Tỉ lệ các loại bướu xương hàm ở trẻ em và các yếu tố dịch tễ liên quan

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> TỈ LỆ CÁC LOẠI BƯỚU XƯƠNG HÀM Ở TRẺ EM<br /> VÀ CÁC YẾU TỐ DỊCH TỄ LIÊN QUAN<br /> Nguyễn Lê Hữu Khoa*, Nguyễn Thị Hồng**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Bướu xương hàm ở trẻ em có những đặc điểm khác với người lớn, thường gây khó khăn trong<br /> chẩn đoán, điều trị và tiên lượng. Nghiên cứu này thực hiện nhằm xác định tỉ lệ các loại bướu xương hàm ở trẻ<br /> em và một số yếu tố dịch tễ liên quan với bệnh lý này.<br /> Phương pháp: Hồi cứu mô tả đa trung tâm. Đối tượng là các bệnh nhân ≤ 18 tuổi điều trị bướu xương hàm<br /> tại 4 bệnh viện ở TP.HCM: Bệnh viện Nhi Đồng I, Bệnh viện RHM Trung Ương TP.HCM, Bệnh viện RHM<br /> TP.HCM và Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM, từ năm 2010 đến 2012.<br /> Kết quả: Trong tổng số 124 bệnh nhân, có 56% bướu do răng lành tính, 38% bướu không do răng lành tính<br /> và 6% bướu không do răng ác tính. Tỉ lệ bướu lành:bướu ác là 16,7:1; tỉ lệ bướu do răng:bướu không do răng là<br /> 1,25:1. Bướu lành tính thường gặp nhất là bướu nguyên bào men (19%) và u răng (17%), bướu ác tính thường<br /> gặp nhất là limphôm (5%). Tuổi trung bình của bệnh nhân là 12,7 tuổi, khác nhau tùy theo loại bướu (p < 0,05).<br /> Tỉ lệ bướu xương hàm tăng dần theo tuổi (p < 0,05). Trẻ dưới 6 tuổi đa số có bướu không do răng (85%), và có tỉ<br /> lệ bướu ác (31%) cao hơn trẻ trên 6 tuổi (3%) (p < 0,01). Bướu xảy ra ở nam (58%) nhiều hơn nữ (42%), với tỉ lệ<br /> nam:nữ là 1,38:1. Một số bướu thường gặp ở trẻ nam (bướu nguyên bào men, bướu biểu mô do răng canxi hóa,<br /> bướu xương, bướu sừng dạng nang do răng, bướu sợi hóa xương, loạn sản sợi, limphôm); trong khi một số loại<br /> khác hay gặp ở trẻ nữ hơn (bướu dạng tuyến do răng, bướu nhầy do răng, bướu mạch máu, u hạt tế bào khổng lồ<br /> trung tâm, u răng).<br /> Kết luận: Bướu xương hàm tương đối phổ biến ở trẻ em nước ta. Các yếu tố dịch tễ đa dạng, có liên quan<br /> mật thiết đến các loại bướu ở xương hàm. Do đó, khi thiết lập chẩn đoán và xử trí, bác sĩ cần phải chú trọng đến<br /> những yếu tố này.<br /> Từ khóa: Bướu xương hàm, trẻ em, do răng, không do răng, lành tính, ác tính.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> FREQUENCY OF JAW TUMORS IN VIETNAMESE CHILDREN AND THE RELATED<br /> EPIDEMIOLOGICAL FACTORS<br /> Nguyen Le Huu Khoa, Nguyen Thi Hong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - Supplement of No 2 - 2014: 144 - 151<br /> Objectives: Jaw tumors in children have different from in alduts and often causes difficulties in diagnosis,<br /> treatment and prognosis. This study was carried out to determine the frequency of jaw tumors in children and the<br /> related epidemiological factors.<br /> Patients and methods: A retrospective multicentric study was conducted on patients under 18 years old<br /> with jaw tumors treated in 4 hospitals in Ho Chi Minh city, including Children's Hospital I, National Hospital of<br /> Odonto-Stomatology, HCM city Hospital of Odonto-Stomatology and Oncology Hospital, from 2010 to 2012.<br /> Results: Among a total of 124 trường hợpses of jaw tumors, there were 56% benign odontogenic, 38%<br /> * Học viên Cao học 2011-2013- Khoa RHM, Đại học Y Dược TP. HCM<br /> ** Bộ môn Bệnh Học Miệng- Khoa RHM, Đại học Y Dược TP. HCM<br /> Tác giả liên lạc: ThS.Nguyễn Lê Hữu Khoa<br /> ĐT: 090 910 4527<br /> <br /> 144<br /> <br /> Email: drkhoanguyen166@yahoo.com.vn<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> benign non-odontogenic and 6% malignant non-odontogenic. Benign-to-malignant ratio was 16.7, and<br /> odontogenic-to-non-odontogenic ratio was 1.25:1. Ameloblastoma (19%) and odontoma (17%) were the most<br /> common benign tumors, and lymphoma (5%) was the most common malignant tumors. The mean age of patients<br /> was 12.7 years, significantly different between tumor types (p < 0.05). The frequency of jaw tumors increased with<br /> age (p < 0.05). Almost children aged under 6 years had non-odontogenic tumors (85%), with the frequency of<br /> malignant tumors (31%) significantly higher than children aged over 6 years (3%) (p < 0.01). Jaw tumors were<br /> found in males (58%) than in females (42%), with the ratio of male:female being 1.38:1. Some tumors were more<br /> common in males (ameloblastoma, keratocyst odontogenic tumor, calcifying epithelial odontogenic tumor,<br /> ossifying fibroma, fibrous dysplasia, osteoma, lymphoma), while others were common in females (adenomatoid<br /> odontogenic tumor, odontogenic myxoma, hemangioma, central giant cell granuloma, odontoma).<br /> Conclusions: Jaw tumors are relatively common in children in Vietnam. Tumor types exhibit variable<br /> epidemiological features. Diagnosis and management of these tumors should therefore be guided by their features.<br /> Key words: Jaw tumors, children, odontogenic, non-odontogenic, benign, malignant.<br /> trị bướu xương hàm tại 4 bệnh viện tuyến trên ở<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> TP.HCM có điều trị bướu xương hàm gồm Bệnh<br /> Ở trẻ em, bướu xương hàm chỉ chiếm 3-5%<br /> viện Nhi Đồng I, Bệnh viện RHM Trung Ương<br /> các bướu vùng đầu cổ(15). Tuy nhiên, đây là nhóm<br /> TP.HCM, Bệnh viện RHM TP.HCM và Bệnh<br /> bệnh lý đa dạng và phức tạp về mặt bệnh sinh,<br /> viện Ung Bướu TP.HCM, từ 01/01/2010 đến<br /> lâm sàng, X quang, giải phẫu bệnh, cũng như<br /> 31/12/2012.<br /> cách thức điều trị. Các đặc điểm bệnh học và<br /> Tiêu chí chọn mẫu<br /> điều trị bướu xương hàm ở trẻ em có thể khác so<br /> ≤ 18 tuổi<br /> với người lớn.<br /> Có chẩn đoán lâm sàng và giải phẫu bệnh<br /> Đến nay đã có một số nghiên cứu trong nước<br /> xác định bướu ở xương hàm.<br /> về bướu xương hàm, tập trung vào một vài loại<br /> bướu thường gặp như bướu nguyên bào<br /> men(11,14), nhưng chưa có nghiên cứu riêng về<br /> bướu xương hàm ở trẻ em. Chính điều này đã<br /> thôi thúc chúng tôi thực hiện nghiên cứu bướu<br /> xương hàm ở trẻ em, với mong muốn giúp bác sĩ<br /> lâm sàng có thêm thông tin khoa học về đặc<br /> điểm của các loại bướu này để phát hiện sớm,<br /> chẩn đoán và điều trị hiệu quả. Nghiên cứu này<br /> nhằm các mục tiêu sau:<br /> 1. Xác định tỉ lệ các loại bướu xương hàm, do<br /> răng và không do răng, lành tính và ác tính ở trẻ<br /> em.<br /> 2. Xác định một số đặc điểm dịch tễ về tuổi,<br /> giới tính, yếu tố nguy cơ của bướu xương hàm ở<br /> trẻ em.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Các bệnh nhân ≤ 18 tuổi đến khám và điều<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Chưa điều trị đặc hiệu.<br /> <br /> Tiêu chí loại trừ<br /> Nang xương hàm.<br /> Chẩn đoán lâm sàng bướu xương hàm<br /> nhưng không có giải phẫu bệnh hoặc kết quả<br /> giải phẫu không phải là bướu.<br /> Bướu xương hàm tái phát.<br /> Bướu nơi khác tiến triển xâm lấn hay di căn<br /> đến xương hàm.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Hồi cứu mô tả, đa trung tâm.<br /> Các bước thực hiện<br /> (1). Ghi nhận các dữ liệu dịch tễ, lâm sàng từ<br /> hồ sơ bệnh án<br /> (2). Chẩn đoán loại bướu: căn cứ vào kết quả<br /> giải phẫu bệnh. Xếp loại bướu lành hay ác, bướu<br /> <br /> 145<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> do răng hay không do răng dựa theo Phân loại<br /> bướu xương hàm của Tổ chức Sức khỏe thế giới<br /> (WHO) năm 2005(5), và theo Phân loại quốc tế về<br /> ung thư trẻ em ICCC của Hiệp hội quốc tế<br /> phòng chống ung thư (UICC) năm 1996(10).<br /> (3). Nhập và phân tích dữ liệu bằng phần<br /> mềm Excel và SPSS 20.0. Dùng kiểm định χ² nếu<br /> vọng trị > 5 và kiểm định chính xác Fisher nếu<br /> vọng trị ≤ 5 để so sánh các tỉ lệ %. Dùng kiểm<br /> định ANOVA (nếu phân phối chuẩn) hoặc kiểm<br /> định Kruskal-Wallis (nếu phân phối không<br /> chuẩn) để so sánh các giá trị trung bình. Liên<br /> quan có ý nghĩa khi p < 0,05.<br /> <br /> Số Tỉ lệ<br /> Tổng<br /> ca<br /> % Số ca (%)<br /> <br /> Bướu xương hàm trẻ em<br /> Bướu sợi-nguyên bào<br /> men<br /> Loạn sản sợi<br /> Bướu sợi hóa xương<br /> Bướu xương<br /> Bướu<br /> Bướu mạch máu<br /> không do<br /> Bệnh mô bào<br /> răng<br /> Langerhans<br /> lành tính<br /> U hạt tế bào khổng lồ<br /> trung tâm<br /> Bướu ngoại bì thần kinh<br /> hắc tố<br /> Bướu<br /> Limphôm<br /> không do<br /> Sarcôm xương<br /> răng ác<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0,8<br /> <br /> 16<br /> 8<br /> 8<br /> 8<br /> <br /> 12,9<br /> 6,5<br /> 6,5<br /> 6,5<br /> <br /> 4<br /> <br /> 3,2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 2,4<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0,8<br /> <br /> 6<br /> <br /> 4,8<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0,8<br /> <br /> 124 100,0<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 48 (38,8)<br /> <br /> 7 (5,6)<br /> 124<br /> (100,0)<br /> <br /> Tỉ lệ bướu xương hàm ở trẻ em<br /> <br /> Tuổi bệnh nhân<br /> <br /> Trong thời gian ba năm, tổng hợp các số liệu<br /> tại bốn bệnh viện đầu ngành Ung Bướu và Răng<br /> Hàm Mặt ở TP.HCM, chúng tôi chọn được tất cả<br /> 124 hồ sơ đạt tiêu chuẩn nghiên cứu, gồm 34 ca<br /> (27%) năm 2010, 41 ca (33%) năm 2011, và 49 ca<br /> (40%) năm 2012. Trong số này, có 117 ca (94%)<br /> bướu lành và 7 ca (6%) bướu ác, với tỉ lệ bướu<br /> lành:bướu ác là 16,7:1.<br /> <br /> Tuổi trung bình của trẻ bị bướu xương hàm<br /> là 12,73 ± 0,40 tuổi, nhỏ nhất 1 tuổi và lớn nhất 18<br /> tuổi. Nhóm trẻ 0-5 tuổi chiếm 11%, trẻ 6-12 tuổi<br /> chiếm 27%, trẻ 13-18 tuổi có tỉ lệ cao nhất 62%.<br /> <br /> Tổng cộng có 69 ca (56%) bướu do răng và 55<br /> ca (44%) bướu không do răng, tỉ lệ bướu do răng:<br /> bướu không do răng là 1,25;1. Cụ thể ở trẻ em,<br /> thường gặp nhất bướu do răng lành tính (56%),<br /> kế tiếp là bướu không do răng lành tính (38%) và<br /> bướu không do răng ác tính (6%), không gặp<br /> bướu do răng ác tính. Kết quả giải phẫu bệnh<br /> xác định bướu nguyên bào men thường gặp nhất<br /> (19%) (Bảng 1).<br /> <br /> Ở mọi lứa tuổi trẻ em, bướu ở xương hàm<br /> thường gặp lành tính hơn ác tính. Tuy nhiên, trẻ<br /> dưới 6 tuổi có tỉ lệ bướu ác (31%) cao hơn trẻ trên<br /> 6 tuổi (3%) có ý nghĩa thống kê (p < 0,05) (Bảng 2).<br /> Bảng 2: Phân bố bướu lành và ác tính ở xương hàm<br /> theo nhóm tuổi<br /> Tuổi<br /> <br /> Bướu xương hàm<br /> Lành tính Ác tính<br /> Dưới 6 tuổi 9 (69,2) 4 (30,8)<br /> 6 - 12 tuổi 33 (97,0) 1 (3,0)<br /> 13 - 18 tuổi 75 (97,0) 2 (3,0)<br /> Tổng<br /> 117 (94,3) 7 (5,7)<br /> <br /> Tổng số Lành: Giá trị<br /> ca (%)<br /> Ác<br /> p<br /> 13 (10,5) 2,25:1 0,003<br /> 34 (27,4) 33:1 Kiểm<br /> 77 (62,1) 37,5:1 định<br /> Fisher<br /> 124<br /> 16,7:1<br /> (100,0)<br /> <br /> Bảng 1: Tỉ lệ các loại bướu xương hàm ở trẻ em<br /> Số Tỉ lệ<br /> Tổng<br /> ca<br /> % Số ca (%)<br /> Bướu nguyên bào men 24 19,4<br /> U răng<br /> 21 16,9<br /> Bướu sừng dạng nang<br /> 12 9,7 69 (55,6)<br /> do răng<br /> Bướu răng Bướu biểu mô do răng 4<br /> 3,2<br /> canxi hóa<br /> lành tính<br /> Bướu dạng tuyến do<br /> 3<br /> 2,4<br /> răng<br /> Bướu nhầy do răng<br /> 3<br /> 2,4<br /> Bướu xương hàm trẻ em<br /> <br /> Bướu gai do răng<br /> <br /> 146<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0,8<br /> <br /> Tuổi<br /> <br /> Biểu đồ 1: Tuổi bệnh nhân bướu do răng và bướu<br /> không do răng<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> Phân tích số ca bướu xương hàm tại từng<br /> tuổi (Biểu đồ 1) cho thấy:<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Dưới 4 tuổi: chỉ gặp bướu không do răng.<br /> <br /> Từ 8 – 18 tuổi: thường gặp bướu do răng,<br /> nhất là sau 12 tuổi (ngoại trừ khoảng 11 tuổi<br /> thường gặp bướu không do răng hơn).<br /> <br /> Từ 5 – 7 tuổi: bướu không do răng gặp nhiều<br /> hơn bướu do răng.<br /> <br /> Tỉ lệ bướu do răng tăng dần theo tuổi (p <<br /> 0,01) (Bảng 3).<br /> <br /> Bảng 3: Phân bố bướu do răng và không do răng theo nhóm tuổi<br /> Tuổi<br /> Dưới 6 tuổi<br /> 6 - 12 tuổi<br /> 13 - 18 tuổi<br /> Tổng<br /> <br /> Bướu xương hàm<br /> Bướu do răng<br /> Không do răng<br /> 2 (15,4)<br /> 11 (84,6)<br /> 16 (47,1)<br /> 18 (52,9)<br /> 51 (66,2)<br /> 26 (33,8)<br /> 69 (55,6)<br /> 55 (44,4)<br /> <br /> Giới tính<br /> Mẫu nghiên cứu gồm 72 nam (58%) và 52 nữ<br /> (42%), với tỉ lệ nam:nữ là 1,38:1. Không có sự<br /> <br /> Tổng Số ca (%)<br /> <br /> Bướu do R: không do R<br /> <br /> Giá trị p<br /> <br /> 13 (10,5)<br /> 34 (27,4)<br /> 77 (62,1)<br /> 124(100,0)<br /> <br /> 1:5,5<br /> 1:1,1<br /> 2:1<br /> 1,25:1<br /> <br /> 0,001<br /> Kiểm định χ²<br /> <br /> khác biệt rõ về tỉ lệ nam:nữ giữa các nhóm tuổi,<br /> giữa bướu lành và bướu ác, giữa bướu do răng<br /> và bướu không do răng (p > 0,05) (Bảng 4).<br /> <br /> Bảng 4: Phân bố giới tính theo tuổi, bướu lành/ác,bướu do răng/không do răng<br /> Giới tính<br /> 0 -5 tuổi<br /> 6 - 12 tuổi<br /> 13 – 18 tuổi<br /> Bướu lành<br /> Bướu ác<br /> Bướu do răng<br /> Bướu không do răng<br /> <br /> Nam (n = 72)<br /> 9 (69,2)<br /> 18 (53,0)<br /> 45 (58,4)<br /> 67 (57,3)<br /> 5 (71,4)<br /> 40 (58,0)<br /> 32 (58,2)<br /> <br /> Nữ (n = 52)<br /> 4 (30,8)<br /> 16 (47,0)<br /> 32 (41,6)<br /> 50 (42,7)<br /> 2 (28,6)<br /> 29 (42,0)<br /> 23 (41,8)<br /> <br /> Tổng<br /> Số ca (%)<br /> <br /> Tỉ lệ Nam:Nữ<br /> <br /> 13 (10,5)<br /> 34 (27,4)<br /> 77 (62,1)<br /> 117(94,4)<br /> 7 (5,6)<br /> 69 (55,6)<br /> 55 (44,4)<br /> <br /> 2,3:1<br /> 1,1:1<br /> 1,4:1<br /> 1,34:1<br /> 2,5:1<br /> 1,37:1<br /> 1,39:1<br /> <br /> Giá trị<br /> p<br /> a<br /> 0,596<br /> <br /> b<br /> <br /> 0,698<br /> <br /> a<br /> <br /> 0,981<br /> <br /> : Kiểm định Chi bình phương, b: Kiểm định chính xác Fisher<br /> <br /> a<br /> <br /> Sự phân bố giới tính khác nhau tùy theo loại<br /> bướu ở xương hàm (Bảng 5). Tuổi trung bình của<br /> bệnh nhân khác nhau tùy theo loại bướu có ý<br /> <br /> nghĩa thống kê (Kiểm định Kruskal-Wallis, p =<br /> 0,015).<br /> <br /> Bảng 5: Tuổi và giới tính của các bệnh nhân các loại bướu xương hàm<br /> Loại bướu xương hàm<br /> Bướu nguyên bào men<br /> U răng<br /> Bướu sừng dạng nang do răng<br /> Bướu biểu mô do răng canxi hóa<br /> Bướu dạng tuyến do răng<br /> Bướu nhầy do răng<br /> Loạn sản sợi<br /> Bướu sợi hóa xương<br /> Bướu xương<br /> Bướu mạch máu<br /> Bệnh mô bào Langerhans<br /> U hạt tế bào khổng lồ trung tâm<br /> Limphôm<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Tuổi<br /> 0-5<br /> <br /> 6-12<br /> <br /> 13-18<br /> <br /> Trung bình<br /> <br /> 4,2<br /> 3,8<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 6,3<br /> 12,5<br /> 0<br /> 12,5<br /> 75,0<br /> 0<br /> 50,0<br /> <br /> 8,3<br /> 33,3<br /> 33,3<br /> 25,0<br /> 33,3<br /> 0<br /> 37,5<br /> 37,5<br /> 25,0<br /> 50,0<br /> 25,0<br /> 33,3<br /> 16,7<br /> <br /> 87,5<br /> 61,9<br /> 66,7<br /> 75,0<br /> 66,7<br /> 100,0<br /> 56,2<br /> 50,0<br /> 75,0<br /> 37,5<br /> 0<br /> 66,7<br /> 33,3<br /> <br /> 14,83 ± 0,68<br /> 13,30 ± 0,78<br /> 13,42 ± 0,74<br /> 14,00 ± 1,35<br /> 15,70 ± 1,33<br /> 13,30 ± 2,91<br /> 12,63 ± 1,01<br /> 11,75 ± 1,73<br /> 15,00 ± 0,93<br /> 11,75 ± 1,73<br /> 4,25 ± 2,28<br /> 12,30 ± 1,35<br /> 4,25 ± 2,28<br /> <br /> Tỉ lệ Nam: Nữ<br /> 2,4:1<br /> 1:1,1<br /> 1,4:1<br /> 3:1<br /> 1:2<br /> 1:2<br /> 1,3:1<br /> 7:1<br /> 1,67:1<br /> 1:3<br /> 1:1<br /> 1:3<br /> 5:1<br /> <br /> 147<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Nơi cư trú<br /> <br /> Miền Tây nam bộ (33 %), TP.HCM (25%),<br /> Nam trung bộ (16%), Đông nam bộ (14 %), Tây<br /> nguyên (9%), Bắc trung Bộ và nơi khác (3%).<br /> <br /> Tiền sử bệnh<br /> 13 ca có tiền sử bệnh toàn thân; bao gồm 3 ca<br /> viêm dạ dày, 2 ca dị ứng, 2 ca sốt xuất huyết, 1 ca<br /> đái tháo nhạt và thiểu sản tuyến yên, 1 ca viêm<br /> gan siêu vi B, 1 ca sốt co giật, 1 ca suyễn, 1 ca<br /> viêm tai giữa và 1 ca bướu mạch máu ở mặt.<br /> Không có tiền sử chấn thương, phẫu thuật vùng<br /> hàm mặt.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Về tỉ lệ bướu xương hàm lành và ác ở trẻ<br /> em<br /> Đa số bướu xương hàm ở trẻ em là bướu<br /> lành (94%), ít gặp bướu ác (6%). Kết quả này phù<br /> hợp với hầu hết các nghiên cứu trên thế giới,<br /> thường ghi nhận tỉ lệ bướu lành chiếm hơn 80%<br /> các bướu ở xương hàm (Bảng 6). Tuy nhiên, một<br /> vài nghiên cứu ở Châu Phi có tỉ lệ bướu ác cao<br /> hơn, phổ biến nhất là limphôm Burkitt - loại<br /> bướu thường xảy ra ở trẻ em châu Phi và có liên<br /> quan với virút Epstein-Barr(4).<br /> Ở trẻ em, tỉ lệ bướu xương hàm lành và ác<br /> khác nhau nhiều giữa các nghiên cứu, có thể do<br /> sự khác biệt về chủng tộc, địa dư, yếu tố nguy<br /> cơ, bệnh sinh, lứa tuổi nghiên cứu.<br /> Bảng 6: So sánh tỉ lệ % bướu xương hàm lành và ác<br /> giữa các nghiên cứu<br /> Tác giả (quốc gia)<br /> <br /> Bướu xương hàm ở trẻ em<br /> Bướu lành Bướu ác Lành: Ác<br /> <br /> (7)<br /> <br /> Chuong (Âu Mỹ)<br /> (8)<br /> Das (Âu Mỹ)<br /> (4)<br /> Asamoa (châu Phi)<br /> (22)<br /> Ulmansky (Israel)<br /> (3)<br /> Ali (Iran)<br /> (20)<br /> Tanaka (Nhật Bản)<br /> (18)<br /> Sato (Nhật Bản)<br /> (19)<br /> Saxena (Ấn Độ)<br /> Nghiên cứu này<br /> <br /> 87,5<br /> 99,0<br /> 40,3<br /> 84,0<br /> 96,7<br /> 97,1<br /> 93,0<br /> 93,4<br /> 94,4<br /> <br /> 12,5<br /> 1,0<br /> 59,7<br /> 16,0<br /> 3,3<br /> 2,9<br /> 7,0<br /> 6,6<br /> 5,6<br /> <br /> 7:1<br /> 99:1<br /> 1:1,5<br /> 5,3:1<br /> 29,6:1<br /> 33,5:1<br /> 13,3:1<br /> 14,3:1<br /> 16,7:1<br /> <br /> Như vậy, nhận định đa số bướu xương hàm<br /> lành tính không chỉ đúng cho người lớn mà cả ở<br /> <br /> 148<br /> <br /> trẻ em, mặc dù ở trẻ em tỉ lệ bướu lành:ác thấp<br /> hơn ở người lớn (16,7:1). Nghiên cứu 172 trường<br /> hợp bướu xương hàm tại Bệnh viện RHM Trung<br /> Ương TP.HCM năm 2007 và 2008 cho kết quả<br /> 168 bướu lành (97,7%) và 4 bướu ác (2,3%), với tỉ<br /> lệ lành:ác là 42:1(14). Tổng hợp 1.642 ca bướu do<br /> răng ở Trung Quốc, Jing và c.s. (2007) ghi nhận tỉ<br /> lệ bướu lành:ác là 32,3:1(9).<br /> <br /> Về tỉ lệ bướu do răng và không do răng ở<br /> trẻ em<br /> Bướu do răng là loại bướu đặc thù ở xương<br /> hàm, xuất phát từ những thành phần biểu mô và<br /> mô liên kết của cơ quan tạo răng. Kết quả bướu<br /> do răng (56%) thường gặp hơn bướu không do<br /> răng (44%) gấp 1,25 lần. Một điều khác cũng cần<br /> chú ý bướu xương hàm ở trẻ em thường gặp<br /> bướu do răng (59%), ngược lại bướu ác là bướu<br /> không do răng. Kết quả tương tự nghiên cứu của<br /> Sato ở Nhật Bản có 79 ca (81%) bướu do răng<br /> lành, 11 ca (11%) bướu không do răng lành và 8<br /> ca (8%) bướu không do răng ác (trong đó 5 ca<br /> limphôm), không gặp bướu do răng ác(18).<br /> Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu trên thế giới<br /> tìm thấy bướu xương hàm ở trẻ em thường là<br /> bướu không do răng (Bảng 7). Sự khác biệt này<br /> một phần có thể do bướu nguyên bào men khá<br /> phổ biến ở nước ta, chiếm tỉ lệ 19%, cao hơn bất<br /> cứ loại bướu không do răng.<br /> Bảng 7: So sánh tỉ lệ % bướu do răng và không do<br /> răng giữa các nghiên cứu<br /> Tác giả (quốc gia)<br /> <br /> Bướu<br /> Bướu<br /> Bướu do<br /> không<br /> do<br /> răng:Không<br /> do răng<br /> răng<br /> do răng<br /> (7)<br /> Chuong (Âu Mỹ)<br /> 4,0<br /> 96,0<br /> 1:24<br /> (21)<br /> Tanrikulu (Thổ Nhĩ Kỳ)<br /> 23,3<br /> 76,7<br /> 1:3,3<br /> (4)<br /> Asamoa (châu Phi)<br /> 10,4<br /> 89,6<br /> 1:8,6<br /> (22)<br /> Ulmansky (Israel)<br /> 19,0<br /> 81,0<br /> 1:4,3<br /> (19)<br /> Saxena (Ấn Độ)<br /> 34,4<br /> 65,6<br /> 1:2<br /> (18)<br /> Sato (Nhật Bản)<br /> 80,6<br /> 19,4<br /> 4,2:1<br /> Nghiên cứu này<br /> 55,6<br /> 44,4<br /> 1,25:1<br /> <br /> Về tỉ lệ các loại bướu xương hàm ở trẻ em<br /> Kết quả bướu nguyên bào men thường gặp<br /> nhất, chiếm tỉ lệ cao nhất 19% trong các bướu<br /> xương hàm nói chung, và 35% trong các bướu do<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br />