất lượng cao, chịu hạn tốt vào sản xuất. nghiệm thành công có thể thích ứng với biến Những tác động tiêu cực của biế n đổ i khí hâ ̣u đổi khí hậu cần được các cơ quan chuyên đến cơ cấu cây trồng của tỉnh Tuyên Quang môn, cơ quan quản lý ngành nông nghiệp Tỉnh đang ngày càng rõ rệt. Chính vì vậy, cần đẩy đánh giá, nghiên cứu, tài liệu hóa để xây dựng nhanh việc hiện thực hóa các giải pháp thích thành chương trình, dự án nhân rộng ra các địa ứng cây trồng để giảm thiểu tác động, góp phương có điều kiện áp dụng tương tự. phần ổn định đời sống người dân và bảo đảm Bảy là, nâng cao năng lực cho các cán bộ an ninh lương thực quốc gia. nông nghiệp, khuyến nông của Tỉnh về 6. Kế t luâ ̣n phương pháp, kỹ năng để thí điểm, nhân rộng Thời gian qua, biến đổi khí hậu diễn ra các mô hình, giải pháp thích ứng với biế n đổ i theo chiều hướng cực đoan, khó lường, gây khí hâ ̣u tác động đến cơ cấu cây trông. ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất nông Tám là, tăng cường khả năng chống chịu nghiệp. Có thể nói, tác động của biế n đổ i khí của cây trồng trước tác động của biế n đổ i khí hâ ̣u đến phát triển kinh tế nông nghiệp nói hâ ̣u, phát triển các mô hình kinh tế nông chung, nhất là cơ cấu cây trồng ở tỉnh Tuyên nghiệp dựa vào hệ sinh thái, cộng đồng và tự Quang nói riêng nhữ ng năm gần đây diễn ra nhiên, lấy kiến thức bản địa kết hợp với thành nhanh và sớm hơn dự báo. Trước tác động của tựu mới của khoa học công nghệ để đầu tư biế n đổ i khí hâ ̣u, ngành kinh tế nông nghiệp phát triển. đã và đang triển khai nhiều mô hình chuyển 5. Bàn luâ ̣n đổi cơ cấu cây trồng, ứng dụng tiến bộ khoa Trong bố i cả nh biế n đổ i khí hâ ̣u, ngoà i học kỹ thuật thích ứng với biế n đổ i khí hâ ̣u. nhữ ng thay đổ i về nhiêṭ đô ̣, lương mưa thì cá c ̣ Nhờ chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng hiê ̣n tươ ̣ng thờ i tiế t cực đoan khác xảy ra ngà y theo hướng thích ứng với biế n đổi khí hâ ̣u, nên cà ng khắ c nghiêt, gây nhiề u khó khăn trong ̣ tỉnh Tuyên Quang đã tạo ra được một số sản quy hoa ̣ch phát triển kinh tế nông nghiệp, nhất phẩm nông nghiệp nổi bật, có uy tín và tiêu là bố trí cơ cấu cây trồng cho phù hợp. Đă ̣t cơ thụ rộng rãi không chỉ thị trường trong nước, cấu cây trồng tỉnh Tuyên Quang trước nhiề u mà còn xuất khẩu sang một số nước Trung thá ch thứ c dưới tác động của biế n đổ i khí hâ ̣u. Đông, Nga, Mỹ và EU. Để hạn chế tác động Biế n đổ i khí hâ ̣u dẫn đế n nhữ ng hiê ̣n tươ ̣ng tiêu cực từ biế n đổ i khí hâ ̣u đến phát triển bền thờ i tiế t cực đoan, bấ t thường và gia tăng về vững kinh tế nông nghiệp, trước hết là tác tầ n suấ t, đô ̣ lớ n, biế n đô ̣ng. Tinh Tuyên Quang ̉ động tiêu cực đến cơ cấu cây trồng ở tỉnh có rấ t nhiề u nỗ lực trong cá c chính sá ch hỗ trơ ̣ Tuyên Quang, đòi hỏ i chính quyề n điạ phương ̣ sả n xuấ t nông nghiêp, tích cực chuyể n giao cầ n có giả i phá p để nề n nông nghiêp thích ̣ tiế n bô ̣ kỹ thuâ ̣t và o sả n xuấ t, tâ ̣p trung và huy nghi và phá t triể n. 102 JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCH AND DEVELOPMENT
KINH NGHIỆM THỰC TIỄN Tà i liê ̣u tham khả o Các thông tin và số liệu cơ bản về tỉnh khí hâ ̣u của doanh nghiệp tư nhân. Tạp chí Tuyên Quang, Trang thông tin điện tử Uỷ ban Khoa học biế n đổi khí hậu, số 17. MTTQ Việt Nam tỉnh Tuyên Quang, ngày Sở Ngoại vụ tỉnh Tuyên Quang. (2018). 28/3/2017. Giới thiệu về tỉnh Tuyên Quang. Cục Thống kê tỉnh Tuyên Quang. (2021). Tâm Anh. (2022). Chuyển đổi cơ cấu cây Niên giám thống kê tỉnh Tuyên Quang năm trồng thích ứng biến đổi khí hậu. Báo Điện tử 2020. Nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội. Đại biểu Nhân dân, ngày 12/09/2022. ́ Nguyễn Ngo ̣c Anh. (2017). Luận văn Thạc Thanh Hà. (2019). Tác động của biến đổi si ̃ Biế n đổ i khí hậu. Đa ̣i ho ̣c Quố c Gia Hà Nô ̣i. khí hậu đối với sản xuất nông nghiệp ở Việt Nguyễn Thế Chinh. (2020). Ảnh hưởng của Nam. Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc biến đổi khí hậu đối với nước ta: Thực trạng, sống, ngày 25/10/2019. những vấn đề mới đặt ra và giải pháp. Trang Thảo Anh. (2022). Thích ứng và thay đổi thông tin điện tử, Hội đồng lý luận Trung để phát triển bền vững. Báo Điện tử Đại biểu ương, ngày 17/06/2020. Nhân dân, ngày 12/09/2022. Phạm Thị Thu Hương. (2021). Nhận thức Trần Thọ Đạt, Vũ Thị Hoài Thu. (2021). về tác động của biế n đổ i khí hâ ̣u và các nhân Giáo trình Kinh tế học biến đổi khí hậu. Nxb. tố ảnh hưởng đến đầu tư ứng phó với biế n đổ i Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội. Volume 1, Issue 1 103
KINH NGHIỆM THỰC TIỄN ́ ́ ̉ ́ TAC ĐỘNG CỦ A BIÊN ĐÔI KHÍ HẬU ĐÊN ́ ̀ ̉ CƠ CÂU CÂY TRÔNG Ơ TỈ NH TUYÊN QUANG Trầ n Đăng Bô1̣ ̣ Phù ng Thi Nga2 Trường Đa ̣i ho ̣c Thà nh Đô Email: 1tdbo@thanhdouni.edu.vn; 2ptnga@thanhdouni.edu.vn Ngà y nhâ ̣n bà i: 18/9/2022 Ngà y phả n biê ̣n: 22/9/2022 Ngà y tá c giả sử a: 25/9/2022 Ngà y duyệt đăng: 26/9/2022 DOI: https://doi.org/10.58902/tcnckhpt.v1i1.13 Tó m tắ t: Hiê ̣n nay biế n đổ i khí hâ ̣u diễn biế n ngà y cà ng phức tạp, cá c tá c đô ̣ng củ a biế n đổ i khí hâ ̣u mang la ̣i nhữ ng hâ ̣u quả nă ̣ng nề . Viê ̣t Nam là mô ̣t trong nhữ ng quố c gia bi ̣ảnh hưởng nhiều nhất củ a sự biế n đổ i khí hâ ̣u. Đă ̣c biêt, Viêṭ Nam là nước nông nghiê ̣p, nên tác ̣ động của biế n đổ i khí hâ ̣u gây ảnh hưởng rất lớn tớ i cơ cấu kinh tế nông nghiệp nói chung, cơ cấ u cây trồ ng nói riêng, tá c đô ̣ng nghiêm trọng tớ i năng suấ t, chất lượng của cây trồ ng. Tuyên Quang là tỉnh miề n nú i phía Bắ c, có điề u kiê ̣n khí hậu và thổ nhưỡng thuâ ̣n lơị để phá t triể n nông, lâm nghiê ̣p, thủ y sả n. Tuy nhiên, tình hình kinh tế nông nghiê ̣p củ a tinh trong thời gian ̉ qua phá t triể n chưa thực sự tương xứng vớ i tiề m năng. Bài viế t nà y đề câ ̣p đế n tá c đô ̣ng củ a biế n đổ i khí hâ ̣u đế n cơ cấ u cây trồ ng ở tỉnh Tuyên Quang, trên cơ sở đó đề xuấ t một số giải pháp chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng từng bước thích ứng với biế n đổ i khí hâ ̣u. Từ khó a: Biến đổi khí hậu; Cơ cấ u cây trồ ng; Tá c đô ̣ng củ a biế n đổ i khí hâ ̣u; Kinh tế nông nghiêp. ̣ 104 JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCH AND DEVELOPMENT