Thông tin sáng chế phục vụ các đề tài nghiên cứu phát triển công nghệ

PH C V CÁC<br /> <br /> THÔNG TIN SÁNG CH<br /> TÀI NGHIÊN C U PHÁT TRI N CÔNG NGH<br /> Nguy n Tu n Hưng*<br /> <br /> H th ng SHTT có hai ch c năng quan tr ng, ó là ch c năng b o h và ch c năng thông<br /> tin.<br /> V i ch c năng b o h , h th ng SHTT th c hi n các th t c ti p nh n, x lý và c p văn<br /> b ng b o h cho các ch s h u quy n và b o v các thành qu sáng t o trí tu , m b o c<br /> quy n khai thác thương m i trong ph m vi lãnh th và th i gian theo quy nh c a pháp lu t<br /> qu c gia và qu c t , qua ó, khuy n khích các ho t ng sáng t o.<br /> V i ch c năng thông tin, h th ng SHTT òi h i Ngư i n p ơn ăng ký b o h có nghĩa<br /> v b cl<br /> y<br /> và th c hi n công b , ph bi n n i dung thông tin liên quan n các ơn ăng<br /> ký và văn b ng b o h ã ư c c p. Do ó, ho t ng c a h th ng SHTT thư ng xuyên t o ra<br /> m t kh i lư ng thông tin<br /> s v các i tư ng b o h : thông tin sáng ch , thông tin ki u dáng<br /> công nghi p, thông tin nhãn hi u, v.v. Ch tính riêng các gi i pháp công ngh m i ã ư c n p<br /> ơn ăng ký sáng ch c a các nư c hi n ã lên n con s 60 tri u. S lư ng thông tin sáng ch<br /> này còn ư c thư ng xuyên c p nh t trong quá trình phát tri n v khoa h c công ngh , ra i<br /> các gi i pháp công ngh m i, tiên ti n, em l i l i nhu n cao trong quá trình thương m i hoá.<br /> Ư c tính s lư ng ơn ăng ký sáng ch n p c a th gi i vào kho ng m t tri u rư i ơn m i<br /> năm.<br /> Thông tin sáng ch ư c hi u là toàn b các thông tin v công ngh và thông tin v tình<br /> tr ng pháp lý liên quan n ăng ký sáng ch ư c ghi nh n trong quá trình th c hi n các th<br /> t c xác l p quy n SHCN i v i sáng ch .<br /> Có các d ng thông tin sáng ch sau:<br /> a)<br /> Thông tin chính (bao g m công báo sáng ch , b n mô t sáng ch ),<br /> b)<br /> Thông tin c p hai (thông tin tóm t t sáng ch ư c t o ra thu n ti n cho vi c tra<br /> c u, tìm ki m),<br /> c)<br /> Thông tin c p ba (ch m c tra c u sáng ch theo s ơn, phân lo i sáng ch ho c<br /> theo tên ngư i n p ơn),<br /> d)<br /> Cơ s d li u thông tin sáng ch (ph n m m tra c u thông tin sáng ch trên ĩa<br /> quang, cơ s d li u tr c tuy n trên m ng internet),<br /> e)<br /> Các thông tin khác (thông tin v các v tranh ch p, x lý khi u n i liên quan n<br /> sáng ch , v.v.).<br /> ư c c p B ng c quy n sáng ch , ngư i n p ơn c n ph i n p ơn ăng ký sáng<br /> ch có kèm theo b n mô t sáng ch trình bày m t cách y<br /> và rõ ràng v tình tr ng k thu t<br /> ã bi t trư c ó, nh ng t n t i và như c i m c a chúng và<br /> xu t gi i pháp k thu t m i<br /> nh m kh c ph c nh ng t n t i này. Cơ quan SHTT qu c gia/qu c t ti p nh n ơn ăng ký sáng<br /> ch , ti n hành th m nh hình th c ơn, n u ư c ch p nh n, ơn ăng ký sáng ch s ư c<br /> công b ơn trong Công báo SHCN và trong các thư vi n i n t trên m ng internet (IPDL)<br /> (thư ng ư c g i là công b ơn h p l /công b ơn d ng A ho c công b ơn sáng ch chưa<br /> qua th m nh). Sau khi ơn ăng ký sáng ch ư c th m nh n i dung và h i<br /> các i u ki n<br /> v tiêu chu n b o h (bao g m tính m i, trình<br /> sáng t o và kh năng áp d ng công nghi p),<br /> *<br /> <br /> Giám<br /> <br /> c Trung tâm Thông tin S h u trí tu .<br /> <br /> Cơ quan SHTT qu c gia/qu c t s th c hi n các th t c c p B ng c quy n sáng ch và công<br /> b B ng c quy n sáng ch trên Công báo SHCN và trong IPDL (còn ư c g i là công b<br /> B ng c quy n sáng ch ho c công b d ng B).<br /> Tóm t t ti n trình x lý ơn ăng ký sáng ch :<br /> <br /> Ví d : Công báo SHCN do C c SHTT phát hành hàng tháng<br /> <br /> Tư li u sáng ch<br /> Tư li u sáng ch là các tài li u ghi l i các thông tin v ơn ăng ký sáng ch và thông tin<br /> có liên quan n b o h sáng ch do Cơ quan SHTT qu c gia/qu c t t o ra trong quá trình ti n<br /> hành các th t c xác l p và b o h quy n SHCN.<br /> ây là lo i tư li u chuyên d ng c a thông tin khoa h c công ngh , bao g m m t s lo i<br /> cơ b n như sau :<br /> a) B n mô t sáng ch ,<br /> b) Công báo Sáng ch (ho c Công báo SHCN),<br /> c) Tóm t t sáng ch có kèm theo d li u thư m c,<br /> d) Cơ s d li u thông tin sáng ch trong các thư vi n i n t IPDL.<br /> Trư c nh ng năm 1990, h u h t các nư c s d ng tư li u sáng ch d ng gi y ho c vi<br /> phim. Ngày nay, các v t mang tin hi n i như CD-ROM, DVD ã ư c s d ng ph bi n trong<br /> công b thông tin sáng ch .<br /> Ti ng Anh là ngôn ng s d ng nhi u nh t trong các tư li u sáng ch ư c công b trên<br /> th gi i.<br /> th ng nh t v khuôn d ng d li u i n t , WIPO ã quy nh chu n d li u XML<br /> lưu gi và trao i thông tin sáng ch trong ph m vi qu c t (Tiêu chu n ST.36 ).<br /> H u h t các Cơ quan SHTT qu c gia/qu c t<br /> u công b thông tin sáng ch (thông tin<br /> thư m c/thông tin toàn văn) trong các cơ s d li u tr c tuy n trên internet có th tra c u thu n<br /> ti n và luôn ư c c p nh t k p th i.<br /> B n mô t sáng ch<br /> B n mô t sáng ch là lo i tài li u quan tr ng nh t c a tư li u sáng ch , tương ng v i<br /> công b ơn - có b n mô t sáng ch thu c ơn ăng ký sáng ch , và v i công b b ng - có b n<br /> mô t sáng ch thu c B ng c quy n sáng ch .<br /> N i dung b n mô t sáng ch<br /> N i dung c a b n mô t sáng ch bao g m: Thông tin thư m c và Thông tin k thu t.<br /> Thông tin thư m c<br /> Thông tin thư m c bao g m Nư c công b sáng ch ; Lo i hình tư li u; Ngày n p ơn;<br /> Ngày c p B ng c quy n sáng ch ; Ngày công b ; Ngày ưu tiên; S ơn; S b ng; S công b<br /> ơn; S ưu tiên; Tên Ngư i n p ơn; Tên Ch b ng; Tên Tác gi sáng ch ; Ký hi u phân lo i<br /> sáng ch qu c t ; Tên sáng ch ; Tóm t t sáng ch ; Hình v /công th c liên quan, v.v...<br /> M i m t d li u thư m c nói trên ư c ký hi u b ng mã có hai ch s (mã INID Internationally agreed Numbers for the Identification of bibliographic Data ) do WIPO quy nh<br /> th ng nh t trong Tiêu chu n ST9 và ư c các nư c áp d ng, giúp cho vi c trình bày d li u thư<br /> m c và c chúng ư c th ng nh t trong ph m vi toàn th gi i. WIPO còn quy nh mã nư c<br /> (g m hai ch cái vi t t t tên nư c) c a Ngư i n p ơn/Ch b ng/Tác gi sáng ch trong tiêu<br /> chu n ST3.<br /> Thông tin k thu t<br /> a) Mô t ng n g n v tình tr ng k thu t ã bi t, nh ng phi m khuy t c a các gi i pháp<br /> công ngh trư c ó và m c tiêu c n gi i quy t c a sáng ch .<br /> b) Mô t b n ch t c a gi i pháp k thu t m i ư c trình bày m t cách chi ti t, có kèm<br /> theo minh ho<br /> th hi n m t cách y<br /> và d hi u. ây là ph n quan tr ng nh t c a b n mô<br /> t sáng ch , nêu rõ tính m i, trình<br /> sáng t o khác bi t so v i các gi i pháp k thu t ã ư c<br /> b c l trư c ó.<br /> <br /> c) Trình bày Yêu c u b o h bao g m t p h p các d u hi u cơ b n c a sáng ch c n và<br /> th hi n b n ch t c a sáng ch , xác nh kh i lư ng b o h c a sáng ch , ng th i tuyên<br /> b v i công chúng v ph m vi quy n ư c b o h khi ư c c p B ng c quy n sáng ch làm<br /> căn c<br /> xác nh d u hi u vi ph m c a bên th ba trong các v tranh ch p liên quan n sáng<br /> ch . Yêu c u b o h mô t rõ sáng ch là cái gì, th c hi n như th nào và ư c vi t theo m t<br /> khuôn m u văn phong có tính ch t công th c.<br /> C u trúc cơ b n c a b n mô t sáng ch<br /> Cơ quan SHTT c a các nư c quy nh cách trình bày b n mô t sáng ch theo m t<br /> khuôn d ng th ng nh t, nh ó, b n mô t sáng ch luôn có ư c hình th c chung bao g m các<br /> trang có trình t như sau:<br /> a) Trang u trình bày các thông tin thư m c cơ b n nh t<br /> giúp cho vi c nh danh c a<br /> sáng ch (S ơn, S b ng, S công b , Phân lo i sáng ch , Tên Ngư i n p ơn, Tên sáng ch ,<br /> Tóm t t sáng ch , v.v…) .<br /> b) Trang ti p theo trình bày tình tr ng k thu t trư c khi sáng ch ư c t o ra, b n ch t<br /> k thu t c a sáng ch có kèm theo hình v , sơ , công th c, b ng bi u minh ho , v.v…<br /> c) Trang cu i trình bày Yêu c u b o h c a sáng ch .<br /> Sáng ch<br /> ng d ng<br /> B ng c quy n sáng ch ch có hi u l c pháp lý t i qu c gia nh n ơn và c p ra Văn<br /> b ng b o h .<br /> có giá tr pháp lý t i các qu c gia khác, Ngư i n p ơn ăng ký sáng ch ph i<br /> ti n hành th t c n p ơn t i các qu c gia ó và tuân th theo quy nh c a h th ng b o h<br /> sáng ch c a các qu c gia này. Xu hư ng cùng m t ơn ăng ký sáng ch nhưng ư c n p<br /> nhi u qu c gia khác nhau (có s ơn và s b ng khác nhau) th hi n rõ ràng i v i nh ng sáng<br /> ch quan tr ng và xu hư ng u tư và chuy n giao công ngh vào các qu c gia này. Các sáng<br /> ch có cùng m t ngu n g c như v y ư c g i là sáng ch<br /> ng d ng, nh v y ta có th tìm hi u<br /> n i dung sáng ch b ng m t ngôn ng phù h p, khác v i ngôn ng t i nư c có sáng ch ã ư c<br /> t o ra. Ví d : n u m t ơn ăng ký sáng ch n p Nh t B n và ng th i l i ư c n p vào Vi t<br /> Nam, thay vì ph i c b n mô t sáng ch b ng ti ng Nh t, ta có th tìm c b n ti ng Vi t c a<br /> ơn này ư c n p vào C c SHTT.<br /> S ăng ký qu c gia v sáng ch<br /> Vi c c p B ng c quy n sáng ch ư c ghi nh n vào S ăng ký qu c gia v sáng ch là<br /> cơ s d li u chính th c c a qu c gia th hi n y<br /> thông tin v tình tr ng pháp lý c a quy n<br /> SHCN ã ư c xác l p, các thay i liên quan n hi u l c c a B ng c quy n sáng ch , duy<br /> trì và hu b , ình ch hi u l c, chuy n giao quy n s d ng, chuy n giao quy n s h u, v.v…<br /> B ng c quy n sáng ch ch có hi u l c trong m t ph m vi lãnh th và trong kho ng<br /> th i gian nh t nh. Th c t cho th y, trong s 60 tri u thông tin sáng ch ã ư c công b trên<br /> toàn th gi i, ch có m t t l không l n ư c c p B ng c quy n sáng ch là ang còn hi u<br /> l c.<br /> S ăng ký qu c gia v sáng ch s p x p theo th t c a s Văn b ng ư c c p. Công<br /> chúng ư c phép yêu c u Cơ quan SHTT cung c p thông tin c th ã ư c ăng b qu c gia.<br /> c trưng cơ b n c a thông tin sáng ch<br /> a) Thông tin sáng ch có c u trúc ng nh t, ch t ch , ã ư c tr i qua m t quá trình<br /> th m nh và ch nh s a l i t i Cơ quan SHTT và ư c phân lo i th ng nh t trong ph m vi qu c<br /> t . Do v y, thông tin sáng ch có<br /> tin c y cao và trung th c. Cách vi t và th hi n v n<br /> k<br /> thu t luôn ng n g n, m ch l c, i th ng vào mô t n i dung c a gi i pháp công ngh m i.<br /> <br /> b) Thông tin sáng ch luôn ph n ánh thông tin công ngh m i nh t và ư c công b s m<br /> nh t so v i các tài li u khác nh m có ư c quy n ưu tiên trư c các i th c nh tranh khác. R t<br /> nhi u thông tin công ngh ch ư c tìm th y s m nh t trong thông tin sáng ch s giúp cho vi c<br /> n m b t nhanh các công ngh m i nh t. Hơn 80% thông tin công ngh có trong sáng ch nhưng<br /> không xu t hi n trong các tài li u khác.<br /> c) Thông tin sáng ch ch a kh i lư ng n i dung công ngh phong phú, bao trùm h u h t<br /> các ngành, các lĩnh v c công ngh t trư c cho t i nay. Là m t b sưu t p y<br /> nh t v tình<br /> hình phát tri n c a các lo i công ngh ã ư c bi t n trên toàn th gi i.<br /> d) Thông tin sáng ch dùng<br /> làm thông tin v quy n, xác nh ph m vi và gi i h n c<br /> quy n c a m i sáng ch .<br /> e) Vi c ti p c n các tài nguyên thông tin sáng ch ngày nay ư c th c hi n ch y u thông<br /> qua tra c u tr c tuy n các thư vi n IPDL trên m ng thông tin toàn c u internet (h u h t là mi n<br /> phí).<br /> c và tìm hi u n i dung c a thông tin sáng ch<br /> có th khai thác ư c tri t<br /> các n i dung có trong thông tin sáng ch , c n m t<br /> phương pháp c b n mô t sáng ch hi u qu và c n n kinh nghi m và hi u bi t nh t nh v<br /> v n<br /> công ngh ư c<br /> c p trong sáng ch . Trư c h t, b n mô t sáng ch không ch ơn<br /> thu n là tài li u v thông tin công ngh . ây là tài li u mang tính pháp lý,<br /> ó có ghi l i nhi u<br /> thông tin quan tr ng trong quá trình th m nh ơn. M t s t ng thư ng ư c s d ng ph<br /> bi n trong h u h t các b n mô t sáng ch giúp cho vi c nh v thông tin ư c thu n ti n hơn.<br /> Do c u trúc c a b n mô t sáng ch r t ch t ch và ư c tách bi t thành các ph n, các m c rõ<br /> ràng, giúp cho vi c c lư t các ph n c bi t quan tâm và b qua nh ng ph n không cung c p<br /> nhi u thông tin cho ngư i c trong trư ng h p g p ph i nh ng b n mô t sáng ch g m nhi u<br /> trang. i u này c bi t có ý nghĩa n u ch mu n c các hình v , sơ<br /> minh ho<br /> ư c th<br /> hi n trong sáng ch .<br /> Ngoài vi c mô t rõ ràng gi i pháp công ngh m i, b n mô t sáng ch còn cung c p m t<br /> s thông tin h u ích sau :<br /> a) Tình tr ng k thu t ã bi t v m t lĩnh v c công ngh c th ,<br /> b) Các tài li u trích d n có liên quan n v n<br /> ư c c p trong sáng ch , ch ra ngu n<br /> tài li u trích d n quan tr ng.<br /> S d ng thông tin sáng ch<br /> Khai thác thông tin sáng ch s tránh ư c các nghiên c u trùng l p v i các gi i pháp<br /> công ngh ã ư c b c l trong sáng ch ã có. Nh ó, nh hư ng nghiên c u và tri n v ng<br /> ng d ng c a các công ngh ti m năng c n ti p t c u tư và phát tri n có ư c các sáng ch<br /> trong tương lai. Tiêu chu n b o h sáng ch c a các nư c u quy nh ph i m b o tính m i<br /> c a th gi i và t ư c trình<br /> sáng t o chung, do ó,<br /> các k t qu<br /> tài nghiên c u ư c<br /> c p B ng c quy n sáng ch , trư c khi th c hi n<br /> tài, nh t thi t ph i tra c u thông tin sáng<br /> ch nh m tránh b t ch i c p B ng c quy n sáng ch do trong quá trình th m nh n i dung<br /> ơn ăng ký sáng ch , Cơ quan SHTT tìm ra ư c i ch ng tương t ã có trư c th i i m<br /> n p ơn làm m t tính m i ho c không t ư c trình<br /> sáng t o.<br /> Tra c u thông tin sáng ch s g i m nh ng ý tư ng sáng t o ho c gi i pháp công ngh<br /> m i cho các nhà nghiên c u và phát tri n công ngh .<br /> m b o cho các quá trình u tư tránh ư c r i ro ho c b lâm vào các cu c tranh<br /> ch p v vi ph m quy n sáng ch , các công ngh ư c s d ng ph i m b o không vi ph m<br /> quy n sáng ch ang có hi u l c t i vùng lãnh th d<br /> nh s<br /> u tư. Trong quá trình thương<br /> <br />