Tảng văn tùy bút - Băng Sơn

Chia sẻ: Pham Minh Tân | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:62

Thêm vào BST

Báo xấu

200
lượt xem 35
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hà nội luôn là một địa danh văn hóa, kihn tế, chính trị của nhà nước. Tìm hiểu các thông tin về kinh tế , văn hóa, giải trí ... của Hà Nội luôn là một nhu cầu thiết yếu của nhiều tâng lớp nhân dân

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tảng văn tùy bút - Băng Sơn

Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - Ch u Trách Nhi m Taûn Vaên Đinh Ti n Hoàng Biên T p Nguy n Th Khuyên Hi u Đính Bùi Quang Tú Thi t K Tuøy buùt Nhóm thi t k Ban D án Hà N i Tôi Yêu Baêng Sôn ® HDINVESTMENT.JSC T p1 1 www.100hanoi.com 2010 Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - Hà N i luôn là m t ñ a danh văn hóa, kinh t , chính tr c a c nư c. Tìm hi u các thông tin v kinh t , văn hóa, gi i trí….c a Hà N i luôn là m t nhu c u thi t y u c a nhi u t ng l p nhân dân. Bên c nh ñó, năm 2010 là năm quan tr ng, v i r t nhi u nh ng d p l k ni m l n, ñ c bi t là ñ i l 1000 năm Thăng Long. Đây là m t c t m c văn hóa, l ch s ñư c quan tâm c a c trong và ngoài nư c. Đó chính là lí do chúng tôi l a ch n ch ñ v Hà N i ñ ñ nh hư ng n i dung cho d án chu i website Hà N i. D án chu i website v Hà N i mang tên Hà N i Tôi Yêu ñư c công ty CP ĐT Hoàng Đ t tri n khai th c hi n t tháng 2 năm 2010. V i nh ng n l c, tâm huy t và tình yêu dành cho Hà N i, các thành viên ban d án ñã cho ra nh ng s n ph m văn hóa gây ñư c n tư ng v i ñ c gi yêu Hà N i. Đ i L 1000 năm Thăng Long ñang ñ n r t g n, d án cũng ñang ñi vào giai ño n g p rút hoàn thành ñ hòa chung không khí c a ngày Đ i L . D án là m t b c tranh t ng th , ñi t nh ng s ki n g n v i Đ i L , cũng như nh ng góc sâu trong tâm h n Hà N i, nh ng n p s ng, nh ng c m xúc c a ngư i Hà N i. Bên c nh vi c xây d ng và hoàn thi n chu i website v Hà N i, Ban d án còn cho ra m t nh ng n ph m v Hà N i. Chúng tôi ñã dành nhi u tâm huy t ñ xây d ng T sách Hà N i v i nh ng n ph m ñi n t ñư c t ng mi n phí cho quý b n ñ c. Chúng tôi hi v ng nh ng tâm huy t này s mang l i cho quý b n ñ c yêu Hà N i nh ng ñi u thú v . Tư li u chúng tôi s d ng ñ th c hi n nh ng n ph m này hoàn toàn ñư c sưu t m và biên t p t các ngu n trên Internet nên không tránh ñư c nh ng thi u sót. M t s tư li u do l y các ngu n th c p, nên chúng tôi không th trích d n ngu n ñ y ñ . Chúng tôi mong nh n ñư c s thông c m t các tác gi . Xin chân thành c m ơn và mong nh n ñư c nh ng góp ý t phía b n ñ c! Ban d án 2 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - Yêu Hà N i Như Băng Sơn Chúng tôi, ban d án dành nh ng dòng ñ u tiên ñ ñưa b n ñ c ñ n th gi i c a Băng Sơn, m t ngư i dành tr n v n c cu c ñ i mình cho Hà N i. Nh ng trang vi t c a ông v Hà N i th hi n s tinh t , tìm tòi, m t s suy tư, am hi u và tình yêu b t di t. Ông ra ñi, ngày 03/09/2010 ch cách Đ i L 1000 năm Thăng Long ít ngày, m t con ngư i l ra ph i là ngư i ñ u tiên ñón cái ngày tr ng ñ i ngàn năm này. Xin g i ñ n hương h n ông l i tri ân v m t tâm h n Hà N i ñ p mãi. Chúng tôi, nh ng th h ñi sau r t lâu, s yêu Hà N i và gìn gi nh ng nét ñ p Hà N i. Yêu Hà N i như Băng Sơn? Ai yêu Hà N i b ng Băng Sơn? Đó là câu nói c a m t ngư i b n c a nhà văn Băng Sơn – ông Thanh Hào, m t nhà văn làng kh B c Biên bên sông H ng, thu c qu n Long Biên ngày nay. Lúc ông Băng Sơn còn kh e, thư ng Nguyên tiêu năm nào cũng v y, m y nhà văn toàn ch b n bè anh em r nhau qua sông H ng sang thăm nhà Thanh Hào. Nhóm y có các nhà thơ Tr n Lê Văn, Vân Long, Nguy n Quang Huy và t t nhiên có Băng Sơn… 3 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - Có l n, sau b a rư u r m tháng Giêng nhà Thanh Hào, m i ngư i quay ra bàn chuy n văn chương và r i th nào cũng xoay v chuy n văn v t Thăng Long – Hà N i. L i h i han nhau chuy n vi t lách thơ phú, chuy n s trư ng, s ño n m i ngư i. Lúc nói ñ n Băng Sơn, nhà văn Thanh Hào qu quy t b o: “Tôi dám ch c r ng không ai yêu Hà N i b ng ông Băng Sơn”. Lúc này tôi th y hình như Băng Sơn hơi ñ m t. Ông b o: Có m y nhà Hà N i h c, r i thì còn bao nhiêu nhà văn khác n a vi t nhi u v Hà N i. H và tôi, m i ngư i ñ u yêu Hà N i theo cách c a mình ñ y ch ! Tôi l i nghĩ tr i ñ t xui khi n th nào có hai ngư i yêu Hà N i b c nh t ñư c g i là “nhà Hà N i h c” l i g n nhau, cách có m i con ph Ngô Quy n. Th c ra nhà Băng Sơn l y v ph Lê Văn Hưu, dù ngõ nhà ông ñ ra ño n cu i ph Ngô Quy n, g n ngã tư Lê Văn Hưu, trong khi nhà ông Nguy n Vinh Phúc thì gi a ph ño n ñ i di n cơ quan B Văn hóa. L n a là hai ông ñ u là ngư i g c gác t nh Đông t c H i Dương bây gi … Khó có th so sánh. Ông Nguy n Vinh Phúc thì chuyên kh o c u v văn hoá, v phong t c t p quán ngư i Hà N i. Còn Băng Sơn, ông ch là nhà văn chuyên vi t v ñ i s ng ph phư ng Hà N i. Băng Sơn ch n m t l i ñi riêng, không ti u thuy t, truy n ng n, truy n dài mà là tuỳ bút và t n văn. L i riêng y bé nh nhưng không m y ngư i chen chân vào. Có l vì th mà ông có thương hi u riêng như món ph Hà N i gi a bao nhiêu cao lương m v khác mà ngư i Hà N i v n sành ăn sành chơi s n có m y mươi ñ i… Có m t l n ñã lâu tôi tình c ñ c thơ Băng Sơn trong t p “N ng bên sông” in chung v i nhà thơ Nguy n Xuân Thâm, L Giang. R i l i ñ c Thơ hai ngư i c a ông in chung v i Nguy n Hà… Đ y là chuy n cũ. T nh ng năm 90 th k trư c không th y Băng Sơn làm thơ m y. Ông chuy n qua t n văn tuỳ bút như ñi tìm m t sân chơi riêng, m t ñ a h t văn chương ng m ng manh ñ y, mà ñ thành danh, ñâu có d dàng? Ngày y ñã mư i m y năm. Bây gi nhóm y d n hao khuy t g y mòn. Nhà thơ Tr n Lê Văn ñã m t m y năm. Thanh Hào v n ñi v vư n kh B c Biên b n v i ñi n viên dân dã. Băng Sơn như lão hơn, tóc tr ng và b nh t t ñánh g c ông, m t con ngư i ñư c xem là lang thang nhi u nh t Hà thành. Thu ông ñương kh e, còn ngày ngày ñ p xe, tôi v n thưòng g p ông trên nh ng n o ñư ng Hà N i. Ông ñi h u kh p ph phư ng ng m t ng g c cây, dãy ph . Có lúc tôi b t g p ông ñương ng n ngơ bên m t ngôi chùa c bên h Thi n Quang… Ngư i Hà N i k cho nhau nghe giai tho i v ông r ng, ông ñã ñi ñ m h t các cây xanh trên t ng con ph . Không ch ñ m, ông còn phân lo i cây c th v i cây nh , phân lo i cây gi ng g t t v i cây t m… Nào là ph Nguy n Du ch có hơn trăm cây hoa s a, còn thì là nhi u lo i cây khác n a. Hay như có ph toàn cây sao ñen như “ph Cò” Lò Đúc, 4 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - l i có ph toàn xà c , ph Tr n Hưng Đ o nhi u nh t là cây s u, ph Đi n Biên ño n cu i ph n l n cây trên ph là cây ña… Bây gi thì công ty công viên cây xanh b t ñ u ñánh s cây. H , có l có tư duy như ông, s m t mát c th nên ñã ñem sơn ghi s lên t ng g c cây. H ñương làm thay ông ñ y. Có con ph trên 300 g c c th . L i có ph ch mươi cây… Cây trên ph Hà N i cũng th t phong phú v ch ng lo i, v tu i cây. R t nhi u cây có t o hình ñ p như m t… ñ i bonsai. y là nh ng cây ña, cây sanh cây si bên ñư ng ph . Không có lo i bon sai nào ñ p ñ n th , khi cây ña mang dáng m t cây th vĩ ñ i l i kèm thêm hàng r tua rua như m t lo i rèm t nhiên buông xu ng g c c a th cây mà b n thân nó ch a ñ ng y u t tâm linh làm cho g c cây y thêm huy n bí… Ông mê cái ph Nguy n Du n ng nàn hoa s a, cũng như mê hàng cây ng c lan trên ph Phan Đình Phùng. Nghe nói mùa hè năm 2008 và r i mùa thu năm 2009 lâm t c t n công nh ng g c sưa Hà N i, ông ăn ng không yên. Hà N i trong ông là ký c là thân thu c ñ n nao lòng. V i ông m i góc ph hàng cây, m i m t góc s ng Hà N i ñ u như là máu th t ñ i ông. R i thì ông l m ñ n t ng con ph quan sát v sinh ho t hàng ngày r i ñêm ñêm chong ñèn vi t l i. Ông ñi tìm nh ng v ñ p c a Hà N i nghìn năm mà m i ngày nó khu t l p gi a xô b nh n nh p huyên náo nh p ñ i. 5 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - M t màn mưa trên ph , m t món ăn, m t ñám tang ngày trư c, m t Hà N i mù sương… M y ch c t p sách v ñ i s ng ph phư ng ph n nhi u tuỳ bút, t p bút như m t b o tàng ch v Hà N i. y v y mà có khi ngư i ñ c ông nhi u hơn ta tư ng. M i năm ñ u ñ u vi t trên dư i ba trăm bài báo g i in trong Nam ngoài B c, mà vi t báo thì ñ c gi là nhi u g p trăm l n vi t sách. Thú ăn chơi c a ngư i Hà N i, ông ñã phá cái k l c thu c v nhà văn Vũ B ng c a Thương nh mư i hai. Băng Sơn k : Tôi vào ngh vi t t r t s m. Tác ph m ñ u tay c a tôi là nh ng bài thơ. Th i gian sau do tham gia di n k ch Hà N i tôi chuy n sang vi t k ch. Có hàng ch c v ñư c công di n có ti ng vang, có m y v nh n ñư c Huy chương vàng… Th r i ch t thơ ch t k ch b ng l n vào t n văn t p bút như m t l t nhiên, tôi chuy n sang vi t ño n văn v m t vùng ñ t thiêng liêng ñó là Hà N i. Vi t bao nhiêu cũng không nói h t n i lòng mình v i Hà N i hào hoa và c kính… Hãy nghe ông k chuy n ngư i Hà N i s ng nh nhàng sâu s c mà sang tr ng hào hoa: “Ai g ñá ñ có th d ng dưng ñư c trư c nét thanh tân ñ y ma l c c a tà áo dài c l lư t như sóng c n mà b t m t h n ngư i y, b i nó v a ng p ng ng, l i v a thách th c…”. 6 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - Hãy nghe ông nói chuy n ăn, chuy n chơi c a ngư i Hà N i. Tinh t và duyên dáng l m. M i hay cái s ăn s chơi Hà thành c u kỳ bi t như ng nào. N i chuy n ông t quà Hà N i thôi ñã th y ông “ñ u tư” cái ph n suy nghĩ và day d t trư c s nh t phai c a văn hoá, t p quán: “Quà Hà N i thư ng không ph i ăn cho no. Nó t a như l i yêu ch c n nói n a ch ng, ñ ng m t kho ng tr i cho s mơ màng…”. Ngư i Hà N i ăn cho thơm th o, ăn cho ngon mi ng, ăn cho ñ nh , ăn cho th i ti t ñư c mình hư ng ng, ăn ñ mình hoà vào th i ti t, hoà vào thiên nhiên, ăn như ñ ñáp ng m t nhu c u n i tâm hơn là v giác… Ăn ñ mà nh nó, ăn ñ thay ñ i c m giác… Món ngon Hà N i v i Băng Sơn toàn nh ng món nh ng quà dân dã: Bún c, bún riêu ông t cách ăn cách làm h t c mươi trang sách. L i còn bánh ñúc bánh ña, bánh gi y bánh giò, bánh cu n… Ông t , ông vi t ngh thu t m th c không ph i ñ mà vi t. Tôi hi u ông ñương góp s c b o t n di s n văn hóa ñ y. Vâng! Ông c vi t c in trên báo r i ra ông c t báo ñem in sách. M y ch c cu n v phong t c t p quán, v phong cách s ng, v ăn v n, giao ti p… nhưng ông không làm khoa h c. Sách ông d t khoát không ph i sách kh o c u, mà là sách văn chương. T n văn, tuỳ bút v n s trư ng c a ông… Hãy nghe ông t ph phư ng tinh t , rõ nét Hà thành trong t ng con ngõ, t ng g c cây, mái chùa, hè ph … “S m nay l i mùa Thu. L i là kỳ di u. L i là chi c bùa mê mà Hà N i b cho ta. Ta mê m t cùng màu tr i xanh c m Vòng, màu cây ñ y sương c a hàng sao ñen ph Lò Đúc…”. Vâng! Ngư i ñã vi t v i t t c rung ñ ng, v i t t c s trân tr ng cái cách ăn cách chơi, cách giao ti p c a ngư i Hà N i mà th i gian còn gi ñư c ñ n bây gi … Bao nhiêu nhan s c ph phư ng ñ u vào văn ông h t. Tình yêu y ông g i l i cho ñ i… Ph phư ng còn ñó ngư i ñâu tá? Ông gi n d ñ n d thương. B ñ m c trên ngư i gi n d , mái tóc dài phơ ph t tr ng và dáng v ch m ch m thư nhàn. C t cách y in vào văn ông. Như t p văn, tuỳ bút c a ông nh nhàng êm ái ñi vào lòng ngư i ñ c. Ông g i t v ñ p ñ i thư ng qua nh ng ñi u bình d hàng ngày: M t nét duyên cô gái, m t món ngon Hà N i hay góc ph thanh bình. Đ c Băng Sơn th y lòng nh nhõm và hình như th y cu c s ng ñáng yêu hơn… Ông t tê nhè nh , và cũng r t ñ i chi ti t, c th v phong cách l i s ng, v văn hoá và sinh ho t Hà N i. Vâng ngư i t tê v i Hà N i lâu nh t và duy nh t là Băng Sơn. Ngư i b o ông toàn vi t l t nh t, chuy n phi m. Nhưng v i ông, s nghi p văn chương là c s tích cóp t ng ngày, t ng ngày, c n m n như con ong l y m t, ông góp cho ñ i không bi t bao nhiêu là bài vi t th m ñ m hơi th cu c s ng xưa và nay. Nh ng trang vi t c a ông mang s c màu hoài ni m. 7 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - Đi u y giúp níu gi h n Vi t, b n s c văn hóa Thăng Long gi a bi n ñ ng ñ i s ng ph phư ng. Di s n văn hoá trong sách Băng Sơn là m t ph n l n di s n phi v t th . Nó luôn trong tình tr ng ñe d a bi n m t và ñ ng trư c nguy cơ cao. M y ch c ñ u sách ñ y ñ n ra ñ i ñ l i d u n ñ m nét trong văn chương và ñ i s ng. y cũng là ñóng góp không nh cho cu c ñ i. Có th g i Băng Sơn là nhà văn chuyên tuỳ bút t n m n. Ông làm nên chân dung b ng chính nh ng m nh v n ph phư ng góp nh t b y nhiêu năm… Bây gi thì ông ñành b t t c nh ng cu c ñi. Cơn b o b nh h i ñ u năm ñã ñánh g c ông. Băng Sơn n m ñó trên cái ñi văng cũ, b t ch t tôi ng m nhìn cái hình ngư i hao g y mà thương cho ngư i ham lang thang ph phư ng. Hình như ông v n ti c nh ng chuy n ñi d c nh ng n o ñư ng Hà N i. Nhưng ông tr i ñã không chi u lòng ngư i. G c bàng ñ u ngõ nhà ông còn ñó trơ cái v s n sùi hi m có t a tác ph m ñiêu kh c ai b quên bên ph . H n ông nh l m nh ng con ñư ng, nh ng hàng cây thân thu c. Nh ngày thơ năm M u Tý, bên m t g c c th trong sân Văn Mi u ông ng i gi a nh ng ngư i b n văn, b n vi t. Thanh th n, h n nhiên cư i ñáp l i nh ng ai ñi qua chào h i ông. Mái tóc dài b ng b nh xoã tr ng v ng trán r ng. V y mà bây gi ñây ông n m ñó g y gu c t m thân trên cái ñi văng trên ñ u dư i chân ñ y sách là sách. Ngư i v ông, cô gái Mai Phương xinh ñ p thu nào nay v n còn ph ng ph t nét duyên ngày cũ, ñ ng thêm nét phúc h u khi bà ngày ñêm bên ông chăm t ng thìa cơm bát cháo cho nhà văn. Đ i ngư i ta ch b y nhiêu mà n m ñ sư ng kh bu n vui. Băng Sơn cũng t ng h nh phúc kh ñau trong cái th i nghi t ngã nh t c a thành ph , c a ñ t nư c mình. Nhưng ông luôn ñem tr i t m lòng v i cu c s ng, làm cho nó lung linh hơn, b n lâu hơn… Âu 8 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - ñó là hoài v ng c a bao ngư i. Ông ñã làm ñư c m t chút gì ñ y, giúp ñ i bi t yêu c nh ng ñi u khó yêu nh t. Ai cũng g i ông là nhà văn. M y ch c năm ai cũng nghĩ th , nhưng bây gi tôi bi t ông v n chưa ph i là h i viên H i Nhà văn Vi t Nam. T i b i vì ông chuyên vi t tuỳ bút, t n văn chăng? Ông là m t ph n ký c Hà N i v y. Ông Băng Sơn !!! Ph phư ng Hà N i Thu v v n man mác m t ñi u gì thân thu c. Quán cà phê bây gi nhan nh n kh p nơi cũng như ph Hà N i nhi u vô k . Nhưng hình như ngư i ta ñã ñánh m t nhi u ph n cái ch t hào hoa l ch thi p ngư i Hà N i xưa… Ph phư ng còn ñó ngư i ñâu tá? Đó là câu h i c a nh ng ngư i Hà N i lâu nay b ng th y thi u m t ñi u gì. Hình như là nhi u ngư i b ng th y v ng ông thong th trên nh ng hè ph lúc vào Thu… Sưu t m 9 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - M cL c Thư ng ................................................................................................................................2 Ban d án ............................................................................................................................2 Yêu Hà N i Như Băng Sơn .................................................................................................3 Bài thơ áo dài.....................................................................................................................10 Cây cơm ngu i...................................................................................................................14 Ch Hàng m th c ............................................................................................................16 C m vòng...........................................................................................................................19 Hà N i mù sương ..............................................................................................................24 Hà N i ngày thư ng ..........................................................................................................27 Hoa s a .............................................................................................................................31 Hương ñêm Hà N i............................................................................................................34 Mùa ñông Hà N i ...............................................................................................................37 Mưa xanh Hà n i ...............................................................................................................40 Nét ñan thanh Hà N i ........................................................................................................42 Nghìn năm Hà N i .............................................................................................................45 Ngõ Hà N i ........................................................................................................................49 Quà Hà N i và ngư i Hà N i ăn quà ................................................................................52 Ti ng hoa ...........................................................................................................................61 10 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - Bài thơ áo dài Đã có không ít ngư i nư c ngoài ng c nhiên ñ n s ng s trư c v ñ p kỳ di u c a t m áo dài Vi t Nam, m c dù nư c h , ngư i ph n cũng có nh ng b áo váy dân t c thêu rua v i nhi u v ñ p. M t nét duyên dáng như mây thu mơ h hay cái ñ p l ng l y c a ngày hè chói chang hoa phư ng có gió l ng xào x c ng n ñ . Khó mà nói ñư c ni m bay nhè nh c a tà áo tím bên h hay v lâng lâng c a màu áo tr ng như tung ñùa trong s c xanh cây lá. Ngay gi a cái n ào t p n p ñua chen, tà áo dài như hoa cũng mang l i s thanh th n như sau m t ti ng th dài. Dám ñoán ch c không m t cô gái Vi t Nam nào l i không sung sư ng ñư c m c t m áo dài trong ngày h i, ngày l , ngày t t và nh t là ngày bư c xu ng chuy n ñò h nh phúc, kh cúi xu ng nhìn tà áo dài mà m m cư i e l và sung sư ng h i h p bên ngư i yêu ñã thành chú r ngư ng ngùng. Và cũng dám ñoán ch c r ng không m t ngư i ñàn ông nào dù c c t hay c c h u, dù ñang yêu hay trái tim ñã r n v bao l n, l i không ưa thích tà áo dài, không ng m cái ñ p ñang ch p ch n phía trư c như cánh bư m trong gi c m ng Trang Chu, ñ v ñ n nhà bên ngư i v th y chung v n còn b ng l ng bóng hình c a câu thơ b t ch t y làm xao xuy n. T m áo dài Vi t Nam không h n hôm nay m i có. Ch ng qua nó b b quên, b ñánh rơi trong dĩ vãng. Song th c ra nó ñư c sinh ra t dĩ vãng ñ y văn hi n c a dân t c ta ñ n ngàn ñ i, k c nh ng th k có k mu n ñ ng hóa dân ta b ng nh ng t m "áo khách". 11 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - C chúng ta, bà chúng ta, m chúng ta t ng ch ng m c áo dài ñó ư? Cái áo năm thân, t thân buông tà hay th t v t, cái áo m ba, m b y ñ i vai ho c không ñ i vai ñi cùng v i váy s i ho c qu n lĩnh tía... ñã vào ca dao, thành câu ví, nên hình nh c a nét ăn dáng m c thanh nhã, hào hoa, n n nã. Có th huân chương nào t ng cho tác gi cái áo ñ i vai. N i vai nhưng l i so le, m t ñư ng g p khúc, t o m nh hình không ñăng ñ i nhưng ưa nhìn, gi ng như cái răng kh nh trên khuôn m t trái xoan, ho c m t bên lúm ñ ng ti n c a cô gái d y thì. Đâu có ph i vì nghèo, vì áo rách vai s n mà ph i ñ i vai, gi l i ph n lành thay ñi ph n rách, mà chính là m t ki u khoe khéo, cái khéo tay v ñư ng kim mũi ch , v cách ch n màu, v s cách ñi u và ñó chính là tài hoa, là sáng t o v y. Th i gian dù bao th k cũng không bào mòn ñư c tinh hoa dân t c. Nó c s ng s ng thách th c cùng bi n thiên. T m áo dài v i r ng, m t th v i m ng như sa, như the, s n ph m c a x Sơn Nam, r i ñư c nhu m màu nâu c a ô Đ ng L m ñ t Thăng Long, nên nó thành v i Đ ng L m, chi c áo dài Đ ng L m ñã t n t i bao th h . T ng hình thành n p s ng ñi ra ñư ng, ñi ra kh i nhà là không th không m c áo dài, dù tr ng hay ñen, h th y hay thiên thanh, nâu non hay c già, dù sang hay hèn, già hay tr ... Đ t Thăng Long -Hà N i, ngay c cô bán bún ch rong, ch c p thúng bán rao qu bư i, bác ñ i chăn bông ñi ñ i, bà hàng xôi cháo bán trưa, ch thuy n chài t m r i con thuy n nan lên b bán m cá m i ñánh ñư c... Cũng ph i có t m áo dài trên thân, thong th thì buông chùng, v i vàng thì th t v t trư c, mà h i h hơn thì th t v t sau lưng mà ch y g n cho ti n. N ng hay mưa cũng v y. Đ u năm hay s p t t cũng th . Nh ng năm ba mươi c a th k này, t m áo dài ñư c cách ñi u ñi, không th t v t, không ñ i vai mà thành áo tân th i. Ch tân th i ñã mang m t nghĩa m i, cũng như ch c i lương trong hát c i lương. áo nhung, áo g m, áo mình khô hoa ư t, áo lơ-muya, áo c th p r i c cao, tay th ng hay tay bó, tay dài hay tay l ng... ñã nhi u thay ñ i, nhi u "m t" tùy thích. Riêng ch hai cái tà như hai cánh bư m, như hai d i li u bay, như hai lá thư tình, như hai n i ám nh tâm h n nam gi i, như linh h n c a chi c áo và c a ngư i m c... là v n ñư c trân tr ng gi nguyên. Nó v n gi chi u dài g n sát gót ñ có ñà tung bay, có khi nh p nhô như sóng lư n, ñ có ñà v y g i nh ng con m t dõi theo. áo dài nhung ñ ñi v i ki ng vàng, áo dài nhung ñen có chu i h t trai sáng l p lánh, áo dài tr ng có mái tóc ñen huy n th buông l ng sau lưng áo, áo tím hàng Vân có chi c nón bài thơ ngà tr ng... ñó là s tuy t ñ nh hài hòa hay l ng l y khôn cùng, cũng t a như t m áo Đ ng L m có th t lưng h th y hay hoa ñào cũng v y. Nh ng ai nay còn sót l i c a th h n sinh trư ng Đ ng Khánh Trưng Vương, chi u h Gươm khoan thai nh p bư c, c p c p trư c ng c, tóc ñung ñưa sau lưng, còn hai tà áo dài c như trêu c t, như ñùa nô, như vô tình mà nghi ng , mà nh n nh mà xa xôi... v i bao màu s c t ñ m ñ n nh t, như cung b c cây ñàn t th p ñ n cao, g n xa buông 12 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - b t. Tà áo dài g n ch m gót nh ng ngày y ñ s c chuy n trò cùng gió. M m m i, uy n chuy n, run r y, lung linh... hình như ñã lan truy n sang c sóng h nên h c lăn tăn, lan truy n c vào t ng lá nên cây lá c rì r m, lay ñ ng. Có ph i lúc này là lúc h n Hà N i ñã mơ màng như bát rư u n p sáng mùng năm tháng năm ñ i v i cô thi u n chưa quen men rư u, là lúc cung ñàn ñã t u lên v i trái tim nh c sĩ, "toan" ñã căng trên giá v trư c nhà t o hình, nàng thơ ñã p m t cách bí hi m vào nhà thơ, và mùa màng chín r làm r o r c ngư i gieo c y... Ai g ñá ñ có th d ng dưng ñư c trư c nét thanh tân ñ y ma l c c a tà áo dài c l lư t như sóng c n mà b t m t h n ngư i y, b i nó v a ng p ng ng l i v a thách th c. Mươi năm tr l i ñây, tà áo dài Hà N i b ng n ñi, ch còn trên ñ u g i. Nó không còn ñ s c bay, có lúc ch t c ng trên n a thân ngư i, như con bư m b ch t c t b cánh r c r . Th t ti c. Tà áo dài v i chi u dài c n thi t, là s truy n c m c a ñư ng kim khâu tay, c a nét eo th t ñáy, c as m r ng c a hai tà xòe ra b n phía. Rút ng n ph n bay lư n xòe r ng y khác nào c t ñi cái tư ng tư ng và o tư ng c a nhà thơ. Ph n m c áo dài ch ñ p thêm. Nam gi i cũng ñư c thơm lây. Cu c ñ i r c r là ñi u h n ai cũng mong mu n, có ph i không h i bài thơ áo dài? 13 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - Cây cơm ngu i Mang m t cái tên x u xí, cây cơm ngu i ch ng có hương thơm, cành cũng không th ng và lá không to... nhưng nó là s c b n, là s kiên tâm, b t ch p ñ i thay th i ti t...Nhưng cây cơm ngu i có v riêng mà không cây nào sánh ñư c. Hà N i có nh ng ñư ng cây khá ñ p. Nó là ni m yêu c a ai ñang Hà N i, là n i nh c a ngư i ñi xa, cũng là mong ch c a ai chưa ñ n. Ph Tr n Hưng Đ o có r ng s u sum suê, tán tròn, xanh quanh năm. Ph Lò Đúc có hàng sao ñen cao vút, thân th ng t p, ñ y bóng mát. Đư ng Thanh Niên có phư ng ñ r c tr i hè, nay còn thêm hoa ban tím. Ph Hàng D u có hoa s a, nay còn thêm dâu da xoan. Đ c bi t ph Lý Thư ng Ki t và quãng c a U ban Nhân dân thành ph Hà N i, ph Đinh Tiên Hoàng, có hàng cây cơm ngu i. Cái tên x u xí, nhưng nó có v riêng, không cây nào sánh ñư c. Nó còn có tên n a là s u. Hình như ch Hà N i m i có nhi u cây này. Bóng mát lăn tăn, mùa hè xanh ngát. Mùa ñông r ng h t lá, cành trơ ra t to ñ n nh trong sương m , trong mây b c nhìn cành kh ng khiu mà tư ng ta ñang ñi trong tranh thu m c. Cây cơm ngu i r ng lá trư c m i lo i cây. Tháng mư i, khi hoa s a to hương trong ñêm thì lá cơm ngu i vàng au, bay ñ y m t ñ t. Thu ñã ñ n h n r i Hà N i . Nhưng nó cũng l i h i sinh cùng mùa xuân s m nh t... Ngay t tháng ch p, khi nh ng cây bàng còn th nh ng t thư ñ cho m t ñư ng, thì t nh ng cành tư ng ñã ch t khô, ch t héo kia b t ra nh ng cái ch m màu ñ ng ñi u; màu tím h ng, r i ch ng bao lâu thành màu xanh lá m , xanh non như màu nõn chu i, t m trong mưa xuân s m, n ng xuân s m. Lá y trông ngon như màu c m, h p d n tr thơ ng t qu chơi, h p d n c nh ng ai yêu nhau ph i hò h n tìm nhau. Cây cơm ngu i s ng hàng trăm năm, có khi còn dài hơn m t ñ i ngư i. Cây cơm ngu i m c thành hàng, cho ph thêm thơ m ng. 14 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - Trong bóng hàng cây y, ai là ngư i có nh ng k ni m vui bu n c a ñ i mình v i m t g c c th nào? Có th ñó là bu i không thu c bài, hôm ñi b t ve s u, lúc ñánh m t hòn bi ve, hôm ñi ti n ñưa ngư i b n, cái bu i l n ñ u tiên c m tay ai, h i h p không nói nên l i. Cũng có th ñó là ch hai ngư i chia tay vĩnh bi t, ho c c t ñ t m i ràng bu c m t ñ i... Cây cơm ngu i h n bi t chia s n i ni m, tình c m y. Vì th mà nó c thì th m lao xao, mà rung rinh sáng lên trong n ng m, trong mưa phùn, trong dòng ñ i c a bao cây khác, hoa r c r ho c thơm ngát ho c thơm n ng... Cây cơm ngu i khiêm t n vì hoa không thơm, cành không th ng, lá không to... nhưng nó là s c b n, là s kiên tâm, b t ch p ñ i thay th i ti t... Tuy v y, cũng có nh ng cây cơm ngu i quá già nua, b sâu ăn ru ng, ph i như ng ch cho cây non, có khi là khác loài. Nhưng nó im l ng, vui lòng. 15 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - Ch Hàng m th c Hà N i t c Kinh Kỳ- K ch có tu i g n nghìn và n i ti ng v nhi u th , có l có chuy n Ăn U ng. Ch th mà v i g n 80 ph có ch Hàng (như Hàng Đào, Hàng Ngang....) thì ñã có hơn 20 ph có ch Hàng y liên quan ñ n v n ñ sinh t c a loài ngư i: Ăn U ng. T nh ng ph mang tên ñ dùng ph c v cho ăn u ng như: Hàng Chĩnh ñ n Hàng Đũa, Hàng Bát.... ñ u có c , mà còn phân bi t Bát S và Bát Đàn n a ch . Hàng Đũa thì ñã l n vào t ch m ch ñ i thay, thành ra ph Ngô Sĩ Liên, nhà s h c. Hàng Bát S và Bát Đàn có hàng ph ngon, có c a hàng cà phê ngh sĩ Như Quỳnh, còn Hàng Chĩnh ăn thông ra chân c u Nam Chương Dương ch là m t ph nh , không hơn m t cái ngách bao nhiêu, nên ít ngư i chú ý. L m t ñi u, cơm là món ăn hàng ngày, mà không có ph Hàng Cơm, nhưng l i có ph Hàng Cháo (v n còn, và g n Văn Mi u). Hàng B t nay là ph Tôn Đ c Th ng, m t n o thông ra hư ng Tây Nam, có th ñi ñ n t nh Đơ (Hà Đông) r i lên x Đoài, thăm Sông Đà Thu Đi n. G ng cay mu i m n, m t ñ i ngư i ph i ăn bao nhiêu mu i m n và dân t c ta bi t ch bi n ra bao nhiêu lo i m m, vì th mà Hà N i không th thi u ph Hàng M m, ph Hàng Mu i. Có nh ng ph ñã m t tên xưa cũ, ch còn v n vương ni m nu i ti c dư âm. Trăm năm n a, ai quên, ai nh ? Gi ng như l p trung niên ngày nay còn bi t ph Hàng Giò ñâu. Xin thưa ñó là quãng ñ u ph Bà Tri u ngày nay, cùng v i Hàng Khay, Tràng Thi, mà th i còn t u ñi n, anh soát vé bao gi cũng hô to câu "Hàng Giò ñây, có ai xu ng không..." khi t u ñ l i bên con tháp Hoà Phong tuy nh bé nhưng l i c kính, th m nói trăm nghìn ñi u th m kín c a ngư i Hà N i. Hàng Giò y có liên quan gì v i ngh làm giò ch Ư c l không, không bi t hay là có dính dáng ñ n câu "giò Chèm nem V " không, cũng không ai ch ng minh, gi i thích, ch bi t r ng t u ñi n ñã không còn, tên ph xưa càng m t hút, và nh ng h n Hà N i bao th i ch c ch còn th n thơ cùng hơn 40 cây li u xoã tóc nh ng chi u thu bên gương nư c soi vào kim c ño n trư ng như thơ bà Huy n Thanh Quan.... Cùng chung s ph n v i ph y, cũng không còn ai bi t ph Hàng Cau và ph Hàng Chè l n khu t hay hi n di n ch n nào? Hàng Cau chính là ph ñ u Hàng Bè, nơi g n b n sông, nơi thuy n bè t p n p b c hàng lên b n, kho ng nh ng năm Ba mươi, B n mươi v nhà Nh t Linh còn có c a hàng buôn cau s nhà 15, cho ñ n năm 1954, m i thay ñ i ch vì h Nguy n Tư ng ñi vào mi n Nam h t. Còn ph Hàng Chè, chè ñ u ng ch không ph i chè ng t n u b ng ñư ng, thì chính là ño n cu i ph C u G , quãng ñ u ph Đinh Li t, nơi còn thông th ng ra b H Gươm, có hi u sách Nam Ký và toà báo Đông Tây. Nay nhà bách hoá và Hàm cá m p ñã s ng s ng ch n ngang, ñè lên góc ph này, và hàng Chè y cũng không còn tăm tích. 16 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - Hàng Cá v n còn, ăn t ph Nguy n Siêu sang, qua ngã tư Hàng Đư ng, Hàng Ngang. Hàng xóm c a ph Hàng Cá là ph Hàng Sơn, m t ph khá ñ c bi t, làm ra m t nét r t riêng Hà N i. Hàng Sơn ñã b (hay ñã ñư c) ñ i tên thành ph Ch Cá vì có món ngon tuy t v i, món ñ c ñáo Hà Thành mà ta còn tra c u ñư c tác gi là nhà h Đoàn, có liên quan ñ n nhà cách m ng Đoàn Tr n Nghi p, s nhà 14, nay ñang còn hàng ch cá Lã V ng nơi tao nhân m c khách h n hò nhau nh ng khí tr i ñ t ñìu hiu thu mu n, ñ nhâm nhi mi ng ch cá lăng, ng n rau thìa là, chút m m tôm chanh thơm l ng, ng m rư u làng Vân tê tê bay b ng. Dù r ng ông Lã V ng ngàn xưa ng i câu cá mà dây câu không có lư i câu, ông câu th i th và danh v ng ch không mong câu l y cá, không như bi u tư ng c a hàng ch cá là c n câu có con cá m c lư i câu. Cũng là nói vui, ch không "h i gì cho hoà bình th gi i" vì m t con cá ñã m y nghìn năm. Có Hàng Khoai ñi cùng Hàng Đ u, ñương nhiên không th thi u ph Hàng G o, ñ u tiên trư c c a ch Đ ng Xuân, sau chuy n ra g n b sông, thành ph Ch G o, có nhà t m công c ng duy nh t, nay lên cao t ng, thành tr s m t ngân hàng. Có cay ñ ng m n m i, thì có th thi u ñư c ng t ngào chăng? Hàng Đư ng còn kia, t ng là ph buôn bán ñ th bánh k o, nh t là t t Nguyên Đán có m t bí, m t sen, t t Trung Thu có bánh nư ng bánh d o, c ngư i Vi t Nam và ngư i Hoa Ki u s n xu t. Có nhi u th i gian ñi qua ñây là thơm n c ñ n ng t ngào hương c a va ni, c a hoa bư i, c a b t th o, c a th o qu và bao nhiêu món ngon lành ch ñ i cái lư i con ngư i. Hà N i có m t ph Hàng Than còn có con d c vư t lên tri n ñê sông H ng, t ng là b n Đông B Đ u, Giang Tân, Th ch Kh i, nơi Y t Kiêu c m c ch Hưng Đ o Đ i Vương khi tri u ñình ta ph i rút kh i kinh thành, ch ng gi c. Đó là nơi bán, nơi buôn, nơi d t thuy n lên nh ng bao nh ng gi nh ng gánh than hoa, than kíp lê.... Hàng Than nay có nhà bánh c m Nguyên Ninh c a c Tu t l ng danh Nam B c, nơi sinh ra nh c sĩ Duy Quang, và bánh c m Nguyên Ninh là ngòi pháo châm cho n tung hàng ba b n ch c nhà làm bánh c m khác kh p ph Hàng Than hi n ñ i. Hàng Đi u n i Hàng Cót v i Hàng Da, không còn ai bán ñi u, t ñi u bát ñi u c y ñ n ñi u ông ho c ñi u cái, nõ ñi u bán riêng, mà ñã là ph bán m t h t sen và trà Thái, trà Phú Th ñư c m nh danh là trà Tân Cương Thái Nguyên tu t tu t. Hà N i không có món rươi thơm l ng v v quýt thìa là vào mùa thu nhưng v n có m t ph Hàng Rươi c nh ngõ Chè Chai, ñ u ph Hàng Lư c, nơi thành ch hoa l ng danh m i ñ xuân v . Hà N i t ng có hai ph Hàng Gà cơ ñ y. M t n i v i Hàng Cót, Tiên Sinh, còn m t là phía Nam, g i là d c Hàng Gà, ñi qua cái ch ch h p v chi u này là Ch Hôm Đ c Viên, và Hàng Gà này cũng ph i thay tên ph là ph Hu . Có m t ph hơi l ñó là ph Hàng Chu i. Ph này mang tên y nhưng chưa h là có cái ch bán chu i, dù bán buôn 17 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - hay bán l . Nguyên khu ñ t này là bãi hoang, ch ch ng chu i ñ l y qu , l y thân cây bán cho voi ng a c a nhà vua ph chúa mà thôi, ñ n nh ng th p niên ñ u th k XX, nhà cư m i m c lên và cái tên xưa cũ b ng thành tên chính th c. Như v y, ta th y có ñ n 24 ph có ch Hàng có liên quan ñ n chuy n ăn u ng hàng ngày, v a thiêng liêng v a tr n t c, v a thanh tao văn hoá v a t m tã m hôi.... Có tên ph m t ñi, có tên ph m i sinh ra ho c ñư c thay th . Đó cũng là quy lu t t t y u c a cu c ñ i. Ch mong sao m i ñ i thay ñ u nên cân nh c k càng ñ ñ i sau không trách c là chúng ta ñã phá v m t nh ng ñi u quý báu (như Hàng Đũa ch ng h n). Trư c khi k t thúc, có l xin m i b n ghé thăm m t ngõ nh chi chít hàng cà phê, ñông ngh t khách nhâm nhi. Đó là ngõ Hàng Hành, t B H Gươm ăn thông sang hàng Tr ng qua ngõ B o Khách, có các món ăn u ng nhi u không kém ph m th c T ng Duy Tân và Ngõ Hàng Bông L .... 18 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - C m vòng Nh ng ai t ng Hà N i, nay ñi xa, khi thu v có m t lúc nào ñ lòng mình hoài nh v nơi có mùa thu kỳ l không nh ? Đ i thư ng dân dã, không quan cách giàu sang, cũng ñ u c m nh n ñư c nh ng làn gió heo may tràn ng p h n mình khi li u buông rèm xanh ngát bên H Gươm, khi có nh ng ngư i t ñâu không bi t, ñi rong kh p ph phư ng bán t ng l ng chim ngói, loài chim ch xu t hi n v i mùa thu. Mùa tr i cao lên, ñ t khô ñi, cây t nhu m mình cho lá mang màu vàng màu ñ , lòng ngư i nh thương nhau, tìm ñ n tri âm tri k thanh tao thì u ng m t tách cà phê, dung t c thì ñ n quán m c t n... y là lúc có món quà ñ c bi t ch có Hà N i có, và ch có mùa thu Hà N i nó m i ñư c ngon ñ n th . C m ơi, c m mang c ni m truy n th ng dân t c, khéo léo tài hoa, c n cù sáng t o, và c cái nghèo ch bi t trông vào h t lúa.. ñ mà tái sinh vào món ngon không th so sánh v i m t th gì khác trên th gian này. Cũng ch là h t thóc n p mà thôi, gi m chân r vào bùn nư c c a m t ru ng ñ ng quê, u ng n ng và th gió bao la tr i Vi t mà thôi... v y mà khi cây lúa làm ñòng, ng m s a non, ñông ñ c l i thành s a già, thành h t ng c lưu xanh màu lưu lá m m m i, óng chu t... nh ng bông lúa chưa có màu chín vàng c a cánh ñ ng mùa vào v g t, ngư i ta hái t ng bông, g t t ng lư m ñem v , t o ra thành sinh v t m i: c m. Kh p ñ t nư c, ñâu ch có cánh ñ ng lúa chín. Ta là nông nghi p ngàn ñ i. Sao th nh , ch có m t làng huy n T Liêm, m t vùng ñ t c , quá c a ô C u Gi y ch ng vài nghìn thư c cái làng D ch V ng, tên dân dã nôm na là làng Vòng, m i có th c m vòng như th . Ngay cách ñ y ít làng, còn có làng Kim Lũ, g i là làng L , cũng làm c m, nhưng c m L ch có th làm b ng cho tr em ăn, cách xa m t tr i m t v c v i c m Vòng. 19 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
Taûn Vaên Tuøy Buùt - Băng Sơn - Hình như là m t bí quy t thiêng liêng, m t th "gien di truy n" trong máu nh ng ngư i dân c m, nên con dâu v ñây bi t ngh , còn con gái ñây ñi l y ch ng nơi khác, ñành ch u không bi t gì v c m. Hãy nói ñ n ăn c m xong r i m i k v làm c m. C m là quà, ch không h là món ăn cho no. n c m là ăn mùa thu vào lòng, vào tâm kh m. Mùa thu Hà N i ñ c bi t ch nó trong veo như tâm h n thi u n , nó thanh s ch mát d u như ñư c l c h t b i tr n c a m t l n con cá chép vư t Vũ Môn... Nh ng ngày thu như th , sáng hơi sương, chi u dìu d u, t i êm ñ m... thì nh ng ngày như th , kho ng gi a bu i sáng, t c a ô C u Gi y vào thành ph , trên nh ng toa tàu ñi n leng keng, có nh ng bà nh ng ch hàng c m bư c xu ng tàu, m i ngư i m t l i quen, ñi t a ra kh p ph phư ng Hà N i. ít ngư i c n rao hàng. Ai cũng có m t s khách hàng quen c a mình, có khi quen ñã hàng ch c năm v trư c. N u là khách l , thì c nhìn cái ñòn gánh cong m t ñ u, phân bi t hoàn toàn v i nh ng món quà khác. Chi c ñòn gánh là m t g c cây tre, nguyên g c, ñào lên ch ñôi, nên nó cong m t ñ u như d u h i, h i lên tr i, như cái câu liêm, móc vào tr i l y mùa thu xu ng, vào thúng c m, dù r ng c m ñã ñư c thành t ng l p m ng trong lá sen già, trong lá khoai ráy non ñ nguyên cái m m cái d o, cái thơm, cái ng t trong lòng c m và c ngoài thân c m. n m t dúm c m như th s c m nh n ñư c hơi gió heo may, làn hương c a ñ m sen t a ngát... Chi c ñòn gánh cong m t ñ u, nh t thi t không ph i là th ñòn gánh th ng ñ gánh nh ng th khác, ho c cong c hai ñ u như có h a sĩ sinh ra sau này, chưa hình dung ñư c nh hình cô bán c m. Chi c ñòn gánh là c a r ti n vào b c nh t, nhưng nó l i là c a gia b o, quí báu b ng b c nh t, ñ i bà truy n cho m , m truy n cho con, và bây gi nó ñang lâng lâng ñi trên ñư ng ph , dám thách th c v i các th cao lương m v , bánh trái tây tàu nh p ngo i. Nó ñư c gác trên gác b p, m i năm ch có d p này bư c xu ng, ñi vào ph cùng vai áo ñ ng l m ñ i vai màu nâu non, 20 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu