Tần suất và đặc điểm carcinôm dạ dày giai đoạn tiến triển ở bệnh nhân đã từng được nội soi dạ dày nhưng chưa xác định bệnh

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> <br /> TẦN SUẤT VÀ ĐẶC ĐIỂM CARCINÔM DẠ DÀY<br /> GIAI ĐOẠN TIẾN TRIỂN Ở BỆNH NHÂN ĐÃ TỪNG ĐƯỢC<br /> NỘI SOI DẠ DÀY NHƯNG CHƯA XÁC ĐỊNH BỆNH<br /> Hà Văn Đến*, Quách Trọng Đức**<br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Carcinôm dạ dày là bệnh ác tính thường gặp và là nguyên nhân gây tử vong do ung thư đứng<br /> thứ 3 ở Việt Nam. Mặc dù nội soi dạ dày đã được triển khai rộng rãi, tỉ lệ phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm vẫn còn<br /> rất hạn chế.<br /> Mục tiêu: Xác định tần suất, các đặc điểm lâm sàng, nội soi và mô bệnh học của các trường hợp carcinôm dạ<br /> dày giai đoạn tiến triển được xác định chẩn đoán tại bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, có tiền sử từng được<br /> nội soi dạ dày tại các cơ sở y tế trước đây nhưng chưa xác định được bệnh.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang có phân tích trên các trường hợp carcinôm<br /> dạ dày tiến triển được chẩn đoán tại bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM từ 2/2016 – 12/2016. Các bệnh nhân<br /> tham gia nghiên cứu được hỏi triệu chứng cơ năng, tiền sử nội soi dạ dày tại các cơ sở y tế trước đây. Tổn<br /> thương được đánh giá trên nội soi theo phân loại của Hội ung thư dạ dày Nhật Bản và trên mô bệnh học theo<br /> phân loại Lauren.<br /> Kết quả: Có 91/141 (64,5%) trường hợp carcinôm dạ dày giai đoạn tiến triển đã từng được nội soi dạ dày<br /> trước đây với chẩn đoán không phải là ung thư. Có 82/141 (58,2%) bệnh nhân có lần nội soi gần nhất tính tới<br /> thời điểm được chẩn đoán xác định ≤ 2 năm và 9/141 (6,4%)ở thời điểm > 2 năm. Nhóm bệnh nhân đã được nội<br /> soi ≤ 2 năm trước khi được chẩn đoán xác định có tuổi trung bình 55,1 ± 12,9 (nhỏ nhất: 29, lớn nhất: 83, trung<br /> vị: 54). Tỉ lệ nam: nữ là 1,5:1. Chỉ có 57/82 (69,5%) trường hợp có triệu chứng báo động. Số lần nội soi trung vị<br /> trước khi được xác định chẩn đoán là 2. Trên nội soi, loét là dạng tổn thương thường gặp nhất chiếm 43/82<br /> (52,4%). Trên mô bệnh học, carcinôm dạng lan tỏa chiếm đa số với 63/82 (76,8%). Không có sự khác biệt có ý<br /> nghĩa thống kê về mức độ lan rộng của tổn thương trên nội soi và týp mô bệnh giữa nhóm bệnh nhân được nội<br /> soi ≤ 2 năm và nhóm bệnh nhân được nội soi xác định chẩn đoán lần đầu.<br /> Kết luận: Chẩn đoán carcinôm dạ dày giai đoạn tiến triển vẫn là một thách thức lớn ở Việt Nam. Triệu<br /> chứng báo động có độ nhạy thấp. Phần lớn bệnh nhân đã được tiếp cận và chấp thuận nội soi dạ dày nhưng chưa<br /> được phát hiện bệnh sớm. Nghiên cứu này cho thấy cần cấp thiết cải tổ hệ thống đào tạo nội soi chẩn đoán ung<br /> thư dạ dày, xây dựng khuyến cáo về qui trình nội soi chẩn đoán ung thư và theo dõi tổn thương tiền ung thư dạ dày.<br /> Từ khóa: Ung thư dạ dày, carcinôm dạ dày, nội soi dạ dày.<br /> ABSTRACT<br /> RATE AND CHARACTERISTICS OF INTERVALGASTRIC CARCINOMA WITH ADVANCEDEND<br /> OSCOPICFEATURES<br /> Ha Van Den, Quach Trong Duc<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 22 - No 6- 2018: 56 – 62<br /> Introduction: Gastric adenocarcinomais a commoncancer and the thirdcause of mortalitydue to cancer in<br /> Vietnam. Althoughgastroscopyhasbeenwidelyavailable, the rate of detectedearly gastric cancer is stillverylow.<br /> <br /> * Bộ môn Nội Tổng Quát - Đại học Y Dược TP.HCM, **Khoa Nội tiêu hóa - BV. Nhân Dân Gia Định<br /> Tác giả liên lạc: PGS. TS. Quách Trọng Đức ĐT: 0918080225 Email: drquachtd@ump.edu.vn<br /> 56 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Objectives: To assess the rate and the characteristics of interval gastric carcinoma with advanced endoscopic<br /> features.<br /> Patientsand methods: This is a cross-sectionalstudyconductedatthe UniversityMedicalCenter of<br /> Hochiminh City fromFebruary 2016 to December 2016. Outpatients with advanced gastric carcinoma were<br /> recruited. The demographic data, alarming features and priorhistoryof gastroscopy were recorded. Endoscopic<br /> types of gastric carcinoma were classifiedaccording to the Japaneseclassification of gastric cancer, and the<br /> pathologictypes were classified according to the Lauren classification.<br /> Results: There were 91 (64.5%) patients with interval gastric cancer whohadadvancced endoscopic features.<br /> Previousgastroscopieswhich non-cancerousconclusions had been performed in 82 (58.2%) patients<br /> withintwoyears and 9 (6.4%) more than 2 years. Patients with previous gastroscopy within 2 years had the<br /> meanage of 55.1 ± 12.9 (minimum: 29, maximum: 83, median: 54), and the male-to-female ratio was 1.5:1. The<br /> rate of alarm features was only 69.5% (57/82). The median number of prior gastroscopies was 2. The most<br /> common endoscopic form of gastric carcinoma was ulcer (52.4%); and the majority of lesions were diffusetype<br /> (76.8%). There were neithersignificantdifference of type and extension of endoscopic lesions nor pathologic type<br /> between this subgroup and the subgroup of patients without prior gastroscopy.<br /> Conclusion: Diagnosis of advanced gastric carcinoma is still a big challenge in Vietnam. Alarm features<br /> areabsent in a significant proportion of patients. Gastroscopy had been performed approximatelytwice in a<br /> majority of patients with non-cancerous conclusions before the definite diagnosis. This study raisesurgentneeds to<br /> reformthe currentgastrointestinal endoscopic trainingsystem, to establishstandardprotocolfor gastroscopy<br /> examination and strategy for the surveillance of precancerous gastric lesions.<br /> Keywords: Gastric cancer, gastric carcinoma, interval cancer, gastroscopy.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ mạc qua nội soi) cũng đã bước đầu được triển<br /> khai thành công và đem lại lợi ích rất lớn về chất<br /> Ung thư dạ dày là một trong những ung thư<br /> lượng cuộc sống cũng như thời gian sống còn<br /> thường gặp nhất và là nguyên nhân gây tử vong<br /> của bệnh nhân nếu được chẩn đoán bệnh ở giai<br /> do ung thư đứng hàng thứ 3tại Việt Nam(4),<br /> đoạn sớm. Tuy vậy, tỉ lệ phát hiệncarcinôm dạ<br /> trong đó carcinôm dạ dày là dạng mô bệnh học<br /> dàygiai đoạn sớm vẫn còn rất hạn chế. Nghiên<br /> ung thư dạ dày phổ biến nhất. Các nghiên cứu<br /> cứu về tần suất, đặc điểm lâm sàng, nội soi và<br /> đánh giá về nguyên nhân chẩn đoán muộn<br /> mô bệnh học của các trường hợp đã được nội soi<br /> carcinôm dạ dày ở Việt Nam khá ít ỏi. Một<br /> tiêu hóa trên nhưng chưa phát hiện được ung<br /> nghiên cứu trong nước được công bố hơn 15<br /> thư là một yêu cầu cấp thiết nhằm xác định rõ<br /> năm trước đây cho thấy thời gian chẩn đoán<br /> tình hình hiện tại, đồng thời là cơ sở quan trọng<br /> chậm trễ trung bình là 11 tháng (đa số trong<br /> để định hướng kiện toàn hệ thống y tế nhằm<br /> khoảng 6 tháng đến 1 năm) với 34% trường hợp<br /> phát hiện bệnh sớm và hiệu quả hơn.<br /> đã được nội soi dạ dày trước đó nhưng không<br /> xác định được bệnh(2). Trong suốt quãng thời ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU<br /> giandài sau đó, lĩnh vực nội soi tiêu hóaở Việt Đối tượng nghiên cứu<br /> Nam đã phát triển mạnh mẽ; nội soi dạ dày đã Bệnh nhân ngoại trú đến khám tại Bệnh viện<br /> trở thành một thăm dò chẩn đoán phổbiến và Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh trong thời gian<br /> phát triển rộng đến các cơ sở y tếquận, huyện. từ 2/2016 – 12/2016, được nội soi dạ dày và sinh<br /> Trang thiết bị nội soi tiêu hóa cũng đã có những thiết thỏa các tiêu chuẩn sau:<br /> cải tiến vượt bậc với hình ảnh rõ nét hơn. Các kỹ<br /> Tiêu chuẩn nhận bệnh<br /> thuật nội soi can thiệp để điều trị ung thư dạ dày<br /> Tuổi ≥ 18.<br /> giai đoạn sớm (cắt niêm mạc, bóc tách dưới niêm<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018 57<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> Có hình ảnh nội soi dạ dày nghĩ đến ung thư bằng Formol 10% và chuyển đến khoa Giải phẫu<br /> dạ dày giai đoạn tiến triển theo phân loại của bệnh, bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM, đúc<br /> Hội ung thư dạ dày Nhật Bản(5) và được sinh trong paraffin và cắt lát có độ dày 2 - 4m. Kết<br /> thiết làm xét nghiệm mô bệnh học. quả giải phẫu bệnh được đánh giá theo phân<br /> Có kết quả mô bệnh học xác định là loại Lauren(6).<br /> carcinôm dạ dày. Các bệnh nhân đồng ý tham gia nghiên cứu<br /> Tiêu chuẩn loại trừ được lấy mẫu nước tiểu để làm xét nghiệm<br /> Rapirun-Stick test chẩn đoán nhiễm H. pylori(9).<br /> Đã có tiền sử phẫu thuật cắt dạ dày.<br /> Định nghĩa trong nghiên cứu<br /> Phụ nữ có thai.<br /> Trong nghiên cứu này chúng tôi xem các<br /> Có dùng kháng sinh hoặc thuốc ức chế bơm<br /> trường hợp đã được nội soi dạ dày trong vòng 2<br /> proton trong 4 tuần trước nội soi.<br /> năm tại các cơ sở y tế trước đây nhưng không<br /> Bệnh nhân từ chối không tham gia nghiên được xác định carcinôm dạ dày là các trường<br /> cứu, không cung cấp các thông tin liên quan hợp đã có sự hiện diện của tổn thương ung thư ở<br /> trong nội dung bảngthu thập dữ liệu. thời điểm lần nội soi trước nhưng không được<br /> Phương pháp nghiên cứu phát hiện. Các trường hợp được nội soi dạ dày<br /> Nghiên cứu mô tả cắt ngang có phân tích. xa hơn 2 năm với chẩn đoán không phải là<br /> Tiến hành lấy mẫu theo phương pháp thuận tiện carcinôm dạ dày được xem là đã có tổn thương<br /> vào mỗi buổi sáng trong giờ hành chính tại Khoa ung thư sớm hoặc tổn thương tiền ung thư dạ<br /> nội soi, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM. dày ở thời điểm nội soi trước.<br /> Các bước tiến hành nghiên cứu Nhiễm H. pylori được xác định nếu bệnh<br /> Các bệnh nhân thỏa tiêu chuẩn chọn bệnh và nhân có xét nghiệm urease nhanh dựa trên mẫu<br /> đồng ý tham gia nghiên cứu được hỏi kỹ bệnh mô sinh thiết và/hoặc xét nghiệm nước tiểu chẩn<br /> sử, đặc biệt là chi tiết các lần nội soi dạ dày tại đoán H. pylori dương tính.<br /> các cơ sở khám chữa bệnh trước đây (số lần nội Xử lý số liệu<br /> soi, thời điểm làm nội soi so với hiện tại, chẩn Sử dụng phân tích mô tả để tính trung bình,<br /> đoán được xác lập ở thời điểm được nội soi độ lệch chuẩn và trung vị đối với các biến liên<br /> trước đó, bệnh nhân có nhận được các đề xuất tục, tính tần số và tỉ lệ phần trăm với các biến số<br /> theo dõi và nội soi kiểm tra của bác sĩ tại các cơ không liên tục.<br /> sở y tế trước đây hay không), được thăm khám Sử dụng phép kiểm2 và Fisher’s exact (chọn<br /> lâm sàng. lựa thích hợp tùy phân tích thống kê cụ thể) để<br /> Bệnh nhân được thực hiện nội soi tiêu hóa so sánh đặc điểm định tính giữa nhóm bệnh<br /> trên bằng hệ thống máy video OlympusGIF-160, nhân đã từng được nội soi dạ dày trong vòng 2<br /> các tổn thương nghi ngờ là ung thư dạ dày tiến năm nhưng chưa xác định được bệnh với nhóm<br /> triển được mô tả hình thái theo phân loại của bệnh nhân đến khám và được xác định chẩn<br /> Hội ung thư dạ dày Nhật Bản(5), đánh giá mức đoán ở lần nội soi đầu tiên.<br /> độ xâm lấn theo trục ngang và trục dọc của dạ<br /> KẾT QUẢ<br /> dày. Thực hiện sinh thiết tổn thương nghi ngờ<br /> Trong khoảng thời gian nghiên cứu, chúng<br /> để làm xét nghiệm mô bệnh học (số lượng mẫu<br /> tôi ghi nhận có 141 bệnh nhân carcinôm dạ dày<br /> sinh thiết thay đổi từ 2 – 6 mẫu tùy quyết định<br /> giai đoạn tiến triển. Tuổi trung bình của bệnh<br /> của bác sĩ nội soi) và 1 mẫu ở vùng hang vị phía<br /> nhân là 55,1 ± 13,8. Tỉ lệ nam: nữ là 1,4:1. Tỉ lệ<br /> bờ cong lớn cách môn vị 2cm để làm xét nghiệm<br /> nhiễm H. pylori là 66,0% (83/141). Chỉ có 74,5%<br /> urease chẩn đoán H. pylori.<br /> (105/141) trường hợp có triệu chứng báo động.<br /> Mẫu bệnh phẩm sinh thiết được cố định<br /> 58 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Có 64,5% (91/141) trường hợp đã từng được nội Đặc điểm N % % tích lũy<br /> soi trước đó với chẩn đoán không phải là ung 7 đến ≤ 12 22 24,2<br /> thư dạ dày (Bảng 1). Số bệnh nhân có lần nội soi Không nhớ 2 2,2<br /> gần nhất tính tới thời điểm được chẩn đoán xác Không 63 69,2<br /> định là 41,1% (58/141) trong vòng 1 năm, 58,2% Tổng số lần nội soi trước đây với chẩn đoán không phải là<br /> (82/141) trong vòng 2 năm và 6,4% (9/141)trong ung thư<br /> thời gian xa hơn 2 năm. 1 44 48,4 48,4<br /> Xét riêng nhóm bệnh nhân đã được nội soi 2 30 33,0 81,3<br /> trong vòng 2 năm trước khi được chẩn đoán xác 3 7 7,7 89,0<br /> định, tuổi trung bình của nhóm là 55,1 ± 12,9 4 5 5,5 94,5<br /> (nhỏ nhất: 29, lớn nhất: 83, trung vị: 54). Tỉ lệ 5 3 3,3 97,8<br /> nam: nữ là 1,5:1. Số lần nội soi trung vị là 2. Số 6 1 1,1 98,9<br /> lần nội soi nhiều nhất trước khi được xác định 7 1 1,1 100,0<br /> chẩn đoán là 7. Chỉ có 69,5% (57/82) trường hợp<br /> có triệu chứng báo động. Đặc điểm lâm sàng, nội<br /> soi và mô bệnh học chi tiết và so sánh với nhóm<br /> bệnh nhân được xác định chẩn đoán ở lần nội soi<br /> đầu tiên được trình bày ở bảng 2 và 3.<br /> Chi tiết về đặc điểm các lần được chỉ định<br /> nội soi được trình bày ở bảng 1. Trong số 91<br /> trường hợp đã được nội soi dạ dày trước đó, chỉ<br /> có 30,7% (28/91) trường hợp được bác sĩ đề nghị<br /> nội soi dạ dày kiểm tra, trong đó 34,1% (28/82)<br /> trường hợp được nội soi trong vòng 2 năm nhận Hình 1. Trần Thị B, 40 tuổi. Đến khám vì triệu<br /> được lời tư vấn cần nội soi dạ dày kiểm tra; chứng ợ nóng. BMI 23,5, không hút thuốc lá,<br /> không có trường hợp nào trong 9 trường hợp không có triệu chứng báo động và không có tiền sử<br /> được nội soi dạ dày lần trước xa hơn 2 năm được gia đình. U loét sùi vùng hang môn vị, kết quả mô<br /> tư vấn cần nội soi dạ dày kiểm tra. bệnh học: carcinôm dạ dày biệt hóa kém. Lần nội<br /> Bảng 1. Đặc điểm nội soi ở 91 trường hợp carcinôm soi trước đó cách 24 tháng với chẩn đoán viêm dạ<br /> dạ dày đã từng được nội soi dạ dày dày. Không được tư vấn nội soi kiểm tra.<br /> Đặc điểm N % % tích lũy<br /> Thời điểm lần nội soi gần nhất trước đó với chẩn đoán<br /> không phải là ung thư (tháng)<br /> ≤6 42 46,2 46,2<br /> ≤ 12 16 17,5 63,7<br /> ≤ 18 14 15,4 79,1<br /> ≤ 24 10 11,0 90,1<br /> ≤ 30 1 1,1 91,2<br /> ≤ 36 3 4,3 95,5<br /> 37 - 96 5 100,0 100,0 Hình 2: Nguyễn Văn Đ, 29 tuổi. Đến khám vì triệu<br /> Được đề nghị nội soi dạ dày kiểm tra chứng đầy bụng, BMI 24,8; không hút thuốc lá,<br /> Có (tháng) 28 30,7 không có triệu chứng báo động và không có tiền sử<br /> ≤6 4 4,4 gia đình. U loét sùi vùng thân vị cao, kết quả mô bệnh<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018 59<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> học: carcinôm dạ dày biệt hóa kém. Được nội soi trước Loét 16 (19,5) 19 (38,0)<br /> Loét thâm nhiễm 16 (19,5) 5 (10,0)<br /> chẩn đoán 5 lần trước khi được xác định chẩn đoán U sùi 7 (8,5) 2 (4,0)<br /> (xa nhất: 62 tháng, gần nhất 4 tháng). Bệnh nhân có Thâm nhiễm lan tỏa<br /> được tư vấn nội soi kiểm tra. Vị trí tổn thương theo<br /> trục dọc (n,%) 47 (57,3) 36 (72,0) 0,207<br /> Bảng 2. Đặc điểm nhân chủng học của nhóm bệnh 1/3 dưới 22 (26,8) 6 (12,0)<br /> nhân đã được nội soi ≤ 2 năm nhưng chưa xác định 1/3 giữa 8 (9,8) 4 (8,0)<br /> bệnh và nhóm được nội soi chẩn đoán xác định lần 1/3 trên 5 (6,1) 4 (8,0)<br /> Lan rộng vượt quá 1/3<br /> đầu vị trí giải phẫu<br /> Đặc điểm Đã nội soi ≤ Chưa từng P Dạng mô bệnh học<br /> 2 năm nội soi (n,%) 63 (76,8) 37 (74,0) 0,708<br /> (n = 82) (n = 50) Dạng lan tỏa 19 (23,2) 13 (26,0)<br /> Tuổi trung bình 55,1 ± 12,9 55,5 ± 15,9 0,856 Dạng ruột<br /> Nhóm tuổi<br /> < 40 6 (7,3) 9 (18,0) 0,354 BÀN LUẬN<br /> 40 - 49 22 (26,8) 10 (20,0) Kết quả của nghiên cứu này cho thấy sự khó<br /> ≥ 50 54 (65,9) 31 (62,0)<br /> khăn trong chẩn đoán carcinôm dạ dày trong<br /> Giới tính (nam:nữ) 49:33 30:20 0,563<br /> tình hình thực tế: mặc dù bệnh nhân trong<br /> Tiền sử ung thư dạ dày 2 (2,4) 4 (8,0) 0,404<br /> gia đình (n, %) nghiên cứu đều đã ở giai đoạn tiến triển, có đến<br /> Hút thuốc lá 41 (50,0) 26 (52,0) 0,859 khoảng gần ¼ trường hợp không có triệu chứng<br /> Uống rượu bia 37 (45,1) 28 (56,0) 0,282 báo động trên lâm sàng. Thêm vào đó, tỉ lệ ung<br /> Nơi thường trú (n,%)<br /> thư khởi phát sớm hiện tại ở Việt Nam khá cao<br /> Miền Tây Nam Bộ 26 (31,7) 17 (34,0) 0,155<br /> Miền Đông Nam Bộ 12 (14,6) 8 (16,0) làm cho việc chẩn đoán để loại trừ ung thư sớm<br /> TP. Hồ Chí Minh 7 (8,5) 10 (20,0) lại càng khó khăn hơn(8). Việc nhận định tổn<br /> Miền Trung – Tây 34 (41,5) 14 (28,0) thương và quyết định tiến hành nội soi dạ dày<br /> Nguyên 3 (3,7) 0<br /> Miền Bắc do đó cần phải được xem xét cẩn thận. Việc sử<br /> Bảng 3. Đặc điểm lâm sàng, nội soi và mô bệnh học dụng chiến lược “xét nghiệm chẩn đoán H.<br /> của nhóm bệnh nhân đã được nội soi ≤ 2 năm nhưng pylorivà điều trị” (“test-and-treat” strategy) theo<br /> chưa xác định bệnh và nhóm được nội soi chẩn đoán một số khuyến cáo quốc tế, do đó, không phù<br /> xác định lần đầu hợp với hoàn cảnh của Việt Nam. Nội soi dạ dày<br /> Đặc điểm Đã nội soi ≤ Chưa từng P trong tình huống khó khăn này là cứu cánh để<br /> 2 năm nội soi xác định chẩn đoán. Tuy nhiên nghiên cứu này<br /> (n = 82) (n = 50) cho thấy tình trạng báo động với khoảng 2/3 số<br /> Triệu chứng báo động 0,151 bệnh nhân đã được tiếp cận được với nội soi dạ<br /> (n,%) 57 (69,5) 41 (82,0)<br /> Có 25 (30,5) 9 (18,0) dày chẩn đoán nhưng không thể phát hiện sớm<br /> Không bệnh; trong đó: 58,2% (82/141) đã được nội soi<br /> Các triệu chứng báo trong 2 năm, 6,4% (9/141) đã được nội soi trong<br /> động (n,%) 32 (39,0) 26 (52,0) 0,154<br /> Chán ăn 33 (15,7) 22 (44,0) 0,718<br /> thời gian hơn 2 năm và 5,5% (5/91) đã được nội<br /> Sụt cân 6 (7,3) 4 (8,0) 1,000 soi dạ dày từ 5 lần trở lên. Bảng 2 và 3 cho thấy<br /> Nuốt nghẹn 15 (18,3) 5 (10,0) 0,222 các bệnh nhân được nội soi trước đó cũng đều có<br /> Xuất huyết tiêu hóa 30 (36,6) 15 (30,0) 0,457<br /> Thiếu máu<br /> tổn thương tiến triển và mô bệnh học đa phần là<br /> 13 (15,9) 8 (16,0) 1,000<br /> Sờ thấy u bụng biệt hóa kém, không có sự khác biệt so với bệnh<br /> Nhiễm H. pylori nhân đến nội soi lần đầu. Điều này cho thấy<br /> Có 60 (73,2) 29 (58,0) 0,086 rằng hệ thống hiện tại của chúng ta có lẽ chưa<br /> Không 22 (26,8) 21 (42,0)<br /> Dạng tổn thương trên<br /> giúp ích phát hiện sớm tình trạng bệnh, tuy “<br /> nội soi (n,%) 43 (52,5) 24 (48,0) 0.078 rộng” nhưng chưa “tinh”.<br /> <br /> 60 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Diễn tiến tự nhiên của một ung thư dạ dày một tỉ lệ đáng kể tổn thương ung thư giai đoạn<br /> từ giai đoạn sớm đến giai đoạn tiến triển là 44 tiến triển chưa được phát hiện sớm hơn. Số liệu<br /> tháng. Một nghiên cứu gần đây lấy mốc 2 năm này góp phần định hướng cho các hoạt động<br /> để xác định định nghĩa ung thư dạ dày bị bỏ sót đào tạo liên tục của VFDE trong thời gian tới.<br /> tính đến thời điểm phát hiện được ung thư dạ Một thực trạng khác cũng không phải hiếm gặp<br /> dày giai đoạn sớm(1). Một số nghiên cứu khác lấy là qui trình chuẩn bị nội soi dạ dày và thiết bị<br /> mốc là trong vòng 1 năm nhưng bao gồm cả ung máy móc tại một số đơn vị chưa đảm bảo cho<br /> thư giai đoạn sớm và giai đoạn tiến triển(3,7). Mốc việc quan sát tổn thương ở dạ dày. Một số ống<br /> 1 năm không phù hợp với các bệnh nhân trong nội soi dạ dày bị hạn chế về góc up-down nhưng<br /> nghiên cứu của chúng tôi vì tất cả bệnh nhânđều do khó khăn về trang thiết bị vẫn được tiếp tục<br /> đã có hình thái tổn thương ở giai đoạn tiến sử dụng trong nội soi chẩn đoán cũng góp phần<br /> triểntrên nội soi theo phân loại của Hội ung thư làm tăng rủi ro của tình trạng bỏ sót tổn thương.<br /> dạ dày Nhật Bản. Trong nghiên cứu này, chúng Vấn đề chuẩn hóa về các yêu cầu nội soi về mặt<br /> tôi chọn thời điểm nội soi dạ dày trong vòng 2 thời gian và thao tác do đó cần được đặt ra. Mối<br /> năm để làm mốc tương đối phân biệt hai nguyên tương tác, liên hệ giữa các đồng nghiệp công tác<br /> nhân không phát hiện được bằng nội soi: (i) bỏ trong các lĩnh vực nội soi, giải phẫu bệnh và lâm<br /> sót tổn thương ung thư giai đoạn tiến triển (nếu sàng tiêu hóa cũng cần được thắt chặt hơn nữa.<br /> đã được nội soi ≤ 2 năm nhưng không phát Nghiên cứu này có một số yếu điểm. Thứ<br /> hiện được), và (ii) không nhận định được ung nhất, đây là một nghiên cứu ở một trung tâm.<br /> thư dạ dày giai đoạn sớm hoặc đã có tổn thương Tuy thực hiện tại bệnh viện Y Dược TP HCM là<br /> tiền ung thư dạ dày (nếu được nội soi dạ dày > 2 một trong những cơ sở nhận bệnh cuối của khu<br /> năm nhưng không phát hiện được). Cách phân vực phía nam, các bệnh nhân trong nghiên cứu<br /> chia tương đối này giúp nhìn nhận rõ hơn về chủ yếu ở các tỉnh khu vực phía Nam và nam<br /> những điểm cần cải thiện của hệ thống chẩn Trung bộ. Do đó số liệu chưa đại diện cho tình<br /> đoán ung thư dạ dày hiện tại. Nghiên cứu này hình cả nước. Thứ hai, nghiên cứu này chưa<br /> cho thấy nhóm bệnh nhân đã được nội soi dạ đánh giá được cụ thể giai đoạn TNM của ung<br /> dày trong vòng 2 năm với chẩn đoán không phải thư dạ dày để so sánh giữa mức độ tiến triển của<br /> là ung thư trung bình đã được nội soi 2 lần tổn thương ở nhóm ung thư đã được nội soi dạ<br /> nhưng vẫn để “lọt lưới”. Kết quả này đặt ra yêu dày nhưng chưa phát hiện với nhóm bệnh nhân<br /> cầu cấp thiết cho các đơn vị đào tạo cần khẩn được xác định chẩn đoán ở lần nội soi đầu.<br /> trương cải tổ chương trình đào tạo nội soi tiêu Nguy cơ tiến triển ở nhóm đã được nội soi<br /> hóa trên, đồng thờicác hội chuyên ngành cũng nhưng không phát hiện ung thư có khả năng<br /> cần phải có kế hoạch tổ chức nhiều hơn các khóa tiến triển xa hơn so với nhóm được chẩn đoán ở<br /> đào tạo liên tục về chẩn đoán ung thư dạ dày lần nội soi đầudo bệnh nhân có thể có tâm lý trì<br /> qua nội soi. Trong những năm vừa qua, Liên chi hoãn tái khám cho đến khi bệnh tiến triển nặng,<br /> hội Nội soi Tiêu hóa Việt Nam (VFDE) đã phối nhất là khi phần lớn các thủ thuật nội soi dạ dày<br /> hợp với các Hội nội soi tiêu hóa khu vực và thế ở nước ta còn được thực hiện dưới gây tê tại chỗ,<br /> giới tổ chức thường xuyên các khóa đào tạo về cảm giác khó chịu cho người bệnh tương đối<br /> chẩn đoán và điều trị ung thư dạ dày sớm, góp nhiều. Tầm quan trọng của vấn đề này cần được<br /> phần đem lại những lợi ích hết sức khích lệ cho xác định trong các nghiên cứu tương lai.<br /> người bệnh. Tuy nhiên, số liệu có đến 46,2%<br /> KẾT LUẬN<br /> (42/91) trường hợp carcinôm dạ dày giai đoạn<br /> Nghiên cứu này cho thấy chẩn đoán<br /> tiến triển đã được nội soi trong vòng 6 tháng mà<br /> không phát hiện tổn thương (bảng 1) cho thấy carcinôm dạ dày giai đoạn tiến triển vẫn là<br /> một thách thức lớn ở nước ta vì bệnh nhân có<br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018 61<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> xu hướng trẻhóa và một tỉ lệ đáng kể không có worldwide.<br /> http://globocan.iarc.fr/Pages/fact_sheets_population.aspx.<br /> triệu chứng báo động. Phần lớn bệnh nhân đã 5. Japanese Gastric Cancer Association (2011). Japanese<br /> được tiếp cận và chấp thuận nội soi dạ dày classification of gastric carcinoma: 3rd Englishedition. Gastric<br /> Cancer; 14, pp. 101–112.<br /> nhưng chưa được chẩn đoán sớm. Kết quả<br /> 6. Lauren P (1965). The two histologicalmain types of gastric<br /> nghiên cứu này cho thấy tính cấp thiết của việc carcinoma: diffuse and so called intestinal-type carcinoma: an<br /> điều chỉnh chương trình đào tạo nội soi tiêu attempt at a histo-clinical classification. Acta Pathol Microbiol<br /> Scand; 64, pp. 31-49.<br /> hóa trên cũng như sự cấp thiết cần xây dựng 7. Park M, Yoon J, Chung H et al (2015). Clinicopathologic<br /> và ban hành các khuyến cáo về qui trình nội Characteristics of Interval Gastric Cancer in Korea; 9(2), pp. 167-<br /> soi chuẩn phát hiện ung thư và theo dõi tổn 173.<br /> 8. Quach DT, Ha DV, Hiyama T (2018). The Endoscopic and<br /> thương tiền ung thư dạ dày. Clinicopathological Characteristics of Early-onset Gastric<br /> Cancer in Vietnamese Patients. Asian Pacific J Cancer Prevention;<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> http://journal.waocp.org/article_63505.html.<br /> 1. Cho Y, Chung IK, Kim J et al (2015). Risk Factors of Developing 9. Quach DT, Hiyama T, ShimamotoF et al (2014). The value of a<br /> Interval Early Gastric Cancer After Negative Endoscopy. Dig new stick-type rapidurine test for the diagnosis of Helicobacter<br /> Dis Sci; 60(4), pp. 936-43. pylori in the Vietnamese population. World J Gastroenterol;<br /> 2. Đỗ Đình Công (2003). Nguyên nhân chẩn đoán muộn trong ung 20(17), pp. 5087-91.<br /> thư biểu mô tuyến dạ dày. Y học Thành phố Hồ Chí Minh; 7(phụ 10. Tsukuma H, Oshima A, Narahara H et al (2000). Natural history<br /> bản số 1), pp. 6 – 9. of early gastric cancer: a non-concurrent, long term. Gut,<br /> 3. Hamashima C, Shabana M, Okamoto M et al (2015). Survival 47(5):609.<br /> Analysis of Patients with Interval Cancer Undergoing Gastric<br /> Cancer Screening by Endoscopy. 10(5): e0126796.<br /> 4. International Agency for Research on cancer (2012).<br /> Ngày nhận bài báo: 15/07/2018<br /> Estimatedcancer incidence, mortality and prevalence Ngày phản biện nhận xét bài báo: 23/08/2018<br /> Ngày bài báo được đăng: 10/11/2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 62 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018<br />