Thuyết thay đổi: Hướng tiếp cận các giai đoạn thay đổi nhằm giúp đỡ thân chủ thay đổi hành vi

Chia sẻ: Phạm Trăng Thu | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

80
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mời các bạn cùng tham khảo nội dung tài liệu "Thuyết thay đổi: Hướng tiếp cận các giai đoạn thay đổi nhằm giúp đỡ thân chủ thay đổi hành vi" dưới đây để nắm bắt được hiểu biết về việc thay đổi, 5 giai đoạn thay đổi. Hy vọng tài liệu phục vụ hữu ích nhu cầu học tập cho các bạn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thuyết thay đổi: Hướng tiếp cận các giai đoạn thay đổi nhằm giúp đỡ thân chủ thay đổi hành vi

Thuyết thay đổi HƯỚNG TIẾP CẬN “CÁC GIAI ĐOẠN THAY ĐỔI” NHẰM GIÚP ĐỠ THÂN CHỦ THAY ĐỔI HÀNH VI James Prochaska và Diclemente Carlo (1982) đã phát triển một mô hình về sự thay đổi. Các tác giả cho rằng việc con người cần trải qua một quá trình gồm 5 giai đoạn để có được sự thay đổi và trở về trạng thái bình thường. Theo quan điểm này thì việc tái quay trở lại vấn đề sẽ không phải là một thất bại mà chỉ là một phần bình thường của quá trình thay đổi. Hiểu biết về việc Thay đổi Các nhân viên CTXH cần lưu ý rằng việc thay đổi hành vi hiếm khi là một sự kiện đơn lẻ và rời rạc. Trong một vài trường hợp nhân viên CTXH sẽ có thể gặp những thân chủ sẵn sàng hợp tác và làm theo sự hướng dẫn. Tuy nhiên thì nhiều trường hợp nhân viên CTXH sẽ phải chạm trán với những thân chủ dường như không thể hoặc không muốn thay đổi. Trong thập kỷ qua, thay đổi hành vi được hiểu như là quá trình của các quá trình dựa trên những trải nghiệm của thân chủ. Hiểu biết quá trình này sẽ cung cấp cho nhân viên CTXH những công cụ hiệu quả để giúp đỡ thân chủ, những người thường chán nản hoặc phản kháng lại với việc thay đổi.
Đối với hầu hết mọi người, mô hình các giai đoạn thay đổi chỉ ra rằng sự thay đổi trong hành vi sẽ xảy ra từ từ. Thường thì giai đoạn thay đổi sẽ chuyển từ không quan tâm, không biết hoặc không thích thực hiện sự thay đổi (Precontemplation tiền dự định) tới cân nhắc sự thay đổi (contemplation dự định), sau đó là quyết định và chuẩn bị thực hiện sự thay đổi. Một lưu ý là việc tái phát lại vấn đề là gần như chắc chắn xảy ra và trở thành một phần trong tiến trình thay đổi nhằm hướng tới sự thay đổi lâu dài trong cuộc sống. Mô hình các giai đoạn thay đổi bao gồm rất nhiều khái niệm từ các mô hình đã được phát triển trước đó. Mô hình Niềm tin sức khỏe, mô hình Tính tự chủ và mô hình Hành vi phù hợp trong khuôn khổ này. Trong suốt giai đoạn tiền dự định, thân chủ không mong muốn thay đổi. Họ có thể không tin rằng hành vi của họ có vấn đề, hoặc điều đó sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới họ (mô hình Niềm tin sức khỏe). Hoặc họ có thể từ bỏ những hành vi không lành mạnh của mình bởi những nỗ lực trước đây đã thất bại và họ không còn tin rằng mình có khả năng kiểm soát (bên ngoài Mô hình Tính tự chủ). Trong suốt giai đoạn dự định, thân chủ đấu tranh tư tưởng, cân nhắc giữa những mặt tích cực và tiêu cực trong hành vi hiện tại của họ, và những lợi ích cũng như những trở ngại để thay đổi (Mô hình Niềm tin sức khỏe). 5 giai đoạn thay đổi Am Fam Physician. 2000 Mar 1;61(5):14091416. PRECONTEMPLATION STAGE ( GIAI ĐOẠN TIỀN DỰ ĐỊNH)
Trong suốt giai đoạn tiền dự định, thân chủ thậm chí không xem xét tới sự thay đổi. Những người hút thuốc giả vờ không nhận thấy rằng những lời khuyên này áp dụng cho chính bản thân họ. Thân chủ có lượng cholesterol có thể cảm thấy “miễn nhiễm” với các vấn đề về sức khỏe, rằng điều đó chỉ nhiễm vào những người khác. Những thân chủ béo phì không thành công sau nhiều lần cố gắng giảm cân thì họ từ bỏ một cách đơn giản. CONTEMPLATION STAGE ( GIAI ĐOẠN DỰ ĐỊNH) Trong suốt giai đoạn dự tính, thân chủ có những mâu thuẫn trong tư tưởng về sự thay đổi. Từ bỏ những hành vi yêu thích có thể khiến thân chủ có cảm giác mất mát mặc dù họ nhận thức được những lợi ích. Trong giai đoạn này, thân chủ thường có những đánh giá về trở ngại (ví dụ, thời gian, phí tổn, những rắc rối, sợ hãi, “tôi biết tôi cần, nhưng…”) cũng như lợi ích của sự thay đổi. Trong CTXH thì đây là những giai đoạn then chốt để đảm bảo cho sự thành công. Nếu chúng ta không giúp được thân chủ vượt qua giai đoạn này thì sẽ không tiến tới các giai đoạn sau được. Hơn nữa nếu than chủ vượt qua một cách gượng ép thì các giai đoạn sau cũng không mang lại hiệu quả cao. Do đó trong giai đoạn này thay vì luôn đưa ra những lời khuyên hoặc đưa ra những phán xét thì nhiệm vụ của các nhân viên CTXH là nên mang lại sự đồng cảm, gieo hy vọng và nhẹ nhàng chỉ ra sự khác biệt giữa mục tiêu và những lời tuyên bố. Những câu hỏi mang tính tranh cãi, “ Bạn có muốn chết vì điều này không?” có thể được hiểu như 1 sự đe dọa và có thể dẫn tới sự chống đối và thái độ thù địch. Mặt khác, hỏi
thân chủ, “Làm sao bạn biết thời gian để bỏ (thuốc)?” cho phép thân chủ là “chuyên gia của chính họ” và có thể khiến họ bắt đầu một quá trình suy nghĩ vượt ra khỏi phòng kiểm tra (không còn để ý đến cuộc hôi thoại). Những câu hỏi được diễn đạt tốt sẽ để lại cho thân chủ những băn khoăn về điều gì tốt cho họ và sẽ làm cho họ di chuyển theo các giai đoạn của quá trình thay đổi. PREPARATION STAGE (GIAI ĐOẠN CHUẨN BỊ) Trong giai đoạn chuẩn bị, thân chủ chuẩn bị thực hiện một sự thay đổi cụ thể. Họ có thể thử nghiệm những thay đổi nhỏ như quyết tâm thay đổi của họ tăng. Ví dụ, thử dùng thức ăn có hàm lượng chất béo thấp hoặc có thể chuyển sang chế độ ăn uống nhiều hơn. Chuyển sang một nhãn hiệu thuốc lá khác hoặc giảm đáng kể thức uống và rằng họ đã quyết định thay đổi là cần thiết. ACTION STAGE (GIAI ĐOẠN HÀNH ĐỘNG) Giai đoạn hành động là giai đoạn mà hầu hết các nhân viên CTXH mong muốn thấy thân chủ của họ đạt được. Những thất bại trước đó sẽ là các bằng chứng chứng tỏ rằng thân chủ đã có những ý định cho việc thay đổi hoặc các hành động là chưa đủ. Bất kỳ hành động nào được thực hiện bởi thân chủ ở giai đoạn này đều cần được khen ngợi bởi vì điều đó biểu lộ khát vọng thay đổi lối sống. Trong giai đoạn này rất cần thiết phải có nhân viên CTXH ở bên không phải là hành động thay thân chủ mà là những trao đổi, khích lệ để các hoạt động của thân chủ mang lại hiệu quả MAINTENANCE AND RELAPSE PREVENTION (DUY TRÌ VÀ PHÒNG NGỪA SỰ TÁI PHÁT)
Duy trì và phòng ngừa tái phát đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ và duy trì liên tục các hành vi mới trong thời gian dài. Sự chán nản thỉnh thoảng xuất hiện có thể làm tạm dừng kế hoạch thay đổi và kết quả sẽ khiến thân chủ bỏ cuộc. Sự chán nản này có thể xuất hiện do rất nhiều nguyên nhân. Có thể do bản than không đủ quyết tâm hoặc do môi trường bên ngoài tác động. Một người nghiện ma túy sẽ rất tái nghiện nếu môi trường nơi họ ở không được kiểm soát chặt chẽ và có nhiều người nghiện. CÁC GIAI ĐOẠN CỦA MÔ HÌNH THAY ĐỔI Sự thay đổi trong Thân chủ Kết hợp các mô hình giải các giai đoạn thích/ điều trị Tiền dự định Không nghĩ tới việc thay đổi Tính tự chủ Có thể bị từ bỏ Cảm giác không có khả năng Niềm tin sức khỏe kiểm soát Phỏng vấn có sức thuyết Từ chối: không tin điều đó phục ứng dụng cho bản thân Tin rằng hậu quả không nghiêm trọng Dự định Cân nhắc những lợi ích và Mô hình Niềm tin sức khỏe phí tổn của hành vi, thay đổi Phỏng vấn có sức thuyết mục đích phục Chuẩn bị Thử nghiệm với những thay Liệu pháp nhận thức hành vi đổi nhỏ Hành động Thực hiện những hành động Liệu pháp nhận thức hành vi
thay đổi cụ thể Chương trình 12 bước Duy trì Duy trì những hành vi mới Liệu pháp nhận thức hành vi theo thời gian Chương trình 12 bước Tái phát Trải qua 1 phần bình thường Phỏng vấn có sức thuyết của quá trình thay đổi phục Thường cảm thấy nản chí Chương trình 12 bước Ứng dụng trong Công tác xã hội Hiểu biết về các giai đoạn của mô hình thay đổi sẽ rất hữu ích cho việc lựa chọn biện pháp can thiệp thích hợp. Bằng việc nhận ra vị trí của thân chủ trong quá trình thay đổi, nhân viên CTXH có thể điều chỉnh sự can thiệp một cách phù hợp. Như vậy, trọng tâm của các buổi làm việc không phải để thuyết phục họ thay đổi mà là giúp họ di chuyển trong các giai đoạn của quá trình thay đổi. Sử dụng khung các giai đoạn trong mô hình thay đổi, mục tiêu cho cuộc gặp gỡ là chuyển từ giai đoạn dự định (thân chủ thay đổi hành vi không lành mạnh) tới hiện thực (nhận biết các giai đoạn của sự thay đổi và thu hút thân chủ trong 1 quá trình để chuyển tới các giai đoạn tiếp theo). Bắt đầu bằng sự lắng nghe và đưa ra những lời khuyên ngắn gọn và đơn giản sẽ có ý nghĩa bởi vì với một số thân chủ, họ sẽ rất cần những hướng dẫn và chia sẻ của nhân viên CTXH trong giai đoạn ban đầu để thay đổi hành vi của họ. Bước này cũng mang 1 thông điệp tới những thân chủ trong giai đoạn tiền dự định rằng “Nhân viên CTXH của tôi không bao giờ bảo tôi bỏ cuộc”. Thay vì coi bước này như sự can thiệp, các nhân
viên CTXH nên xem bước này như là việc đánh giá về vị trí của thân chủ trong quá trình thay đổi hành vi. Phản ứng của thân chủ với việc tham vấn trực tiếp này sẽ cung cấp các thông tin hữu ích cho nhân viên CTXH. Đây cũng làm cơ sở cho bước tiếp theo trong quá trình làm việc giữa nhân viên CTXH Thân chủ. Thay vì chỉ đơn thuần là để giáo dục hay răn đe, can thiệp dựa trên các giai đoạn của mô hình thay đổi giúp nhân viên CTXH có thể điều chỉnh thích hợp với từng thân chủ để tăng thêm khả năng thành công của ca đó. Ví dụ 1 nhân viên CTXH cung cấp những lời khuyên cụ thể về việc cai thuốc lá với thân chủ là can thiệp không phù hợp trong giai đoạn ban đầu. Lắng nghe những chia sẻ của thân chủ trước khi đưa ra sự can thiệp hoặc tham vấn từ phía nhân viên CTXH để thân chủ sẵn sàng thay đổi sẽ mang lại hiệu quả cao hơn.