Tiểu luận Triết học số 23 - Phép biện chứng duy vật về mối liên hệ phổ biến

Ờ Ớ Ệ L I GI I THI U

ố ế ế ầ ệ ố Trong xu th toàn c u hoá qu c t hoá hi n nay, các qu c gia trên th ế

ớ ở ứ ộ ẫ ứ ộ ộ ỳ gi ề m c đ này hay m c đ khác đ u tu thu c l n nhau, có quan h i ệ

ạ ớ ế ướ ử ớ ế ớ qua l i v i nhau. Vì th n c nào đóng c a v i th gi i là đi ng ượ ạ c l i xu

ỏ ị ơ ờ ạ ế ủ ạ ậ ạ th c a th i đ i và khó tránh kh i b r i vào l c h u, trái l ộ ở ử i m c a h i

ậ ế ố ế ả ả nh p kinh t qu c t ấ ị tuy có ph i tr giá nh t đ nh song đó là yêu c u t ầ ấ t

ớ ự ể ủ ỗ ướ ỗ ố ế ướ y u h ng t i s phát tri n c a m i n c, m i qu c gia.

ứ ướ ạ ộ ầ ấ ả Đ ng tr ư c yêu c u ngày càng c p bách đó, Đ i h i Đ ng IX đã đ a

ề ấ ự ệ ề ế ộ ậ ự ủ ớ ộ ề ra văn ki n v v n đ xây d ng n n kinh t ậ ch v i h i nh p đ c l p t

ế ố ế ặ ấ ố ả ự ệ ề ề kinh t qu c t . Trong b i c nh hi n nay đ t v n đ xây d ng n n kinh t ế

ủ ộ ủ ậ ộ ế ố ế ộ ậ ự đ c l p t ch và ch đ ng h i nh p kinh t qu c t là hoàn toàn đúng

ệ ệ ứ ặ ố ớ ổ ắ đ n và chính xác. Hai m t đó có m i quan h bi n ch ng v i nhau, b sung

ề ể ằ ữ ạ cho nhau nh m phát tri n n n kinh t ế ướ n c ta ngày càng v ng m nh theo

ướ ủ ộ ị đ nh h ng xã h i ch nghĩa.

ề ố ổ ế ơ ở ứ ệ ệ ế Trên c s phép bi n ch ng v m i liên h ph bi n tôi vi ể t bài ti u

ậ ớ ố ọ ườ ắ ặ ộ ơ lu n này v i mong mu n m i ng i có m t cách nhìn sâu s c h n, c n k ẽ

ư ờ ơ ứ ữ ề ệ ơ ơ ơ h n, toàn di n h n v nh ng nguy c thách th c cũng nh th i c khi

ế ợ ự ề ậ ộ ớ chúng ta tham gia vào quá trình h i nh p k t h p v i xây d ng n n kinh t ế

ả ưở ạ ữ ự ệ ề ộ ậ ự ủ đ c l p t ch , và nh h ng qua l i gi a vi c xây d ng n n kinh t ế ộ đ c

ậ ế ố ế ậ ự ủ ớ ộ l p t ch v i h i nh p kinh t qu c t .

ổ ạ ủ ể ể ẹ ậ ộ Trong khuôn kh h n h p c a m t bài ti u lu n tôi không th trình

ấ ả ự ề ệ ề ấ bày t ế t c các v n đ liên quan đ n vi c xây d ng n n kinh t ế ộ ậ ự đ c l p t

ủ ậ ộ ế ố ế ứ ể ỉ ch và h i nh p kinh t qu c t mà ch có th đi sâu vào nghiên c u phân

ệ ữ ờ ư ữ ố ồ ả tích m i quan h gi a chúng đ ng th i đ a ra nh ng gi ế ữ i pháp, nh ng ki n

ệ ườ ầ ằ ị ố ự ề ngh nh m góp ph n hoàn thi n đ ng l i xây d ng n n kinh t ế ộ ậ ự đ c l p t

ủ ế ợ ậ ớ ộ ế ố ế ủ ộ ch k t h p v i ch đ ng h i nh p kinh t qu c t .

ƯƠ CH NG I

Ệ Ổ Ế Ề Ố Ứ Ậ Ệ PHÉP BI N CH NG DUY V T V M I LIÊN H PH BI N

Ề Ố

Ọ

Ứ

Ậ

Ệ

1. PHÉP BI N CH NG DUY V T LÀ KHOA H C V M I LIÊN H PH

Ổ

BI N.Ế

ứ ệ ậ 1.1. Phép bi n ch ng duy v t

ứ ể ệ ậ ẳ ả ỉ ị ấ ậ Quan đi m duy v t bi n ch ng không ch kh ng đ nh b n ch t v t

ấ ủ ế ớ ấ ố ẳ ị ấ ậ ch t, tính th ng nh t v t ch t c a th gi ự ậ i, mà còn kh ng đ nh các s v t,

ệ ượ ế ớ ồ ạ ự ậ ự ệ hi n t ng trong th gi i luôn t n t ộ i trong s liên h , trong s v n đ ng

ậ ố ữ ủ ừ ể và phát tri n không ng ng theo nh ng quy lu t v n có c a nó. Làm sáng t ỏ

ơ ả ủ ứ ữ ề ệ ấ ộ ậ nh ng v n đ đó là n i dung c b n c a phép bi n ch ng. Chính vì v y,

ề ố ứ ệ ẳ ằ ậ ị Ph.Ănghen đã kh ng đ nh r ng phép bi n ch ng là lý lu n v m i liên h ệ

ủ ự ậ ổ ế ổ ế ữ ề ậ ọ ộ ph bi n, là môn khoa h c v nh ng quy lu t ph bi n c a s v n đ ng

ể ủ ự ủ ộ ườ ủ ư và phát tri n c a t nhiên, c a xã h i loài ng i và c a t duy. V.I. Lênin

ứ ệ ế ạ ấ ắ ấ ọ ế nh n m nh thêm: Phép bi n ch ng là h c thuy t sâu s c nh t, không phi n

ề ự ể ệ di n v s phát tri n.

ủ ứ ộ ệ ậ 1.2. N i dung c a phép bi n ch ng duy v t

ơ ả 1.2.1. Hai nguyên lý c b n:

ề ố ổ ế ệ Nguyên lý v m i liên h ph bi n

ề ự ể Nguyên lý v s phát tri n

ơ ả ặ ạ 1.2.2. Các c p ph m trù c b n:

Cái riêng cái chung

ệ ượ ả ấ B n ch t hi n t ng

ấ ẫ T t nhiên ng u nhiên

ộ ứ N i dung hình th c

ả Nguyên nhân k t quế

ệ ượ ả Kh năng hi n t ng

ậ ơ ả 1.2.3. Ba quy lu t c b n:

ổ ề ượ ừ ữ ổ ề ữ ế ẫ ấ T nh ng thay đ i v l ng d n đ n nh ng thay đ i v ch t và

ng ượ ạ c l i.

ặ ố ậ ủ ấ ấ ố Th ng nh t và đ u tranh c a các m t đ i l p.

ủ ị ủ ị ủ ậ Quy lu t ph đ nh c a ph đ nh.

Ệ

Ứ

Ộ

Ủ

Ậ

2. M T TRONG HAI NGUYÊN LÝ C A PHÉP BI N CH NG DUY V T

ề ố ổ ế ệ Nguyên lý v m i liên h ph bi n:

ơ ở ế ừ ị ề ư ưở ứ ệ Trên c s k th a các giá tr v t t ng bi n ch ng trong kho tàng

ữ ự ủ ạ ậ ồ ờ ớ ấ ủ lý lu n c a nhân lo i, đ ng th i khái quát nh ng thành t u m i nh t c a

ọ ự ế ỷ ề ọ ồ khoa h c t ố ề nhiên th k XIX (khoa h c v các quá trình, v ngu n g c,

ứ ự ệ ệ ể ệ ậ ề ố v m i liên h và s phát tri n) phép bi n ch ng duy v t đã phát hi n ra

ổ ế ủ ề ố ự ậ ệ ượ ệ nguyên lý v m i liên h ph bi n c a các s v t và hi n t ng trong th ế

ớ ơ ả ủ ứ ư ệ ặ ậ gi i, coi đây là đ c tr ng c b n c a phép bi n ch ng duy v t.

2.1. Khái ni m:ệ

ữ ự ệ ẫ ẫ ộ ị Liên h : Là s quy đ nh l n nhau , tác đ ng l n nhau gi a các y u t ế ố

ộ ự ậ ự ậ ệ ượ ữ ủ ặ trong cùng m t s v t ho c gi a các s v t hi n t ng c a nhau.

ệ ồ ạ ổ ế ữ ệ ố ộ Liên h ph bi n: Là nh ng m i liên h t n t ổ ế i m t cách ph bi n

ự ộ ư ổ ế ệ ố ả c trong t nhiên xã h i và t ấ duy. M i liên h ph bi n mang tính ch t

ồ ạ ủ ự ậ ệ ặ ữ ố bao quát, nó t n t i thông qua nh ng m i liên h đ c thù c a s v t, nó

ấ ủ ế ớ ạ ả ố ph n ánh tính đa d ng và tính th ng nh t c a th gi i.

ộ 2.2. N i dung nguyên lý:

ế ọ ọ ự ậ ệ ượ ẳ Tri ị t h c Mác kh ng đ nh m i s v t hi n t ng trong th gi ế ớ ề i đ u

ự ậ ệ ượ ệ ố ổ ế ằ n m trong m i liên h ph bi n, không có s v t hi n t ng nào t n t ồ ạ i

ộ ệ ậ ế ị ế ộ ộ m t cách bi t l p mà chúng tác đ ng đ n nhau ràng bu c quy t đ nh và

ể ủ ể ẫ ố ổ ị ệ chuy n hoá l n nhau. Các m i liên h trong tính t ng th c a nó quy đ nh

ổ ủ ự ậ ệ ế ộ ố ự ồ ạ ậ s t n t i v n đ ng, bi n đ i c a s v t. Khi các m i liên h thay đ i t ổ ấ t

ổ ự ậ ế ự ế ẽ ẫ y u s d n đ n s thay đ i s v t.

ủ 2.3. Ý nghĩa c a nguyên lý

ọ ủ ơ ở ể ệ 2.3.1. C s khoa h c c a quan đi m toàn di n:

ạ ộ ự ậ ứ ậ ả Trong nh n th c và ho t đ ng ph i xem xét s v t trong tính toàn

ế ố ố ề ề ề ặ ố ệ ẹ ủ v n c a nhi u m i liên h , nhi u m t, nhi u y u t ủ v n có c a nó k c ể ả

ể ủ ự ậ ả ạ các quá trình, các giai đo n phát tri n c a s v t c trong quá kh hi n t ứ ệ ạ i

ươ ớ ắ ượ ự và t ư ậ ng lai. Có nh v y m i n m đ ấ ủ ự ậ c th c ch t c a s v t. Khi tuân

ủ ể ủ ắ ượ ự ế ệ ầ th nguyên t c này ch th tránh đ ộ c sai l m c c đoan phi n di n m t

chi u.ề

ượ ủ ấ ằ ồ ố Không đ ệ ủ c đ ng nh t và san b ng vai trò c a các m i liên h c a

ặ ự ậ ặ ừ ủ ừ ả ả ố ệ các m t s v t. Ph i ph n ánh đúng vai trò c a t ng m t, t ng m i liên h .

ả ượ ủ ế ủ ự ậ ệ ả ữ ấ ố Ph i rút ra đ ấ c nh ng m i liên h b n ch t nh t ch y u c a s v t khi

ủ ắ ườ ẽ ượ ỵ ệ ầ tuân th nguyên t c này con ng i s tránh đ c sai l m ngu bi n và

ế chi t trung.

ử ụ ể ọ ủ ơ ở ể ị 2.3.2. C s khoa h c c a quan đi m l ch s c th

ọ ự ậ ệ ượ ế ớ ậ ấ ồ ạ ậ M i s v t hi n t ng trong th gi i v t ch t t n t ộ i v n đ ng phát

ể ờ ụ ể ữ ễ ả tri n bao gi cũng di n ra trong nh ng hoàn c nh c th , trong không gian

ờ ị và th i gian xác đ nh.

ề ệ ả ờ ưở ớ ặ Đi u ki n: Không gian và th i gian có nh h ng t ể i đ c đi m tính

ấ ự ậ ộ ự ậ ư ở ữ ệ ch t s v t. Cùng là m t s v t nh ng ả ề trong nh ng đi u ki n hoàn c nh

ữ ẽ ấ khác nhau s có nh ng tính ch t khác nhau.

Yêu c u:ầ

ự ậ ệ ượ ứ ả ặ Khi nghiên c u xem xét s v t hi n t ng ph i đ t nó trong hoàn

ụ ể ị ờ ả c nh c th , trong không gian th i gian xác đ nh mà nó đang t n t ồ ạ ậ i v n

ể ả ạ ả ồ ờ ưở ộ đ ng và phát tri n đ ng th i ph i phân tích v ch ra nh h ề ủ ng c a đi u

ủ ệ ườ ố ớ ự ồ ạ ủ ự ậ ố ớ ả ki n hoàn c nh c a môi tr ng đ i v i s t n t i c a s v t, đ i v i tính

ấ ủ ự ậ ố ớ ướ ể ủ ậ ộ ch t c a s v t và đ i v i xu h ng v n đ ng và phát tri n c a nó.

ự ụ ễ ậ ậ ầ ả ộ Khi v n d ng m t lý lu n nào đó vào trong th c ti n c n ph i tính

ụ ể ủ ơ ậ ệ ệ ề ề ậ ụ ế đ n đi u ki n c th c a n i v n d ng tránh b nh giáo đi u d p khuôn,

máy móc, chung chung.

Ạ

Ả Ậ

Ề Ố

Ứ

Ụ

Ệ

3. T I SAO PH I V N D NG PHÉP BI N CH NG V M I LIÊN H PH

Ệ Ữ

Ố

Ự

Ề

Ế

Ổ Ế Ộ BI N VÀO PHÂN TÍCH M I LIÊN H GI A XÂY D NG N N KINH T Đ C Ế

Ủ Ớ Ộ

Ậ Ự

Ậ

Ố Ế L P T CH V I H I NH P KINH T QU C T .

ậ ề ố ứ ứ ệ ệ ỹ Sau khi nghiên c u k phép bi n ch ng duy v t v m i liên h ph ổ

ự ậ ệ ượ ễ ậ ằ biên ta d ràng nh n ra r ng s v t hi n t ệ ậ ố ng luôn có m i liên h m t

ế ớ ọ ự ậ ể ẫ thi ệ t v i nhau chuy n hoá l n nhau hay nói cách khác m i s v t hi n

ượ ồ ạ ự ậ ệ ượ ả ố t ng t n t ệ ớ i ph i có m i liên h v i các s v t hi n t ng khác ch ứ

ể ồ ạ ộ ệ ộ ậ ự ậ ở không th t n t i m t cách tách bi t đ c l p. S dĩ các s v t hi n t ệ ượ ng

ệ ủ ậ ấ ậ ệ ớ ể ố ộ có m i liên h v i nhau là vì chúng là bi u hi n c a v t ch t v n đ ng. Có

ồ ừ ậ ộ ự ậ ố ố ngu n g c chung t ộ v t đ ng mà khi s v n đ ng có nghĩa là có m i liên

ệ ủ ự ậ ủ ự ậ ố ố ệ h và các m i liên h c a s v t là cái khát quan v n có c a s v t. Chính

ự ề ậ ủ ệ vì v y khi xem xét vi c xây d ng n n kinh t ế ộ ậ ự đ c l p t ch chúng ta

ệ ể ậ ờ ộ ế ố ế ỏ không th tách r i kh i vi c h i nh p kinh t qu c t và ng ượ ạ c l ơ i. H n

ộ ự ệ ệ ượ ệ ể ữ n a theo quan đi m toàn di n khi xem xét m t s vi c hi n t ng mà c ụ

ể ở ộ ậ ự ự ệ ủ th đây vi c xây d ng đ c l p t ả ch chúng ta ph i xem xét nó trong

ẹ ủ ề ệ ề ặ ố tính toàn v n c a nhi u m i liên h khác nhau, nhi u m t khác nhau mà c ụ

ể ả ưở ự ủ ệ ề th đây là nh h ng c a vi c xây d ng n n kinh t ế ộ ậ ự đ c l p t ủ ớ ch v i

ế ố ế ư ậ ậ ộ h i nh p kinh t qu c t và ng ượ ạ c l ớ ắ i. Có nh v y chúng ta m i n m

ượ ấ ủ ự ậ ự ớ ượ ữ ự ầ đ c th c ch t c a s v t m i tránh đ ế c nh ng sai l m c c đoan phi n

ệ ề ặ ộ ệ ạ ữ ấ ặ di n m t chi u. Đ c bi t đây l ố ề ấ ấ i là nh ng v n đ r t c p bách đ t ra đ i

ố ế ầ ỉ ớ v i chúng ta khi tham gia quá trình toàn c u hoá, qu c t hoá. Ch có th ể

ệ ể ố ớ ổ ế ự d a trên nguyên lý m i liên h ph bi n m i có th giúp chúng ta nhìn sâu

ề ấ ứ ữ ể ề ơ ơ ơ h n, hi u sâu h n v v n đ mà mình đang nghiên c u. H n n a cũng theo

ử ụ ể ộ ự ậ ệ ượ ể ị quan đi m l ch s c th khi xem xét m t s v t hi n t ả ng nào đó ta ph i

ụ ể ụ ể ề ả ấ ặ đ t nó trong hoàn c nh c th không gian c th . V n đ chúng ta đang

ứ ở ầ ượ ố ả ệ ặ ầ nghiên c u đây c n đ c đ t trong b i c nh toàn c u hoá hi n nay, tình

ể ấ ệ ơ ượ ả ưở hình kinh t ế ướ n c ta hi n nay đ th y rõ h n đ c nh h ủ ng c a tình

ế ớ ự ướ ố ớ ệ hình th gi i, tình hình trong khu v c, tình hình trong n c đ i v i vi c xây

ủ ế ợ ậ ế ề ự d ng n n kinh t ế ộ ậ ự đ c l p t ớ ộ ch k t h p v i h i nh p kinh t qu c t ố ế .

ổ ế ẽ ự ệ ậ ề ố Chính vì v y d a trên nguyên lý v m i liên h ph bi n s giúp chúng ta

ẽ ơ ệ ặ ẳ ạ ậ ộ ổ ơ ộ có m t cách nhìn c n k h n, t ng quát h n. Ch ng h n li u h i nh p kinh

ố ế ế ấ ế ả ả ộ ộ ế t qu c t có ph i là m t xu th t ậ t y u không, h i nh p có ph i là hoà tan

ự ề ế ộ ậ ự ủ ư ế hay không, xây d ng n n kinh t đ c l p t ợ ch nh th nào cho phù h p

ệ ậ ớ ộ ế ợ ớ v i tình hình hi n nay, phù h p v i quá trình h i nh p kinh t ố ế qu c t …

ấ ả ể ả ữ ề ấ ỉ ể ơ T t c nh ng v n đ đó ch có th gi i đáp khi chúng ta hi u rõ h n v ề

ề ố ứ ệ ề ự ấ v n đ chúng ta đang nghiên c u d a trên nguyên lý v m i liên h ph ổ

ể ấ ủ ứ ừ ệ ế ơ ọ ố bi n. T đó ta có th th y rõ h n tâm quan tr ng c a phép bi n ch ng m i

ổ ế ệ liên h ph bi n.

ươ ẽ ế ụ ể ặ ơ Ở ươ ch ng II, ch ng III chúng ta s ti p t c tìm hi u rõ h n, c n k ẽ

ệ ữ ề ố ự ề ế ộ ậ ự ủ ớ ộ ơ h n v m i liên h gi a xây d ng n n kinh t ậ ch v i h i nh p đ c l p t

ế ố ế ổ ế ề ố ơ ở ứ ệ ệ kinh t qu c t trên c s phép bi n ch ng v m i liên h ph bi n.

ƯƠ CH NG II

Ế Ộ Ậ Ự Ự Ề Ủ XÂY D NG N N KINH T Đ C L P T CH

Ớ Ộ Ố Ế Ậ Ế V I H I NH P KINH T QU C T

Ờ Ơ Ứ TH I C VÀ THÁCH TH C

Ế Ộ Ậ Ự

Ự

Ề

Ủ 1. XÂY D NG N N KINH T Đ C L P T CH

ề ệ ế ằ ầ ề ế Có ý ki n cho r ng, trong đi u ki n “toàn c u hóa” n n kinh t , m ở

ậ ạ ặ ấ ự ề ế ộ ậ ự ủ ử ộ c a h i nh p mà l i đ t v n đ xây d ng kinh t đ c l p t ế ch là thi u

ủ ư ứ ạ ậ ả ể ờ nh y bén, không th c th i, th m chí là b o th , t duy ki u cũ. Th gi ế ớ i

ờ ị ườ ứ ề ế ầ ấ ố bây gi ộ là m t th tr ng th ng nh t, c n th gì thì mua, thi u ti n thì đi

ạ ủ ươ ự ề ế ộ ậ ự ủ vay, sao l i ch tr ng xây d ng n n kinh t đ c l p t ch (?!)

ư ậ ư ế ẻ ấ ớ ẫ Nói nh v y m i nghe qua thì th y có v có lý, nh ng n u suy ng m

ấ ọ ư ả ế ơ ơ ở ỹ k thì th y không có c s khoa h c, vì nó quá ệ gi n đ n và phi n di n.

ế ằ ộ ậ ự ủ ủ ế ể ộ Chúng ta bi t r ng, đ c l p t ch là m t xu th phát tri n c a th gi ế ớ i.

ế ấ ệ ề ầ ạ ứ Trong đi u ki n “toàn c u hóa”, liên doanh, liên k t r t đa d ng và ph c

ạ ả ữ ữ ư ệ ạ t p nh hi n nay l i càng ph i gi v ng tính đ c l p t ộ ậ ự ủ ch .

ự ề ủ ấ ỉ ừ Xây d ng n n kinh t ế ộ ậ ự đ c l p t ch không ch xu t phát t quan

ể ườ ố ị ộ ậ ự ủ ỏ ủ ự đi m, đ ng l i chính tr đ c l p t ễ ch mà còn là đòi h i c a th c ti n,

ộ ậ ự ủ ữ ắ ề ị ả ả ằ ả ả nh m b o đ m đ c l p t ể ch v ng ch c v chính tr , b o đ m phát tri n

ữ ệ ề ả ế ở ử ệ ề b n v ng và có hi u qu cho chính ngay n n kinh t ộ , cho vi c m c a, h i

ậ ế ố ế ộ ậ ự ủ ề ộ nh p kinh t qu c t . Khi đã có đ c l p t ị ch v chính tr thì n i dung c ơ

ả ủ ộ ậ ự ủ ủ ự ố ộ ượ ề b n c a đ c l p t ch c a m t qu c gia là có xây d ng đ c n n kinh t ế

ủ ướ ệ ộ ậ ự ủ đ c l p t ch hay không. Đây là kinh nghi m c a n c ta và cũng là kinh

ề ệ ướ ế ớ ả ướ ủ nghi m c a nhi u n ự c trong khu v c và trên th gi i. V chăng, n c ta

ế ể ố ả ố ế ủ ộ ể phát tri n kinh t đ đi lên ch nghĩa xã h i, b i c nh qu c t ề có nhi u

ự ượ ế ễ ố ộ ố ứ ạ di n bi n ph c t p, các l c l ủ ng ch ng đ i ch nghĩa xã h i th ườ ng

ế ộ ự ự ệ ả ố ộ xuyên tìm cách ngăn c n và ch ng phá s nghi p xây d ng ch đ xã h i

ủ ộ ề ự ế ch nghĩa ở ướ n c ta. N u không xây d ng m t n n kinh t ế ộ ậ ự ủ đ c l p t ch

ễ ị ệ ế ự ấ ộ ị ị ợ ụ ề ấ thì d b l thu c, b các th l c x u, thù đ ch l i d ng v n đ kinh t ế ể đ

ế ộ ế ặ ố ộ ổ ị lôi kéo, ho c kh ng ch , ép bu c chúng ta thay đ i ch đ chính tr , đi

ỹ ạ ủ ự ủ ệ ộ ch ch qu đ o c a ch nghĩa xã h i. Nói cách khác, có xây d ng đ ượ ề c n n

ế ộ ậ ự ủ ớ ạ ượ ơ ở ế ơ ở ậ ấ kinh t đ c l p t ch thì m i t o đ c c s kinh t , c s v t ch t k ỹ

ị ộ ậ ự ậ ủ ế ộ ộ ậ ự ủ ủ ề thu t c a ch đ chính tr đ c l p t ch . Đ c l p t ch v kinh t ế là

ự ộ ậ ự ủ ề ấ ể ả ề ậ ả ề ả n n t ng v t ch t đ b o đ m cho s đ c l p t ữ ch b n v ng v chính

ộ ậ ự ị ủ ề ị ế ị ệ ộ ể tr . Không th có đ c l p t ch v chính tr n u b l ề thu c v kinh t ế .

ộ ậ ự ủ ề ế ượ ặ ệ ệ ứ ố Đ c l p t ch v kinh t ớ ộ c đ t trong m i quan h bi n ch ng v i đ c đ

ự ộ ậ ự ủ ẽ ạ ứ ặ ạ ậ ự ủ ề l p t ch v các m t khác s t o ra s đ c l p t ổ ch và s c m nh t ng

ố ộ ợ ủ h p c a m t qu c gia.

ế ề ế ộ ậ ự ủ 1.1. Th nào là n n kinh t đ c l p t ch ?

ề ủ ế ị ệ N n kinh t ế ộ ậ ự đ c l p t ề ch là n n kinh t không b l ộ thu c, ph ụ

ộ ướ ườ ộ ổ ứ ế thu c vào n c khác, ng ặ i khác, ho c vào m t t ch c kinh t nào đó v ề

ườ ố ị ấ ứ ữ ể ề đ ng l ệ i, chính sách phát tri n, không b b t c ai dùng nh ng đi u ki n

ế ươ ệ ể ế ạ ợ ố ổ kinh t , tài chính, th ạ ặ ng m i, vi n tr ... đ áp đ t, kh ng ch , làm t n h i

ủ ề ố ợ ơ ả ủ ộ ch quy n qu c gia và l i ích c b n c a dân t c.

ề ế ộ ậ ự ủ ữ ộ N n kinh t đ c l p t ề ch là n n kinh t ế ướ tr ủ ế c nh ng bi n đ ng c a

ị ườ ướ ự ủ ả ế ở ẫ th tr ng, tr c s kh ng ho ng kinh t tài chính bên ngoài, nó v n có

ơ ả ự ổ ể ả ị ướ ự kh năng c b n duy trì s n đ nh và phát tri n; tr ậ c s bao vây, cô l p

ế ự ứ ữ ủ ẫ ả ố ị và ch ng phá c a các th l c thù đ ch, nó v n có kh năng đ ng v ng,

ị ụ ổ ị ố ạ không b s p đ , không b r i lo n.

ộ ậ ự ả ả ủ ề ế ả ả B o đ m đ c l p t ch v kinh t ữ cũng có nghĩa là b o đ m v ng

ắ ướ ả ắ ủ ề ộ ố ị ị ch c đ nh h ng xã h i ch nghĩa và giá tr truy n th ng, b n s c văn hóa

ể ộ ộ ế ế ệ dân t c trong công cu c phát tri n kinh t ệ , ti n hành công nghi p hóa, hi n

ấ ướ ờ ế ể ả ộ ạ đ i hóa đ t n ớ c. Không ph i ch đ n khi có trình đ phát tri n cao m i

ề ữ ữ ộ ậ ự ủ ừ ầ ờ ặ ấ đ t v n đ gi v ng đ c l p t ch , mà ngay t đ u, ngay bây gi ả đã ph i

ề ộ ậ ự ơ ả ả ầ ủ ướ ề ườ ế ả b o đ m yêu c u c b n v đ c l p t ch , tr c h t là v đ ng l ố i

ơ ả ề ể ắ ị ế ươ chính tr , các nguyên t c c b n v phát tri n kinh t . Đ ng nhiên, xây

ủ ộ ừ ấ ự d ng kinh t ế ộ ậ ự đ c l p t ch là m t quá trình lâu dài, đi t ế th p đ n cao,

ề ữ ỉ ngày càng hoàn ch nh, ngày càng b n v ng.

ộ ậ ự ủ ề ờ ạ ế Trong th i đ i ngày nay, nói đ c l p t ch v kinh t ể không ai hi u

ế ự ự ấ ặ ố ộ ề đó là m t n n kinh t khép kín, t cung t c p, mà đ t trong m i quan h ệ

ủ ộ ở ử ư ự ứ ệ ậ ộ ớ ợ bi n ch ng v i m c a, h i nh p, ch đ ng tham gia s giao l u, h p tác

ố ế ạ ơ ở ố ợ ế và c nh tranh qu c t trên c s phát huy t ấ ộ ự t nh t n i l c và l i th so sánh

ừ ố ướ ộ ơ ấ ả ứ ự ấ ủ c a qu c gia, t ng b c xây d ng m t c c u s n xu t đáp ng đ ượ ơ c c

ầ ế ế ề ờ ố ủ ả ả b n nhu c u thi t y u v đ i s ng c a nhân dân và có kh năng trang b l ị ạ i

ở ứ ầ ế ể ầ ế ủ ố m c c n thi t cho nhu c u phát tri n kinh t ố , c ng c qu c phòng an

ninh.

ự ề ạ 1.2. Th c tr ng n n kinh t ế ướ n ệ c ta hi n nay

ớ ế ứ ở ả ể ế m c tăng tr ng cao. Trư c h t ph i k đ n

ả ẩ ổ ớ ờ ỳ T ng s n ph m trong n c (GDP) trong th i k 19912000 đã tăng bình

ạ ấ ổ ị quân hàng năm là 7,4%, theo đó t ng giá tr GDP đ t g p đôi năm 1990,

ầ ờ ầ GDP theo đ u ng i tăng 1,8 l n.

ạ ố ệ ộ ở ệ ề Nông nghi p đ t t c đ tăng tr ng khá và toàn di n trên nhi u lĩnh

ị ả ợ ự v c. Giá tr s n l ng toàn ngành tăng bình quân hàng năm 5,6%. Trong đó

ỷ ả ệ ệ nông nghi p tăng 5,4%, thu s n tăng 9,1%, lâm nghi p tăng 2,1%.

ổ ậ ả ợ ơ ự ỗ ấ N i b t nh t là s n 1 ng l ng th c tăng bình quân m i năm 1,1 tri uệ

ả ợ ơ ệ ấ ự ạ ơ ấ t n. S n l ng l ng th c năm 2000 đ t 34 tri u t n, đ a m c lứ ự ng th c bình

ệ ầ quân đ u ng ờ ừ i t 294,9 kg năm 1990 lên trên 436 kg năm 2000. Vi t Nam t ừ

ẩ ơ ự ở ớ ứ ấ ạ ẩ ậ ớ n c nh p kh u l ng th c hàng năm, tr thành n c xu t kh u g o th hai

ế ớ th gi i.

ợ ờ ỳ ộ ố ủ ệ S n lả ng c a m t s cây công nghi p trong th i k 19992000 đã tăng

ầ ầ ầ ầ khá cao: cà phê tăng 4,7 l n, cao su 4,5 l n, chè tăng 2 l n, mía tăng 3 l n,

bông tăng 9,7 l n.ầ

ợ ỷ ả ị ả Giá tr s n l S n lả ng thu s n tăng bình quân trong 10 năm là 8,85%:

ợ ệ ả ng công nghi p tăng bình quân trong 10 năm qua là kho ng 12,8 –

13%/năm

ế ế ệ ố ộ ở ế Công nghi p ch bi n đã có t c d tăng tr ng khá và đã chi m t ớ i

ệ ị 60,6% giá tr toàn ngành công nghi p năm 1999.

ầ ộ ở ấ ố D u khí có t c đ tăng tr ệ ng cao nh t trong toàn ngành công nghi p.

ợ ầ ấ ầ ớ S n lả ng d u thô năm 2000 đã tăng g p 6 l n so v i năm 1990.

ợ ệ ấ S n lả ầ ớ ng đi n phát ra năm 2000 so v i năm 1990 đã tăng g p 3 l n,

ợ ấ ầ ầ ọ s n lả ầ ấ ng thép cán g p 16 l n, xi măng g p 5,3 l n, phân hoá h c 4,2 l n,

ầ ầ ả ầ ầ ộ ặ ờ gi y dép da 14,9 l n, gi y v i 4,9 l n, b t gi ầ t 4,6 l n, đ ầ ng 3,6 l n, bia

7,3 l n...ầ

ị ả ệ ẩ ẩ ấ Giá tr s n ph m công nghi p xu t kh u tăng trung bình hàng năm là

20%.

ụ ị ở ổ ậ ơ Các ngành d ch v đã tăng tr ng n i b t trong các ngành th ạ ng m i,

ị du l ch, b ễ u chính vi n thông.

ị ị ờ ớ ấ Giá tr hàng hóa bán ra trên th tr ng trong n c năm 1999 đã g p 11,3

ầ l n năm 1990.

ố ế ừ ế ị Khách du l ch qu c t t 1992 đ n 1997 đã tăng bình quân hàng năm là

ậ ộ ệ ạ ớ 26,5%. M t đ đi n tho i năm 1999 đã tăng 13,8 so v i năm 1991 và là n cớ

ố ộ ế ớ ứ ứ ể ễ có t c đ phát tri n vi n thông đ ng th hai th gi i.

ể ậ ậ V n chuy n hàng hoá tăng bình quân trong 10 năm qua là 9,2%, v n

ể chuy n hành khách 14,25%.

ứ ạ ấ ộ ở ậ ổ ổ Ho t đ ng xu t kh u ẩ cũng có m c tăng tr ng n i b t. T ng kim

ấ ẩ ạ ấ ng ch xu t kh u 10 năm qua đã tăng bình quân hàng năm 18,2%, tăng g p

ầ ớ ố ộ ở ậ ẩ ị 5,3 l n so v i năm 1990. T c đ tăng tr ng giá tr nh p kh u bình quân

ấ ậ ẩ ổ ị hàng năm 10 năm qua là 17,5%. T ng giá tr xu t nh p kh u năm 2000 đã t

ơ ơ ổ ng đ ng t ng GDP.

ế ố ớ ể ế ấ V n đ u t ự ầ tr c ti p n c ngoài (FDI) đã tăng r t đáng k . Tính đ n quý

ự ợ ấ ớ ổ ấ ố I năm 1999 đã có 2624 d án đ c c p gi y phép đ u t ầ v i t ng v n đăng ký

ỷ ế ổ ỷ là 35,8 t ả ố USD, n u tính c v n b sung là 40,3 t USD. Trong 10 năm qua,

ế ổ ố ả ố v n FDI đã chi m kho ng 28% t ng v n đ u t ầ toàn xã h i.ộ

ơ ấ ứ ế ữ ế Th hai, c c u kinh t ể đã có nh ng chuy n bi n tích c c. ỷ ọ ự T tr ng

ệ ả ừ ố nông, lâm, ng nghi p trong GDP đã gi m t 38,7% năm 1990 xu ng còn

ự ệ ừ 25,4% năm 1999; công nghi p và xây d ng đã tăng t 22,6% lên 34,9%;

ụ ừ ị d ch v t 35,7 lên 40,1%.

ơ ấ ậ ồ ợ ị ể Trong nông nghi p, ệ c c u cây tr ng và v t nuôi đ c d ch chuy n theo

ỷ ọ ộ ố ệ ề ả ớ h ng tăng t ấ tr ng m t s cây công nghi p và ăn qu có ti m năng xu t

ứ ạ ố ế ẩ ề ả kh u và s c c nh tranh qu c t nh cà phê, đi u, chè, tiêu, rau qu , cao su...,

ể ơ ọ ồ ố ộ t c đ phát tri n chăn nuôi tăng nhanh h n tr ng tr t.

ế ệ ấ Trong công nghi p, ệ các khu công nghi p, khu ch xu t, khu công ngh ệ

ự ệ ề ợ ớ ợ cao đã đ c xây đ ng, nhi u ngành công nghi p m i đã đ c hình thành nh ô

ệ ử ắ tô, xe g n máy, đi n t ...

ụ ị ệ Các ngành d ch v phát tri n, ặ ể đ c bi t là ngành b ễ u chính vi n thông,

ơ ạ ợ ỷ ọ ị du l ch, th ng m i... đã nâng đ tr ng lên trên 40% GDP. c t

ơ ấ ể ớ C c u vùng kinh t ậ ế đã thay đòi theo h ng t p trung phát tri n ba vùng

ể ả ả ồ ọ ộ tr ng đi m H Chí Minh Vũng Tàu, Hà N i H i Phòng Qu ng Ninh,

ự ả ẵ ầ ồ ờ Đà N ng Qu ng Ngãi, đ ng th i đã dành s quan tâm c n thi ế ớ t t ữ i nh ng

ữ ề mi n núi, vùng xa, vùng sâu, nh ng xã nghèo.

ơ ấ ố ể C c u v n đ u t ầ phát tri n ể đã chuy n t ệ ể ừ u tiên phát tri n công nghi p

ệ ề ơ ặ n ng sang ể u tiên nhi u h n cho phát tri n nông nghi p, nông thôn, phát

ế ấ ạ ầ ụ ự ể ẩ ấ ế tri n k t c u h t ng, các ngành xu t kh u, các lĩnh v c giáo d c, y t , xã

h i.ộ

ờ ỳ ố Trong th i k 19912000, v n đ u t ệ ầ cho nông nghi p và nông thôn tăng

ế ấ ạ ầ ể ố bình quân hàng năm là 22,9%, v n đ u t ầ phát tri n cho k t c u h t ng giao

ậ ả ạ thông v n t ố i, thông tin liên l c đã tăng bình quân hàng năm là 24,5%, v n

ệ ể đ u tầ phát tri n cho các ngành công nghi p tăng bình quân hàng lăm là

ụ ự ệ ạ ọ ố 27,1%, v n đ u t ầ cho lĩnh v c khoa h c công ngh giáo d c, đào t o, y t ế

và văn hoá đã tăng bình quân hàng năm là 23,6%.

ộ ứ ự ữ ứ ề ế ể ấ Th ba, các v n đ xã h i b c xúc đã có nh ng chuy n bi n tích c c.

ứ ố ủ ả ị M c s ng c a dân c c thành th và nông thôn nhìn chung đã đ ợ ả c c i

ệ ộ ớ ể ệ ệ ặ ầ ờ thi n m t b c rõ r t th hi n trên các m t: GDP theo đ u ng i: trong 10

ầ ậ ỗ ờ năm qua đã tăng 1,8 l n thu nh p bình quân m i ng i 1 tháng đã tăng 3,2

ố ọ ấ ọ ọ ừ ể ạ ọ ọ ầ l n. S h c sinh đi h c các c p h c khác nhau t ế ti u h c đ n đ i h c đã

ỉ ố ả ầ ợ tăng kho ng 2,3 4,3 l n trong 10 năm qua; ch s HDI đã đ c nâng lên t ừ

ứ ớ ớ th 122/174 n c năm 1995 lên 110/174 n c năm 1999.

ỷ ệ ả T l ố tăng dân s năm 1988 ố là 2,28% đã gi m xu ng còn 1,53% năm

ệ ợ ố ặ ợ ả ở 2000; năm 1998 Vi t Nam đã đ c Liên h p qu c t ng gi i th ề ng v công

tác dân s .ố

ỏ ủ ứ ề ế Công tác chăm sóc s c kh e c a nhân dân đã có nhi u ti n b . ộ Năm

ỷ ệ ẻ ớ ổ ị ỡ ỷ ệ ế ủ ẻ 1990 t tr d l i 5 tu i b suy dinh d ơ ng là h n 50% t ch t c a tr em l

ổ ớ ề ổ ổ ọ ớ d i 1 tu i là 46%, d i 5 tu i là 69,5%, tu i th trung bình là 64, chi u cao

ủ ế ỉ ơ ứ trung bình c a thanh niên là 1,6m. Đ n năm 1998 các ch tiêu t ng ng trên

ợ ả ệ ệ ổ đây đã đ c c i thi n rõ r t: 38,9%; 39%, 48,5%, 68 tu i; 1,62m.

ả ừ ố ố ộ S h đói nghèo đã gi m rõ r t ệ t 30,0% năm 1992 xu ng còn 10,6%

ế ả ớ ố ỉ ố năm 2000. Đ n cu i năm 1998 c n c đã có 15 t nh thành ph có t ỷ ệ ộ h l

ớ ỉ ả đói nghèo d i 10%; 21 t nh có t ỷ ệ l đói nghèo kho ng 11 19%.

ử ự ề 1.3. Khó khăn và th thách khi xây d ng n n kinh t ế ộ ậ ự đ c l p t

chủ

ơ ả ế ệ ạ ậ ệ ề ọ ỹ ề C b n n n kinh t Vi ậ t Nam hi n nay l c h u v khoa h c k thu t

ụ ề ớ ướ ệ ể ả ấ nhi u ch c năm so v i các n ấ c công nghi p phát tri n. S n xu t, xu t

ủ ế ủ ẩ ả ặ ồ kh u c a ta ch y u g m các nông khoáng s n thô và các m t hàng công

ứ ấ ậ ư ụ ệ ả ấ ả ậ ẩ nghi p th c p, khi s n xu t ph i nh p kh u máy và v t t ph tùng, nông

ệ ệ ầ ộ ố ơ nghi p l ệ thu c vào phân bón, xăng d u, thu c sâu, nông c ; công nghi p

ậ ư ộ ệ ờ ả ệ l thu c vào máy v t t ư ạ , linh ki n r i. Các nông khoáng s n thô nh g o,

ỷ ả ầ ặ ứ ấ cao su, cà phê, hàng thu s n, than đá d u thô, và các m t hàng th c p

ữ ặ ầ ặ ấ ẩ ủ ế khác: hàng may m c và gi y dép là nh ng m t hàng xu t kh u ch y u

ệ ả ự ạ ủ ấ ấ ạ ướ ở Vi t Nam v p ph i s c nh tranh r t m nh c a các n c kém m mang

ẩ ủ ướ ạ ậ ị khác, các h n đ nh quota nh p kh u c a n ả ấ c ngoài, giá c b p bênh và có

ướ ị ườ ả ế ề ạ ạ khuynh h ng gi m, th tr ng h n ch . Trong nhi u năm, g o, cà phê,

ủ ặ ệ ấ ẩ ượ ế cao su, hàng may m c c a Vi t Nam không xu t kh u đ c h t trên th ị

ườ ế ớ ụ ủ ế ả ậ tr ng th gi i, khi n cho giá s t và làm gi m thu nh p c a công nhân,

ẩ ạ ướ ậ nông dân trong các ngành liên quan. Trong khi đó, nh p kh u l i h ng v ề

ậ ư ệ ờ ấ ắ máy, các v t t ấ , linh ki n r i giá đ t và các hàng tiêu dùng cao c p giá r t

đ t.ắ

ị ế ủ ị ườ ố ế ế Tình hình này làm cho v th c a ta trên th tr ng qu c t y u đi và

ơ ớ ề ế ề ế ẫ d n đ n nhi u nguy c l n v kinh t tài chính.

ẻ ư ứ ấ ả ả ơ Th nh t là nguy c bán r nh cho và mua ph i tr giá cao, t ỷ ệ l giao

ấ ợ ấ ừ ệ ả ẩ ấ ẻ hoán b t l i, xu t phát t vi c xu t kh u nông khoáng s n thô giá r và

ự ấ ẩ ậ ệ ề nh p kh u hàng cao c p giá cao. S thi t thòi tri n miên năm này qua năm

ướ ề ỷ ướ ỗ khác m i năm c hàng nhi u t ế USD khi n cho n c ta nghèo càng nghèo

thêm.

ủ ứ ơ ươ ư ế Th hai là nguy c siêu đ a đ n thâm th ng cán cân th ộ ạ ng m i bu c

ề ả ướ ế ậ ph i vay ti n n c ngoài. Trong các năm 1995 d n 95 chúng ta nh p siêu

ướ ỷ ố ế ỷ ể trên d i 3 t ợ USD, n qu c t ả tăng kho ng 23 t USD/năm đ trám vào

ủ ươ ạ ệ ề ạ ủ thâm th ng c a cán cân th ng m i và các chi phí khác v ngo i t .

ố ế ứ ợ ớ ố ộ ư ế Th ba là n qu c t tăng gia v i t c đ nhanh hàng năm đ a đ n tình

ố ờ ạ ợ ả ả ỗ ả ợ ỗ ố hình n đáo h n và v n l ố i ph i tr m i năm m i tăng. Mu n tr n qu c

ỉ ươ ư ể ấ ươ ế t , ch có 2 ph ng pháp: (a) xu t siêu đ có d cân th ạ ể ả ợ ng m i đ tr n ,

ợ ớ ể ạ ệ ả ợ ặ (b) ho c vay n m i đ có ngo i t ậ tr n cũ. Trong th p niên 90, chúng ta

ợ ớ ả ợ ụ ệ ấ ậ ả không có xu t siêu v y ph i áp d ng bi n pháp vay n m i tr n cũ, c ả

ố ế ợ ậ ị ế ố ẫ v n l n lãi, khi n cho n qu c t tăng gia nhanh theo đ nh lu t lãi kép. N ợ

ỷ ế ằ ả qu c t ố ế ế ướ ơ , n u c h n 15 t USD thì b ng đ n kho ng 50% GDP c a n ủ ướ c

ướ ỷ ta, ả c kho ng 30 t USD.

ố ế ợ ể ẫ ứ ế ế ộ N qu c t tăng, đ n m t m c nào đó, có th d n đ n tình hình

ề ệ ư ủ ả ả ạ ấ ơ kh ng ho ng tài chính ti n t nh đã x y ra t i Thái Lan. Khi y, c quan

ề ệ ố ế ị ớ ề ệ ọ ti n t qu c t ữ đã đ ngh v i Thái Lan nh ng bi n pháp "tr n gói" trong

ệ ề ề ạ ằ đó có nhi u bi n pháp mà Thái Lan cho r ng vi ph m n n đ c l p t ộ ậ ự ủ ch

ế ư ậ ả ố ộ kinh t ủ qu c gia, nh ng sau đó chính ph Thái Lan đã bu c ph i nh n. Tình

ố ế ủ ướ ư ề ớ ợ hình n qu c t c a n ọ ơ c ta so v i Thái Lan ít h n nhi u, nh ng bài h c

ố ế ợ ể ư ế ệ ấ Thái Lan cho th y là n qu c t tăng có th đ a đ n vi c ngân hàng trung

ươ ố ế ặ ả ệ ng không còn kh năng thanh toán qu c t , đ c bi ả t là các trang tr i

ậ ườ ấ ờ ẽ ả ủ ả ẩ nh p kh u thông th ng và lúc b y gi s x y ra kh ng ho ng tài chính,

ề ệ ti n t .

ứ ư ộ ố ế ệ ủ ỹ ậ Th t ậ : h i nh p qu c t giúp Vi ọ t Nam tranh th k thu t, khoa h c,

ố ế ướ ỉ ầ ư ở ệ ố v n qu c t . Tuy nhiên các công ty n c ngoài ch đ u t Vi ế t Nam n u

ợ ư ậ ở ế ế ả ạ ỉ ọ h có l i. Nh v y, chúng ta trong th y u, ch có kh năng h n ch h ế ọ

ầ ư ế ọ ẽ ư ớ ợ b t l ư i mà thôi, nh ng n u đ u t ỉ mà ch thu đ ượ ợ c l i ít, h s ng ng hay

ầ ư ệ ậ ấ gi ớ ạ ượ i h n l ng đ u t ữ . Kinh nghi m chó th y, trong th p niên 90, nh ng

ế ị ượ ầ ư ở ệ ườ ế ị ầ thi c đ u t t b đ Vi t Nam, th ữ ng là nh ng thi ị t b cũ, th ph n các

ệ ệ ả ầ ị doanh nghi p Vi ố t Nam gi m nhanh trong khi th ph n các công ty có v n

ướ ề ệ n c ngoài tăng nhanh, nhi u công ty phía Vi ả ầ t Nam có ph n hùn kho ng

ặ ằ ể ầ ấ ờ ố 30% nh ph n đóng góp m t b ng, nhà đ t đã chuy n thành công ty có v n

ướ ề ố ướ ề n c ngoài 100%do nhi u lý do, trong s có lý do phía n c ngoài đ ngh ị

ố ệ ư ế ả ư tăng v n nh ng bên Vi t Nam không có kh năng đáp úng. N u tình hình

ủ ầ ẽ ế ầ ầ ế ụ này ti p t c, ng ườ ướ i n c ngoài s làm ch d n d n h u h t các doanh

ệ ớ ở ệ ẽ ộ ậ ự ủ nghi p l n Vi ấ t Nam, khi y, s khó gi ữ ượ đ c đ c l p t ch kinh t ế

ố qu c gia.

ố ợ ư ự ế ơ ấ ộ ả S ph i h p 4 nguy c trên có kh năng đ a đ n tình hình m t đ c

ủ ế ề ệ ả ệ ộ ậ ự l p t ch kinh t , tài chính, ti n t , gây ra tình c nh l thu c vào n ướ c

ộ ậ ự ủ ồ ị ế ngoài. Đ ng chí TBT đã xác đ nh là đ c l p t ch kinh t ề ả là n n t ng c ơ

ủ ộ ậ ự ủ ề ự ề ữ ả ả ầ ả b n b o đ m s b n v ng c a đ c l p t ả ị ch v chính tr , do đó c n ph i

ự ề ệ ế ự ủ ệ ộ ủ ộ có bi n pháp xây d ng n n kinh t ậ ch và ch đ ng trong vi c h i nh p t

ế ố ế vào kinh t qu c t .

Ố Ế

Ộ

Ậ

Ế

2. H I NH P KINH T QU C T

ế ậ ộ 2.1. Th nào h i nh p kinh t ế ố ế qu c t :

ậ ế ễ ẽ ạ ọ ộ Ngày nay h i nh p kinh t ụ đang di n ra m nh m trên m i châu l c,

ố ờ ố ế ọ ậ ố ộ ế ố ế chi ph i đ i s ng kinh t m i qu c gia. H i nh p kinh t qu c t ệ là hi n

ượ ệ ữ ổ ế ể ả ố t ấ ng x y ra trong quan h gi a các qu c gia. Cách hi u ph bi n nh t

ệ ậ ế ệ ế ữ ề ộ hi n nay v h i nh p kinh t ỏ ự là xoá b s khác bi t kinh t ữ gi a nh ng

ế ộ ố ề n n kinh t thu c các qu c gia khác nhau.

ố ả ố ế ự ớ ủ ươ 2.2. B i c nh qu c t và khu v c liên quan t i ch tr ộ ng h i

ậ ế ố ế ở ướ nh p kinh t qu c t n c ta:

ạ ộ ầ ở ộ ụ ứ ủ ệ ả ị Đ i h i l n th VIII c a Đ ng đã xác đ nh nhi m v "m r ng quan

ế ố ủ ộ ạ ổ ố ế ứ ệ h kinh t đ i ngo i, ch đ ng tham gia các t ch c qu c t ự và khu v c,

ị ế ướ ố ườ ạ ộ ầ ố ế ủ c ng c và nâng cao v th n c ta trên tr ng qu c t ". Đ i h i l n th ứ

ủ ươ ẳ ồ ờ ị IX kh ng đ nh ch tr ộ ộ ự ng "phát huy cao đ n i l c, đ ng th i tranh th ủ

ồ ự ủ ộ ậ ộ ế ố ế ể ngu n l c bên ngoài và ch đ ng h i nh p kinh t qu c t ể đ phát tri n

ủ ươ ữ ệ ề ả ậ ộ ượ ề nhanh, có hi u qu và b n v ng". Ch tr ng h i nh p đ c đ ra trong

ế ớ ự ễ ế ố ả b i c nh tình hình th gi ứ ạ i và khu v c di n bi n nhanh chóng, ph c t p,

ườ ướ ề ị ế ộ ọ khó l ng tr c v chính tr , kinh t , văn hóa, xã h i và khoa h c k ỹ

ổ ậ ữ ể ậ ớ ặ thu t, v i nh ng đ c đi m n i b t sau :

ậ ơ ỷ ộ 2.2.1. Trong h n m t th p k qua, kinh t ế ế ớ th gi i nhìn chung phát

ộ ấ ề ố ề ể ậ ổ ồ ơ ị tri n không n đ nh và không đ ng đ u, v t c đ th p h n th p k tr ỷ ướ c

ủ ả ấ ả ớ ộ ớ ộ (trên 2%/năm so v i 3,2%) ; đã x y ra m y cu c kh ng ho ng l n, sâu r ng

ủ ả ả ộ ế ổ ị ơ h n c là cu c kh ng ho ng kinh t tài chính n ra năm 1997 ; v trí các

ướ ự ổ ướ ế ỹ n c và các khu v c thay đ i theo h ng : kinh t ể M phát tri n nhanh và

ổ ắ ầ ụ ề ế ả ị n đ nh liên t c trong nhi u năm và đ n 2002 b t đ u suy gi m ; kinh t ế

ỷ ướ ư ể ệ ậ Tây Âu hi n không còn phát tri n nhanh nh các th p k tr c ; kinh t ế

ư ậ ố ướ ộ ướ Nh t suy thoái ch a có l i ra ; các n c thu c Liên Xô tr c đây và Đông

ạ ầ ầ ơ ọ Âu r i vào tình tr ng suy thoái tr m tr ng và kéo dài ; vài năm g n đây đã

ưở ươ ố ế tăng tr ng t ng đ i khá ; trong khi đó kinh t ể ố Trung Qu c phát tri n

ụ ể ạ ấ ậ "ngo n m c" ; Đông Á và Đông Nam Á phát tri n nhanh vào b c nh t th ế

ớ ỷ ướ ữ ậ ừ ơ gi i trong nh ng th p k tr c, v a qua đã r i vào suy thoái và nay đang

ư ụ ấ ạ ẫ ỏ ồ h i ph c ; Nam Á và nh t là châu Phi v n ch a thoát kh i tình tr ng trì tr ệ

ế ỹ ơ ổ ị kéo dài ; kinh t M Latinh có khá h n song cũng không n đ nh.

ệ ế ụ ớ ố ể ạ ọ ộ "Cách m ng khoa h c và công ngh ti p t c phát tri n v i t c đ ngày

ự ượ ẩ ấ ả ồ càng cao, tăng nhanh l c l ờ ng s n xu t, đ ng th i thúc đ y quá trình

ơ ấ ể ị ố ế ế chuy n d ch c c u kinh t ế ế ớ th gi i, qu c t ề hóa n n kinh t ờ ố và đ i s ng

ướ ữ ủ ề ộ ộ ướ xã h i". D i tác đ ng c a nh ng chi u h ng đó, kinh t ế ế ớ th gi ả i tr i

ổ ề ữ ệ ế ấ ặ ệ qua nh ng bi n đ i v ch t, các ngành công ngh cao, đ c bi ữ t là nh ng

ự ượ ệ ấ ấ lĩnh v c có hàm l ng ch t xám cao, nh t là công ngh thông tin và sinh

ắ ơ ấ ả ể ấ ổ ọ h c phát tri n nhanh chóng làm thay đ i sâu s c c c u s n xu t, tiêu dùng,

ư ươ ổ ứ ư ạ trao đ i... cũng nh ph ả ng th c làm ăn và c sinh ho t, giao l u.

ể ế ầ ự 2.2.2. Xu th toàn c u hóa và khu v c hóa phát tri n ngày càng nhanh

ệ ị ượ ế ế Vòng đàm phán Urugoay k t thúc, Hi p đ nh Marakét đ c ký k t,

ổ ứ ươ ế ớ ờ ừ ớ T ch c Th ạ ng m i th gi i (WTO) ra đ i t 01 011995 thu hút t i 136

ế ầ ạ ố ổ và nay là 144 qu c gia và lãnh th , chi m g n 100% kim ng ch buôn bán

ố ế ướ ế ế ả ạ qu c t , theo h ở ng gi m m nh hàng rào quan thu và phi quan thu , m

ị ườ ầ ư ị ờ ủ ụ ự ạ ử c a th tr ng hàng hóa, đ u t , d ch v ... Bên c nh s ra đ i c a WTO,

ề ổ ứ ể ư ự ự ấ ệ ấ xu t hi n r t nhi u t ch c ti u vùng, khu v c, liên khu v c nh các tam,

ứ ự ể ậ ị ự ữ t giác phát tri n, các khu v c m u d ch t do (AFTA, NAFTA), nh ng t ổ

ữ ụ ứ ụ ế ặ ch c liên k t toàn châu l c (EU) ho c gi a các châu l c (APEC).

ướ ớ ỏ ề ư ể ế ổ Các n c l n, nh đ u dành u tiên cho phát tri n kinh t , theo đu i

ế ở ữ ướ ị ườ ề chính sách kinh t m . Ngay nh ng n c có ti m năng và th tr ộ ng r ng

ả ộ ố ướ ố ư ố ộ ỹ Ấ ớ l n nh Trung Qu c, Nga, n Đ , M ... và c m t s n c v n "khép

ự ự ấ ở ử ừ ầ ướ ộ kín", theo mô hình t cung t ầ c p cũng d n d n m c a, t ng b c h i

ề ậ ế ế ớ ự nh p vào n n kinh t khu v c và th gi i.

ế ớ ứ ặ ộ ồ ướ ề ấ ầ M t khác, c ng đ ng th gi i đ ng tr ề c nhi u v n đ toàn c u : suy

ườ ệ ổ ố ậ ể thoái môi tr ng, bùng n dân s , nghèo đói, các b nh t t hi m nghèo, các

ề ộ ố ộ ố ẻ ấ v n đ xã h i "xuyên qu c gia"..., không m t qu c gia riêng l ể nào có th

ả ế ượ ự ợ ầ ả ươ gi i quy t đ c mà c n ph i có s h p tác đa ph ng.

ế ộ ể ể ả ậ ẩ Tình hình trên làm n y sinh và thúc đ y xu th h i nh p đ phát tri n.

ế ướ ệ ể ướ ế ỹ Trong xu th chung đó, các n c công nghi p phát tri n, tr c h t là M ,

ế ề ị ườ ư ượ ế ệ ộ do có u th v th tr ắ ng, n m đ ọ c ti n b khoa h c công ngh , có

ế ị ườ ứ ể ố ế ớ ề n n kinh t phát tri n cao, đã ra s c thao túng, chi ph i th tr ng th gi i,

ố ớ ề ặ ướ ể ậ ậ ệ áp đ t đi u ki n đ i v i các n ơ c ch m phát tri n h n, th m chí dùng

ừ ư ữ ệ ạ ạ ấ ậ ệ ạ nh ng bi n pháp thô b o nh bao vây, c m v n, tr ng ph t, làm thi t h i

ợ ướ ể ể ậ ướ l ủ i ích c a các n c đang phát tri n và ch m phát tri n. Tr c tình hình đó,

ướ ừ ể ướ ậ ạ ấ ố các n c đang phát tri n đã t ng b ợ c t p h p nhau l i, đ u tranh ch ng

ườ ỹ ể ả ặ ủ ệ ợ ề ủ ộ chính sách c ng quy n áp đ t c a M đ b o v l i ích c a mình vì m t

ậ ự ế ố ế ứ ề ẳ ỏ ế ộ tr t t kinh t qu c t ằ bình đ ng, công b ng. Đi u đó ch ng t xu th h i

ệ ừ ẩ ừ ấ ụ ả ậ ạ ợ ố ệ nh p ph n ánh c c di n v a đ y m nh h p tác, v a đ u tranh kh c li t.

Ở ự ề ế ổ 2.2.3. ắ . ễ khu v c ĐôngNam Á đã di n ra nhi u bi n đ i sâu s c

ề ế ậ ỷ ố ầ Sau nhi u th p k chi n tranh, đ i đ u, ĐôngNam Á đã có hòa bình,

ề ẩ ộ ố ố ế ợ ấ ổ ể tuy còn ti m n m t s nhân t ị có th gây b t n đ nh, xu th h p tác đ ể

ừ ể ả ặ ả ộ ủ phát tri n không ng ng gia tăng. M c dù tr i qua cu c kh ng ho ng kinh t ế

ự ầ ọ ờ ẫ tài chính tr m tr ng th i gian 19971998, song đây v n là khu v c có

ề ề ị ị ị ế ủ ị nhi u ti m năng do v trí đ a chính tr và đ a kinh t c a mình, dung

ượ ị ườ ớ ộ ồ ượ l ng th tr ng l n, tài nguyên phong phú, lao đ ng d i dào, đ ạ c đào t o

ố ế ộ ệ ố t t, có quan h qu c t r ng rãi.

ộ ạ ậ ợ ề ồ ờ ớ Toàn b tình hình trên đem l i nhi u thu n l i to l n, đ ng th i cũng

ắ ố ớ ướ ề ứ ặ đ t ra nhi u thách th c gay g t đ i v i n ể c ta trong quá trình phát tri n

ậ ộ ế ố ế ấ ướ đ t n c nói chung và quá trình h i nh p kinh t qu c t nói riêng.

ả ạ ượ ữ ệ ế 2.3. Nh ng k t qu đ t đ c khi Vi t Nam tham gia quá trình

ộ ậ h i nh p kinh t ế ố ế qu c t

ớ ề ộ ế ố ế ở ộ ế ố ậ Quá trình h i nh p v i n n kinh t qu c t , m r ng kinh t đ i

ạ ờ ạ ữ ế ả ọ ngo i th i gian qua đã mang l i cho chúng ta nh ng k t qu quan tr ng :

ấ ạ ấ ậ ậ 2.3.1. Chúng ta đã làm th t b i chính sách bao vây c m v n, cô l p

ướ ế ự ủ ị ạ ượ ườ ố ế n c ta c a các th l c thù đ ch, ự t o d ng đ c môi tr ng qu c t , khu

ậ ợ ệ ổ ự ộ ố ự v c thu n l ả i cho công cu c xây d ng và b o v T qu c, nâng cao v th ị ế

ướ ườ ươ ườ ế ớ n c ta trên chính tr ng và th ng tr ng th gi i.

ụ ữ ắ ượ 2.3.2. Không nh ng chúng ta đã kh c ph c đ ủ ạ c tình tr ng kh ng

ị ườ ả ệ ố ế ớ ủ ộ ho ng th tr ng do Liên Xô và h th ng xã h i ch nghĩa th gi i tan rã

ở ộ ượ ị ườ ấ ẩ ậ gây nên, mà còn m r ng đ c th tr ng xu t nh p kh u.

ở ộ ậ ấ ộ ậ Trong quá trình h i nh p, chúng ta đã nhanh chóng m r ng xu t nh p

ấ ẩ ướ ể ệ ạ ẩ ả kh u, thúc đ y s n xu t trong n c phát tri n, t o thêm vi c làm, tăng thu

ớ ạ ế ẩ ấ ạ ỷ ngân sách. N u năm 1990 kim ng ch xu t kh u m i đ t 2,404 t USD và

ậ ỷ ạ ấ ẩ ẩ nh p kh u 2,752 t ạ USD thì năm 2001, kim ng ch xu t kh u đã đ t 15,1 t ỷ

ả ị ụ ế ạ ỷ USD (n u tính c d ch v thì đ t 17,6 t USD, tăng trung bình trên 20%

ả ỗ ưở ủ m i năm, có năm tăng 30% ; riêng năm 2001 do nh h ng c a tình hình

ế ế ớ ở ự ặ kinh t khó khăn trên th gi i và ấ ả khu v c và giá c các m t hàng xu t

ủ ế ả ạ ẩ ấ ẩ ầ ỉ kh u ch y u gi m m nh, nên xu t kh u ch tăng g n 5%.

ượ ồ ớ ầ ư ự ủ ộ ướ 2.3.3. Thu hút đ c m t ngu n l n đ u t ế tr c ti p c a n c ngoài

ổ ồ ố ướ ế ợ (FDI), b sung cho ngu n v n trong n ạ ự ộ ự ớ c, k t h p n i l c v i ngo i l c,

ữ ự ế ớ ọ ạ ượ t o đ c nh ng thành t u kinh t to l n, quan tr ng.

ầ ư ự ế ậ Tháng 121987, chúng ta đã ban hành Lu t Đ u t tr c ti p n ướ c

ừ ế ượ ỷ ầ ư ớ ngoài. T đó đ n nay đã thu hút đ c trên 42 t ố USD v n đ u t , v i trên 3

ự ự ệ ả ỷ ố ồ 000 d án, đã th c hi n kho ng 21 t USD trong s đó. Ngu n đ u t ầ ư ự tr c

ủ ế ướ ữ ộ ị ề ti p c a n c ngoài gi ọ m t v trí quan tr ng trong n n kinh t ế ướ n c ta :

ầ ư ố ị ả ệ ộ ầ g n 30% v n đ u t ấ ấ xã h i, 35% giá tr s n xu t công nghi p, 20% xu t

ả ự ệ ế ế ả ạ ộ ẩ kh u, gi i quy t vi c làm cho kho ng 40 v n lao đ ng tr c ti p và hàng

ụ ạ ế ộ ch c v n lao đ ng gián ti p.

ủ ượ ứ ể ệ ợ ồ 2.3.4. Tranh th đ c ngu n vi n tr phát tri n chính th c (ODA)

ể ợ ướ ả ớ ồ ờ ngày càng l n, đ ng th i gi m đáng k n n c ngoài.

ừ ằ ộ ị ợ ướ ề T năm 1993, h ng năm đ u có h i ngh các nhà tài tr cho n c ta

ộ ố ướ ộ ố ị ề ệ ế ố ế ồ g m m t s n c và m t s đ nh ch tài chính ti n t qu c t ế . Cho đ n

ế ợ ướ ỷ ủ ế nay, các nhà tài tr đã cam k t dành cho n ầ c ta g n 20 t USD, ch y u là

ấ ừ ư ớ ỗ ố ế cho vay u đãi v i lãi su t t ộ 0,75% đ n 2,5% tùy theo m i đ i tác ; m t

ệ ầ ạ ợ ph n là vi n tr không hoàn l i.

ệ ỹ ế ầ ả ọ 2.3.5. Ti p thu khoa h c và công ngh , k năng qu n lý, góp ph n đào

ộ ộ ả ạ ộ ộ ộ ạ t o m t đ i ngũ cán b qu n lý và cán b kinh doanh năng đ ng, sáng t o.

ề ộ ế ố ế ơ ộ ể ạ ậ Quá trình h i nh p vào n n kinh t qu c t đã t o c h i đ Vi ệ t

ữ ế ậ ạ ớ ọ ộ ả ủ Nam ti p c n v i nh ng thành qu c a cu c cách m ng khoa h c công

ế ớ ẽ ệ ể ạ ệ ề ngh đang phát tri n m nh m trên th gi i. Nhi u công ngh và dây

ạ ượ ử ụ ệ ề ả ấ ạ ướ ể chuy n s n xu t hi n đ i đ c s d ng đã t o nên b ớ c phát tri n m i

ự ả ấ ồ ờ ợ trong các ngành s n xu t. Đ ng th i, thông qua các d án liên doanh h p

ớ ướ ệ ệ ậ ượ tác v i n c ngoài, các doanh nghi p Vi ế t Nam đã ti p nh n đ ề c nhi u

ệ ế ả kinh nghi m qu n lý tiên ti n.

ừ ướ ư ạ ộ ả ề ủ ệ 2.3.6. T ng b c đ a ho t đ ng c a các doanh nghi p và c n n kinh

ế ườ ơ ấ ể ạ ẩ ị ế t vào môi tr ng c nh tranh, thúc đ y chuy n d ch c c u kinh t , nâng

ả ả ệ ấ cao hi u qu s n xu t kinh doanh.

ậ ộ ế ố ế ở ộ ế ố Trong quá trình h i nh p kinh t qu c t , m r ng kinh t ạ đ i ngo i,

ệ ổ ỗ ự ệ ề ả ớ ổ ớ nhi u doanh nghi p đã n l c đ i m i công ngh , đ i m i qu n lý, nâng

ấ ượ ừ ươ ạ ấ cao năng su t và ch t l ng, không ng ng v n lên trong c nh tranh đ ể

ủ ề ệ ể ả ạ ồ ạ t n t i và phát tri n ; kh năng c nh tranh c a nhi u doanh nghi p đã đ ượ c

ệ ẩ ạ nâng lên ; đã có hàng trăm doanh nghi p đ t tiêu chu n

ộ ư ớ ấ ộ ế ệ ớ ISO9000. M t t ả ả duy m i, m t n p làm ăn m i, l y hi u qu s n

ấ ướ ộ ộ ệ xu t và kinh doanh làm th ớ c đo, m t đ i ngũ các nhà doanh nghi p m i

ứ ế ạ ả ộ năng đ ng, sáng t o có ki n th c qu n lý đang hình thành.

ồ ạ ữ ệ ặ ế 2.4. Nh ng m t y u kém và t n t i khi Vi t Nam tham gia vào

ậ ộ quá trình h i nh p kinh t ế ố ế qu c t

ậ ộ ế ố ế Tuy nhiên, qua quá trình h i nh p kinh t qu c t ộ , chúng ta cũng b c

ề ộ l ặ ế nhi u m t y u kém :

ủ ươ ộ ế ố ế ượ ẳ 2.4.1. Ch tr ậ ng h i nh p kinh t qu c t đã đ ị c kh ng đ nh trong

ế ủ ủ ệ ề ị ướ ự ế ả nhi u ngh quy t c a Đ ng và văn ki n c a Nhà n c và trên th c t đã

ượ ệ ừ ự ướ ứ ề ộ ư ậ ướ ộ đ c th c hi n t ng b c, nh ng nh n th c v n i dung, b c đi, l trình

ộ ư ả ậ ấ ơ ậ ộ h i nh p còn gi n đ n ; các ngành, các c p và khá đông cán b ch a nh n

ơ ộ ể ừ ữ ứ ủ ứ ầ ế th c đ y đ nh ng thách th c và c h i đ t ủ ộ ạ đó có k ho ch ch đ ng

ươ ượ ờ ơ ể ứ ể ắ ắ v n lên v t qua thách th c, n m b t th i c đ phát tri n ; không ít ch ủ

ươ ế ậ ơ ượ ớ ớ ợ ổ tr ng, c ch , chính sách ch m đ ầ c đ i m i cho phù h p v i yêu c u

ậ ộ h i nh p.

ậ ộ ế ể 2.4.2. Công tác h i nh p kinh t qu c t ố ế ớ ượ m i đ ủ ế c tri n khai ch y u

ở ơ ươ ộ ố ự ủ các c quan Trung ố ớ ng và m t s thành ph l n, s tham gia c a các

ư ủ ế ấ ồ ộ ậ ệ ngành, các c p, c a các doanh nghi p còn y u và ch a đ ng b . Vì v y,

ượ ứ ạ ầ ợ ế ả ả ư ạ ch a t o đ ổ c s c m nh t ng h p c n thi ộ t b o đ m cho quá trình h i

ậ ế ố ế ạ ệ ả nh p kinh t qu c t đ t hi u qu cao.

ư ượ ộ ế ể ạ ạ ổ 2.4.3. Ch a hình thành đ ề ộ c m t k ho ch t ng th và dài h n v h i

ậ ế ố ế ộ ộ ố ế ự ế ợ nh p kinh t qu c t , m t l ệ trình h p lý th c hi n các cam k t qu c t .

ệ ể ề ế ớ 2.4.4. Nhi u doanh nghi p còn ít hi u bi ế ề ị ườ t v th tr ng th gi i và

ố ế ậ ự ệ ả ạ ộ lu t pháp qu c t ậ , năng l c qu n lý kém, trình đ công ngh còn l c h u,

ả ả ế ệ ấ ả ạ hi u qu s n xu t kinh doanh và kh năng c nh tranh còn y u, t ư ưở t ng ỷ

ạ ộ ủ ự ả ờ ướ ặ l ấ i, trông ch vào s bao c p và b o h c a Nhà n c còn n ng.

ườ ượ ả 2.4.5. Môi tr ng kinh doanh ở ướ n c ta tuy đã đ ệ c c i thi n đáng k ể

ư ồ ệ ố ư ế ậ ậ ộ song ch a th t thông thoáng : h th ng lu t pháp còn thi u, ch a đ ng b ,

ư ủ ế ấ ạ ầ ể ấ ậ ch a đ rõ ràng và nh t quán ; k t c u h t ng phát tri n ch m ; trong b ộ

ệ ủ ệ ề ệ ể máy hành chính còn nhi u bi u hi n c a b nh quan liêu và t tham nhũng,

ụ ế ự ư ệ ộ ồ ượ ế ạ trình đ nghi p v y u kém, ngu n nhân l c ch a đ ơ c đào t o đ n n i

ố ế đ n ch n.

ộ ế ố ế ạ ộ 2.4.6. Đ i ngũ cán b làm công tác kinh t đ i ngo i còn thi u và

ổ ỉ ạ ư ứ ư ấ ị ế y u ; t ờ ch c ch đ o ch a sát và k p th i ; các c p, các ngành ch a quan

ỉ ạ ề ệ ệ ạ ẩ ị ộ tâm ch đ o và t o đi u ki n cho các doanh nghi p chu n b tham gia h i

ủ ữ ế ế ể ậ nh p. Đây là nguyên nhân sâu xa c a nh ng y u kém, khuy t đi m trong

ợ h p tác kinh t ế ớ ướ v i n c ngoài.

ệ ữ ự ề ố 2.5. M i liên h gi a xây d ng n n kinh t ế ộ ậ ự đ c l p t ủ ớ ộ ch v i h i

ậ ế ố ế nh p kinh t qu c t

ự ề ế ộ ậ ự ủ ớ ộ ậ ế Xây d ng n n kinh t ch v i h i nh p kinh t đ c l p t qu c t ố ế

ứ ệ ề ệ ệ ố ớ ầ có m i liên h khăng khít, bi n ch ng v i nhau. Trong đi u ki n toàn c u

ế ố ự ế ở ộ hoá kinh t ể ủ đã tr thành m t xu th khách quan, chi ph i s phát tri n c a

ướ ế ớ ề ữ ả ỗ ể ể ệ ố các n c trên th gi ả i, đ phát tri n b n v ng, hi u qu m i qu c gia ph i

ự ề ủ ồ ủ ộ ự ệ ờ xây d ng n n kinh t ế ộ ậ ự đ c l p t ộ ch , đ ng th i th c hi n ch đ ng h i

ậ ế ố ế ự ượ ề nh p kinh t qu c t . Có xây d ng đ c n n kinh t ế ộ ậ ự đ c l p t ủ ch thì

ượ ơ ở ế ơ ở ậ ậ ủ ế ộ ấ ỹ ớ ạ m i t o đ c c s kinh t , c s v t ch t k thu t c a ch đ chính tr ị

ự ộ ậ ự ủ ề ủ ế ề ả ộ ậ đ c l p, t ch . Đ c l p t ch v kinh t ấ ể ả ậ là n n t ng v t ch t đ đ m

ự ộ ậ ự ủ ề ữ ự ế ị ề ướ ả b o cho s đ c l p t ề ch , b n v ng v chính tr . Th c t nhi u n c cho

ộ ậ ự ủ ề ị ế ị ệ ấ ộ ề ế ể th y không th có đ c l p t ch v chính tr n u b l thu c v kinh t .

ẽ ỹ ề ứ ể ậ Có l ằ sau khi nghiên c u k đ tài chúng ta có th nh n ra r ng

ộ ậ ự ủ ể ậ ộ ế ố ế không th có đ c l p t ch khi không có h i nh p kinh t qu c t ữ , gi a

ệ ệ ộ ề ứ ự ố ớ ỉ chúng có m i liên h bi n ch ng v i nhau. Ch có xây d ng m t n n kinh

ủ ư ầ ớ ế ộ ậ ự ủ t đ c l p t ch chúng ta m i có đ y đ t cách và t ự ự ể ủ ộ l c đ ch đ ng

ướ ả ủ ộ ỉ ậ ộ h i nh p đúng h ệ ng và có hi u qu và ng ượ ạ c l ộ i ch có ch đ ng h i

ậ ế ố ế ộ ự ớ ổ nh p kinh t qu c t chúng ta m i nhanh chóng b sung cho n i l c còn

ụ ế ế ế ắ ườ ể khi m khuy t thi u h t rút ng n con đ ừ ằ ng phát tri n nh m không ng ng

ự ể ữ ữ ộ ậ ự ủ ơ ề ệ t hoàn thi n mình đ gi v ng n n đ c l p t ữ ch . H n n a chúng ta ch ủ

ủ ộ ệ ế ậ ả ả ộ ộ đ ng h i nh p chính là chúng ta ch đ ng b o v và quy t tâm b o v ệ

ượ ộ ậ ự ủ ụ ể ằ b ng đ c m c tiêu đ c l p t ch trong phát tri n. Đ c l p t ộ ậ ự ủ ể ở ch đ m

ệ ộ ậ ự ủ ủ ộ ể ả ệ ữ ộ ố ậ ử c a ch đ ng h i nh p đ b o v đ c l p t ch . M i quan h gi a xây

ế ộ ậ ự ủ ớ ộ ậ ế ố ế ề ự d ng n n kinh t ch v i h i nh p kinh t đ c l p t qu c t ố là m i quan

ấ ượ ứ ệ ậ ỗ ộ ệ ươ h t ng h , có tính bi n ch ng; h i nh p càng ch t l ng thì đ c l p t ộ ậ ự

ộ ậ ự ủ ủ ộ ủ ề ệ ch càng cao. Đ c l p t ch càng cao thì càng có đi u ki n ch đ ng, tích

ự ệ ề ậ ộ ế ộ ậ ự ủ ệ ự c c h i nh p. Vi c xây d ng n n kinh t đ c l p t ch hi n nay không

ẫ ậ ớ ộ ế ố ế ề h mâu thu n v i quá trình h i nh p kinh t qu c t ầ ế và xu th toàn c u

hoá kinh t .ế

ƯƠ CH NG III

Ữ Ả Ế Ị NH NG GI I PHÁP VÀ KI N NGH

ƯỜ

Ế Ộ Ậ Ự

Ố

Ự

Ề

Ủ

1. Đ

NG L I XÂY D NG N N KINH T Đ C L P T CH

ự ề ấ ấ ế ộ ậ ự ủ : ph n đ u xây d ng n n kinh t đ c l p t ch trong ụ 1.1. M c tiêu

ở ử ộ ủ ộ ệ ậ ể phát tri n kinh t ế ị ườ th tr ả ớ ng và ch đ ng m c a h i nh p có hi u qu v i

ự ư ự ợ ề n n kinh t ế ế ớ th gi i; tích c c tham gia vào s giao l u, h p tác, phân công

ố ế ộ ơ ở ố ợ ế lao đ ng q c t , trên c s phát huy t ấ ộ ự t nh t n i l c, l ủ i th so sánh c a

ể ạ ệ ả ố ươ ườ qu c gia đ c nh tranh có hi u qu trên th ng tr ng qu c t ố ế .

ộ ố ề ự ề ể ệ ế ộ ậ ự ủ 1.2. M t s đi u ki n đ xây d ng n n kinh t đ c l p t ch

ờ ố ộ ậ ự ủ ề ể i, chính sách đ c l p t ch v phát tri n kinh t ế M t làộ , có đư ng l

ộ ị ớ ủ ủ ể ệ ộ xã h i theo đ nh h ng xã h i ch nghĩa. Kinh nghi m phát tri n c a th ế

ớ ấ ố ớ ả ị ớ ể gi i r t phong phú, có giá tr tham kh o đ i v i n c ta, song không th áp

ề ậ ầ ớ ề ệ ụ d ng máy móc, r p khuôn, giáo đi u mà c n tính t ả i đi u ki n, hoàn c nh

ợ ủ ớ ộ ậ ự ủ ề ữ ế ơ ụ ể c th và l i ích c a n ế c ta. H n n a, n u thi u đ c l p t ch v đ ngờ

ặ ể ụ ự ặ ờ ố ừ ố l ộ i ho c đ ph thu c vào s áp đ t đ ng l i và chính sách t bên ngoài thì

ữ ạ ờ ọ ớ ộ ẽ ẫ ớ s d n t i nh ng tai h i khó l ng. Đây là m t bài h c l n mà chúng ta đã

ế ẳ ị ổ t ng k t và kh ng đ nh.

ự ự ả ế ủ ạ ự ề ỉ đ m nh, không ch có ti m l c kinh Hai là, ph i có th c l c kinh t

ơ ở ậ ệ ả ấ ọ ỹ ế t , khoa h c và công ngh , mà còn ph i có c s v t ch t k thu t đ ậ ủ

m nh:ạ

ị ả ấ ớ ợ ủ ầ ầ Giá tr s n xu t trong n ứ c đáp ng đ c đ y đ nhu c u tiêu dùng

ứ ừ ộ ộ ề ế ủ c a nhân dân và có m c tích lũy ngày càng cao t n i b n n kinh t . Trong

ữ ế ớ ế ỷ ủ ế ế ỷ nh ng năm chi n tranh tr ậ c đây, cho đ n h t th p k 80 c a th k tr c,ớ

ế ớ ự ệ ợ ấ ả ộ ề n n kinh t n c ta ch a th c hi n đ ộ ở ộ c tái s n xu t m r ng xã h i, mà m t

ủ ầ ẫ ộ ộ ỹ ỹ ả ự ph n c a qu tiêu dùng xã h i và toàn b qu tích lũy v n còn ph i d a

ợ ủ ệ ề ế ỷ ế ừ ậ vào vi n tr c a bên ngoài. T th p k 90 đ n nay, n n kinh t ắ ầ đã b t đ u

ạ ỏ ợ ả ệ ế thoát ra kh i tình tr ng đó và đ c c i thi n khá nhanh, đ n năm 2000 đã có

ứ ả ừ ộ ộ ầ m c tích lũy kho ng 27% GDP, trong đó tích lũy t n i b g n 20%. Đây là

ệ ấ ể ẩ ề ạ ả ả ộ ọ ộ ậ m t đi u ki n r t quan tr ng đ đ y m nh CNH, HĐH, b o đ m đ c l p

ự ủ ề ế ể ế ậ ồ ố t ch v kinh t . Không có ngu n v n này thì không th ti p nh n và phát

ữ ồ ố ớ ớ huy ngu n v n bên ngoài. Tuy nhiên, so v i nh ng n c đang phát tri n ể ở

ờ ỳ ứ ố ớ ố th i k tăng t c đã có m c tích lũy t i 35 40% nh ố Hàn Qu c, Trung Qu c

ộ ố ớ ờ ỳ ớ ả và m t s n c Đông Nam Á, thì trong th i k t i, chúng ta còn ph i nâng

ả ả ứ ế ặ ẫ ơ ả ơ m c tích lũy này lên cao h n, đ n h n 30%. M t khác, v n ph i b o đ m

ứ ầ ế ộ ằ ả ỹ có m c tăng c n thi t qu tiêu dùng xã h i h ng năm (kho ng 5%/năm) đ ể

ế ụ ả ệ ừ ớ ờ ố ti p t c c i thi n t ng b ủ c đ i s ng c a nhân dân.

ể ế ế ộ ề ơ ấ ữ ế ợ Có th ch kinh t xã h i b n v ng, có c c u kinh t h p lý, có

ứ ạ ệ ề ệ ả ấ ớ hi u qu và s c c nh tranh. Trong mô hình CNH m i hi n nay, v n đ xây

ế ớ ứ ạ ơ ơ ấ ự d ng c c u kinh t theo h ng ngày càng có s c c nh tranh cao h n, có

ộ ế ố ả ớ ệ ự ế ầ ọ ơ hi u qu l n h n là m t y u t quan tr ng hàng đ u. Th c t ấ cho th y,

ề ệ ừ ủ ộ ớ ả trong cu c kh ng ho ng tài chính ti n t v a qua, n ứ ạ c nào có s c c nh

ự ế ẽ ạ ơ ị ợ ộ ứ tranh cao h n thì s có s c ch u đ ng và h n ch đ ủ c tác đ ng và kh ng

ả ơ ứ ạ ụ ộ ề ho ng nhi u h n (nh ệ Xingapo,...) S c c nh tranh đó ph thu c vào vi c

ữ ợ ế ợ ế ạ ặ phát huy nh ng l i th so sánh và l ề i th c nh tranh v các m t: con ng iờ

ự ặ ồ ị ị ệ và ngu n nhân l c, v trí đ a lý, tài nguyên thiên nhiên, đ c bi ệ ậ t là vi c v n

ế ố ế ụ ệ ộ ọ ữ ụ d ng nh ng y u t ạ ti n b khoa h c và công ngh , giáo d c và đào t o,

ổ ứ ộ ơ ấ ự ả ế ợ văn hóa, t ch c và qu n lý... d a trên m t c c u kinh t ợ h p lý, phù h p

ủ ầ ị ờ ớ ị ờ ố ế ơ ấ ế nhu c u c a th tr ng trong n c và th tr ng qu c t . C c u kinh t này

ả ợ ộ ơ ấ ấ ớ ỉ ph i luôn luôn đ ắ c hoàn ch nh, nâng c p, g n v i m t c c u công ngh ệ

ộ ạ ự ề ế ộ ọ ể ngày càng ti n b , t o ra và phát tri n năng l c n i sinh v khoa h c và

ệ ủ ấ ớ ệ ạ ự ộ ơ ấ ế công ngh c a đ t n c. Cho đ n nay, vi c t o d ng m t c c u kinh t ế , tr

ớ ế ơ ấ ế ự ộ ự ề ộ c h t là c c u ngành kinh t và gây d ng m t năng l c n i sinh v khoa

ệ ự ộ ậ ự ủ ữ ế ể ả ả ọ h c và công ngh nh th đ b o đ m cho s đ c l p t ch v ng ch c v ắ ề

ế ủ ớ ở ở ầ ạ kinh t c a n c ta, còn giai đo n kh i đ u.

ế ấ ộ ố ạ ầ ệ ạ Có k t c u h t ng ngày càng hi n đ i và m t s ngành công

ề ả ế ấ ệ ặ ậ ố ấ ơ ả ủ ạ ầ nghi p n ng then ch t. K t c u h t ng là n n t ng v t ch t c b n c a

ế ự ừ ả ộ ề n n kinh t và xã h i. Chúng ta ph i chăm lo xây d ng t ng b ớ ả ế ấ c c k t c u

ế ệ ự ủ ợ ễ ạ ầ h t ng kinh t (giao thông, đi n l c, b u chính vi n thông, th y l ấ i, c p

ế ấ ạ ầ ớ ộ ờ ơ ở ệ ọ thoát n c...) và k t c u h t ng xã h i (tr ệ ng h c, b nh vi n, c s nghiên

ể ề ầ ọ ự ể ụ ứ c u khoa h c, văn hóa, thông tin, th d c th thao...) Yêu c u v lĩnh v c

ậ ự ớ ể ạ ệ ề ề ề ể này th t s to l n, dù là ở ứ ố m c t i thi u, đ t o đi u ki n ti n đ cho s ự

ể ả ẩ ơ ự ệ ạ ầ phát tri n. Do đó, ph i kh n tr ụ ng xây d ng có hi u agóp ph n đ t m c

ợ ể ạ tiêu s m vớ t qua tình tr ng kém phát tri n.

ứ ế ủ ớ ả ự ủ ế ề ạ S c m nh kinh t c a n ứ c ta ch y u và v lâu dài ph i d a vào s c

ủ ề ề ệ ệ ạ ầ ế m nh c a n n công nghi p. Trong n n công nghi p này, c n thi t và có

ấ ề ả ộ ố ể ể ặ ể ạ ệ th phát tri n m t s ngành công nghi p n ng có tính ch t n n t ng đ t o

ơ ở ệ ệ ạ ố ả ứ s c m nh công nghi p qu c gia. Ph i có c s công nghi p then ch t đ ố ể

ệ ả ấ ầ ọ ị ả s n xu t t ứ ấ li u s n xu t quan tr ng đáp ng nhu c u trang b cho các ngành

ế ố kinh t và qu c phòng.

ữ ữ ổ ế ả ị v ng n đ nh kinh t ả tài chính vĩ mô, b o đ m an ninh l Ba là, gi

ơ ự ợ ờ ng th c, an toàn năng l ng, môi tr ng...

ề ế ể ầ V kinh t tài chính: trong quá trình phát tri n, c n luôn luôn duy trì

ế ế ạ ố các cân đ i kinh t tài chính vĩ mô thông qua công tác k ho ch hóa đúng

ạ ộ ề ặ ạ ở ầ ẽ ắ đ n và đi u hành ch t ch , nh y bén các ho t đ ng t m vĩ mô và có tính

ợ ộ ệ ố ề ệ ự ậ chi n lế c, xây d ng và v n hành m t h th ng tài chính ti n t lành

ộ ấ ề ầ ặ ạ ệ ả ộ ọ ợ m nh. M t v n đ c n đ c bi t coi tr ng là ph i có m t l ạ ự ữ ng d tr ngo i

ế ể ả ụ ả ợ ế ự ả ạ ệ ầ t c n thi ị t đ b o đ m an toàn cho các d ch v tr n đ n h n, d phòng

ứ ố ế ữ ớ ụ ề ng phó v i nh ng thâm h t v cán cân thanh toán qu c t ế ữ và nh ng bi n

ấ ờ ị ờ ề ệ ớ ộ đ ng b t th ủ ng c a th tr ng tài chính, ti n t trong n c và ngoài n c.ớ

ề ơ ự ố ớ ứ ố V an ninh l ng th c qu c gia: n c ta có dân s đông th hai khu

ế ớ ứ ầ ố ở ự v c Đông Nam Á, th 13 trên th gi i, g n 80% s dân c ố s ng nông

ủ ế ề ả ự ệ ả ả ấ ấ thôn và ch y u d a vào s n xu t nông nghi p. Do đó v n đ b o đ m an

ả ơ ớ ừ ặ ệ ự ninh l ng th c trong c n ớ c và trên t ng vùng l n có ý nghĩa đ c bi t quan

ể ữ ữ ọ ổ ế ề ộ tr ng và lâu dài đ gi ị v ng n đ nh kinh t ề ẩ ạ xã h i và t o ti n đ đ y

ạ ơ ự m nh CNH, HĐH. An ninh l ng th c không có nghĩa là t ự ấ ự c p t túc trong

ấ ả ị ơ ớ ấ ứ ự ẹ ừ t ng đ a bàn h p, là s n xu t l ng th c v i b t c giá nào mà không tính

ệ ả ả ố ệ ể ơ ữ ự hi u qu so sánh, do đó ph i làm t ề t vi c đi u chuy n l ng th c gi a các

ự ữ ự ạ ầ ố ơ vùng và có d tr qu c gia đ v l ề ử ụ ủ ề ng th c. C n có quy ho ch v s d ng

ấ ơ ự ề ơ ự ế ả ấ đ t cho s n xu t l ng th c và có chính sách v giá l ng th c khuy n khích

ả ả ợ ờ ả ấ và b o đ m l ủ i ích c a ng i s n xu t.

ề ợ ủ ự ự ể ợ ả ấ V an toàn năng l ng: Dù s phát tri n c a l c l ng s n xu t, s ự

ộ ố ủ ờ ổ ấ ợ văn minh c a cu c s ng con ng i thay đ i r t nhanh, năng l ẫ ng v n gi ữ ị v

ệ ể ế ớ ơ ố ặ trí đ c bi t và không th thi u đ c. Nợ ề c ta có ti m năng t ng đ i khá v ề

ả ầ ủ ệ ề ệ ể ể ợ ạ năng l ng, c d u khí, th y đi n, than..., có đi u ki n đ phát tri n m nh

ứ ề ế ờ ố ạ ợ ủ và cung ng đ cho n n kinh t và đ i s ng nhân dân, còn t o đ ồ c ngu n

ệ ẩ ấ ả ả ọ ợ xu t kh u quan tr ng. Trong vi c b o đ m an toàn năng l ớ ng, cùng v i

ế ế ể ọ ệ ẩ ạ ầ ầ ầ vi c đ y m nh khai thác d u khí, phát tri n l c d u và ch bi n d u, phát

ể ệ ớ ẩ ơ ự ệ tri n nhanh đi n năng đi tr c và kh n tr ệ ng th c hi n đi n khí hóa trong c ả

n c.ớ

ơ ả ề ể ề ế ộ ậ ự ủ ự ự Đi u c b n đ có n n kinh t đ c l p t ch có th c l c kinh t ế

ớ ả ở ộ ớ ệ ớ ủ ạ đ m nh thì n c ta ph i tr thành m t n c công nghi p theo h ạ ệ ng hi n đ i.

ụ ủ ẩ ạ ậ ả ệ Vì v y, đ y m nh CNH, HĐH là nhi m v trung tâm c a toàn Đ ng, toàn

ờ ỳ ộ ở ủ ố ộ ớ dân ta trong su t th i k quá đ lên ch nghĩa xã h i n c ta.

ƯỜ

Ố Ộ

Ố Ế

Ậ

Ế

2. Đ

NG L I H I NH P KINH T QU C T

ụ ậ ế ố ế ủ ộ 2.1. M c tiêu c a h i nh p kinh t Qu c t

ủ ộ ậ ế ố ế ị ườ ằ ộ Ch đ ng h i nh p kinh t qu c t ở ộ nh m m r ng th tr ng, tranh

ể ẩ ứ ủ ế ệ ệ ả ạ ố th thêm v n, công ngh , ki n th c qu n lý đ đ y m nh công nghi p hóa,

ệ ạ ị ướ ủ ự ệ ộ hi n đ i hóa theo đ nh h ng xã h i ch nghĩa, th c hi n dân giàu, n ướ c

ủ ằ ạ ộ ướ ệ ắ m nh, xã h i công b ng, dân ch , văn minh, tr ắ ự c m t là th c hi n th ng

ợ ế ượ ữ ụ ệ ế l i nh ng nhi m v nêu ra trong Chi n l ể c phát tri n kinh t ộ xã h i năm

ế ạ 2001 2010 và K ho ch 5 năm 2001 2005.

ữ ộ ể ậ ỉ ạ 2.2. Nh ng quan đi m ch đ o trong quá trình h i nh p.

ệ ủ ươ ượ ị ạ ạ ộ 2.2.1. Quán tri t ch tr ng đ c xác đ nh t i Đ i h i IX là : "Ch ủ

ậ ộ ế ố ế ự ầ ố ộ đ ng h i nh p kinh t qu c t và khu v c theo tinh th n phát huy t i đa

ả ợ ố ế ả ộ ậ ả ự ệ ộ ự n i l c, nâng cao hi u qu h p tác qu c t , b o đ m đ c l p, t ủ ch và

ướ ệ ợ ủ ả ộ ộ ố ị đ nh h ng xã h i ch nghĩa, b o v l i ích dân t c ; an ninh qu c gia, gi ữ

ả ắ ệ ả ộ ườ gìn b n s c văn hóa dân t c, b o v môi tr ng".

ậ ộ ế ố ế ệ ủ ự 2.2.2. H i nh p kinh t qu c t là s nghi p c a toàn dân ; trong quá

ồ ự ủ ậ ầ ộ ọ ề trình h i nh p c n phát huy m i ti m năng và ngu n l c c a các thành

ầ ế ủ ế ướ ữ ph n kinh t ộ , c a toàn xã h i, trong đó kinh t nhà n c gi vai trò ch ủ

đ o.ạ

ậ ộ ế ố ế ừ ấ ừ ợ 2.2.3. H i nh p kinh t qu c t là quá trình v a h p tác, v a đ u tranh

ề ơ ộ ầ ỉ ứ ừ ạ ừ và c nh tranh, v a có nhi u c h i, v a không ít thách th c, do đó c n t nh

ặ ủ ộ ạ ậ ệ ử táo, khôn khéo và linh ho t trong vi c x lý tính hai m t c a h i nh p tùy

ố ượ ề ườ ả ề ừ ể ờ ợ theo đ i t ấ ng, v n đ , tr ụ ể ng h p, th i đi m c th ; v a ph i đ phòng

ụ ộ ừ ệ ả ố ả ơ t ư ưở t ng trì tr , th đ ng, v a ph i ch ng t ư ưở t ng gi n đ n, nôn nóng.

ứ ầ ủ ặ ể ề ậ ừ 2.2.4. Nh n th c đ y đ đ c đi m n n kinh t ế ướ n c ta, t ề đó đ ra k ế

ạ ộ ừ ợ ợ ộ ho ch và l ớ trình h p lý, v a phù h p v i trình đ phát tri n c a đ t n ể ủ ấ ướ c,

ứ ủ ị ổ ứ ế ố ế ướ ừ v a đáp ng các quy đ nh c a các t ch c kinh t qu c t mà n c ta tham

ủ ữ ướ ể ư gia ; tranh th nh ng u đãi dành cho các n c đang phát tri n và các n ướ c

ề ế ổ ừ ế ậ ấ có n n kinh t ể chuy n đ i t kinh t t p trung bao c p sang kinh t ế ị th

ườ tr ng.

ế ợ ẽ ặ ậ ộ ế ố ế ớ 2.2.5. K t h p ch t ch quá trình h i nh p kinh t qu c t v i yêu

ữ ữ ể ậ ố ộ ườ ầ c u gi v ng an ninh, qu c phòng, thông qua h i nh p đ tăng c ứ ng s c

ủ ủ ủ ề ạ ằ ợ ố ổ ố ấ m nh t ng h p c a qu c gia, nh m c ng c ch quy n và an ninh đ t

ướ ể ự ư ữ ệ ả ậ ớ ộ n c, c nh giác v i nh ng m u toan thông qua h i nh p đ th c hi n ý đ ồ

ố ớ ướ ế ễ "di n bi n hòa bình" đ i v i n c ta.

ụ ụ ể ộ ố ộ ệ ậ 2.3. M t s nhi m v c th trong quá trình h i nh p kinh t ế

qu c t ố ế

ế ộ ề ả 2.3.1 Ti n hành r ng rãi công tác t ư ưở t ng, tuyên truy n, gi i thích

ổ ứ ệ ể ề ả trong các t ch c đ ng, chính quy n, đoàn th , trong các doanh nghi p và

ể ạ ượ ầ ớ ứ ấ ậ ộ ố các t ng l p nhân dân đ đ t đ c nh n th c và hành đ ng th ng nh t và

ậ ấ ế ố ế ừ ứ ầ ề ộ nh t quán v h i nh p kinh t qu c t ừ , coi đó là nhu c u v a b c xúc, v a

ủ ề ề ả ơ ả c b n và lâu dài c a n n kinh t ế ướ n c ta, nâng cao ni m tin vào kh năng

ủ ộ ủ ế ậ ộ ế ố ế và quy t tâm c a nhân dân ta ch đ ng h i nh p kinh t qu c t .

ạ ộ ế ủ ế ượ ứ ị 2.3.2 Căn c vào Ngh quy t c a Đ i h i IX, Chi n l ể c phát tri n

ế ư ủ ộ ị ổ ứ kinh t xã h i 2001 2010 cũng nh các quy đ nh c a các t ch c kinh t ế

ố ế ướ ế ượ ổ ể ề ộ ự qu c t mà n c ta tham gia, xây d ng chi n l ậ c t ng th v h i nh p

ộ ộ ụ ể ể ị ươ ớ v i m t l trình c th đ các ngành, các đ a ph ệ ng, các doanh nghi p

ươ ế ạ ắ ả ả ệ ệ ấ ẩ kh n tr ng s p x p l i và nâng cao hi u qu s n xu t, nâng cao hi u qu ả

ệ ạ ả ả ả ậ ả ộ và kh năng c nh tranh, b o đ m cho h i nh p có hi u qu . Trong khi hình

ế ượ ậ ặ ầ ộ ệ ự ả thành chi n l c h i nh p, c n đ c bi ể ả t quan tâm b o đ m s phát tri n

ữ ư ụ ễ ị ủ c a các ngành d ch v nh tài chính, ngân hàng, vi n thông... là nh ng lĩnh

ế ọ ự v c quan tr ng mà ta còn y u kém.

ủ ộ ẩ ươ ơ ấ ể ị ế ổ 2.3.3 Ch đ ng và kh n tr ng chuy n d ch c c u kinh t ớ , đ i m i

ể ệ ả ả ạ ộ công ngh và trình đ qu n lý đ nâng cao kh năng c nh tranh, phát huy

ợ ủ ướ ế ứ ừ ấ ấ ố t i đa l i th so sánh c a n c ta, ra s c ph n đ u không ng ng nâng cao

ấ ượ ụ ắ ị ự ả ạ ẩ ổ ch t l ị ng, h giá thành s n ph m và d ch v , b p k p s thay đ i nhanh

ị ườ ế ớ ạ ữ ữ ả ẩ chóng trên th tr ng th gi i, t o ra nh ng ngành, nh ng s n ph m mũi

ụ ủ ế ể ầ ọ ớ ị ị nh n đ hàng hóa và d ch v c a ta chi m lĩnh th ph n ngày càng l n trong

ướ ế ớ ầ ủ ự ứ ệ n ư c cũng nh trên th gi ệ i, đáp ng nhu c u c a s nghi p công nghi p

ấ ướ ệ ạ hóa, hi n đ i hóa đ t n c.

ề ế ạ ả ạ ủ ừ Ti n hành đi u tra, phân lo i, đánh giá kh năng c nh tranh c a t ng

ụ ừ ừ ừ ệ ẩ ị ị ươ ể ả s n ph m, t ng d ch v , t ng doanh nghi p, t ng đ a ph ệ ng đ có bi n

ế ự ệ ằ ả ườ ả pháp thi t th c nh m nâng cao hi u qu và tăng c ạ ng kh năng c nh

ự ế ắ ộ ị ị ươ ệ tranh. G n quá trình th c hi n Ngh quy t H i ngh Trung ng 3 khóa IX

ệ ế ể ắ ả ổ ớ ề ế ụ v ti p t c s p x p, đ i m i, phát tri n và nâng cao hi u qu doanh

ệ ướ ớ ậ ộ ế ố ế nghi p nhà n c v i quá trình h i nh p kinh t qu c t .

ủ ữ ế ậ ầ ộ ộ ớ Trong quá trình h i nh p c n quan tâm tranh th nh ng ti n b m i

ệ ạ ậ ữ ệ ẩ ọ ậ ủ c a khoa h c, công ngh ; không nh p kh u nh ng công ngh l c h u, gây

ễ ườ ô nhi m môi tr ng.

ủ ệ ẩ ạ ả ả ớ Đi đôi v i vi c nâng cao kh năng c nh tranh c a các s n ph m và

ứ ả ụ ủ ệ ầ ườ ệ ị d ch v , c a các doanh nghi p, c n ra s c c i thi n môi tr ng kinh doanh,

ệ ạ ả ẩ ố ươ ổ kh năng c nh tranh qu c gia thông qua vi c kh n tr ớ ng đ i m i và xây

ộ ệ ố ớ ườ ậ ồ ợ ố ủ ự d ng đ ng b h th ng pháp lu t phù h p v i đ ng l ớ ả i c a Đ ng, v i

ệ ố ế ế ấ ể ạ ạ ẩ thông l qu c t ộ ạ ầ , phát tri n m nh k t c u h t ng ; đ y m nh công cu c

ự ằ ộ ướ ề ạ ả c i cách hành chính nh m xây d ng b máy nhà n ẩ c trong s ch v ph m

ữ ề ạ ấ ch t, v ng m nh v chuyên môn.

ự ạ ộ ơ ế ề ậ ả ồ ế 2.3.4 Tích c c t o l p đ ng b c ch qu n lý n n kinh t th ị

ườ ướ ẩ ự ủ ể ộ tr ị ng đ nh h ng xã h i ch nghĩa ; thúc đ y s hình thành, phát tri n và

ướ ị ườ ệ ạ ụ ộ ừ t ng b c hoàn thi n các lo i hình th tr ị ng hàng hóa, d ch v , lao đ ng,

ấ ộ ệ ố ả ạ ọ ườ khoa h c công ngh , v n, b t đ ng s n... ; t o môi tr ng kinh doanh

ẳ ầ ọ ế ế ụ ổ ớ thông thoáng, bình đ ng cho m i thành ph n kinh t , ti p t c đ i m i các

ụ ế ủ ướ ố ớ ề ế ặ ệ ả công c qu n lý kinh t c a Nhà n c đ i v i n n kinh t , đ c bi t chú

ủ ọ ớ ổ ố ệ ố tr ng đ i m i và c ng c h th ng tài chính, ngân hàng.

ụ ể ẩ ế ạ ạ ồ ự ạ 2.3.5 Có k ho ch c th đ y m nh công tác đào t o ngu n nhân l c

ộ ậ ủ ụ ề ộ ị ị ữ v ng vàng v chính tr , kiên đ nh m c tiêu đ c l p dân t c và ch nghĩa xã

ữ ụ ứ ệ ạ ạ ộ h i, có đ o đ c trong sáng, tinh thông nghi p v và ngo i ng , có tác

ể ệ ầ ồ ỷ ậ phong công nghi p và tinh th n k lu t cao. Trong phát tri n ngu n nhân

ữ ẩ ầ ạ ọ ộ ự l c theo nh ng tiêu chu n chung nói trên, c n chú tr ng đào t o đ i ngũ

ể ả ộ ế ề ậ ố ế cán b , qu n lý và kinh doanh hi u bi t sâu v lu t pháp qu c t ệ và nghi p

ữ ể ế ắ ắ ươ ụ v chuyên môn, n m b t nhanh nh ng chuy n bi n trên th ng tr ườ ng

ố ế ể ứ ử ị ắ ờ ượ ươ ế qu c t đ ng x k p th i, n m đ ỹ ǎ c k n ng th ng thuy t và có trình

ữ ố ế ứ ệ ạ ạ ầ ọ ộ ạ ộ đ ngo i ng t t. Bên c nh đó c n h t s c coi tr ng vi c đào t o đ i ngũ

ề ộ công nhân có trình đ tay ngh cao.

ự ầ ệ ệ ạ ả ớ Cùng v i vi c đào t o nhân l c c n có chính sách thu hút, b o v và

ử ụ ề ượ ố ộ ớ ử ụ s d ng nhân tài ; b trí, s d ng cán b đúng v i ngành ngh đ c đào

ớ ở ườ ự ủ ừ ườ ạ t o và v i s tr ng năng l c c a t ng ng i.

ế ợ ạ ớ ạ ộ ị ố ẽ ặ 2.3.6 K t h p ch t ch ho t đ ng chính tr đ i ngo i v i kinh t ế ố đ i

ngo i.ạ

ị ố ự ự ư ạ Cũng nh trong lĩnh v c chính tr đ i ngo i, trong lĩnh v c kinh t ế ố đ i

ậ ạ ế ố ế ầ ữ ữ ườ ộ ngo i và h i nh p kinh t qu c t c n gi v ng đ ng l ố ộ ậ ự ủ ch , i đ c l p t

ự ươ ị ườ ố ệ th c hi n đa ph ạ ng hóa, đa d ng hóa th tr ộ ng và đ i tác, tham gia r ng

ổ ố ế ứ ạ ạ ố ộ ươ rãi các t ch c qu c t . Các ho t đ ng đ i ngo i song ph ng và đa

ươ ướ ụ ắ ự ụ ệ ệ ạ ph ầ ng c n h ụ ở ộ ng m nh vào vi c ph c v đ c l c nhi m v m r ng

ế ố ủ ộ ạ ậ ộ ế ố ế ệ quan h kinh t đ i ngo i, ch đ ng h i nh p kinh t qu c t ự . Tích c c

ộ ệ ố ệ ấ ế ố ế ẳ tham gia đ u tranh vì m t h th ng quan h kinh t qu c t bình đ ng,

ằ ợ ả ả ợ ướ ể công b ng, cùng có l i, b o đ m l ủ i ích c a các n c đang phát tri n và

ể ậ ch m phát tri n.

ệ ạ ạ ơ ệ ầ Các c quan đ i di n ngo i giao ở ướ n c ngoài c n coi vi c ph c v ụ ụ

ự ể ộ ế ủ ấ ướ ệ ộ công cu c xây d ng và phát tri n kinh t c a đ t n c là m t nhi m v ụ

hàng đ u.ầ

ủ ươ ế ắ ộ ế ố ế ớ ệ 2.3.7 G n k t ch tr ậ ng h i nh p kinh t qu c t v i nhi m v ụ

ố ố ừ ự ạ ủ c ng c an ninh qu c phòng ngay t ế khâu hình thành k ho ch, xây d ng l ộ

ự ư ậ ằ ộ ả ệ trình cũng nh trong quá trình th c hi n, nh m làm cho h i nh p không nh

ưở ự ớ ụ ả ệ ệ ố h ng tiêu c c t ộ i nhi m v b o v an ninh qu c gia và an toàn xã h i ;

ủ ộ ế ặ ạ ầ ơ ố m t khác, các c quan qu c phòng và an ninh c n có k ho ch ch đ ng h ỗ

ợ ạ ườ ậ ợ ậ ộ tr t o môi tr ng thu n l i cho quá trình h i nh p.

ự ế ổ ứ ể ậ ươ 2.3.8 Tích c c ti n hành đàm phán đ gia nh p T ch c Th ạ ng m i

ế ớ ươ ộ ớ ợ ợ th gi i (WTO) theo các ph ng án và l trình h p lý, phù h p v i hoàn

ủ ướ ộ ướ ể ở ộ ấ ả c nh c a n c ta là m t n c đang phát tri n trình đ th p và đang trong

ổ ơ ế ể ế ế ắ ớ quá trình chuy n đ i c ch kinh t . G n k t quá trình đàm phán v i quá

ạ ộ ặ ớ ổ ọ ướ trình đ i m i m i m t ho t đ ng kinh t ế ở trong n c.

ề ợ ủ ệ ố ế 2.3.9 Ki n toàn U y ban qu c gia v h p tác kinh t qu c t ố ế ủ đ

ủ ướ ự ề ẩ ủ ổ ỉ ạ ứ ǎ n ng l c và th m quy n giúp Th t ng Chính ph t ch c, ch đ o các

ạ ộ ậ ế ố ế ề ộ ho t đ ng v h i nh p kinh t qu c t .

Ậ Ế K T LU N

ề ố ổ ế ứ ự ệ ệ ộ D a trên phép bi n ch ng v m i liên h ph bi n chúng ta đã có m t

ệ ữ ề ố ơ ơ ơ ơ ộ ự cái nhìn rõ h n, sâu h n, xa h n, r ng h n v m i liên h gi a xây d ng

ế ộ ậ ự ủ ớ ộ ậ ế ố ế ừ ề n n kinh t ch v i h i nh p kinh t đ c l p t qu c t t đó rút ra đ ượ c

ự ủ ề ọ ế ộ ậ ự ủ ớ ộ ậ ầ t m quan tr ng c a xây d ng n n kinh t ch v i h i nh p kinh đ c l p t

ố ế ế t qu c t .

ự ề ế ộ ậ ự ủ ơ ở ộ Xây d ng n n kinh t đ c l p t ch trên c s phát huy cao đ các

ộ ự ử ụ ế ị ệ ả ồ ồ ờ ngu n n i l c là quy t đ nh, đ ng th i thu hút và s d ng có hi u qu các

ồ ự ế ợ ạ ự ộ ự ứ ạ ớ ổ ngu n l c bên ngoài, k t h p n i l c v i ngo i l c thành s c m nh t ng

ộ ộ ủ ườ ọ ố ế ạ ộ ợ h p là m t n i dung quan tr ng c a đ ng l i kinh t ủ do Đ i h i IX c a

ủ ộ ề ả ậ ộ ế ố ế ể ạ ệ Đ ng đ ra. Ch đ ng h i nh p kinh t qu c t ề là đ t o đi u ki n xây

ề ế ộ ậ ự ủ ặ ự d ng thành công n n kinh t đ c l p t ch . M t khác, có đ c l p t ộ ậ ự ủ ch

ế ề ể ớ ế ộ ậ ự ủ ề v kinh t thì m i có th thành công n n kinh t đ c l p t ặ ch . M t khác,

ộ ậ ự ủ ề ế ể ủ ộ ố ế ậ ớ ộ có đ c l p t ch v kinh t thì m i có th ch đ ng h i nh p qu c t có

ệ ả ữ ữ ủ ố ợ ả ả hi u qu , b o đ m gi ề v ng ch quy n qu c gia và l ộ i ích dân t c. T t c ấ ả

ộ ướ ệ ướ ằ ạ ộ là vì m t n c Vi t Nam dân giàu, n ủ c m nh, xã h i công b ng, dân ch ,

ữ ướ ủ ộ văn minh, v ng b c đi lên ch nghĩa xã h i.

Ụ Ụ M C L C

Ệ

Ớ

I THI U

ƯƠ

Ệ

NG I: PHÉP BI N CH NG DUY V T V M I LIÊN H PH BI N

Ậ Ề Ố ọ ề ố

Ệ Ổ Ế ổ ế

Ứ ậ

ứ ệ ệ

ứ ệ

ứ ủ ệ ộ

Ờ L I GI Ờ Ả Ơ L I C M N CH 1. Phép bi n ch ng duy v t là khoa h c v m i liên h ph bi n ậ 1.1. Phép bi n ch ng duy v t ậ 1.2. N i dung c a phép bi n ch ng duy v t ề ố 2. M t trong hai nguyên lý c a phép bi n ch ng: Nguyên lý v m i

Trang 1 2 3 3 3 3 4

ề ố ứ ụ ệ ạ ậ ổ ế ệ liên h ph bi n 2.1. Khái ni mệ ộ 2.2. N i dung nguyên lý ủ 2.3. ý nghĩa c a nguyên lý ả ậ 3. T i sao ph i v n d ng phép duy v t bi n ch ng v m i lien h ệ 4 4 4 5

ệ ữ ổ ế ự ề ố ph bi n vào phân tích m i liên h gi a xây d ng n n kinh t ế ộ đ c

ế ậ qu c t Ế Ộ

Ậ Ự

ƯƠ

Ự

Ề

ậ ự ủ ớ ộ l p t CH ố ế ch v i h i nh p kinh t Ủ Ớ Ộ NG II: XÂY D NG N N KINH T Đ C L P T CH V I H I 7

Ậ

Ứ

Ờ Ơ

Ố Ế

Ế ề

ch đ c l p t

ề ề ự ế ự ế ộ ậ ự ủ ế ộ ậ ự ủ đ c l p t ế ướ n ch ệ c ta hi n nay

ự ề ế ộ ậ ự ủ đ c l p t ch

ộ

ố ế

ế qu c t ự ế ố ả ớ ủ ươ

NH P KINH T QU C T . TH I C VÀ THÁCH TH C. I. Xây d ng n n kinh t 1.1. Th nào là n n kinh t ạ 1.2. Th c tr ng n n kinh t ử 1.3. Khó khăn và th thách khi xây d ng n n kinh t ố ế ậ ế qu c t 2. H i nh p kinh t ậ ộ 2.1. Th nào là h i nh p kinh t ố ế và khu v c liên quan t 2.2. B i c nh qu c t

i ch tr ậ ộ ng h i nh p 7 8 9 12 14 14 14

ế ố ế ở ướ n

ệ qu c t kinh t c ta ả ạ ượ ế ữ 2.3. Nh ng k t qu đ t đ c khi Vi ộ t Nam tham gia quá trình h i 16

ậ ố ế ế

ồ ạ ữ ệ qu c t nh p kinh t ặ ế 2.4. Nh ng m t y u kém và t n t i khi Vi t Nam tham gia vào quá 18

ậ ế

Ữ

ự ế ộ ậ ự ủ i xây d ng n n kinh t

Ế đ c l p t

ế ộ ậ ự ủ đ c l p t ch

ề ố ế qu c t ế ố ế qu c t

ậ ộ ộ ố ế qu c t trình h i nh p kinh t Ả Ị ƯƠ NG III: NH NG GI I PHÁP VÀ KI N NGH CH ề ố ườ ch 1. Đ ng l ụ 1.1. M c tiêu ự ộ ố ề ệ 1.2. M t s đi u ki n xây d ng n n kinh t ế ậ ố ộ ườ 2. Đ ng l i h i nh p kinh t ậ ủ ộ ụ 2.1. M c tiêu c a h i nh p kinh t ỉ ạ ể ữ 2.2. Nh ng quan đi m ch đ o trong quá trình h i nh p 21 21 21 21 24 24 24

ụ ụ ể ộ ố ệ ậ ộ ế 2.3. M t s nhi m v c th trong quá trình h i nh p kinh t ố qu c 25