Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi của Hiệu trưởng các trường trung học phổ thông chuyên vùng Đông Nam Bộ

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 6 (31) - Thaùng 8/2015<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi<br /> của Hiệu trưởng các trường trung học phổ thông<br /> chuyên vùng Đông Nam Bộ<br /> Current issues regarding the principal’s role in managing the training of gifted<br /> students in the specialized high schools in the Southeastern region of Viet Nam<br /> <br /> CN. Bạch Ngọc Linh<br /> Trường THPT chuyên Lương Thế Vinh – Đồng Nai<br /> <br /> B.A. Bach Ngoc Linh<br /> The Specialized High School Luong The Vinh – Dong Nai<br /> <br /> <br /> Tóm tắt<br /> Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi (BDHSG) những năm gần đây tại các trường trung hoc phổ thông<br /> (THPT) chuyên vùng Đông Nam Bộ đã có nhiều khởi sắc. Một trong những yếu tố có tính quyết định<br /> đến chất lượng BDHSG là công tác quản lý (QL) của người hiệu trưởng. Trong phạm vi bài viết này,<br /> chúng tôi đi sâu nghiên cứu vấn đề thực trạng quản lý hoạt động BDHSG ở một số trường THPT<br /> chuyên vùng Đông Nam Bộ từ việc xây dựng kế hoạch, việc tổ chức thực hiện đến công tác chỉ đạo,<br /> phối hợp các lực lượng giáo dục và công tác kiểm tra, đánh giá. Từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm<br /> nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động BDHSG ở các trường THPT chuyên vùng Đông Nam Bộ.<br /> Từ khóa: học sinh giỏi, bồi dưỡng học sinh giỏi, trung học phổ thông chuyên, Đông Nam bộ…<br /> Abstract<br /> In recent years, the training of gifted students (TGS) in the specialized high schools in the Southeastern<br /> region of Vietnam has prospered. One of the factors that are decisive to the quality of the TGS is the<br /> principal’s management. In this paper, we will go into further details on the problems of managing the<br /> TGS in some high schools in the Southeastern region, including plan outlining and implementation as<br /> well as the direction, coordination of the forces of education and monitoring and evaluation. We will<br /> also suggest appropriate measures to enhance the effectiveness of managing the TGS in high schools in<br /> the Southeastern region of Vietnam.<br /> Keywords: gifted students, training of gifted students, specialized high schools Southeastern region of<br /> Viet Nam…<br /> <br /> <br /> <br /> 1. Đặt vấn đề đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân<br /> Nghị quyết 29-NQ/TW của Hội nghị lực, bồi dưỡng nhân tài”. Mục tiêu của các<br /> Trung ương 8 khóa XI ngày 04/11/2013 về trường chuyên là tuyển chọn, phát hiện và<br /> đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào bồi dưỡng học sinh năng khiếu, học sinh<br /> tạo đã nhấn mạnh: “Phát triển giáo dục và giỏi để tiếp tục đào tạo thành nhân tài đáp<br /> <br /> 55<br /> ứng yêu cầu phát triển đất nước. Với trọng chương trình dạy BDHSG có điểm trung<br /> trách đào tạo nguồn nhân lực, bồi dưỡng bình (ĐTB) 4,11. Kế tiếp là Giao Phó hiệu<br /> nhân tài cho địa phương, những năm qua, trưởng chuyên môn duyệt kế hoạch,<br /> thầy và trò các trường THPT chuyên vùng chương trình dạy BDHSG của GV theo<br /> Đông Nam Bộ đã không ngừng nỗ lực, định kỳ (tuần, tháng, năm) có ĐTB 4,06.<br /> phấn đấu để giành nhiều thành tích trong Thấp nhất là Giao tổ chuyên môn thảo luận<br /> hoạt động BDHSG. Tuy nhiên, kết quả đạt kế hoạch, chương trình dạy BDHSG có<br /> được vẫn chưa cao, chưa bằng vùng đồng ĐTB 3,74. Điều này phần nào đã phản ánh<br /> bằng sông Hồng và vùng Bắc Trung bộ. Vì thực trạng hiệu trưởng các trường chưa thật<br /> thế, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu thực sự chú ý đến việc chỉ đạo GV xây dựng kế<br /> trạng quản lý hoạt động BDHSG ở các hoạch dạy BDHSG. Qua trao đổi với ban<br /> trường THPT chuyên vùng Đông Nam Bộ. giám hiệu (BGH) và các Tổ trưởng chuyên<br /> Mẫu khảo sát gồm 189 cán bộ quản lý môn, chúng tôi được biết BGH tin tưởng tổ<br /> (CBQL) và giáo viên (GV) dạy BDHSG trưởng; tổ trưởng cũng tin tưởng GV dạy<br /> thuộc ba trường: THPT chuyên Lê Quý chuyên. Từ đó, các kế hoạch, chương trình<br /> Đôn (Bà Rịa - Vũng Tàu), THPT chuyên dạy BDHSG do GV dạy chuyên xây dựng<br /> Quang Trung (Bình Phước) và THPT thường ít được đưa ra tập thể tổ bàn bạc,<br /> chuyên Lương Thế Vinh (Đồng Nai) năm thảo luận mà coi đó là sản phẩm của tổ; sau<br /> học 2014 -2015. đó được phó hiệu trưởng phụ trách chuyên<br /> 2. Nội dung môn ký duyệt.<br /> 2.1. Thực trạng quản lý việc xây dựng 2.2. Thực trạng quản lý tổ chức<br /> kế hoạch, chương trình hoạt động dạy thực hiện hoạt động dạy bồi dưỡng<br /> bồi dưỡng HSG của GV HSG của GV<br /> Xây dựng kế hoạch là chức năng đầu Chức năng tổ chức ở nhà trường được<br /> tiên và cơ bản của nhà quản lý. Trong quản thể hiện thông qua việc hiệu trưởng phân<br /> lý trường học cũng vậy, người hiệu trưởng phối và sắp xếp các nguồn nhân lực và vật<br /> phải là người trực tiếp hoạch định kế lực theo những cách thức nhất định để đảm<br /> hoạch, trong đó có kế hoạch BDHSG. Xây bảo thực hiện tốt kế hoạch đề ra. Mục đích<br /> dựng kế hoạch BDHSG rất quan trọng đối của chức năng tổ chức hoạt động dạy<br /> với các trường chuyên vì đây là hoạt động BDHSG là tạo một môi trường nội bộ<br /> mũi nhọn của nhà trường để hiệu trưởng thuận lợi cho mỗi tổ chuyên môn, mỗi GV<br /> yêu cầu các bộ phận, cá nhân xây dựng kế phát huy được năng lực, nhiệt tình của<br /> hoạch của mình. Khảo sát thực trạng quản mình để đóng góp tốt nhất vào việc hoàn<br /> lý xây dựng kế hoạch, chương trình hoạt thành mục tiêu đào tạo nhân tài trong<br /> động dạy BDHSG cho thấy đa số ý kiến tương lai. Chúng tôi đã khảo sát CBQL và<br /> đánh giá ở mức độ Khá. Cao nhất là Yêu GV về việc Hiệu trưởng tổ chức hoạt động<br /> cầu GV dạy chuyên xây dựng kế hoạch dạy BDHSG thu được kết quả như sau:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 56<br />  Bảng 1. Đánh giá của CBQL và GV về QL lựa chọn, phân công GV của tổ chuyên môn<br /> Kết quả thực hiện %<br /> Nội dung X Thứ bậc<br /> 5 4 3 2 1<br /> Phân công GV có nhiều thành tích,<br /> kinh nghiệm dạy BDHSG từ lớp 10 79,9 17,5 2,6 0,0 0,0 4,75 1<br /> đến 12<br /> Phân công GV trẻ dạy 1 chuyên đề<br /> 9,5 74,1 14,3 0,0 2,1 3,87 2<br /> khoảng 3 năm liền<br /> Phân công 2 đến 3 GV (trung niên lẫn<br /> trẻ) cùng dạy 1 lớp chuyên từ lớp 10 18,0 65,6 10,1 0,0 6,3 3,83 3<br /> đến 12<br /> <br /> Bảng 1 cho thấy hiệu trưởng chưa thật trưởng cần sớm định hướng thay đổi sự<br /> sự tin tưởng đội ngũ GV trẻ trong BDHSG, phân công GV để có tính kế thừa trong đội<br /> chưa mạnh dạn Phân công nhóm 2 đến 3 ngũ dạy chuyên.<br /> GV (có cả trung niên lẫn trẻ) cùng dạy 1 2.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện<br /> lớp chuyên từ lớp 10 đến lớp 12 (ĐTB kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi<br /> 3,83). Điều này là một trở ngại khá lớn Khi khảo sát CBQL và GV về công tác<br /> trong tương lai khi GV dạy chuyên ở độ của hiệu trưởng chỉ đạo hoạt động dạy<br /> tuổi sắp về hưu đang chiếm tỉ lệ lớn. Hiệu BDHSG, chúng tôi thu được kết quả như sau:<br /> <br /> Bảng 2. Đánh giá các nội dung hiệu trưởng chỉ đạo hoạt động dạy BDHSG<br /> Kết quả thực hiện % ĐTB Thứ<br /> Nội dung<br /> 5 4 3 2 1 X bậc<br /> Chỉ đạo tổ chuyên môn thành lập đội<br /> 35,4 52,4 12,2 0,0 0,0 4,23 1<br /> tuyển HSG<br /> Chỉ đạo phó HT chuyên môn điều hành<br /> QL, giám sát GV thực hiện kế hoạch, 4,2 81,5 13,8 0,5 0,0 3,89 3<br /> chương trình dạy BDHSG<br /> Chỉ đạo tổ trưởng chuyên môn QL việc<br /> thực hiện quy chế soạn giáo án chuyên<br /> 14,8 74,6 10,1 0,5 0,0 4,04 2<br /> đề, các hồ sơ, sổ sách của GV, việc chuẩn<br /> bị bài lên lớp của GV dạy BDHSG<br /> Hướng dẫn tổ chức họp tổ chuyên môn<br /> để bàn bạc, trao đổi kinh nghiệm giảng 1,6 30,7 40,7 25,4 1,6 3,05 4<br /> dạy BDHSG<br /> Liên kết tổ chức Hội nghị chuyên đề, trao<br /> 0,0 25,9 37,6 31,7 4,8 2,85 5<br /> đổi kinh nghiệm giảng dạy BDHSG<br /> <br /> <br /> 57<br />  Từ kết quả của bảng trên, chúng tôi thường xuyên có đến 63,2% chọn. Theo<br /> nhận thấy chỉ có duy nhất nội dung Chỉ chúng tôi, hiệu trưởng cần chú ý cải tiến lề<br /> đạo tổ chuyên môn thành lập đội tuyển lối làm việc sao cho các buổi họp tổ<br /> HSG được đánh giá Tốt (ĐTB 4,23). Hai chuyên môn thực sự là họp về “chuyên<br /> nội dung tiếp theo trong bảng trên có ĐTB môn”. Về chức năng chỉ đạo, chúng tôi<br /> xếp vào loại Khá. Qua trao đổi với BGH nhận thấy rằng: Hiệu trưởng phải khéo léo<br /> các trường, chúng tôi được biết Phó hiệu điều khiển tập thể sư phạm thực hiện theo<br /> trưởng có yêu cầu GV lập kế họach, kế hoạch, xác định mức ưu tiên tập trung<br /> chương trình dạy BDHSG vào đầu năm nguồn lực cho việc thực hiện kế hoạch,<br /> học, còn việc thực hiện kế hoạch, chương phối hợp các lực lượng giáo dục; sử dụng<br /> trình ấy hoàn toàn tự giác. Tương tự, tổ hợp lý ba biện pháp quản lý: tổ chức –<br /> trưởng chuyên môn chỉ nhắc nhở GV dạy hành chính, kinh tế và tâm lý – giáo dục;<br /> chuyên soạn giáo án chuyên đề, các loại hồ quán triệt phương châm: duy trì - ổn định –<br /> sơ, sổ sách. Còn vấn đề Họp tổ chuyên môn đổi mới – phát triển.<br /> để bàn bạc, trao đổi kinh nghiệm giảng dạy 3. Thực trạng kiểm tra, đánh giá,<br /> BDHSG và Tổ chức Hội nghị chuyên đề, tổng kết hoạt động dạy BDHSG của GV<br /> trao đổi kinh nghiệm giảng dạy BDHSG Kiểm tra, đánh giá là một nội dung<br /> chỉ được đánh giá mức Trung bình. Thậm quan trọng, là nhiệm vụ thường xuyên và<br /> chí còn có ý kiến đánh giá là Không thực là khâu cuối cùng của công tác quản lý.<br /> hiện các công việc này. Trong hoạt động BDHSG ở nhà trường,<br /> Khi khảo sát 125 GV về việc họp tổ kiểm tra giúp đôn đốc, thúc đẩy GV và HS<br /> chuyên môn thì có đến 64,8% cho rằng dạy và học nghiêm túc, có chất lượng nhằm<br /> Họp tổ chuyên môn chỉ phổ biến công việc đạt mục tiêu đề ra. Chúng tôi đã tiến hành<br /> hành chính; còn mức độ họp tổ Thường khảo sát công tác kiểm tra, đánh giá hoạt<br /> xuyên (hàng tuần) chỉ có 7,2% chọn, Bình động dạy bồi dưỡng HSG. Kết quả thu<br /> thường (2 lần/tháng) có 29,6% chọn, Ít được:<br /> Bảng 3. Các nội dung HT kiểm tra, đánh giá HĐ dạy bồi dưỡng HSG của GV<br /> Kết quả thực hiện % ĐTB Thứ<br /> Nội dung<br /> 5 4 3 2 1 X bậc<br /> QL việc kiểm tra, đánh giá xác<br /> định trình độ HS để thành lập đội 74,6 12,2 13,2 0,0 0,0 4,61 1<br /> tuyển.<br /> Theo dõi, kiểm tra kết quả dạy<br /> 43,9 36,0 20,1 0,0 0,0 4,24 2<br /> BDHSG.<br /> QL việc tổng kết, phổ biến kinh<br /> 4,2 41,3 52,4 1,6 0,5 3,47 3<br /> nghiệm BDHSG.<br /> Xử lý việc thực hiện không đúng<br /> kế hoạch, chương trình dạy 1,1 29,1 46,0 21,7 2,1 3,05 4<br /> BDHSG.<br /> <br /> <br /> 58<br />  Qua bảng trên, chúng tôi thấy hiệu hoạt động BDHSG còn nhiều bất cập; công<br /> trưởng thành công nhất trong Quản lý việc tác chỉ đạo, phối hợp các lực lượng giáo<br /> kiểm tra, đánh giá xác định trình độ HS để dục chưa đồng bộ; việc kiểm tra, đánh giá,<br /> thành lập đội tuyển (ĐTB là 4,61 đạt loại tổng kết hoạt động BDHSG chưa được coi<br /> Tốt). Điều này thật sự cần thiết để chọn trọng. Vì vậy hoạt động BDHSG của các<br /> được chính xác những HS có năng lực vào trường THPT chuyên vùng Đông Nam Bộ<br /> đội tuyển. Ngược lại, hiệu trưởng chưa chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Để<br /> quan tâm Xử lý việc thực hiện không đúng nâng cao hiệu quả công tác này, hiệu<br /> kế hoạch, chương trình dạy bồi dưỡng trưởng các trường THPT chuyên vùng<br /> HSG (ĐTB là 3,05 xếp loại Trung bình). Đông Nam Bộ cần sớm thực hiện đồng bộ<br /> Quản lý việc tổng kết, phổ biến kinh các biện pháp như: Nâng cao nhận thức<br /> nghiệm bồi dưỡng HSG cũng chỉ xếp loại cho CBQL, GV, HS và gia đình HS về vị<br /> Khá, ĐTB là 3,47. Tìm hiểu vấn đề này, trí, vai trò và tầm quan trọng của hoạt động<br /> chúng tôi nhận thấy lãnh đạo các trường bồi dưỡng HSG; đẩy mạnh quản lý hoạt<br /> muốn GV làm việc trên tinh thần tự giác, vì động dạy bồi dưỡng HSG của GV; thúc<br /> công việc chung, nên đôi lúc còn cả nể đẩy quản lý hoạt động học bồi dưỡng trên<br /> nhất là với GV lớn tuổi và những GV có lớp và tự học của HS; chú trọng bồi dưỡng<br /> HS đã từng đạt thành tích cao. Về chức năng lực dạy chuyên cho GV; tăng cường<br /> năng kiểm tra, chúng tôi nhận thấy rằng: quản lý cơ sở vật chất, phương tiện dạy<br /> muốn hoạt động dạy BDHSG có hiệu quả học; xây dựng và hoàn thiện chế độ đãi<br /> cao thì nhà quản lý trước hết phải xây dựng ngộ, tạo động lực cho GV và HSG.<br /> các tiêu chuẩn, phương pháp kiểm tra đánh<br /> giá; đánh giá một cách thường xuyên và TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> theo định kỳ; kiểm tra việc đánh giá của<br /> GV dạy BDHSG; phối hợp các phương 1. Đặng Quốc Bảo – Nguyễn Đắc Hưng (2004),<br /> Giáo dục Việt Nam hướng tới tương lai - Vấn đề<br /> pháp đánh giá và tiến hành tổng kết hoạt<br /> và giải pháp, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.<br /> động dạy BDHSG.<br /> 2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2005), Luật Giáo<br /> 4. Kết luận dục Việt Nam, Nxb GD, Hà Nội.<br /> Thực trạng trên cho thấy hiện nay vai<br /> 3. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2007), Điều lệ<br /> trò lãnh đạo của hiệu trưởng đối với hoạt trường trung học cơ sở, trường trung học phổ<br /> động BDHSG có một số mặt tích cực thông và trường phổ thông có nhiều cấp học.<br /> nhưng vẫn còn nhiều mặt hạn chế như: việc Bộ Giáo dục và Đào tạo (2012), Thông tư số<br /> xây dựng kế hoạch BDHSG chưa được 06/2012/TT-BGDĐT: Quy chế tổ chức và hoạt<br /> quan tâm đúng mức; việc tổ chức thực hiện động của trường trung học phổ thông chuyên.<br /> <br /> <br /> <br /> Ngày nhận bài: 20/4/2015 Biên tập xong: 15/8/2015 Duyệt đăng: 20/8/2015<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 59<br />