Thực vật và 10 vạn câu hỏi vì sao: Phần 2

Tại sac m ặt cất thăn cây<br /> có những vờtig tròn hoa văn?<br /> <br /> Khi một cây bị cưa ngang thân, bạn có thể trông<br /> thấy tại chỗ cu'a những hoa văn vòng tròn đồng<br /> tàm. Những vòng tròn này hình thành nhu' thế nào?<br /> Những vòng hoa văn này giống như những<br /> bánh xe ghi lại quá trình trưởng thành của cây.<br /> Mỗi vòng hoa văn đại diện cho quá trình cây đã<br /> qua một tuổi, nên được gọi là bánh xe năm. Mỗi<br /> một vòng bánh xe năm đều do hai bộ phận một<br /> phần sắc đậm và một phần sắc nhạt hợp lại, bộ<br /> phận sắc nhạt có chiều dày dày hơn biểu hiện thời<br /> gian mà thực vật lớn nhanh, còn bộ phận màu đậm<br /> Thực vật<br /> <br /> 97<br /> <br /> thì mỏng hơn biểu thị thời gian mà thực vật lớn<br /> chậm. Có khi "bánh xe năm" thành những vòng<br /> xoắn, nói rõ trong một năm ncào đó, thực vật đã<br /> phải qua một trận vật lộn với khí hậu ác liệt để<br /> tồn tại. Đây có thể coi là những vết sẹo ghi lại<br /> chiến công.<br /> Nhờ có vòng bcánh xe năm<br /> được tuổi của cây. Chúng ta<br /> của cây thì kết quả cây thông<br /> thọ nhất, có tuổi thọ đến hơn<br /> <br /> người ta có thê biết<br /> tiến hành đếm tuổi<br /> này là loại thực vật<br /> 8.000 tuổi.<br /> <br /> Vì sao cỏ dụi nhổ liên lục<br /> nhưng chúng vẩn mọc lại?<br /> c ỏ dại có khả năng sinh sản mạnh, trong một<br /> năm chúng có thể sinh sản ra 2 - 3 đợt với sô’<br /> lượng lớn. Thậm chí có giống cỏ cả rễ, thân rễ và<br /> thân của chúng đều là những cơ quan sinh sản cả.<br /> Thông thường chúng ta nhổ cỏ sạch trên mặt đcất,<br /> nhưng chỉ ít lâu sau, phần rễ thân dưới lại nhanh<br /> chóng mọc ra cây cỏ mới. Ngay cả lúc chúng ta<br /> đào tận gốc rễ của chúng, nhưng vô vàn hạt cỏ<br /> rơi xuống đất mà ta không thê lấy sạch được<br /> nhanh chóng phát triển thành cây cỏ mới. Như<br /> vậy, đủ thây khả năng sinh sản của nó mạnh đến<br /> nhường nào!<br /> 98<br /> <br /> Sức sống cúa cỏ dại cũng vô cùng mạnh mẽ,<br /> chúng có khả năng chịu hạn, ngập úng, rét, độ<br /> chua của đất và thành phần dinh dưỡng nghèo, vì<br /> vậy mà khắp nơi trên Trái Đất này đâu đâu cũng<br /> có mặt chúng. Trên những cánh đồng màu mỡ, cỏ<br /> dại càng phát triển thịnh vượng hơn, trên những<br /> cánh đồng khỏng dược chăm sóc cẩn thận ta<br /> thường thấy có dại mọc tốt hơn cả cây trồng, cỏ<br /> dại chẳng những gồm rất nhiều loài với sức sống<br /> vô cùng mãnh liệt mà cách thức di truyền nòi<br /> giông của chúng củng rất đa dạng, cho nên không<br /> có cách nào tiêu diệt hết được.<br /> <br /> Còn có những giống cỏ có thể duy trì cuộc sống<br /> trong môi trường nước và đất trong vài năm, thậm<br /> chí có loài sau vài chục năm hạt giống của chúng<br /> vẫn có khả năng nảy mầm. Ví dụ, giống cỏ bợ có<br /> thể sống trong ruộng nước từ 5 - 1 0 năm; hay cỏ<br /> Thực vật<br /> <br /> 99<br /> <br /> lông lợn, hạt của chúng nằm trong đất đến gần 100<br /> năm vẫn có khả năng nảy mầm. Còn có nhiều<br /> giống cỏ tuy đã bị các loài chim thú ăn vào dạ dày<br /> nhưng khi chúng bị bài tiết theo phân ra ngoài gặp<br /> đất chúng lại nảy mầm bình thường. Rất nhiều loại<br /> hạt cỏ rất nhỏ và rất nhẹ, chỉ cần một cơn gió là<br /> chúng đã bay đi khắp nơi để rồi rơi xuống nơi đâu<br /> là phát triển ngay ở đó. Một sô" khác chúng lại có<br /> châ"t kết dính có thể dính chặt trên cơ thể dộng vật<br /> thậm chí ngay cả trên quần áo của con người đê từ<br /> đó chúng có thể truyền giống dốn nơi khác.<br /> Chính bởi sức sống mạnh mẽ và khả năng sinh<br /> sản của cỏ dại đáng sợ đến như vậy, nên cho dù<br /> nhà nông có dùng đủ mọi biện pháp để diệt chúng<br /> cũng không thể nào diệt hết được. Vì vậy, ngày<br /> nay chúng ta vẫn phải không ngừng nỗ lực nghiên<br /> cứu tìm ra các phương pháp để tiêu diệt chúng.<br /> <br /> Vì sao mọt sô loài thực vật<br /> cũng cẩn ngủ trưa?<br /> Hàng ngày khi ăn trưa xong, được nghỉ ngơi<br /> một chút có thể làm tiêu tan mệt mỏi, buổi chiều<br /> tiếp tục công việc và học tập sẽ hiệu quả hơn. Đây<br /> là hành vi điều tiết mang tính ức chế sự trao đổi<br /> do con người chủ động, có ý nghĩa tích cực đối với<br /> sức khỏe của con người.<br /> 100<br /> <br /> Vậy thực vật có cần "ngủ trưa" hay không?<br /> Nhiều nhà khoa học qua nghiên cứu đã phát hiện,<br /> nếu như các điều kiện bên ngoài như ánh sáng,<br /> nhiệt độ, nước đều tốt thì đồ thị về sự biến đổi của<br /> quang hợp trong một ngày từ sáng đến tối của da<br /> số loài thực vật chi là một hình sin, buổi sáng từ<br /> thâp lên cao, buổi chiều do ánh sáng và nhiệt độ<br /> giảm, tốc độ quang hợp từ cao trở thành thcâp.<br /> Hoặc nói cách khác, trong trạng thái bình thường<br /> thực vật không có thói quen "ngủ trưa".<br /> Nhưng các loài cây như tiểu mạch, đậu tương<br /> khi không khí quá khô hoặc nhiệt độ quá cao, lá<br /> sẽ mất nước rất nhanh dẫn tới lỗ khí trong lá dóng<br /> lại để tự vệ, giảm bớt lượng nước bị tiêu hao. Đồng<br /> thời, do lượng cacbonic cung câp ít đi làm tốc độ<br /> quang hợp giảm thcấp, xuất hiện hiện tượng "ngủ<br /> trưa" của tác dụng quang hợp. Lúc này đồ thị biểu<br /> diễn sự quang hợp cũng không giống như trong<br /> trường hợp bình thường nữa. Buổi sáng tốc độ<br /> quang hợp từ thấp lên cao, buổi trưa do ánh sáng<br /> mạnh, nhiệt độ cao, nước không đủ, lỗ khí trên lá<br /> đóng lại, tác dụng quang hợp xuống tới mức thâp<br /> nhât, buổi chiều mới bắt đầu nhích lên, sau đó do<br /> ánh sáng không đủ và nhiệt độ hạ thấp xuống nên<br /> nó cũng hạ xuống theo.<br /> Từ đó, ta có thể thấy rằng, về mặt hình thức thì<br /> giấc ngủ trưa của người và thực vật là giống nhau,<br /> Thực vật<br /> <br /> 101<br /> <br />