Tần suất phân bố các alen HLA-B*15 ở người hiến tạng tại Bệnh viện Chợ Rẫy

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày xác định tần suất phân bố các alen HLA-B*15 ở người hiến tạng tại Bệnh viện Chợ Rẫy. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang mô tả, hồi cứu kết quả xét nghiệm định danh HLA locus B của 205 người hiến tạng có kết quả là B*15 tại bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng 03/2022 đến 03/2023. Định danh HLA locus B được thực hiện bằng kỹ thuật PCR-SSO với hệ thống phân tích kết quả Luminex LabScan 3D.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tần suất phân bố các alen HLA-B*15 ở người hiến tạng tại Bệnh viện Chợ Rẫy

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 532 - THÁNG 11 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2023 TẦN SUẤT PHÂN BỐ CÁC ALEN HLA-B*15 Ở NGƯỜI HIẾN TẠNG TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY Trần Thị Mỹ Duyên1, Thân Thị Thu Hằng1, Võ Quốc Việt1, Phan Thị Thu Hà1, Đào Thị Thoan1, Huỳnh Thị Thanh Hà1, Nguyễn Thị Mỹ Tiên1, Nguyễn Thị Cảm1, Vũ Hoàng Ý1, Phạm Lê Nhật Minh1, Hoàng Thị Thuý Hà1, Trần Thanh Tùng1 TÓM TẮT 99 kinh carbamazepine (CBZ). Dữ liệu về tần suất Mục tiêu: Xác định tần suất phân bố các của alen B*15:02 ở người hiến tạng không chỉ alen HLA-B*15 ở người hiến tạng tại Bệnh viện hữu ích cho việc tìm kiếm người hiến tạng tiềm Chợ Rẫy. Đối tượng và phương pháp nghiên năng mà alen này còn là dấu ấn sinh học có liên cứu: Nghiên cứu cắt ngang mô tả, hồi cứu kết quan đến hội chứng SJS/TEN giúp các nhà lâm quả xét nghiệm định danh HLA locus B của 205 sàng ứng dụng trong nghiên cứu dịch tễ. người hiến tạng có kết quả là B*15 tại bệnh viện Từ khóa: alen, HLA-B*15 Chợ Rẫy từ tháng 03/2022 đến 03/2023. Định danh HLA locus B được thực hiện bằng kỹ thuật SUMMARY PCR-SSO với hệ thống phân tích kết quả SURVEY OF THE FREQUENCY Luminex LabScan 3D. Kết quả: 205 người hiến DISTRIBUTION OF HLA-B*15 tạng tại bệnh viện Chợ Rẫy được định danh HLA ALLELES IN ORGAN DONORS IN locus B thì kiểu gen HLA-B*15 có tần số phân CHO RAY HOSPITAL bố nhiều nhất 90/205 ca tương ứng với tỷ lệ Objective: To survey the frequency 43,9%. Trong đó, tần suất alen B*15:02 chiếm tỷ distribution of HLA-B*15 alleles in organ donors lệ cao nhất (27,8%), tiếp theo lần lượt là các alen in Cho Ray hospital and determine prevalent B*15:25 (6,83%) và B*15:12 (5,37%). Kết luận: alleles. Methods: A cross-sectional description Các alen B*15 có tính đa hình cao. Trong quần queried HLA locus B typing test results of 205 thể người hiến tạng tại bệnh viện Chợ Rẫy thì blood samples from organ donors from March alen B*15:02 chiếm tỷ lệ cao nhất phù hợp với 2022 to March 2023 at Blood Transfusion Center đặc trưng của người Châu Á. Alen B*15:02 được – Cho Ray hospital. Results: Out of 205 organ cho là có liên quan đến nguy cơ mắc hội chứng donors in Cho Ray Hospital, that was idenfied Stevens-Johnson (SJS) và hoại tử thượng bì HLA locus B, HLA-B*15 had the most nhiễm độc (TEN) khi sử dụng thuốc chống động frequency distribution (90/205 case) corresponds to 43,9%. In which, HLA-B*15:02 allele occurred at the highest frequency (27,8%), next 1 Trung tâm Truyền máu, Bệnh viện Chợ Rẫy by HLA-B*15:25 (6,83%), B*15:12 (5,37%). Chịu trách nhiệm chính: Trần Thị Mỹ Duyên Conclusion: The HLA-B15 alleles have a very ĐT: 0918491313 high polymorphism. In the donors’ population at Email: myduyen120876@gmail.com Cho Ray Hospital, allele HLA-B*15:02 was Ngày nhận bài: 01/8/2023 present with high frequency and this distribution Ngày phản biện khoa học: 24/8/2023 was similar to its frequency in Asian people. The Ngày duyệt bài: 29/9/2023 831
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC – TRUYỀN MÁU - GHÉP TẾ BÀO GỐC TẠO MÁU presence of allele HLA-B*15:02 was associated có locus B. Bằng việc ứng dụng kỹ thuật này, with an increased risk of Stevens-Johnson nhiều nghiên cứu trong nước đã khảo sát syndrome (SJS) and toxic epidermal necrolysis được tần suất các alen locus B ở quần thể (TEN) with the use of the antiepileptic drug người Kinh Việt Nam [5, 7]. Tuy nhiên, hiện carbamazepine (CBZ). Therefore, donor’s HLA- nay vẫn chưa có nghiên cứu khảo sát tần suất B*15 data is not only useful for seletion of most này trên nhóm đối tượng người hiến tạng. compatible organ donor, but also as a biomaker Chính vì vậy, chúng tôi đã tiến hành nghiên asscociated with some human diseases. It is very cứu này nhằm khảo sát tần suất phân bố của useful for clinicians applying in epidemiological các alen HLA-B*15 ở nhóm đối tượng này. studies. Kết quả nghiên cứu sẽ làm phong phú thêm Keywords: allele, HLA-B*15 dữ liệu dịch tễ về alen HLA-B*15. I. ĐẶT VẤN ĐỀ II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Kháng nguyên bạch cầu HLA có tính đa Đối tượng nghiên cứu: 205 kết quả xét hình rất cao với hơn 21.000 alen khác nhau nghiệm định danh HLA locus B của người đã được công nhận. Trong đó, locus B có hiến tạng tại Bệnh viện Chợ Rẫy. tính đa hình cao nhất với hơn 5000 alen khác Thời gian nghiên cứu: Tháng 03/2022 nhau. Sự phân bố tần suất các alen HLA-B đến tháng 03/2023. trong các quần thể người cũng khác nhau. Địa điểm nghiên cứu: Trung tâm Truyền Một số nghiên cứu trên quần thể người Kinh máu – Bệnh viện Chợ Rẫy. Việt Nam cũng cho thấy locus B có tính đa Phương pháp nghiên cứu: hình cao nhất với từ 41-93 alen khác nhau đã Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang, được định danh. hồi cứu kết quả xét nghiệm định danh HLA Nhiều alen đã được chứng minh là yếu tố locus B. tăng nguy cơ mắc một số bệnh lý như đái Cỡ mẫu: tháo đường, lupus ban đỏ, Basedow,… Một Áp dụng công thức ước lượng một tỷ lệ: số nghiên cứu ở nhiều cộng đồng châu Á đã p  (1 − p ) n = Z2  ghi nhận việc mang alen B*15:02 có thể gây 1− 2 d2 tăng nguy cơ mắc hội chứng Stevens- α: Xác suất sai lầm loại I (α = 0,05). Johnson (SJS), hoại tử biểu bì nhiễm độc Z: Trị số từ phân phối chuẩn (Z0,95= 1,96 (TEN) do tác dụng phụ của thuốc chống với khoảng tin cậy 95%). động kinh carbamazepine (CBZ) [2, 3]. Tại d: Sai số cho phép (d = 0,05). Việt Nam, nghiên cứu của Trần Quang p: Dựa vào nghiên cứu của Trần Ngọc Tuyến và cộng sự (2021) tại Bệnh Viện Quế và cộng sự (2022) đã khảo sát tần số Chuyên Khoa Ngoại Thần Kinh Quốc Tế cho alen của các gen HLA-A, -B, -C và -DRB1 thấy tỷ lệ người bệnh có phản ứng da do trên 3.750 đơn vị máu cuống rốn ở quần thể thuốc chống động kinh CBZ có mang alen người Kinh Việt Nam, trong số các alen HLA-B*15:02 chiếm tỷ lệ cao (25,9%) [1]. B*15 thì B15*:02 chiếm tỷ lệ cao nhất là Hiện nay, kỹ thuật PCR-SSO là phương 15,11% [7]. Do đó, chúng tôi chọn tỷ lệ pháp phổ biến và hiệu quả trong việc xác p = 0,1511 để tính cỡ mẫu. Như vậy, cỡ định kiểu gen HLA tại nhiều locus, trong đó mẫu tối thiểu là 198 kết quả định danh HLA 832
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 532 - THÁNG 11 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2023 locus B. Thực tế trong nghiên cứu này chúng tượng trên. Loại trừ các kết quả không xác tôi hồi cứu được 205 kết quả xét nghiệm phù định được alen. Xét nghiệm định danh HLA hợp tiêu chuẩn chọn mẫu. locus B được thực hiện bằng kỹ thuật PCR- Thu thập dữ liệu: Tại Trung tâm Truyền SSO (bộ kit PCR Qiagen) và phân tích kết máu Chợ Rẫy, mỗi tuần có khoảng 3-10 quả SSO trên hệ thống Luminex LabScan 3D người người hiến tạng tiềm năng được chỉ (bộ kit One Lambda). định xét nghiệm định danh HLA locus B. Phân tích dữ liệu: Dữ liệu được nhập và Nghiên cứu hồi cứu tất cả các kết quả xét phân tích bằng phần mềm Microsoft Excel và nghiệm định danh HLA locus B của các đối Stata phiên bản 14.2. III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Bảng 1. Đặc điểm giới tính của đối tượng nghiên cứu (n=205) Giới tính n (%) Nữ 101 (49,3) Nam 104 (50,7) Nhận xét: Tỷ lệ người hiến tạng là nam và nữ sấp xỉ nhau và lần lượt là 50,7% và 49,3%. Bảng 2. Tần suất, tỷ lệ phần trăm các alen HLA locus B của người hiến tạng (n=205) Alen locus B Tần số Tỷ lệ (%) B*07 41 20,00 B*13 15 7,32 B*15 90 43,90 B*18 3 1,46 B*27 13 6,34 B*35 10 4,88 B*37 5 2,44 B*39 9 4,39 B*40 44 21,46 B*46 33 16,10 B*48 5 2,44 B*51 13 6,34 B*52 9 4,39 B*55 11 5,37 B*56 7 3,41 B*58 29 14,15 Nhận xét: Kết quả nghiên cứu cho thấy alen B*15 chiếm tỷ lệ cao nhất đối với locus B (43,9%). Tiếp theo là alen B*40, B*07, B*46 và B*58 với tỷ lệ lần lượt là 21,46%, 20%, 16,1% và 14,15%. Các alen còn lại chiếm tỷ lệ dưới 8%. 833
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC – TRUYỀN MÁU - GHÉP TẾ BÀO GỐC TẠO MÁU Bảng 3. Tần suất, tỷ lệ phần trăm các alen HLA-B*15 của người hiến tạng (n=205) Alen HLA-B*15 Tần số Tỷ lệ (%) B*15:01 2 0,98 B*15:02 57 27,80 B*15:10 1 0,49 B*15:11 1 0,49 B*15:12 11 5,37 B*15:15 1 0,49 B*15:18 3 1,46 B*15:21 3 1,46 B*15:25 14 6,83 B*15:39 1 0,49 Nhận xét: Alen B*15:02 chiếm tỷ lệ cao biến tiếp theo tại locus B là B*40, B*07, nhất (27,8%), tiếp theo lần lượt là các alen B*46 và B*58 cũng tương đồng với các B*15:25 và B*15:12 lần lượt là 6,83% và nghiên cứu trên. Như vậy, đối tượng người 5,37%. Các alen còn lại hầu hết chiếm tỷ lệ hiến tạng tại bệnh viện Chợ Rẫy có đặc điểm dưới 1%. phân bố HLA-B tương đồng với quần thể người Kinh Việt Nam. IV. BÀN LUẬN Trong số các alen B*15, alen B*15:02 có Nghiên cứu đã hồi cứu kết quả xét tần suất xuất hiện cao nhất với 27,8% người nghiệm định danh HLA locus B của 104 hiến tạng có mang alen này. Kết quả này người hiến tạng là nam và 101 người hiến là cũng tương đồng với tần suất phân bố vượt nữ. Tỷ lệ nam và nữ trong nghiên cứu là sấp trội của alen này ở các nhiều quần thể châu Á xỉ nhau và lần lượt là 50,7% và 49,3%. Tỷ lệ như Thái Lan và Trung Quốc [6, 8]. Kết quả này cũng tương đồng với các nghiên cứu của này cao hơn so với các nghiên cứu của Đỗ các tác giả Trần Ngọc Quế và cộng sự (2022) Minh Đức và cộng sự (11,88%), Trần Ngọc trên mẫu máu cuống rốn đại diện cho quần Quế và cộng sự (15,11%) [7] và Bạch Khánh thể người Kinh Việt Nam [7]. Hoà và cộng sự (13,5%) [5]. Sự khác biệt Trong nghiên cứu có 85 alen khác nhau này có thể do khác biệt về cỡ mẫu và đặc thuộc locus B được tìm thấy trong quần thể điểm của quần thể nghiên cứu. Nghiên cứu người hiến tạng tại bệnh viện Chợ Rẫy. Số này được thực hiện trên đối tượng người hiến lượng alen này ít hơn các nghiên cứu của tác tạng với đặc điểm là nhiều trường hợp người giả Trần Ngọc Quế và cộng sự trên đối tượng hiến tạng tiềm năng đều cùng có quan hệ người Kinh là 93 alen [7]. Mặc dù vậy, kết huyết thống với ngưởi nhận. Do đó, tần suất quả này vẫn cho thấy locus B có tính đa hình xuất hiện một loại alen nhất định trong quần rất cao. Trong số 205 người hiến tạng thì có thể này có thể cao hơn so với cộng đồng. đến 90 người có mang alen B*15 chiếm tỷ lệ Như vậy, kết quả về tần suất mang alen 43,9% và là cao nhất trong các alen thuộc B*15:02 này chỉ có giá trị trong quần thể locus B. Kết quả này tương đồng với một số người ghép tạng tại bệnh viện Chợ Rẫy trong nghiên cứu trên quần thể người Kinh Việt một khoảng thời gian nhất định và không có Nam (38,5 – 45,5%) [5, 7]. Các alen phổ tính đại diện cho các quần thể khác. 834
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 532 - THÁNG 11 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2023 Nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước đã Malaysian population”, International Journal cho thấy việc mang alen HLA-B*15:02 là of Dermatology, 2011, 50 (2): p. 221-224. yếu tố làm tăng nguy cơ mắc hội chứng 3. Chen P et al, “Carbamazepine‐induced toxic SJS/TEN do tác dụng phụ thuốc chống động effects and HLA-B*15:02 screening in kinh CBZ [2, 5]. Hội chứng SJS/TEN có Taiwan”, New England Journal of Medicine, nguy cơ tử vong cao. Tổ chức FDA Hoa Kỳ 2011, 364 (12): p.1126-1133. khuyến nghị nên xác định kiểu gen HLA- 4. Do MD, Le LGH, Nguyen VT, Dang TN, B*15:02 ở quần thể châu Á khi có nhu cầu Nguyen NH, Vu HA et al, “High-Resolution sử dụng thuốc CBZ. Do đó, việc khảo sát tần HLA Typing of HLA-A, -B, -C, -DRB1 and suất xuất hiện alen B*15:02 trong nhiều quần -DQB1 in Kinh Vietnamese by Using Next thể khác nhau, trong đó có quần thể người Generation Sequencing”, Front Genet, 2020, hiến tạng sẽ làm phong phú thêm dữ liệu 30 (11): p. 383. dịch tễ về alen này. 5. Hoa BK, Hang NT, Kashiwase K, Ohashi J, Lien LT, Horie T et al., “HLA-A, -B, -C, V. KẾT LUẬN -DRB1 and -DQB1 Alleles and Haplotypes Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ người in the Kinh Population in Vietnam”, Tissue hiến tạng mang alen HLA-B*15 là 43,9% Antigens, 2008, 71(2):127–34. chiếm tỷ lệ cao nhất trong locus B. Trong đó, 6. Nakkam, N., Konyoung, P., Kanjanawart, alen HLA-B*15:02 chiếm tỷ lệ cao nhất là S., Saksit, N., Kongpan, T., Khaeso, K., et 27,8%. Tần suất phân bố các alen HLA-B*15 al, “HLA pharmacogenetic markers of drug phù hợp với các nghiên cứu khác ở quần thể hypersensitivity in a Thai population”, Front. người Kinh Việt Nam cũng như một số quần Genet. 2018, 9: 277. thể người châu Á. 7. Que Tran Ngoc, Khanh Nguyen Ba, Khanh Bach Quoc, Son Chu Van, et al, TÀI LIỆU THAM KHẢO “Allele and Haplotype Frequencies of HLA- 1. Tuyến Trần Quang, Phong Cao Phi, Công A, -B, -C, and -DRB1 Genes in 3,750 Cord Nguyễn Hữu, “Khảo sát mối liên quan giữa Blood Units From a Kinh Vietnamese HLA-B*1502 và phản ứng da do thuốc Population”, Frontiers in Immunology, 2022, chống động kinh”, Tạp chí Y Học Thành phố 13:875283. Hồ Chí Minh, 2021, 25 (2), tr. 75- 81. 8. Shen, Y., Cao, D., Li, Y., Kulski, J. K., Shi, 2. Chang CC, et al, “Association of HLA-B* L., Jiang, H., et al. (2014), “Distribution of 15:02 allelewith carbamazepine induced HLA-A, -B, and -C Alleles and HLA/KIR toxic epidermal necrolysis and Stevens- combinations in han population in China”, J Johnson syndrome in the multiethnic Immunol Res, 2014, 2014:565296. 835