Tìm hiểu khả năng lọc tảo đơn bào (Nannochloropsis oculata) của sò huyết (Anadara granosa) và sò anti (anadara antiquata) tại Khánh Hòa

Taïp chí Khoa hoïc - Coâng ngheä Thuûy saûn<br /> <br /> Soá 1/2013<br /> <br /> KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU ÑAØO TAÏO SAU ÑAÏI HOÏC<br /> <br /> TÌM HIỂU KHẢ NĂNG LỌC TẢO ĐƠN BÀO<br /> (Nannochloropsis oculata) CỦA SÒ HUYẾT (Anadara granosa)<br /> VÀ SÒ ANTI (Anadara antiquata) TẠI KHÁNH HÒA<br /> STUDYING UNICELLULAR ALGAE FILTRATION OF BLOOD COCKLE<br /> (Anadara granosa) AND ARK SHELL (Anadara antiquata) AT KHANH HOA<br /> Nguyễn Thị Phương Hiền1, Nguyễn Chính2<br /> Ngày nhận bài: 07/8/2012; Ngày phản biện thông qua: 26/10/2012; Ngày duyệt đăng: 15/3/2013<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Thí nghiệm được tiến hành với sò huyết (Anadara granosa), sò anti (Anadara antiquata) ở các thang độ mặn<br /> khác nhau. Trong thí nghiệm này, các bể thí nghiệm (45 lít) được đặt trong nhà có mái che, sục khí đều và liên tục. Tảo<br /> (Nannochloropsis oculata) được cấp vào mỗi bể với cùng mật độ 30x104 tế bào/ml. Thí nghiệm được bố trí thành 4 lô, trong<br /> đó 3 lô thả sò ở 3 độ mặn khác nhau và 1 lô đối chứng không thả sò. Sò huyết đưa vào thí nghiệm có kích cỡ từ 20 đến 25<br /> mm, sò anti từ 30 đến 35 mm. Các bể thí nghiệm được thả sò với mật độ 40 con/bể ngoại trừ các bể đối chứng. Các thí<br /> nghiệm được tiến hành trong vòng 3 giờ. Mật độ tảo được xác định định kỳ 30 phút/lần. Kết quả thí nghiệm cho thấy tốc độ<br /> lọc tảo của sò huyết tốt nhất ở độ mặn 20‰ đạt từ 194,3 - 376,9ml/cá thể/giờ; tốc độ lọc tảo của sò anti đạt cao nhất ở độ<br /> mặn 30‰ đạt từ 225,0 - 428,8ml/cá thể/giờ. Như vậy, thí nghiệm này cho thấy sò huyết và sò anti đều có khả năng lọc tảo<br /> và độ mặn có ảnh hưởng nhất định đến khả năng lọc của hai loại sò này.<br /> Từ khóa: Anadara granosa, Anadara antiquata, tốc độ lọc tảo<br /> <br /> ABSTRACT<br /> The experiment was carried out for blood cockles (Anadara granosa) and ark shells (Anadara antiquata) at<br /> different level of salinity. In this trial, tanks (45 l) were put in room and aerated continuously. Algae (Nannochloropsis<br /> oculata) density in each tank was 30x104 cells/ml. The experiment were disposed by 4 plots which include the control plot<br /> without mollusc and 3 experimental plots with mollusc. The size of blood cockles were 20 - 25mm and ark shells were<br /> 30-35 mm. The trial tanks were stocked molluscs about 40 individual/tank, excepting control tanks. The experiments<br /> occurred in 3 hours. Density of algae was determined every 30 minutes. The result of experiment showed that algae<br /> filtration rate was the strongest at 20‰ (194.3 - 376.9ml/individual/hour) for blood cockles and at 30‰ (225,0 - 428,8ml/<br /> individual/hour) for ark shells. Thus, it could say that blood cockles and ark shells filtered unicellular algae and salinity<br /> influenced this filtration.<br /> Key words: Anadara granosa, Anadara antiquata, algae filtration rate<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Tảo là một trong những loại thức ăn tự nhiên<br /> quan trọng của nhiều đối tượng động vật thủy sản<br /> trong đó có sò huyết và sò anti. Tuy nhiên, trong<br /> môi trường nước tảo không phải lúc nào cũng có<br /> lợi, sự phát triển quá mức của chúng gây nở hoa<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> <br /> nước là nguyên nhân làm ô nhiễm môi trường ở<br /> nhiều thủy vực.<br /> Động vật thân mềm hai vỏ nói chung và sò<br /> huyết, sò anti nói riêng là những loài ăn lọc. Thức<br /> ăn chủ yếu của chúng là thực vật phù du và mùn bã<br /> hữu cơ. Tìm hiểu khả năng lọc tảo của chúng nhằm<br /> <br /> Nguyễn Thị Phương Hiền: Lớp Cao học Nuôi trồng Thủy sản 2009 - Trường Đại học Nha Trang<br /> PGS.TS. Nguyễn Chính: Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản III<br /> <br /> TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC NHA TRANG ❖ 115<br /> <br /> Taïp chí Khoa hoïc - Coâng ngheä Thuûy saûn<br /> mục đích tạo cơ sở ứng dụng vào thực tế hạn chế<br /> sự phát triển quá mức của tảo trong các môi trường<br /> thủy vực.<br /> II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> Hình 1. Sò huyết<br /> Anadara granosa<br /> (Linnaeus, 1758)<br /> <br /> Hình 2. Sò anti<br /> Anadara antiquata<br /> (Linnaeus, 1758)<br /> <br /> 2. Phương pháp nghiên cứu<br /> 2.1. Chuẩn bị thí nghiệm<br /> Thí nghiệm được bố trí trong 16 bể nhựa có<br /> dung tích 45 lít.<br /> Nước biển dùng thí nghiệm được xử lý bằng<br /> máy xử lý tia cực tím (ULTRAQUA), xử lý chlorine<br /> nồng độ 25ppm trong vòng 48 giờ và lọc qua túi<br /> lọc thô.<br /> 2.2. Bố trí thí nghiệm<br /> - Đối với sò huyết:<br /> Thí nghiệm được tiến hành với sò huyết ở 3<br /> thang độ mặn khác nhau 15‰, 20‰ và 30‰.<br /> Thí nghiệm được chia thành 4 lô trong đó 3 lô thí<br /> nghiệm có thả sò huyết và 1 lô đối chứng không thả<br /> sò huyết. Mỗi lô thí nghiệm được lặp lại 4 lần.<br /> Thí nghiệm dùng 16 bể nhựa với dung tích<br /> 45 lít, cho vào mỗi bể 40 lít nước biển đã qua<br /> xử lý. Cấp vào mỗi bể với cùng mật độ tảo<br /> Nannochloropsis oculata là 30x104 tế bào/ml. Sò<br /> huyết thí nghiệm có kích cỡ từ 20 đến 25mm, số<br /> lượng sò là 40 con/bể, lô đối chứng chỉ cấp tảo<br /> Nannochloropsis oculata không thả sò huyết.<br /> - Đối với sò anti:<br /> Thí nghiệm được bố trí tương tự như<br /> sò huyết. Thí nghiệm được tiến hành ở 3<br /> <br /> Soá 1/2013<br /> thang độ mặn 20‰, 25‰ và 30‰. Mật độ tảo<br /> Nannochloropsis oculata cấp vào mỗi bể là 30x104<br /> tế bào/ml. Đối với các lô thí nghiệm có thả sò anti<br /> thì kích cỡ sò anti từ 30 - 35mm, số lượng sò anti<br /> cho vào mỗi bể là 40 con, lô đối chứng chỉ cấp tảo<br /> Nannochloropsis oculata không thả sò anti.<br /> 2.3. Xác định các thông số<br /> - Tốc độ lọc tảo của Coughlan (1969)<br /> <br /> Trong đó:<br /> m: tốc độ lọc (lít/cá thể thân mềm/giờ)<br /> M: thể tích nước thí nghiệm (lít)<br /> C0: mật độ tảo tại thời điểm bắt đầu thí nghiệm<br /> Ct: mật độ tảo tại thời điểm t<br /> n: số cá thể thân mềm đưa vào thí nghiệm<br /> t: thời gian<br /> - Mật độ tảo:<br /> N = A x 5 x B x 10.000 (tế bào/ml)<br /> Trong đó:<br /> A: số tế bào tảo đếm được trung bình trong 5 ô<br /> (mỗi ô có diện tích 0,04mm2) trên buồng đếm hồng<br /> cầu Neubauer<br /> B: hệ số pha loãng<br /> 2.4. Xử lý số liệu<br /> Số liệu được xử lý bằng phần mềm Excel và<br /> SPSS. Các giá trị trung bình được so sánh theo<br /> phương pháp phân tích phương sai một yếu tố<br /> (one-way ANOVA). So sánh sự khác nhau giữa các<br /> trung bình sau phân tích phương sai theo kiểm định<br /> LSD với độ tin cậy 95%.<br /> III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN<br /> 1. Sự biến động mật độ tảo Nannochloropsis<br /> oculata ở các lô đối chứng<br /> Kết quả quá trình theo dõi sự biến động mật độ<br /> tảo theo thời gian thí nghiệm được tính theo tỷ lệ %<br /> mật độ tảo giảm trong thời gian thí nghiệm so với<br /> mật độ tảo đưa vào ban đầu.<br /> Kết quả sự biến động mật độ tảo Nannochloropsis<br /> oculata ở các lô đối chứng được trình bày ở bảng 1.<br /> <br /> Bảng 1. Sự biến động mật độ tảo Nannochloropsis oculata ở các lô đối chứng<br /> Thời gian<br /> <br /> Tỷ lệ % mật độ tảo giảm trung bình<br /> 15‰<br /> <br /> 20‰<br /> <br /> 25‰<br /> <br /> 30‰<br /> <br /> 30 phút<br /> <br /> 0,10<br /> <br /> 0,10<br /> <br /> 0,12<br /> <br /> a<br /> <br /> -0,20a<br /> <br /> 90 phút<br /> <br /> - 0,01a<br /> <br /> 0,02a<br /> <br /> 0,10a<br /> <br /> 0,10a<br /> <br /> 180 phút<br /> <br /> 0,15a<br /> <br /> -0,03a<br /> <br /> 0,00a<br /> <br /> - 0,09a<br /> <br /> a<br /> <br /> a<br /> <br /> (Số liệu trong cùng một hàng có chữ cái viết lên trên giống nhau thể hiện sai khác không có ý nghĩa thống kê P>0,05)<br /> (Ghi chú: Các kết quả âm (-) thể hiện tỷ lệ % mật độ tảo tăng so với ban đầu)<br /> <br /> 116 ❖ TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC NHA TRANG<br /> <br /> Taïp chí Khoa hoïc - Coâng ngheä Thuûy saûn<br /> <br /> Soá 1/2013<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy, ở các lô đối<br /> chứng không thả sò huyết, sò anti mật độ tảo<br /> N. oculata thay đổi rất ít trong thời gian ngắn 3 giờ.<br /> Cụ thể ở thang độ mặn 15‰ sau 3 giờ mật độ tảo<br /> chỉ giảm 0,15% so với ban đầu, ở độ mặn 20‰ mật<br /> độ tảo tăng 0,03%, ở thang độ mặn 30‰ mật độ tảo<br /> tăng 0,09%.<br /> Trong thời gian nghiên cứu chúng tôi nhận thấy<br /> rằng, mật độ tảo ở các lô đối chứng qua các lần đo<br /> (sau 30 phút, 90 phút, 180 phút) có sự biến động<br /> tăng giảm. Tuy nhiên, sự thay đổi này là không đáng<br /> kể và không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê<br /> giữa các thang độ mặn.<br /> Theo nghiên cứu của Phạm Thị Lam Hồng<br /> <br /> (1999), tảo N. oculata là loài rộng muối có thể<br /> sống ở độ mặn từ 10 - 35‰. Do đó, trong điều<br /> kiện thí nghiệm bố trí ở các độ mặn trong khoảng<br /> 15‰ - 30‰, có sục khí liên tục và thời gian thí<br /> nghiệm ngắn nên mật độ tảo biến động không đáng<br /> kể trong các lô đối chứng.<br /> 2. Khả năng lọc tảo đơn bào Nannochloropsis<br /> oculata của sò huyết A. granosa<br /> Qua theo dõi chúng tôi thấy, mật độ tảo trong<br /> các lô thí nghiệm có thả sò huyết đều giảm theo thời<br /> gian. Điều đó chứng tỏ sò huyết có lọc tảo trong quá<br /> trình thí nghiệm. Kết quả tốc độ lọc tảo của sò huyết<br /> thí nghiệm được trình bày ở bảng 2.<br /> <br /> Bảng 2. Tốc độ lọc tảo Nannochloropsis oculata của sò huyết thí nghiệm<br /> Thời gian<br /> <br /> Tốc độ lọc tảo của sò huyết (ml/cá thể/giờ)<br /> 15‰<br /> <br /> 20‰<br /> <br /> 25‰<br /> <br /> 30 phút<br /> <br /> 90,1 ± 8,11c<br /> <br /> 194,3 ± 4,06a<br /> <br /> 127,4 ± 7,22b<br /> <br /> 60 phút<br /> <br /> 151,3 ± 8,34c<br /> <br /> 345,1 ± 6,42a<br /> <br /> 234,8 ± 4,64b<br /> <br /> 90 phút<br /> <br /> 137,6 ± 6,72c<br /> <br /> 330,2 ± 8,23a<br /> <br /> 227,5 ± 6,30b<br /> <br /> 120 phút<br /> <br /> 128,5 ± 5,49c<br /> <br /> 376,9 ± 6,58a<br /> <br /> 262,8 ± 6,12b<br /> <br /> 150 phút<br /> <br /> 135,2 ± 5,73c<br /> <br /> 362,6 ± 7,59a<br /> <br /> 249,6 ± 4,30b<br /> <br /> 180 phút<br /> <br /> 135,8 ± 4,69<br /> <br /> 340,9 ± 7,98<br /> <br /> 232,6 ± 6,74b<br /> <br /> c<br /> <br /> a<br /> <br /> (Số liệu trong cùng một hàng có chữ cái viết lên trên khác nhau thể hiện sai khác có ý nghĩa thống kê P