Tỉ lệ táo bón mạn chức năng và các yếu tố liên quan ở trẻ đến khám tại Bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> TỈ LỆ TÁO BÓN MẠN CHỨC NĂNG VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN<br /> Ở TRẺ ĐẾN KHÁM TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TRUNG TÂM TIỀN GIANG<br /> Võ Loan Anh*, Tạ Văn Trầm*, Võ Hữu Đức*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Khảo sát tỉ lệ táo bón mạn chức năng và các yếu tố liên quan ở trẻ em đến khám tại phòng khám<br /> nhi, bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang năm 2017.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Cắt ngang mô tả.<br /> Đối tượng nghiên cứu: Trẻ từ 1 - 5 tuổi đến khám để được tư vấn dinh dưỡng và sức khỏe tổng quát tại<br /> phòng khám nhi, bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang được nghiên cứu viên chẩn đoán tình trạng táo bón<br /> và cha hoặc mẹ của trẻ được phỏng vấn các câu hỏi có liên quan đến tình trạng táo bón của trẻ bằng phiếu thu<br /> thập số liệu soạn sẵn. Số liệu được nhập và xử lý bằng phần mềm SPSS 19.0.<br /> Kết quả: Qua khảo sát 33 trẻ từ 1 - 5 tuổi đến khám tại bệnh viện Đa khoa Trung tâm Tiền Giang cho kết<br /> quả: tỉ lệ táo bón mạn tính chức năng 30,3%. Về giới tính, trong 18 trẻ trai có 3 trẻ với tỷ lệ 16,7% có táo bón<br /> mạn tính chức năng, trong 15 trẻ gái có 7 trẻ với tỷ lệ 46,7% có táo bón mạn tính chức năng. Mức độ đồng thuận<br /> về tình trạng táo bón giữa chẩn đoán lâm sàng và cảm nhận của cha mẹ ở mức trung bình (Hệ số đồng thuận<br /> Kappa = 0,355).<br /> Kết luận: Tỉ lệ táo bón mạn tính chức năng ở trẻ đến phòng khám là khá cao 30,3%. Đa số phụ huynh chưa<br /> nhận biết con mình bị đang có tình trạng táo bón mạn tính chức năng.<br /> Từ khóa: Táo bón, trẻ em.<br /> ABSTRACT<br /> THE RATIO OF CHILDREN WITH FUNCTIONAL CHRONIC CONSTIPATION AND ITS<br /> ASSOCIATED FACTORS<br /> Vo Loan Anh, Ta Van Tram, Vo Huu Duc<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 22 - No 4- 2018: 61 – 68<br /> <br /> Objectives: To determine the ratio of children with functional chronic constipation disease status and its<br /> associated factors at Pediatric Department, Tien Giang General Hospital in 2017.<br /> Methods: Cross-sectional study. Children from 1 to 5 years old to be consulted for nutrition and general<br /> health at Pediatric department, Tien Giang General Hospital were diagnosed the status of functional chronic<br /> constipation by the researcher. Children’s father or mother was interviewed about factors related to their children’s<br /> constipation status by an already questionnaire. Data was typed and analyzed by SPSS software 19.0.<br /> Results: The ratio of children with functional chronic constipation status was 30.3%. For gender, the ratio of<br /> boy had constipation status was 16.7% in total 18 boys, the ratio of girl had constipation status was 46.7% in<br /> total 15 girls. The agreement level about children’s constipation status between the diagnose of researcher and<br /> parents was low (Kappa = 0.355).<br /> Conclusions: The ratio of children in this research was 30.3%. Most parents did not recognize their<br /> children’s constipation status.<br /> Key words: Constipation, children.<br /> <br /> *Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang<br /> Tác giả liên lạc: BSCK2 Võ Hữu Đức, ĐT: 0913879279, Email: vohuuduc1@yahoo.com<br /> Chuyên Đề Nhi Khoa 61<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ quát, dinh dưỡng tại phòng khám Nhi, bệnh viện<br /> Đa khoa Trung tâm Tiền Giang, cha mẹ đồng ý<br /> Sự thải phân bình thường được coi là dấu tham gia nghiên cứu(3). Các tiêu chuẩn chẩn đoán<br /> hiệu sức khoẻ của trẻ mọi lứa tuổi. Táo bón là một và điều trị táo bón ở trẻ em theo các khuyến cáo<br /> dạng rối loạn sự thải phân. Táo bón ở trẻ em là của Hội Nhi khoa Việt Nam, và của Rome<br /> vấn đề khá thường gặp. Nó chiếm hơn 3% lý do III(1,5,6,7,8).<br /> đưa trẻ đến khám và 30% đưa trẻ đến khám Tiêu chuẩn loại trừ<br /> chuyên khoa tiêu hóa(2,9,10). Nó xuất hiện trong Trẻ ngoài 1 – 5 tuổi, người nuôi trực tiếp trẻ<br /> năm đầu ở 17 - 40% trẻ bón(4). Nguyên nhân của không đi theo trẻ hoặc không đồng ý tham gia<br /> táo bón trẻ em rất đa dạng, nhưng qua giai đoạn nghiên cứu.<br /> sơ sinh nguyên nhân thường gặp nhất của táo<br /> Cở mẫu và kỹ thuật chọn mẫu<br /> bón là chức năng chiếm 90%(3).<br /> Chọn mẫu thuận tiện, lấy mẫu trọn.<br /> Táo bón chức năng gây nhiều hậu quả về y<br /> Phương pháp thu thập số liệu<br /> học và xã hội nếu tiến triển nặng hoặc trở thành<br /> táo bón mãn tính. Vấn đề điều trị không phức Phỏng vấn<br /> tạp, nhưng thời gian điều trị duy trì và theo dõi Công cụ thu thập số liệu<br /> kéo dài nên rất cần có sự hiểu biết và hợp tác của Phiếu khảo sát<br /> người chăm sóc trẻ. Ở nước ta cho tới nay táo bón Nhập, xử lý và phân tích số liệu<br /> trẻ em còn là vấn đề bỏ ngỏ, chưa có nhiều<br /> Bằng phần mềm SPSS 19.0.<br /> nghiên cứu.<br /> Biến phụ thuộc<br /> Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này<br /> nhằm xác định tỉ lệ trẻ bị táo bón mạn chức năng Trẻ có táo bón mạn tính chức năng<br /> trong các trẻ đến khám tại bệnh viện đa khoa Là biến nhị giá, gồm 2 giá trị có hoặc không.<br /> trung tâm Tiền Giang và tìm mối liên quan của tỷ Chẩn đoán trẻ có táo bón mạn chức năng<br /> lệ táo bón mạn tính chức năng với kiến thức hành được xác định theo tiêu chẩn Rome III cho chẩn<br /> vi của người chăm sóc trẻ trực tiếp. đoán táo bón mạn chức năng: trẻ có táo bón mạn<br /> tính chức năng khi không có nguyên nhân thực<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU thể và ≥ 2 tiêu chuẩn sau:<br /> Thiết kế nghiên cứu Trẻ ≥ 4 tuổi * và không đủ<br /> Trẻ < 4 tuổi * tiêu chuẩn chẩn đoán hội<br /> Cắt ngang mô tả chứng ruột kích thích<br /> Thời gian nghiên cứu 1. Tiêu < 2 lần mỗi tuần. 1. Tiêu < 2 lần mỗi tuần.<br /> 2. Són phân ít nhất 1 lần mỗi 2. Són phân ít nhất 1 lần mỗi<br /> Từ tháng 5/2017 đến tháng 12/2017 tuần sau khi đã biết đi cầu. tuần sau khi đã biết đi cầu.<br /> Địa điểm nghiên cứu 3. Tiền sử nín giữ phân. 3. Có tư thế nín giữ phân<br /> 4. Tiền sử tiêu phân cứng hoặc hoặc tiền sử nín giữ phân tự<br /> Phòng khám Nhi, bệnh viện Đa khoa Trung đau khi tiêu. ý.<br /> tâm Tiền Giang 5. Có khối phân lớn trong trực 4. Tiền sử tiêu phân cứng<br /> tràng. hoặc đau khi tiêu.<br /> Đối tượng nghiên cứu 6. Tiền sử tiêu phân lớn, nghẹt 5. Có khối phân lớn trong<br /> bồn cầu. Các triệu chứng đi trực tràng.<br /> Trẻ đến khám tại phòng khám Nhi, bệnh viện<br /> kèm có thể là quấy, giảm thèm 6. Tiền sử tiêu phân lớn,<br /> Đa khoa Trung tâm Tiền Giang năm 2017. ăn và/hoặc no ngang. Các triệu nghẹt bồn cầu.<br /> chứng này sẽ mất đi sau khi trẻ<br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu tiêu được khối phân lớn.<br /> Tiêu chuẩn lựa chọn *: tuổi được tính là tuổi tương ứng với mốc phát triển của<br /> 1 - 5 tuổi đến khám và tư vấn sức khỏe tổng trẻ bình thường<br /> <br /> <br /> <br /> 62 Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Biến số độc lập quyết vấn đề táo bón ở trẻ.<br /> Biến số nền của mẫu nghiên cứu Kiến thức về dự phòng táo bón: là biến định<br /> Người chăm sóc trực tiếp cho trẻ: là biến tính danh định gồm 4 giá trị: chế độ ăn uống với<br /> định tính danh định, gồm 4 giá trị là cha mẹ, ông nhiều rau, trái cây, uống đủ nước có thể ngừa táo<br /> bà, khác (ghi cụ thể……). bón, tập thói quen đi tiêu đều đặn hàng ngày,<br /> tăng cường vận động cho trẻ.<br /> Giới tính của trẻ: là biến nhị giá, gồm 2 giá trị<br /> là trai và gái. Biến số đánh giá hành vi liên quan đến táo bón<br /> Tuổi của trẻ: là biến định lượng liên tục, đơn Tuổi bắt đầu tập đi tiêu trên bô: là biến định<br /> vị tính là tháng tuổi. lượng liên tục, đơn vị tính là tháng tuổi.<br /> Tình trạng dinh dưỡng: là biến giá định tính Bé đi tiêu theo giờ cố định: là biến nhị giá,<br /> danh định gồm 3 giá trị: thiếu cân, vừa cân, thừa gồm 2 giá trị có và không.<br /> cân béo phì. Tình trạng cân nặng được đánh giá Than đau khi đi tiêu: là biến nhị giá, gồm 2<br /> theo tiêu chuẩn của WHO ở 2 nhóm tuổi khác giá trị có và không.<br /> nhau như sau(4,9,10): Chơi vận động thể dục ≥ 1 giờ: là biến nhị<br /> 1. Thiếu cân: Z-scores (BMI) < -2SD giá, gồm 2 giá trị có và không.<br /> 2. Vừa cân: 2SD ≤ Z-scores (BMI) ≤ 2SD đối Xem tivi, chơi điện thoại nhiều hơn 2h mỗi<br /> với trẻ 24-60 tháng và -2SD ≤ Z-scores (BMI) ≤ ngày: là biến nhị giá, gồm 2 giá trị có và không.<br /> 1SD đối với trẻ ≥ 61tháng. Tuổi bắt đầu uống sữa công thức: là biến<br /> 3. TCBP: Z-scores (BMI) > 2SD đối với trẻ 24- định lượng liên tục, đơn vị tính là tháng tuổi.<br /> 60 tháng và Z-scores (BMI) > 1SD đối với trẻ ≥ Tuổi bắt đầu cho ăn dặm: là biến liên tục là<br /> 61tháng. biến định lượng liên tục, đơn vị tính là tháng tuổi.<br /> Tuổi khởi đầu bị táo bón: là biến định lượng Trẻ ăn được rau củ trong các bữa ăn chính là<br /> liên tục liên tục, đơn vị tính là tháng tuổi. biến nhị giá gồm 2 giá trị có và không.<br /> Biến số xác định kiến thức của bà mẹ về táo Trẻ có ăn được trái cây trong các bữa ăn phụ<br /> bón là biến danh định, gồm 3 giá trị: ăn được nhiều,<br /> Kiến thức về nguyên nhân táo bón: là biến ăn rất ít, không ăn.<br /> định tính danh định gồm 4 giá trị: chế độ ăn Trẻ có biếng ăn qua cảm nhận của người<br /> uống không hợp lý (ít trái cây, rau xanh, uống ít nuôi: là biến nhị giá, gồm 2 giá trị có và không.<br /> nước), vấn đề tâm lý (sợ dơ, sợ đau, thay đổi thói Trẻ có táo bón qua cảm nhận của cha mẹ là<br /> quen sinh hoạt, stress tâm lý), ít vận động, trì biến nhị giá: gồm 2 giá trị có và không.<br /> hoãn đi tiêu.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Kiến thức về hậu quả của táo bón: là biến<br /> định tính danh định, gồm 5 giá trị: bệnh trĩ, sa Đặc điểm dân số mẫu nghiên cứu<br /> niêm mạc trực tràng, ảnh hưởng sự phát triển Trong tổng số 33 trẻ gồm 18 trẻ trai (54,5%)<br /> tâm lý và sinh hoạt của trẻ, són phân. và 15 trẻ gái (45,5%) được đưa vào nghiên cứu. Về<br /> Kiến thức về xử trí khi trẻ táo bón: là biến tình trạng dinh dưỡng, đa số trẻ vừa cân (28 trẻ<br /> định tính danh định gồm 4 giá trị: đưa trẻ đi với tỷ lệ 84,8%), 5 trẻ thừa cân béo phì (15,2%).<br /> khám khi có triệu chứng táo bón, bơm thuốc vào<br /> Thời gian trẻ đi tiêu phân su chủ yếu là dưới 1<br /> hậu môn để trẻ đi tiêu được trong trường hợp<br /> ngày tuổi (16 trẻ với tỷ lệ 48,5%). Về tình trạng đi<br /> cấp và sau đó đưa trẻ đi khám, sử dụng thuốc<br /> tiêu hiện tại của bé, đa số là trẻ đã biết ngồi bô<br /> bơm hậu môn cho trẻ để giải quyết tình trạng táo<br /> bón tại nhà, điều chỉnh chế độ ăn uống để giải trên 2 tháng tuổi (30 trẻ với tỷ lệ 90,9%).<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa 63<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> <br /> <br /> Bảng 1: Đặc điểm dân số mẫu nghiên cứu (n=33) Bảng 3: Hành vi có liên quan đến táo bón (n=33)<br /> Tần số Tỷ lệ % Tần số Tỷ lệ %<br /> Giới tính Tuổi bắt đầu tập đi tiêu trên bô<br /> Trai 18 54,5 < 6 tháng 5 15,2<br /> Gái 15 45,5 6 – 12 tháng 19 57,6<br /> Tình trạng dinh dưỡng của trẻ > 12 tháng 7 21,2<br /> Nhẹ cân 0 0 Chưa biết đi tiêu trên bô 2 6,1<br /> Hiện bé có đi tiêu theo giờ cố định<br /> Vừa cân 28 84,8<br /> Có 6 18,2<br /> Thừa cân béo phì 5 15,2<br /> Không 27 81,8<br /> Thời gian đi tiêu phân su<br /> Tuổi bắt đầu uống sữa bột<br /> < 1 ngày 16 48,5 < 6 tháng 24 72,7<br /> 1-2 ngày 7 21,2 6 – 12 tháng 9 27,3<br /> > 2 ngày 1 3 Tuổi bắt đầu cho ăn dặm<br /> Không nhớ rõ 9 27,3 < 6 tháng 8 24,2<br /> Tình trạng đi tiêu hiện tại của bé 6 – 12 tháng 25 75,8<br /> Đã biết ngồi bô > 2 tháng 30 90,9 Trẻ có ăn đươc rau, củ trong các bửa ăn chính<br /> Mới biết ngồi bô < 2 tháng 0 0 Ăn rất giỏi 14 42,4<br /> Ăn ít 18 54,5<br /> Hiện còn tiêu trong tả 3 9,1<br /> Không ăn 1 3,0<br /> Tình trạng táo bón mạn tính chức năng của trẻ Trẻ có ăn được trái cây trong các bữa ăn phụ<br /> Bảng 2: Tình trạng táo bón mạn tính chức năng của Ăn được nhiều 16 48,5<br /> Ăn rất ít 16 48,5<br /> trẻ (n=33)<br /> Không ăn 1 3,0<br /> Tần số Tỷ lệ %<br /> Trẻ có biếng ăn (qua cảm nhận của người nuôi)<br /> Tình trạng táo bón mạn tính chức năng<br /> Có 16 48,5<br /> Có 10 30,3<br /> Không 17 51,5<br /> Không 23 69,7<br /> Tổng cộng 33 100 Kiến thức và thái độ của người chăm sóc về tình<br /> táo bón<br /> Trong 33 trẻ được đưa vào nghiên cứu, tỷ lệ<br /> trẻ được chẩn đoán táo bón mạn tính chức năng Yếu tố dẫn đến táo bón ở trẻ em đa số trả<br /> lời do chế độ ăn ít rau, trái cây chiếm 84%, kế<br /> là 30,3%.<br /> đến là ít uống nước với tỉ lệ 45%, chỉ 27% nghĩ<br /> Hành vi liên quan đến táo bón<br /> do thói quen nín nhịn đi tiêu, 12% nghĩ do<br /> Kết quả khảo sát cho thấy trong 33 trẻ được uống sữa bột. Hậu quả táo bón kéo dài đa số<br /> đưa vào nghiên cứu, đa số trẻ bắt đầu đi tiêu trên nghĩ bệnh trĩ 84%.<br /> bô lúc 6-12 tháng tuổi (19 trẻ với tỷ lệ 57,6%). Đa Xử trí đầu tiên khi thấy trẻ bón, đa số chọn tự<br /> số trẻ chưa đi tiêu theo giờ cố định (27 trẻ với tỷ lệ xử trí trước bằng thay đổi chế độ ăn (45%), tự bơm<br /> 81,8%). Đa số trẻ bắt đầu uống sữa bột lúc dưới 6 thuốc hậu môn 30%, chỉ 24% đưa đi khám.<br /> tháng tuổi (24 trẻ với tỷ lệ 72,7%). Có 25 trẻ Táo bón mạn tính chức năng đa số trả lời khó<br /> (75,8%) bắt đầu ăn dặm tại thời điểm sau 6 tháng điều trị (45%), chưa rõ 40%, không đồng ý 15%.<br /> tuổi. Có 14 trẻ (42,4%) ăn rau củ quả rất tốt và 18 Táo bón mạn tính chức năng dễ tái phát và phải<br /> trẻ (54,5%) ăn ít rau củ quả. Tỷ lệ trẻ ăn nhiều trái điều trị lâu dài 60% trả lời không rõ, 33% trả lời<br /> cây và ăn ít trái cây là 48,5%. Theo cảm nhận của đồng ý. Táo bón mạn tính chức năng uống thuốc<br /> người chăm sóc, có 17 trẻ (51,5%) có tình trạng kéo dài đa số đều cho là có hại cho sức khỏe 72%,<br /> biếng ăn. không rõ 27%.<br /> <br /> <br /> 64 Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 4: Kiến thức và thái độ của người chăm sóc về Kappa = 0,355 cho thấy mức độ đồng thuận về<br /> tình táo bón (n=33) tình trạng táo bón giữa chẩn đoán lâm sàng và<br /> Tần số Tỷ lệ % cảm nhận của cha mẹ ở mức trung bình.<br /> Kiến thức về táo bón Bảng 5: Mức độ đồng thuận giữa tình trạng táo bón<br /> Yếu tố nào dẫn đến táo bón ở trẻ em<br /> mạn tính chức năng được chẩn đoán với nhận định<br /> Ăn ít rau trái cây 28 84,8<br /> của cha mẹ (n=33)<br /> Uống ít nước 15 45,5<br /> Tình trạng táo bón Cha mẹ cảm Tổng Kappa<br /> Thói quen nín đi tiêu 9 27,3 mạn tính chức năng nhận cộng<br /> Uống sửa bột 4 12,1 của trẻ Có Không<br /> Táo bón đưa tới hậu quả<br /> Chẩn đoán Có 7 3 10<br /> Bệnh trĩ 22 66,7 lâm sàng 0,355<br /> Không 7 16 23<br /> Sa niêm mạc trực tràng 9 27,3<br /> Tổng cộng 14 19 100<br /> Ảnh hưởng tâm lý 7 21,2<br /> Ảnh hưởng sinh hoạt 6 18,2 Mối liên quan giữa tình trạng táo bón mạn tính<br /> Són phân. 4 12,1 chức năng với đặc điểm dân số học của trẻ<br /> Anh/Chị làm gì đầu tiên khi trẻ bị bón Bảng 6: Mối liên quan giữa tình trạng táo bón<br /> Bơm thuốc hậu môn 10 30,3 mạn tính chức năng với đặc điểm dân số học của<br /> Tự mua thuốc uống 0 0 trẻ (n=33)<br /> Đưa đi khám ngay 8 24,2 Có táo bón MTCN Tổng Fisher<br /> Điều chỉnh chế độ ăn trước 15 45,5 Có n(%) Không n(%) cộng p<br /> Thái độ về táo bón Giới<br /> Táo bón kéo dài khó điều trị Trai 3(16,7) 15(83,3) 18(100) > 0,05<br /> Đúng 15 45,5 Gái 7(46,7) 8(53,3) 15(100)<br /> Sai 5 15,2 Lứa tuổi<br /> Không rõ điều này 13 39,4 0,05<br /> 12-24 tháng 1(14,3) 6(85,7) 7(100)<br /> Táo bón kéo dài dễ tái phát<br /> 24-36 tháng 4(40) 6(60) 10(100)<br /> Đúng 11 33,3<br /> 36-48 tháng 2(33,3) 4(66,7) 6(100)<br /> Sai 2 6,1<br /> >48 tháng 3(30) 7(70) 10(100)<br /> Không rõ điều này 20 60,6 Tình trạng dinh dưỡng<br /> Táo bón kéo dài phải điều trị lâu dài Vừa cân 7(25) 21(75) 28(100) > 0,05<br /> Đúng 9 27,3 Thừa cân béo phì 3(60) 2(40) 5(100)<br /> Sai 3 9,1<br /> Về giới tính, trong 18 trẻ trai có 3 trẻ với tỷ<br /> Không rõ điều này 21 63,6<br /> lệ 16,7% có táo bón mạn tính chức năng, trong<br /> Uống thuốc trị táo bón kéo dài lâu dài không có hại<br /> 15 trẻ gái có 7 trẻ với tỷ lệ 46,7% có táo bón<br /> Đúng 0 0<br /> mạn tính chức năng.<br /> Sai 24 72,7<br /> Không rõ điều này 9 27,3 Tỷ lệ trẻ trong 7 trẻ 12-24 tháng tuổi có táo<br /> Mức độ đồng thuận giữa tình trạng táo bón mạn bón mạn tính chức năng là 14,3%; tỷ lệ trẻ<br /> tính chức năng được chẩn đoán với nhận định trong 10 trẻ 24-36 tháng có táo bón mạn tính<br /> của cha mẹ chức năng là 40%; tỷ lệ trẻ trong 6 trẻ 36-48<br /> tháng có táo bón mạn tính chức năng là 33,3%;<br /> Có 10 trẻ được chẩn đoán có tình trạng táo<br /> tỷ lệ trẻ trong 10 trẻ > 48 tháng có táo bón mạn<br /> bón mạn tính chức năng khi thăm khám, tuy<br /> tính chức năng là 30%. Tỷ lệ trẻ táo bón mạn<br /> nhiên chỉ có 7 trẻ được cha mẹ cảm nhận là có táo<br /> tính chức năng ở trẻ thừa cân béo phì (60%) cao<br /> bón. Trong tổng số 23 trẻ không có tình trạng táo<br /> hơn ở trẻ vừa cân (25%).<br /> bón mạn tính chức năng thì có 7 trẻ cha mẹ cảm<br /> nhận trẻ đang bị táo bón. Hệ số đồng thuận Tuy nhiên, các sự khác biệt không có ý<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa 65<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> nghĩa thống kê với phép kiểm Fisher và BÀN LUẬN<br /> p>0,005.<br /> Tình trạng táo bón mạn tính chức năng của trẻ<br /> Mối liên quan giữa tình trạng táo bón mạn tính Trong 33 trẻ được đưa vào nghiên cứu, tỷ lệ<br /> chức năng với hành vi của trẻ trẻ được chẩn đoán táo bón mạn tính chức năng<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ trẻ bị táo là 30,3%. Về giới tính, trong 18 trẻ trai có 3 trẻ với<br /> bón mạn tính chức năng ở trẻ đi tiêu không cố tỷ lệ 16,7% có táo bón mạn tính chức năng, trong<br /> định (33,3%) cao hơn ở trẻ đi tiêu cố định 15 trẻ gái có 7 trẻ với tỷ lệ 46,7% có táo bón mạn<br /> (16,7%); trẻ uống sữa bột lúc 0,005.<br /> (25%). Tuy nhiên, sự khác biệt không có ý nghĩa<br /> Bảng 7: Mối liên quan giữa tình trạng táo bón mạn thống kê với phép kiểm Fisher và p > 0,005. Điều<br /> tính chức năng với hành vi của trẻ (n=33) này có thể do trẻ béo phì có chế độ ăn nhiều<br /> Thời gian đi tiêu cố định đường, đạm, béo, ít ăn rau trái cây, ít vận động.<br /> p*<br /> Có Không<br /> Điều này là yếu tố cần lưu ý khai thác táo bón<br /> Tình trạng Có 1(16,7) 9(33,3)<br /> táo bón Không 5(83,3) 18(66,7)<br /> > 0,05 mạn tính chức năng ở trẻ béo phì.<br /> mạn tính<br /> Tổng cộng 6(100) 27(100) Đa số trẻ bắt đầu uống sữa bột lúc dưới 6<br /> chức năng<br /> Tuổi bắt đầu uống sữa bột tháng tuổi (24 trẻ với tỷ lệ 72,7%). Tỉ lệ này khá<br /> < 6 tháng >6 tháng cao, do đó cần tuyên truyền rộng rãi hơn từ các<br /> Tình trạng Có 9(37,5) 1(11,1) bệnh viện sản về vấn đề cho con bú mẹ hoàn toàn<br /> táo bón > 0,05<br /> Không 15(62,5) 8(88,9) trong 6 tháng đầu. Tỉ lệ trẻ táo bón mạn tính chức<br /> mạn tính<br /> Tổng cộng 24(100) 9(100)<br /> chức năng năng / trẻ bú sữa bột trước 6 tháng là 37% cao hơn<br /> Tuổi ăn dặm tỉ lệ trẻ táo bón mạn tính chức năng/ sau 6 tháng<br /> < 6 tháng >6 tháng 16,7%. Tuy nhiên, các sự khác biệt không có ý<br /> Tình trạng Có 2(25) 8(32)<br /> táo bón > 0,05 nghĩa thống kê với phép kiểm Fisher và p > 0,005.<br /> Không 6(75) 17(25)<br /> mạn tính<br /> Tổng cộng 8(100) 25(100)<br /> Điều này cũng chứng tỏ dùng sữa công thức quá<br /> chức năng sớm có nguy cơ gây ra tình trạng táo bón ở trẻ<br /> Tiền sử táo bón theo cảm<br /> nhận của cha mẹ<br /> khi hệ tiêu hóa, miễn dịch trẻ chưa hoàn thiện.<br /> Có Không Xử trí đầu tiên khi thấy trẻ bón, đa số chọn tự<br /> Tình trạng Có 7(50) 3(15,8) > 0,05 xử trí trước bằng thay đổi chế độ ăn (45%), tự bơm<br /> táo bón Không 7(50) 16(84,2)<br /> mạn tính thuốc hậu môn 30%, chỉ 24% đưa đi khám. Tỉ lệ<br /> Tổng cộng 14(100) 19(100)<br /> chức năng phụ huynh muốn đưa con đi khám ngay còn<br /> Tình trạng biếng ăn thấp 30%, trong khi đó 75% tự xử trí thay đổi chế<br /> Có Không<br /> độ ăn, tự bơm thuốc. Chứng tỏ người dân nghĩ táo<br /> Tình trạng Có 5(32,1) 5(29,4)<br /> táo bón bón dễ xử trí, không cần khẩn trương đi khám<br /> Không 11(68,8) 12(70,6) > 0,05<br /> mạn tính<br /> Tổng cộng 16(100) 17(100) ngay và nghĩ nhiều chế độ ăn là yếu tố chính dẫn<br /> chức năng<br /> đến táo bón trẻ em.<br /> * Phép kiểm Fisher<br /> <br /> <br /> <br /> 66 Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Tỷ lệ trẻ bị táo bón mạn tính chức năng ở trẻ chỉ 24% đưa đi khám. Táo bón mạn tính chức<br /> đi tiêu không cố định (33,3%) cao hơn ở trẻ đi năng đa số trả lời khó điều trị với tỉ lệ là 45%.<br /> tiêu cố định (16,7%). Tuy nhiên, các sự khác biệt KIẾNNGHỊ<br /> không có ý nghĩa thống kê với phép kiểm Fisher<br /> Bác sỹ phòng khám nhi cần chú ý đánh giá<br /> và p > 0,005. Điều này rất phù hợp với hướng dẫn<br /> tình trạng táo bón mạn tính chức năng của trẻ em<br /> phòng và điều trị bón cần rèn luyện trẻ đi tiêu cố<br /> đến khám dù với lý do khám không liên quan để<br /> định vào một thời điểm trong ngày.<br /> có hướng dẫn đúng cho phụ huynh và can thiệp<br /> Táo bón mạn tính chức năng đa số trả lời khó điều trị sớm sẽ cho kết quả điều trị tốt hơn.<br /> điều trị đa số (45%), 55% không rõ. Táo bón mạn<br /> Tỉ lệ bón tăng cao ở các trẻ uống sữa bột sớm<br /> tính chức năng dễ tái phát và táo bón mạn tính<br /> nên cần tăng cường giáo dục trong công đồng,<br /> chức năng phải điều trị lâu dài 60% trả lời không<br /> khoa sản, bệnh viện nhi đến người dân về lợi ít<br /> rõ, 33% trả lời đồng ý. Táo bón mạn tính chức<br /> sữa mẹ và tác hại của việc dùng sữa công thức<br /> năng uống thuốc kéo dài đa số đều cho là có hại<br /> thay thế.<br /> cho sức khỏe 72%, không rõ 27%. Điều này chứng<br /> Cần thông tin tuyên truyền rộng rãi trên tivi,<br /> tỏ phụ huynh đa số không biết về vấn đề điều trị<br /> tại các phòng khám nhi, trường mẫu giáo về cách<br /> táo bón mạn tính chức năng và tỉ lệ lớn cho rằng<br /> nhận biết trẻ táo bón mạn tính chức năng và các<br /> uống thuốc điều trị táo bón kéo dài có hại cho sức<br /> hướng dẫn phòng ngừa trẻ bị táo bón mạn tính<br /> khỏe. Trong khi tư vấn điều trị cần giải thích việc<br /> chức năng, hướng dẫn phụ huynh có trẻ nghi ngờ<br /> dùng thuốc táo bón kéo dài là cần thiết và không<br /> táo bón mạn tính chức năng đến cơ sở y tế sớm để<br /> có hại đáng kể nào nếu theo đúng phác đồ của<br /> được khám điều trị sớm. Cơ sở y tế khám nhi cần<br /> bác sỹ và tái khám đều đặn.<br /> tập huấn thường xuyên về nhận định táo bón<br /> Yếu tố dẫn đến táo bón ở trẻ em đa số trả<br /> mạn tính chức năng và phát đồ điều trị. Cần có<br /> lời do chế độ ăn ít rau, trái cây chiếm 84%, tuy<br /> một nghiên cứu cỡ mẫu lớn hơn.<br /> nhiên thực tế tỷ lệ táo bón mạn tính chức năng<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> /trẻ ăn nhiều rau là 35,7%, ít rau là 27,8%, tỉ lệ<br /> 1. Bệnh viện Nhi Đồng 1 (2012) Phác đồ điều trị Nhi khoa<br /> táo bón mạn tính chức năng /ăn nhiều trái cây 2012, phần ngoại trú. Táo bón, Phần A (nội khoa), chương<br /> là 31,3% ít trái cây là 31,3%. Điều nay cho thấy 7 (tiêu hóa). Nhà xuất bản Y học.<br /> 2. Hoàng Lê Phúc (2017) Táo bón mạn tính chức năng ở trẻ<br /> trẻ ăn nhiều rau/trái cây vẫn có nhiều khả năng em. Hội nhi khoa Việt Nam. 1-3.<br /> 3. Lê Thị Hồng Minh, Hoàng Lê Phúc, Trần Thị Thanh Tâm<br /> bị táo bón mạn tính chức năng. Đơn thuần chế (2009) "Đặc điểm táo bón ở trẻ mẫu giáo quận Gò Vấp và<br /> độ ăn không giúp phòng ngừa táo bón ở trẻ em kiến thức thái độ của bà mẹ trong chăm sóc trẻ táo bón".<br /> Tạp chí Y học TP Hồ Chí Minh, 13 (1), 142-147.<br /> mà cần phối hợp nhiều phương pháp: tập thói 4. Nurko S,. Zimmerman LA (2014) "Evaluation and<br /> quen đi tiêu đều đặn, không nên nín nhịn lâu, Treatment of Constipation in Children and Adolescents".<br /> Am Fam Physician, 90 (2), 82-90.<br /> chế độ ăn, tâm lý. 5. Shih DQ, Kwan LY (2011) "All Roads Lead to Rome:<br /> Update on Rome III Criteria and New Treatment<br /> KẾT LUẬN Options". Gastroenterol Rep, 1 (2), 56–65.<br /> 6. Tabbers MM, DiLorenzo C, Berger MY (2014) "Evaluation<br /> Tỉ lệ táo bón mạn tính chức năng ở trẻ đến and Treatment of Functional Constipation in Infants and<br /> phòng khám là khá cao 30,3%. Xử trí đầu tiên khi Children: Evidence-Based Recommendations From<br /> ESPGHAN and NASPGHAN". JPGN, 58, 258-274.<br /> thấy trẻ bón, đa số chọn tự xử trí trước bằng thay 7. UpToDate (2017) Patient education: Constipation in<br /> infants and children (Beyond the Basics), Accessed at<br /> đổi chế độ ăn (45%), tự bơm thuốc hậu môn 30%,<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa 67<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 4 * 2018<br /> <br /> https://www.uptodate.com/contents/constipation-in-infants- 10. World Health Organization (2016). Measuring overweight<br /> and-children-beyond-the-basics. and obesity,<br /> 8. Viện Dinh dưỡng quốc gia (2014) Cách phân loại và đánh http://www.who.int/dietphysicalactivity/childhood_what/en/.<br /> giá tình trạng dinh dưỡng dựa vào Z-Score, Accessed at<br /> http://viendinhduong.vn/news/vi/603/61/cach-phan-loai-va-danh-<br /> gia-tinh-trang-dinh-duong-dua-vao-z-score.aspx.<br /> Ngày nhận bài báo: 14/06/2017<br /> 9. WHO AnthroPlus for personal computers Manual: Ngày phản biện nhận xét bài báo: 14/07/2018<br /> Software for assessing growth of the world's children and<br /> adolescents (2009) WHO AnthroPlus. Geneva: WHO.<br /> Ngày bài báo được đăng: 30/08/2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 68 Chuyên Đề Nhi Khoa<br />