intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Tiểu luận: Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội

Chia sẻ: Nguyễn Thị Ngọc Huỳnh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST
Báo xấu
435
lượt xem 114
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tiểu luận: Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội giúp bạn nắm bắt cơ sở lý luận và thực trạng về đất nông nghiệp và người nông dân mất đất ở Hà Nội, từ đó đưa ra giải pháp về ảnh hưởng đô thị hóa.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận: Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội

  1. Tiểu luận Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội
  2. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội 1. Lý do chọn đề tài: Bắt đầu từ nửa sau thế kỉ 20, quá trình phát triển của nhân loại đã chuyển biến theo hướng mới, tạo cơ hội cho các quốc gia đang phát triển, nhất là các quốc gia châu Á đã có những bước phát triển mang tính nhảy vọt. Quá trình hiện đại hóa trên cơ sở công nghiệp hóa đã làm cho quá trình đô thị hóa trở thành một xu hướng nổi bật của các quốc gia đang phát triển vào thập kỉ 50-60. Tốc độ phát triển của dân số đô thị ở các nước đang phát triể n đã nhanh hơn nhiều so với các nước phát triển. Theo “Báo cáo phát triển thế giới 2003” đã dự đoán đến năm 2050, lần đầu tiên trong lịch sử, đa số người dân ở các nước đang phát triển sẽ được sống ở các đô thị và các thành phố. Nhưng người ta cũng khẳng định tính có hại của đời sống đô thị, sự suy thoái về môi trường, cạn kiệt tài nguyên, các ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống văn hóa tinh thần của con người,… Là một nước đang phát triển, Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế đó. Quá trình đô thị hóa đang diễn ra sôi động trên khắp cả nước, từ miền Bắc đến miền Nam, từ miền xuôi đến miền ngược, từ đồng bằng đến hả i đảo, không đâu là không mọc lên các khu công nghiệp, khu đô thị mới. Hệ thống acủa đất nước. Đặc biệt ở các vùng ngoại thành và ven đô Hà Nội-TP Hồ Chí Minh việc đô thị hóa diễn ra sôi động hơn bao giờ hết, điều này đang gây ra áp lực ngày càng lớn đối với đất đai. áp lực với đất đai là điều không thể tránh khỏi bởi chúng ta chỉ có thể sử dụng sao cho hợp lí nguồn của cải quốc gia chứ không thể thay đổi quỹ đất được Quá trình chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất đô thị đã tác động đến một bộ phận dân cư. Nói đến đô thị người ta thường nghĩ ngay đến mặt lợi nhiều hơn là mặt hại, trước tiên các đô thị lớn cung cấp nhiều cơ hội việc làm, lương bổng, dịch vụ xã hội, năng suất lao động cao hơn. Nó góp phần chuyển hướng phát triển kinh tế và là động lực dịch chuyển cơ cấu kinh tế ở cả khu vực đô thị và nông thôn. 1
  3. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội Nhưng chúng ta cũng nên nhìn nhận cả mặt trái của quá trình đô thị hóa. Một trong số đó là quá trình chuyển đổi đất nông nghiệp đã ảnh hưởng trực tiếp tới người nông dân mất đất. Việt Nam đang chứng kiến một tốc độ đô thị hoá cao chưa từng có. Lượng dân cư vào đô thị đã chiếm tới 28% tổng dân cư toàn quốc và mỗ i năm có khoảng 1 triệu dân cư toàn quốc tiếp tục tham gia vào “đại gia đình” đô thị. Toàn quốc hiện có trên 700 trung tâm đô thị lớn nhỏ, trong đó có 93 thành phố cấp tỉnh, thành. Riêng Hà Nội dự kiến tỉ lệ đô thị hoá đạt 30-32% vào năm 2010 và 55-62.5% trong năm 2020 và dân số đô thị đến năm 2010 là 3.9 - 4.2 triệu người, năm 2020 là 7.9-8.5 triệu người. Do vậy, đất đai sử dụng để xây nhà ở và các cơ sở hạ tầng là rất thiếu thốn. Từ nay đén nă m 2010, theo kế hoạch sử dụng đất, Hà nội sẽ thực hiện thu hồi, chuyển hơ n 5.200ha đất nông nghiệp để phục vụ nhu cầu phát triển đô thị (Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc thành phố Hà Nội cho biết, theo đồ án quy hoạch chung xây dựng thủ đô Hà Nội đến nă m 2025, quy mô Hà Nội sẽ được mở rộng lên mức xấp xỉ 1.975km2, rộng hơn gấp đôi so với hiện nay). Xuất phát từ thực tiễn cũng như ảnh hưởng của quá trình đô thi hóa, nhóm 2 nghiên cứu 1 phần nhỏ của quá trình đô thị hóa tác động đến người dân : “Ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa đến người nông dân bị mất đất”. Chúng em hi vọng với đề tài này, sẽ có cách nhìn sâu hơn, thực tế hơn về tình cảnh người nông dân mất đất. 2. Đối tượng, phạm vi, thời gian, phương pháp nghiên cứu: -Đối tượng: Các vùng nông thôn có sự chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất khu đụ thị đặc biệt là các vùng ngoại thành và ven đô Hà Nội -Phương pháp nghiên cứu: Chủ yếu sử dụng phương pháp so sánh, định tính, tổng hợp trên cơ sở các số liệu đã được thu thập, từ đó rút ra 2
  4. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội những kết luận, những nhận định, diễn biến xảy ra trong thực tế và xu hướng trong tương lai. - Pham vi nghiên cứu: Vùng ngoại thành ven đô thành phố Hà Nội, như các khu đô thị như Trung Hòa Nhân Chính, Định Công, Đông Anh,….. - Thời gian nghiên cứu: Từ năm 2001 đến nay 3.Tài liệu tham khảo - Giáo trình “kinh tế đô thị” của GS.TS Nguyễn Đình Hương và Thạc sĩ Nguyễn Hữu Đoàn. Nhà xuất bản giáo duc 2002 - Giáo trình “quản lý đô thị” của GS.TS Nguyễn Đình Hương và Thạc s ĩ Nguyễn Hữu Đoàn. Nhà xuất bản thống kê -Trang web vietbaovietnam.vn -Trang web vn eppress.vn -Trang web bộ nông nghiệp phát triển nông thôn -Trang web bộ lao động thương binh xã hội -Trang web bộ t ài nguyên môi trường -Trang web cục thông kê -Trang web hội nông dân việt nam -Báo lao động số 218 ngày 20/9/2007 4.Kết cấu bài viêt: 1.Tính cấp thiết của đề tài 2. Đối tượng, phạm vi, thời gian,phương pháp nghiên cứu 3. Tài liệu tham khảo 4. Kết cấu bài viết 5.Câu hỏi nghiên cứu 5.1. Đô thị hóa ảnh hưởng như thế nào đến nông dân mất đất 5.2. Chính sách nào giải quyết tình trạng mất đ ất của người dân 3
  5. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội 6. Cơ sở l ý thuyết 7.Thực trạng 7.1 Thực trạng về đất nông nghiệp và người nông dân mất đất 7.2 Quá trình đô thị hóa ảnh hưởng tới người dân 7.3 Giải pháp 8. Kết luận. 5. Câu hỏi nghiên cứu 5.1. Đô thị hoá ảnh hưởng như thế nào đến người dân bị mất đất? Hàng loạt khu công nghịêp, khu đô thị mọc lên như một tất yếu trong quá trình Đô thị hoá thành phố Hà Nội. Duy chỉ có điều, người nông dân, hay nói chính xác hơn là những người có diện tích đất bị thu hồi đang phải đứng ngoài quá trình này, thậm chí họ cũng bị rơi vào cảnh bần cùng hoá. Chỉ tính riêng giai đoạn từ năm 2001-2005, theo thống kê của Bộ Tà i nguyên và Môi trường, tổng diện tích đất bị thu hồi cả nước đã lên tới trên 366 nghìn ha (chiếm gần 3,9% quỹ đất Nông nghiệp), tức là mỗi năm thu hồ i gần 73,3 nghìn ha, trong đó Hà Nội là 7,776 nghìn ha. Và Hà Nội cũng là thành phố có số hộ bị thu hồi đất lớn nhất nước với 138.291 hộ. Qua điều tra, khảo sát, việc thu hồi đất nông nghiệp và đất ở đã ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống kinh tế, xã hội của nông dân. Ở những nơi b ị thu hồi đất, có đến 67% số hộ vẫn phải quay lại nghề nông, chỉ có 13% có nghề mới ổn định. Nhưng ngặt một nỗi, những hộ dân muốn quay lại nghề cũ cùng chẳng có đất mà sản xuất, cuối cùng họ rơi vào cảnh thất nghiệp, kéo theo hàng loạt tệ nạn xã hội như rượu chè, cờ bạc… Nan giải hơn cả là điều kiện sống của người nông dân đã bị ảnh hưởng nghiê m trọng khi chỉ có 29% số hộ có điều kiện sống tốt hơn, còn lại tới 34,5% hộ mức sống thấp hơn so với trước khi bị thu hồi đất. Sau khi bị thu hồi, 60% số hộ vẫn chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, 9% số hộ là m dịch vụ, 6% số hộ sinh kế 4
  6. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội bằng công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp, còn lại là các ngành nghề khác. Chỉ có 13% số hộ có thu nhập tăng hơn trước, trong khi có tới 53% số hộ thu nhập giả m so với trước. Bản thân nông dân là những người nghèo nhất, nhưng cùng với quá trình Đô thị hoá, họ lại bị kéo vào vòng xoáy của nghèo đói! Theo điều tra, phần lớn số tiền đền bù đất, người nông dân đều dùng vào việc mua sắm, xây dựng nhà cửa, có tiết kiệm lắm cũng chỉ được được 5-7 năm là họ tiêu hết số tiền đó và hậu quả người dân rơi vào tình trạng vô sản. Và cũng chính điều này dẫn đến số lao động dôi dư ra, nhất là độ tuổi từ 35-60 còn tồn rất nhiều. Cũng theo thống kê của Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có một lượng lớn diện tích đất nông nghiệp được chuyển đổi mục đích sử dụng, trong đó các khu vực kinh tế trọng điểm là nơi có diện tích chuyển đổi lớn nhất, chiế m trên 50% diện tích thu hồi. Điều đáng lưu ý là hầu hết diện tích đất bị chuyển đổi nói trên đều thuộc các vị trí thuận tiện cho canh tác, thu hoạch, vận chuyển, chế biến và tiêu thụ (những nơi gần trung tâm, các trục đường lớn) tại Hà Nội. Thực trạng trên đã ảnh hưởng lớn tới đời sống và việc là m của hàng chục vạn người dân. Theo đánh giá của các cơ quan chức năng, trung bình cứ mỗi hộ bị mất đất có khoảng 1,5 lao động bị mất việc là m, cứ mỗi ha đất nông nghiệp bị chuyển đổi sẽ có 20 lao động nông nghiệp bị mất việc làm. Chỉ tính trong 3 năm (2001-2004) đã có gần 8 vạn lao động mất việc làm (bình quân 2 lao động/hộ). Không thể phủ nhận những lợi ích lớn lao, lâu dài của việc triển khai các dự án, tuy nhiên quá trình thu hồi đất của nông dân, chuyển đổi mục đích sử dụng đã có những vấn đề xã hội nảy sinh. Trước khi lấy đất, chính quyền thành phố Hà Nội và các chủ doanh nghiệp đều hứa và hơn thế còn cam kết là sẽ nhận tỷ lệ khá cao thanh niên và người lao động trên địa bà n vào làm việc tại doanh nghiệp. Nhưng phần lớn lời hứa đều "gió bay", các 5
  7. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội chủ đầu tư thường "ngoảnh mặt", không nhận lao động theo cam kết, nếu có nhận chỉ là chiếu lệ rồi lại sa thải không thương tiếc bởi cái cớ họ không có tay nghề, không đáp ứng được công nghệ mới, nên phải tuyển lao động các nơi khác đến. Vì vậy tình trạng thiếu việc làm hoặc mất việc làm của nông dân mất đất do quá trình đô thị hoá ngày càng tăng. Người nông dân mất đất tìm lối đi mới – Chuyển nghề. Nhưng thật không dễ! Sự khó khăn trong chuyển nghề, tìm việc làm mới đối với lao động không còn đất là do vấp phải những rào cản mà trước tiên là trình độ của người lao động. Thực tế chỉ có 27,23% lao động bị thu hồi đất có bằng tốt nghiệp phổ thông trung học và 14% được đào tạo chuyên môn sơ cấp trở lên, cá biệt có nơi có tới hàng ngàn lao động mất việc làm nhưng chỉ có 10- 20 người đã qua đào tạo, trong khi các doanh nghiệp chủ yếu tuyển dụng lao động có tay nghề trong các lĩnh vực công nghệ, kỹ thuật cao. Hơn nữa số lượng lao động đã quá tuổi tuyển dụng (trên 35) rất khó thích nghi với công việc mới lại chiếm trên 50%. Một nguyên nhân thường gặp nữa là nhận thức của người lao động còn ỷ lại vào chính sách hỗ trợ Nhà nước, vào tiền đền bù mà chưa tự mình tìm việc là m và việc tổ chức, chỉ đạo, tuyên truyền hướng dẫn cho người lao động còn hạn chế. Hầu hết các hộ nông dân ở Hà Nội sau khi bị thu hồi ruộng đất đờ i sống khó khăn do không có việc làm mà "miệng ăn núi lở". Đã xuất hiệ n những tệ nạn xã hội như nghiện hút, cờ bạc, trộm cắp, mại dâm … ở các vùng ven được "đô thị hoá". Bên cạnh đó, những vấn đề về môi trường như ô nhiễm nguồn nước, giảm diện tích cây xanh, chất thải chưa được xử lý … cũng xuất hiện tại các khu công nghiệp, đô thị mới trong thành phố 5.2 Chính sách nào giải quyết tình trạng mất đất của người dân trong quá trình đô thị hoá 6
  8. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội Để giải quyết tình trạng nông dân mất đất, lãnh đạo Bộ Lao động – Thương binh&Xã hội cho rằng, Hà Nội cần có chính sách đào tạo nghề đi trước, đón đầu khi có kế hoạch, quy hoạch phát triển, để đến khi công trình hoàn thành, các doanh nghiệp có thể tuyển dụng lao động vào làm việc ngay. Bộ đã đề ra giải pháp trong thời gian tới sưc hỗ trợ cho đào tạo dạy nghề cho người lao động vùng chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp. Theo đó, lập quỹ hỗ trợ đào tạo tại chỗ chuyển đổi nghề đối với lao động trên 35 tuổi với những công việc không đòi hỏi kĩ năng phức tạp. Sở Lao Động và Thương Binh Xã Hội Hà Nội dự kiến mỗi người ở độ tuổi lao động khi b ị thu hồi đất nông nghiệp nếu muốn tham gia học nghề để chuyển đổi việc là m sẽ được hưởng một xuất đào tạo trị giá 1,5 triệu đồng/người. Ngoài ra, Sở đề xuất thê m đối tượng thụ hưởng chính sách ưu đãi học nghề sẽ bao gồm cả con em nông dân từ bậc học phổ thông đến học nghề, cao đẳng và đại học Giải pháp khác là đào tạo phương pháp quản lý tiếp cận thị trường cho đội ngũ kinh doanh vừa và nhỏ, tạo cơ hội mở rộng sản xuất, thu hút thêm lao động. Hà Nội cũng đã chọn xuất khẩu lao động như một hướng tích cực trong giải quyết việc làm. Nhưng việc đẩy mạnh công tác xuất khẩu lao động ở địa phương gặp rất nhiều khó khăn. Ngươì Hà Nội chê thị trường lao động Malayxia, Đài Loan vì lương thấp, vất vả.Họ chỉ thích sang Nhật Bản, Hàn Quốc, trong khi trình độ tay nghề lại không đáp ứng nổi.Để thu hút số người nghèo đi lao động xuất khẩu, sở Lao Động Thương binh và Xã Hội Hà Nộ i đề suất với Uỷ ban thành phố có chính sách ưu đãi đối với doanh nghiệp xuất khẩu lao động như thưởng 700.000-1,5 triệu đồng nếu doanh nghiệp đưa được 1 lao động đi xuất khẩu, người đi cũng được hỗ trợ 1,2 triệu đồng. Và để thúc đẩy hoạt động này,các doanh nghiệp đưa lao động đi xuất khẩ u cần trú trọng tới khâu đào tạo nghề,ngoại ngữ, ý thức kỉ luật cho người lao 7
  9. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội động.Đặc biệt, sắp tới bộ Lao Động Thương Binh và Xã Hội sẽ đầu tư xây khoảng 20 doanh nghiệp mạnh về xuất khẩu lao động,giảm số doanh nghiệp hiện nay, thành lập hiệp hội xuất khẩu lao động để có thể cạnh tranh trên thị trường quốc tế,tham gia đấu thầu các dự án, công trình có sử dụng nhiều lao động nước ngoài. Còn theo bà Phan Lệ Xiêm – Phó ban Kinh tế (Trung ương Hội Nông dân Việt Nam), để người nông dân có việc là m cần phải thực hiện đồng bộ các giải pháp hỗ trợ sau khi hị bị thu hồi đất, nhất là dạy nghề, tạo việc làm mới. Đặc biệt, có cơ chế giám sát chặt chẽ trong việc doanh nghiệp ưu tiên nông dân và con em nông dân sau khi bị thu hồi đất được đào tạo và vào là m việc tại công ty. Theo giải pháp mà bộ Nông Nghiệp & Phát triển Nông thôn đưa ra thì ngoài chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, chính sách phát triển đô thị nông nghiệp và dịch vụ liền kề cũng cần được chú trọng. Cụ thể, áp dụng các tiế n bộ mới để tăng giá trị sản xuất trên một đơn vị diện tích đã tạo việc làm mớ i cho người nông dân bằng việc xây dựng các ki-ốt bán hàng, hệ thống phụ trợ để người nông dân vào đó làm việc. Bộ Lao Động Thương Binh và Xã Hội nghiên cứu thành lập quỹ hỗ trợ giải quyết việc là m : quỹ này được hình thành từ một phần của khoả n tiền sử dụng đất, tiền thuê đất nộp ngân sách nhà nước của doanh nghiệp khi sử dụng đất, tiền chênh lệch giữa giá đất đền bù với đất nông nghiệp trước khi bị thu hồi và giá đất chuyên dụng đã được chuyển đổi sau khi thu hồi. Theo Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Mai Ái Trực, chuyể n mục đích sử dụng đất nông nghiệp không chỉ sang đất công nghiệp mà còn để sản xuất dịch vụ; mở rộng đô thị; xây dựng kết cấu hạ tầng. Việc chuyể n đổi này là tất yếu, phù hợp với chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phù hợp với lao động trong quá trình Đô thị hoá Hà Nội. Tuy nhiên thời gian qua bên cạnh 8
  10. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội mặt tốt đáp ứng nhu cầu cho phát triển hạ tầng, phát triển dịch vụ … thì cũng còn tồn tại một số vấn đề đặc biệt là vấn đề giải quyết việc làm cho những người bị thu hồi đất. Phải có chính sách đền bù thoả đáng cho người bị thu hồi đất; giải quyết việc làm trên cơ sở định cư tại chỗ là chính. Ví dụ, bên cạnh khu công nghiệp, dịch vụ phải qui hoạch tái định cư, xây dựng khu dân cư tự phục vụ chính khu công nghiệp dich vụ đó. Một giải pháp nữa, không chỉ đào tạo nghề cho nhưng nơi đã đền bù giải toả mà phải chủ động có kế hoạch đào tạo đối với những vùng dự kiến chuyển mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang phi nông nghiệp. Một giải pháp nữa, trong khâu chỉ đạo tổ chức thực hiện đền bù giải phóng mặt bằng thì việc tái định cư và giải quyết việc là m cho người lao động không còn đất sản xuất phải được coi là bộ phận cấu thành quan trọng không thể thiếu trong phương án đền bù giải toả thu hồi đất. Hội đồng giải phóng mặt bằng ở địa phương nên có ngành Lao động xã hội tham gia, đối với những khu vực giải toả đất của nông dâ n nên có Hội nông dân tham gia để họ được nói lên tiếng nói của họ. Thứ trưởng Nguyễn Lương Trào cho biết, hầu hết các địa phương đều yêu cầu hoặc khuyến khích các doanh nghiệp đóng tại địa phương, đặc biệt là doanh nghiệp sử dụng đất thu hồi ưu tiên tuyển lao động tại chỗ. Thành phố Hà Nội quy định mỗi hecta đất thu hồi phục vụ cho dự án, chủ dự án phải đào tạo tại chỗ và tuyển dụng ít nhất 10 lao động địa phương. Trong khi đó việc đào tạo nghề cho lao động bị thu hồi đất vẫn còn những bất cập. Việc đào tạo nghề vẫn còn mang tính dàn trải, ồ ạt, không dựa trên cơ sở đánh giá nhu cầu của thị trường lao động, chủ yếu dạy nghề mà các trung tâm dạy nghề có chứ không phải cái doanh nghiệp cần. Hệ quả là chất lượng đào tạo không đáp ứng được yêu cầu của nhà tuyển dụng. Có nơi hỗ trợ tiền mặt cho việc học nghề nhưng không được người dân sử dụng 9
  11. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội vì họ không biết và không được định hướng chuyển đổi nghề gì cho hiệu quả. Khi thu hồi đất chưa gắn với quy hoạch tái định cư và kế hoạch cụ thể về hỗ trợ tay nghề, việc làm cho người lao động bị thu hồi đất, việc thông tin, tuyên truyền đến người dân về kế hoạch, quy hoạch chuyển đổi đất thực hiện chậ m trễ, chưa đầy đủ khiến người lao động bị động; chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành trong việc nâng cao nhận thức và định hướng cho người dân học nghề chuyển đổi nghề phù hợp sau khi bị thu hồi đất. Một giải pháp được đề ra dựa trên cách làm của 1 số nước là dùng phần lớn tiền giải phóng mặt bằng của nông dân góp cổ phần vào các doanh nghiệp trên mảnh đất nông dân bị thu hồi. Thành phố dự kiến dùng tiền hỗ trợ đất bị thu hồi để mua trái phiếu cho người dân và nông dân sẽ sống bằng lãi suất ngân hàng. Từ nay đến nă m 2010,dự kiến Hà Nội sẽ có thêm 90.000 nông dân phải ly nông. Để giải quyết bế tắc, có ý kiến đề xuất : thay tiền bằng thẻ. Cụ thể là : trong số nông dân phải ly nông có khoảng 18.000 người có nhu cầ u chuyển đổi nghề với định mức 25.000 đồng/m2, đất bị thu hồi để chuyển đổ i nghề có tổng kinh phí đào tạo khoảng 10,4 tỷ đồng. Thay vì việc hỗ trợ bằng tiền mặt sẽ hỗ trợ bằng thẻ ưu đãi học nghề. Với tấm thẻ này người dân có thể học một nghề nào đó tại bất kỳ trung tâm dậy nghề nào ở Hà Nội. Không những thế, sức ỳ tâm lý, thói quen, tác phong lao động của người nông dân cũng là một trở ngại. Mặc dù có tiền đền bù, hỗ trợ đào tạo nghề song không phải ai cũng biết đầu tư để tạo việc là m và có thu nhập ổ n định. Phần lớn các hộ nông dân đã sử dụng tiền để xây dựng nhà cửa, mua sắm trang thiết bị phục vụ sinh hoạt mà không quan tâm tới học nghề, chuyển nghề. 10
  12. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội Điều quan trọng là các chính sách trên phải được xây dựng đồng bộ ngay từ khi quy hoạch chứ không để đến khi thu hồi đất mới đề ra chính sách giải quyết. Nhà nước đã ban hành nhiều chủ chương, chính sách giúp thực hiệ n quá trình thu hồi đất và giải quyết việc làm cho các hộ gia đình bị thu hồ i đất. Các địa phương đã ban hành và tổ chức thực hiện các chính sách cụ thể đối với người dân thông qua thực hiện các văn bản chỉ đạo của Chính Phủ như: Luật đất đai năm 2003, Nghị định số 197/2004/NĐ-CP về bồ i dưỡng,hỗ trợ và tái định cư khi Nhà Nước thu hồi đất; Nghị quyết số 01/2004/NĐ-CP củ Chính Phủ về 1 số giả pháp chủ yếu tập trung chỉ đạo, điều hành thực hiện ngân sách nhà nước năm 2004,....Giải pháp thì đã có, việc thực hiện các giả pháp này trên thực tế đang gặp nhiều khó khăn và người nông dân không có hoặc thiếu đất canh tác vẫn đang phải đối mặt với nguy cơ đói nghèo và tụt hậu. 6.Cơ sở lí thuyết: 6.1.Đô thị hoá. Một trong những khuynh hướng định cư lâu đời của loài người là đô thị hoá. Quá trình đô thị hoá ra đời vào lúc nền canh tác nông nghiệp đã ở trình độ khá cao như đã có thuỷ lợi, thành lập kho tàng lưu trữ và phân bố lương thực …tức là vào khoảng những năm 2.000 trước công nguyên. Các khu vực đô thị lúc đầu thường mọc lên ở dọc các bờ sông thuận tiện giao thông, nguồn nước. Sự hình thành các đô thị gia tăng mạnh mẽ nhờ tiến bộ về công nghiệp của thế kỷ trước và hiện nay. Các đô thị là thị trường lao động rộng lớn của dân cư có mức sống cao với điều kiện giao thông và dịch vụ thuận lợi. Tiền đề cơ bản của đô thị là sự phát triển của công nghiệp hay đô thị hoá. Đô thị hoá trên thế giới từ cách mạng thủ công nghiệp ( tượng trưng là cái xa 11
  13. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội quay) . Sau đó là cách mạng công nghiệp ( tượng trưng là máy hơi nước) đã thay thế lao động thủ công bằng lao động máy móc với năng suất lao động cao hơn và đã làm thay đổi cơ cấu lao động xã hội trên cơ sở phân công lao động xã hội. Đồng thời, cách mạng công nghệp đã tập trung hoá lực lượng sản xuất ở mức độ cao dẫn đến hình thành các khu đô thị mới, mở rộng quy mô đô thị cũ. Ngay nay, với cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật với đặc trưng của nó là cỗ máy vi tính, với những siêu xa lộ thông tin và điện thoại di động thì sự phát triển của đô thị hoá đã và sẽ mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Mỗi nền văn minh đều tạo nên một phong cách sống, làm việc thích hợp, một hình thái phân bố dân cư, một cấu trúc đô thị thích hợp. Đô thị hoá là một quá trình lịch sử sản xuất hàng hoá hiện đại không ngừng phát triển, dân số không ngừng tập trung, mối quan hệ giữa kinh tế đô thị và kinh tế khu vực ngày càng chặt chẽ, tác dụng động lực xã hội của đô t ị ngày càng tăng cường. Đô thị hoá chứa đựng nhiều hiện tượng và biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, vì vậy có thể nêu lên khái niệ m dưới nhiều góc độ. Trên quan điểm một vùng : đô thị hoá là một quá trình hình thành , phát triển các hình thức và điều kiện sống theo kiểu đô thị . Trên quan điểm kinh tế quốc dân : Đô thị hoá là sự phân bố các yếu tố lực lượng sản xuất , bố trí dân cư những vùng không phải đô thị thành đô thị. Đô thị hoá là sự quá độ từ hình thức sống nông thôn lên hình thức sống đô thị. Khi kết thúc thời kỳ quá độ thì các điều kiện tác động đến đô thị cũng thay đổi và xã hội sẽ phát triển trong điều kiện mới … đặc biệt là thay đổi cơ cấu dân cư. Đô thị hóa mang tính xã hội và lịch sử và là sự phát triển về quy mô, số lượng, nâng cao vai trò của đô thị trong khu vực và hình thành các chùm đô thị. 12
  14. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội Đô thị hoá gắn liền với sự biến đổi sâu sắc về kinh tế – xã hội của đô thị và nông thôn trên cơ sở phát triển công nghiệp giao thông vận tải, xây dựng, dịch vụ. Do vậy đô thị hoá không thể tách rời một chế độ kinh tế – xã hội. Phương hướng và điều kiện phát triển của quá trình đô thị hoá phụ thuộc vào trình độ phát triển của lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất. Ở các nước phát triển, đô thị hoá đặc trưng cho các yếu tố phát triển chiều sâu ( điều tiết và khai thác tối đa các ích lợi , hạn chế bất lợi của quá trình đô thị hoá ). Đô thị hoá nâng cao điều kiện sống và làm việc..công bằng xã hội, xoá bỏ khoảng cách thành thị và nông thôn. Ở các nước đang phát triển, như Việt Nam, đô thị hoá đặc trưng cho sự bùng nổ về dân số, còn sự phát triển của công nghiệp tỏ ra yếu kém. Sự gia tăng dân số không dựa trên cơ sở phát triển công nghiệp và phát triển kinh tế. Mâu thuẫn giữa thành thị và nông thôn trở nên sâu sắc do sự mất cân đối, do độc quyền trong kinh tế. Ở Việt Nam, quá trình đô thị hoá lại diễn ra nhiều năm trước quá trình công nghiệp hoá , khiến mô hình và tư duy đô thị gặp khủng hoảng. Nghịch lý này có thể bắt nguồn từ nguyên nhân do sức ép nhà sau chiến tranh và trình trạng đầu cơ đất. Sự phát triển ngược trên khi hệ thống đô thị ở Việt Nam. 6.2. Các khái niệm khác: -Mức độ đô thị hóa: là tỷ lệ phần trăm giữa dân đô thị hay diện tích đô thị trên tổng số dân hay diện tích của một vùng hay khu vực. -Tốc độ tăng đô thị:là tỷ lệ gia tăng của hai yếu tố dân số đô thị hay diện tích đô thị theo thời gian. 13
  15. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội -Sự tăng trưởng của đô thị: được tính trên cơ sở sự gia tăng của đô thị so với kích thước ( về dân số và diện tích ) ban đầu của đô thị. Do đó sự tăng trưởng của đô thị khác tốc độ đô thị hoá ( vốn là chỉ số sự gia tăng theo các giai đoạn thời gian xác định như 1 năm hay 5 năm). 7.Thực trạng 7.1. Thực trạng về đất nông nghiệp và người nông dân mất đất ở Hà Nội: Theo số liệu thu thập được năm 2005: Hà Nội chỉ còn khoảng 40 xã còn vùng đất nông nghiệp ổn định .Tuy nhiên cho đên nay con số đã bị thu hẹp hơn. Trung bình mối một khẩu có khoảng 505 m2 đất nông nghiệp. Và diên tích này cang ngày càng giảm dần. Vùng ven đô so với các vùng khác có diện tích nhỏ hơn nhưng lại là vùng có nguy cơ thu hồi đất lớn nhất cho các dự án phát triển. Bảng số liệu của năm 2004 sẽ thấy rõ hơn về tình trạng này. Bảng III-14. Quy mô ruộng đất và lao động bq/hộ ở các vùng năm 2004 Vùng ven Vùng thuần Vùng thuỷ sản Vùng đa Chỉ tiêu dạng hoá lúa ven biển đô Tổng diện tích đất/hộ (m2) 2.546,0 3.258,0 3.262,5 4.164,1 2 Đất nông nghiệp bq/hộ (m ) 2.240,0 2.850,8 2.976,2 2.967,6 2 Đất nông nghiệp bq/khẩu (m ) 504,6 732,6 677,2 777,8 2 DT canh tác bq/hộ (m ) 1.653,6 2.381,4 2.941,2 2.173,7 Số khẩu bq/hộ (người) 4,3 4,0 4,6 4,0 Lao động bq/hộ (LĐ) 3,0 2,7 2,6 3,1 Nguồn: Điều tra thực địa, 2005 14
  16. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội B×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp/khÈu (m2) 900.0 778 800.0 733 677 673 700.0 600.0 505 500.0 400.0 300.0 200.0 100.0 0.0 Vïng ven Vïng ®a Vïng lóa Vïng Chung cho ®« d¹ng ho¸ duyªn h¶i §BSH Theo hội nông dân Viêt Nam: Quá trình xây dựng các khu đô thị, cơ sở hạ tầng, mỗi năm cả nước có gần 200000 ha đất nông nghiệp bị chuyển đổi mục đích sử dụng. Tương ứng với mỗi hộ gia đình có khoảng 1,5 lao động mất việc. Tại Hà Nội việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp tăng liên tục tỷ lệ với số dự án đầu tư được phê duyệt. Trong đó diện tích đất bị thu hồi hầu hết là đất canh tác tốt. Có xã có tới 70% - 80% diện tích đất canh tác bị thu hồi. Bảng số liệu và biểu đồ diện tích đất bị thu hồi và số lao động bị mất việc tương ứng từ năm 2001 đến năm 2004 S đất bị thu Số lao động bị mất Năm hồi(ha) việc(người) 2001 733 7330 2002 1003 10030 2003 1424 14240 2004 1980 19800 15
  17. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội 25000 20000 S đất bị thu hồi(ha) 15000 Số lao động bị mất 10000 việc(người) 5000 0 1 2 3 4 Theo số liệu Bộ nông nghiệp phát triển nông thôn tại hội thảo “nông dân mất đất thực trạng và giải pháp” cho biết Hà Nội năm 2001-2005 chuyển đổi ảnh hưởng tới 138291 hộ dân, đứng đầu cả nước v à 7776 ha b ị thu hồi 7.2.Quá trình đô thị hoá ảnh hưởng tới người dân Hà Nôị: Đô thị hoá là xu hướng toàn cầu, không chỉ đang diễn ra ở một quốc gia phát triển mà nó đã trở thành xu thế mạnh mẽ ở tất cả quốc gia không kể giàu nghèo, nước phát triển hay nước đang phát triển, ở châu Âu hay châu Á. Quá trình đô thị hoá thấy rõ nhất là tại các thành phố của bất kì quốc gia nào.Hà Nội của chúng ta cũng không ngoai lệ. Sự thay đổi diễn ra từng ngày từng giờ đem dến cho Hà Nội cơ hội để trở thành một thành phố phồn vinh. Quá trình mở rộng thành phố cho khu công nghiệp hay khu đô thị mới đã khiến thủ đô có một diện mạo mới, những cũng ảnh hưởng không nhỏ đến một bộ phận người nông dân nằm trong diện quy hoạch.Họ đã hi sinh mảnh đất cha ông để lại gắn bó với họ bao năm tháng qua để cho sự phát triể n của thành phố. Và cái họ nhận được là gì? * Thuận lợi: 16
  18. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội Thứ nhất, họ nhận được một khoản tiền đền bù không nhỏ so với thu nhập hàng ngày của họ khi làm công việc nghề nông vất vả. Theo số liệu thống kê thì thu nhập trung bình của một người nông dân là 18 triệu/ha.Trung bình một nông dân của khu vực miền Bắc có trung b ình là 0,25ha đất nông nghiệp. Bình quân thu nhập trung bình của nông dân là 4 triệu. Khi được đền bù những người nông dân mất đất có thể được nhận từ hàng chục đến hàng trăm triệu đồng. Nếu biết sử dụng số tiền đó hiệu quả thì họ có thể thay đổi cuộc sống mình. Bằng cách học nghề mới, kinh doanh nhỏ hoặc cỏ thể xuất khẩu lao động,… Tất cả nằm ở sự quyết định của họ, nếu họ biết nắm giữ họ có thể khiến cuộc sống khá hơn nhưng cũng có thể dẫn họ tới ngõ cụt. Thứ hai, cũng như tất cả người dân khác những người nông dân cũng nhận được trợ cấp xã hội nhiều hơn. Một khi thành phố phát triển, ngân sách của thành phố cũng nhiều hơn, thì các dịch vụ y tế, giáo dục, an ninh cũng được cải thiện hơn.Theo số liệu thống kê của tổng cục thống kê Hà Nôi, số trạm y tế, trường học của năm nay cao hơn năm sau. Sự đô thị hoá cũng kéo theo đó là làng xã trở nên nhộn nhịp hơn bởi các dịch vụ đã về tận đây để đáp ứng nhu cầu của người dân. Moị dịch vụ trở nên dễ dàng và thuận tiện hơn với nguời dân. Khoảng cách giàu nghèo dường như thu hẹp đi. Trước kia, tuy chỉ cách thành phố không đến 15 cây số nhưng huyện Đông Anh thật sự khác biệt so với nội thành Hà Nội, nhưng khoảng cách ấy giờ đây đã được san bớt dần khi có sự ra đời của khu công nghiệp Đông Anh, thu hút được một bộ phận lao động và đóng góp phần lớn cho ngân sách của huyện. Những con đường mới, những ngôi nhà nhiều tầng đã không còn quá hiếm với người dân nơi đây. 17
  19. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội Bên cạnh những thuận lợi mà quá trình đô thị hoá đem đến với người nông dân thì vẫn còn rất nhiều tồn tại của quá trình đô thị hoá xuất phát từ việc nông dân bị mất đất. Sau đây là một vài ý kiến của nhóm Ảnh hưởng trước tiên mà có lẽ theo nhóm em là bất cập nhất là việc nông dân mất đất kéo theo mất cả việc làm do không còn đất để canh tác. Trung bình mỗi hecta đất bị thu hồi ảnh hửơng tới việc làm cho tận 10 lao động nông nghiệp. Theo số liệu từ năm 1/1/2005 đến 30/6/2007, Hà Nội thu hồi 1700 ha đất. Số hộ bị thu hồi trên 30% đất nông nghiệp là 3500 hộ. Số hộ phải giải quyết việc làm do thu hồi đất là 70000. Theo tạp chí kinh tế phát triển, lao động bị ảnh hửơng từ quá trình đô thị hoá tập chung ở lứa tuổi 35. Trước khi bị mất đất những lao động này chủ yếu làm nghề nông. Đây là độ tuổi sung sức lao động vậy mà lại rơi vào tình trạng thất nghhiệp. Những lao động này do tuổi tác cũng như trình độ học vấn nên khó có thể chuyển đổi nghề, lại khó có thể tìm được việc trong các nghành nghề đòi hỏi kĩ năng hay tay nghề được đào tạo như công nghiệp may, giày da,…. Ngay như trong lĩnh vực xây dựng ít đòi hỏi tay nghề nhưng đòi hỏi thể lực tốt họ cũng ít có cỏ hội. Không đáp ứng được điều kiện công việc trên hơn nữa múc thu nhập cũng thấp (bình quân 20000 đến 50000 đồng/ngày) Công việc nặng nhọc lại không thừong xuyên nên không thu hút được người lao động ở các vùng chịu ảnh hưởng của đô thi hoá. Do thiếu trình độ nên sau khi bị thu hồi đất sản xuất thì có tới 67% nông dân vẫn giữ nghề cũ (sản xuất nông nghiệp), 13% chuyển sang nghề mới, 20% không có việc hay công việc tạm thời không ổn định. 18
  20. Ảnh hưởng đô thị hóa đến các hộ nông dân bị mất đất ở Hà Nội Nhìn vào số liệu trên nhận ra bất cập việc làm của nông dân sau khi mất đất, đó là khi đất bị thu hồi nhưng có một bộ phận lớn chưa chuyển đổi việc làm nông trong khi không còn đất.Với số liệu này, nhà nước phải tìm giải pháp .cho 80% số nông dân chưa có việc làm hoặc có việc làm không ổ n định Qua thống kê, phân tích có thể thấy rằng những người nông dân sau khi mất dất vẫn không thoát ra khỏi cái vòng luẩn quẩn của đói nghèo. Số tiền họ được nhận đền bù chưa được sử dụng đúng cách. Như phân tích ở phần thuận lợi, việc sử dụng đồng tiền đền bù sao có hiệu quả có thể làm cải thiện cuộc sống hiện tại của họ nhưng thực tế cho thấy họ chưa sự dụng đồng tiền này hiệu quả. Việc không có việc làm kéo theo nhiều vấn nạn cho xã hội. Trước hết, những người thất nghiệp này sẽ trở thành gánh nặng cho xã hội, họ sẽ là những thành phần ăn bám xã hội. Thứ hai, “nhàn cư vi bất thiện”, khi mà cuộc sống quá khó khăn, khi quanh họ đầy những cám đỗ họ rất có khả năng sa ngã. Người nông dân vốn dĩ bản chất thật thà, nên họ sẽ rất bị lôi kéo tham gia vào những việc sai trái. Hẳn chúng ta không quên vụ án nông dân mang đơn đi kiện cáo ầm ĩ vì cho rằng không được đền bù thoả dáng. Không dám bàn luận ai đúng ai sai trong chuyện này chỉ muốn nhấn mạnh rằng nông dân rất dễ bị lôi kéo. Nếu không có người nói thế này thế khác thì làm gì có chuyện hàng trăm người nông dân rồng rắn đi kiện gây nên dư luận không nhỏ lúc bây giờ. 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2