Tìm hiểu nguồn gen khoai môn sọ địa phương tại các điểm bảo tồn In-situ

Chia sẻ: Vi Đinh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:36

Thêm vào BST

Báo xấu

105
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phân bố nguồn gen khoai môn sọ tại các vùng sinh thái, bản mẫu mô tả, đánh giá đặc điểm hình thái, nông học cây môn-sọ, thông tin về nguồn gen cây khoai môn-sọ là những nội dung chính trong Tài liệu Giới thiệu nguồn gen khoai môn sọ địa phương tại các điểm bảo tồn In-situ. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tìm hiểu nguồn gen khoai môn sọ địa phương tại các điểm bảo tồn In-situ

Giíi thiÖu nguån gen khoai M«n - Sä ®Þa ph−¬ng t¹i c¸c ®iÓm b¶o tån in-situ Hµ Néi - 2003 1
Trung t©m Tµi nguyªn di truyÒn thùc vËt thuéc ViÖn Khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp ViÖt Nam lµ ®¬n vÞ ®−îc giao chøc n¨ng chñ tr× nhiÖm vô b¶o tån tµi nguyªn di truyÒn thùc vËt phôc vô cho môc tiªu l−¬ng thùc vµ n«ng nghiÖp, gäi t¾t lµ B¶o tån quü gen c©y trång, nhiÖm vô gåm cã ba phÇn: • Qu¶n lý Ng©n hµng gen c©y trång Quèc gia bao gåm ®iÒu tra, thu thËp, nhËp néi quü gen, duy tr× ng©n hµng gen, t− liÖu ho¸, th«ng tin, cÊp ph¸t quü gen. • §iÒu phèi ho¹t ®éng mµng l−íi tµi nguyªn di truyÒn thùc vËt phôc vô cho môc tiªu l−¬ng thùc vµ n«ng nghiÖp thèng nhÊt trong c¶ n−íc. • TriÓn khai c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc nh»m x©y dùng gi¶i ph¸p tæng thÓ b¶o tån vµ khai th¸c, sö dông ®a d¹ng sinh vËt n«ng nghiÖp, trong ®ã chñ yÕu lµ tµi nguyªn di truyÒn thùc vËt. Ban biªn tËp: NguyÔn ThÞ Ngäc HuÖ, L−u Ngäc Tr×nh, NguyÔn Phïng Hµ, NguyÔn TiÕn H−ng, Ph¹m Hïng C−¬ng, Hoµng Gia Trinh, Vò Hång Quang, §Æng V¨n Niªn. §Þa chØ: Trung t©m Tµi nguyªn di truyÒn thùc vËt, ViÖn Khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp ViÖt Nam, An Kh¸nh, Hoµi §øc, Hµ T©y. §iÖn tho¹i: 034-845320/845802 Fax: 034650625 Email: pgrc@hn.vnn.vn Xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù ®èng gãp cña: Vò Linh Chi vµ c¸c c¸n bé thuéc Trung t©m Tµi nguyªn di truyÒn thùc vËt. MôC LôC 2
Môc lôc Môc lôc ...........................................................................................................................3 Lêi tùa.............................................................................................................................4 Ph©n bè nguån gen khoai m«n sä t¹i c¸c vïng sinh th¸i ...........................................5 B¶n mÉu m« t¶, ®¸nh gi¸ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, n«ng häc c©y M«n-Sä ......................6 Th«ng tin vÒ nguån gen c©y khoai M«n - Sä...............................................................8 Tªn gièng: Khoai n−íc Colocasia esculenta var. esculenta ............................ 9 Tªn gièng: Khoai tÝa Colocasia esculenta var. esculenta ........................... 10 Tªn gièng: KHOAI TÝA RIÒNG Colocasia esculenta var. esculenta ................ 11 Tªn gièng: Däc mïng tr¾ng b¹c hµ Colocasia gigantea ........................... 12 Tªn gièng: Khoai m«n ®á Colocasia indica ................................................. 13 Tªn gièng: Khoai n−íc tÝa Colocasia esculenta var. aquatic ..................... 14 Tªn gièng: Khoai n−íc xanh Colocasia esculenta var. aquatic ................. 15 Tªn gièng: Khoai sä däc xanh Colocasia esculenta var. antiquorum ...... 16 Tªn gièng: Khoai sä tÝa Colocasia esculenta var. antiquorum ................... 17 Tªn gièng: Khoai Tam ®ao xanh Xanthosoma sagitifolium` ....................... 18 Tªn gièng: R¸y cho lîn Colocasia macrozhiriza ........................................ 19 Tªn gièng: HËu doµng Colocasia esculenta var. esculenta ......................... 20 Tªn gièng: Khoai sä tr¾ng Colocasia esculenta var. esculenta ................ 21 Tªn gièng: Khoai sä tÝm Colocasia esculenta var. esculenta ..................... 22 Tªn gièng: MÆc ph−íc bÐt Colocasia esculenta var. esculenta ................. 23 Tªn gièng: MÆc ph−íc hám sang Colocasia esculenta var. esculenta....... 24 Tªn gièng: MÆc ph−íc kÞp Colocasia esculenta var. esculenta ................... 25 Tªn gièng: Ph−íc ®ßn Colocasia esculenta var. antiquorum ..................... 26 Tªn gièng: Ph−íc Cµ Colocasia esculenta var. esculenta..........................27 Tªn gièng: Ph−íc hám Colocasia esculenta var. esculenta ......................... 28 Tªn gièng: Ph−íc Kh¨n Colocasia esculenta var. esculenta........................ 29 Tªn gièng: Ph−íc tµy Xanthosoma violeta .................................................. 30 Tªn gièng: Phøa lanh Colocasia esculenta var. esculenta........................... 31 Tªn gièng: Ph−íc ái 1 Colocasia esculenta var. esculenta........................... 32 Tªn gièng: Ph−íc ái 2 Colocasia esculenta var. esculenta........................... 33 Tªn gièng: Khoai Hoµ B×nh Colocasia esculenta var. esculenta................... 34 Tªn gièng: Khoai sä KS1 Colocasia esculenta var. antiquorum................... 35 Tªn gièng: Khoai sä KS 4 Colocasia esculenta var. antiquorum.................. 36 3
Lêi tùa Dù ¸n toµn cÇu vÒ "T¨ng c−êng c¬ së khoa häc b¶o tån néi vi (in-situ) ®a d¹ng sinh häc n«ng nghiÖp" do ViÖn Tµi nguyªn di truyÒn thùc vËt Quèc tÕ (IPGRI) ®iÒu phèi. Th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh quèc gia, IPGRI b¾t ®Çu thùc hiÖn Dù ¸n ë 9 n−íc (Burkina Faso, Ethiopia, Nepal, Vietnam, Peru, Mexico, Morocco, Turkey vµ Hungary) vÒ t¨ng c−êng c¬ së khoa häc b¶o qu¶n néi vi c©y trång. B¶o tån néi vi lµ duy tr× c¸c quÇn thÓ loµi trong m«i tr−êng tù nhiªn cña chóng. §èi víi c©y n«ng nghiÖp, b¶o tån néi vi lµ viÖc duy tr× nh÷ng −u thÕ vµ ®Æc tÝnh vèn cã cña c©y n«ng nghiÖp t¹i ®ång ruéng. Nguån tµi nguyªn di truyÒn c©y trång b¶n ®Þa (landraces) ®−îc n«ng d©n l−u truyÒn tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c vµ ®−îc hä chän läc theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. QuyÕt ®Þnh cña n«ng d©n vÒ chän vµ duy tr× mét gièng nµo ®ã lu«n chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè m«i tr−êng, sinh häc vµ x· héi. Céng ®ång n«ng d©n vµ ng−êi sö dông lµ bé phËn chÝnh trong qu¸ tr×nh b¶o tån hiÖu qu¶ tµi nguyªn c©y trång. B¶o tån néi vi cÇn cã sù tham gia réng r·i cña c¸c nhãm ®iÒu hµnh, n«ng d©n, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ (NGOs), c¸c nhµ m«i tr−êng, di truyÒn vµ c¸c c¬ quan ®Þa ph−¬ng. ViÖt Nam lµ mét trong hai n−íc Ch©u ¸ tham gia Dù ¸n tõ n¨m 1998. Nguån gen khoai M«n-Sä ë n−íc ta lµ mét trong nh÷ng c©y trång ®−îc Dù ¸n −u tiªn triÓn khai nghiªn cøu vÒ c¬ së khoa häc vµ ph−¬ng ph¸p b¶o tån in-situ t¹i n«ng hé. Dù ¸n ®· lùa chän ba ®iÓm ®Ó triÓn khai lµ: huyÖn §µ B¾c, tØnh Hßa B×nh; huyÖn Nho Quan, tØnh Ninh B×nh vµ huyÖn NghÜa H−ng, tØnh Nam §Þnh. Qua c«ng t¸c ®iÒu tra x©y dùng c¬ së d÷ liÖu vµ ph©n tÝch, ®Õn nay ®· x¸c ®Þnh ®−îc 28 gièng khoai M«n - Sä ®ang ®−îc n«ng d©n t¹i 3 ®iÓm nghiªn cøu duy tr×, b¶o tån trªn ®ång ruéng cña hä. Nguån gen nµy ®ång thêi còng ®ang ®−îc b¶o tån ex-situ vµ ®¸nh gi¸ t¹i Ng©n hµng gen c©y trång Quèc gia víi ®Çy ®ñ c¸c chØ tiªu m« t¶, ®¸nh gi¸ cña n«ng d©n vµ c¸c nhµ nghiªn cøu. Cïng víi t¸c ®éng tÝch cùc cña Dù ¸n, nh÷ng gièng M«n - Sä nµy ®· ®−îc kh¼ng ®Þnh lµ cã vai trß nhÊt ®Þnh trong ®êi sèng kinh tÕ, v¨n hãa x· héi cña céng ®ång ng−êi d©n. Trong b¶n giíi thiÖu nµy tr×nh bµy c¸c ®Æc ®iÓm h×nh th¸i vµ ®Æc tÝnh n«ng häc cña 28 gièng khoai M«n - Sä. Nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n vÒ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i n«ng häc vµ môc ®Ých sö dông cña c¸c gièng ë ®©y cho phÐp hiÓu râ ®−îc cÊu tróc vµ c¸c ®Æc ®iÓm −u viÖt cña tËp ®oµn khoai M«n - Sä b¶o tån trªn ®ång ruéng cña 3 vïng sinh th¸i miÒn b¾c ViÖt Nam. Chóng t«i hy väng tËp danh s¸ch nµy sÏ cã Ých ®èi víi c¸c nhµ chän t¹o gièng, c¸c nhµ b¶o tån nguån gen vµ c¸c nhµ nghiªn cøu kh¸c trong viÖc lùa chän cã hiÖu qu¶ ®èi t−îng nghiªn cøu cho m×nh. TM. Ban Qu¶n lý Dù ¸n Phã viÖn tr−ëng ViÖn KHKTNNVN Ph¹m V¨n Ch−¬ng MôC LôC 4
Ph©n bè nguån gen khoai M«n Sä t¹i c¸c vïng sinh th¸i ViÖt nam lµ mét trong sè 15 trung t©m ®a d¹ng nhÊt cña thÕ giíi vÒ tµi nguyªn c©y trång trong ®ã cã c©y khoai M«n - Sä. Qua sè liÖu kh¶o s¸t ban ®Çu t¹i mét sè vïng sinh th¸i tõ ®ång b»ng ®Õn trung du vµ miÒn nói cho thÊy khoai M«n-Sä ph©n bè réng t¹i tÊt c¶ c¸c vïng sinh th¸i cña n−íc ta tõ ®é cao 1m - 1500 m so víi mÆt biÓn vµ cã sù ®a d¹ng di truyÒn cao. ë ViÖt Nam hiÖn ®· ph¸t hiÖn cã c¸c loµi vµ loµi phô sau ®©y thuéc nhãm khoai M«n - Sä R¸y ®ang ®−îc n«ng d©n sö dông: 1 B¶n ®å 1. B¶n ®å ph©n bè nguån gen khoai M«n - Sä (1) trªn c¶ n−íc vµ t¹i c¸c ®iÓm b¶o tån in-situ MôC LôC (1) Nguån d÷ liÖu: KÕt hîp tõ Dù ¸n TANSAO, Trung t©m TNDTTV, ViÖn Khoa häc KTNNVN 5
- Colocasia esculenta gåm Colocasia esculenta var. aquatic vµ Colocasia esculenta var. antiquorum - Colocasia gigantea - Alocasia macrohzinia (Nguyen Ngoc Hue et al, 2000) Sù tån t¹i cña ®a d¹ng gièng trong loµi lµ mét tiªu chuÈn ®Ó lùa chän c©y trång nghiªn cøu vµ b¶o tån. Nh÷ng huyÖn sau: NghÜa H−ng, tØnh Nam §Þnh; Nho Quan, tØnh Ninh B×nh vµ §µ B¾c, tØnh Hßa B×nh ë ba vïng sinh th¸i cã sù phong phó nguån gen khoai M«n - Sä ®· ®−îc Dù ¸n b¶o tån in-situ tiÕn hµnh nghiªn cøu. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, n«ng häc c©y khoai M«n-Sä §Ó ®¸nh gi¸ ®−îc qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn còng nh− ®Æc ®iÓm h×nh th¸i n«ng häc, 23 chØ tiªu ®· ®−îc ¸p dông nh− sau: 1. Lo¹i gièng 2. Trung b×nh (50-100 cm) 1. Trång trät 3. Cao ( 100-150 cm) 2. Hoang d¹i 4. RÊt cao (trªn 150 cm) 3. Mäc tù nhiªn 8. D¹ng chñ yÕu cña phiÕn l¸ 4. C©y c¶nh 1. B»ng (ph¼ng) 5. Gièng chän läc 2. Ph¼ng, ®Çu vµ sau phiÕn l¸ cong xuèng 6. Gièng lai t¹o 3. Ph¼ng, mÐp l¸ cong xuèng 7. Ch−a x¸c ®Þnh 4. H×nh cèc 2. §Þa h×nh n¬i mäc 5. H×nh « 1. §Êt −ít (ngËp n−íc) 9. H−íng chñ yÕu cña phiÕn l¸ 2. §ång b»ng (kh«ng ngËp n−íc) 1. Th¼ng ®øng, ®Ønh phiÕn l¸ h−íng lªn 3. §Çm lÇy tù nhiªn 2. Nghiªng, ®Ønh phiÕn l¸ h−íng lªn 4. §−êng vßng mÊp m« 3. Th¼ng ®øng, ®Ønh phiÕn l¸ h−íng 5. S−ên dèc xuèng 3. §é cao so víi mÆt biÓn (m) 4. Nghiªng, ®Ønh phiÕn l¸ h−íng xuèng 1. §ång b»ng (-500) 5. Nöa ngang 2. Trung du (500-1000) 6. N»m ngang 3. MiÒn nói (+ 1000) 7. Ngang, r×a mÐp l¸ rñ xuèng. 4. Ph©n loµi thùc vËt 10. KiÓu mÐp phiÕn l¸ 1. Khoai m«n 1. LiÒn 2. Khoai sä 2. L−în sãng (sãng hÑp) 3. Trung gian 3. L−în sãng (sãng réng) 5. KiÓu sinh tr−ëng 11. Mµu phiÕn l¸ 1. Th¼ng 1. H¬i tr¾ng 2. Nöa th¼ng 2. Vµng 3. Nöa bß 3. Xanh 4. Bß 4. Xanh sÉm 6. D¶i bß 5. TÝm nh¹t 1. Kh«ng 6. TÝm sÉm 2. Cã mét phÇn 12. §èm trªn bÒ mÆt phiÕn l¸ 3. C©y chØ cã d¶i bß 1. Kh«ng 7. ChiÒu cao c©y 2. Cã 1. Lïn (d−íi 50 cm) 13. §−êng lâm gian thïy phiÕn l¸ MôC LôC 6
1. Nhän vµ hÑp (45°) 1. RÊt sím (d−íi 4 th¸ng) 3. Trßn vµ hÑp 2. Sím (4-6 th¸ng) 4. Trßn vµ réng 3. Trung b×nh (6-8 th¸ng) 5. R×a l−în gÊp khóc 4. Muén (8-10 th¸ng) 14. Mµu rèn l¸ 5. RÊt muén (trªn 10 th¸ng) 1. H¬i tr¾ng 6. Kh«ng x¸c ®Þnh râ (vd d¹ng hoang 2. Vµng d¹i) 3. Xanh nh¹t 20. H×nh d¹ng cñ 4. Xanh ®Ëm 1. Trßn kh«ng ph©n nh¸nh 5. TÝm nh¹t 2. H×nh chu«ng kh«ng ph©n nh¸nh 6. TÝm ®Ëm 3. H×nh nãn kh«ng ph©n nh¸nh 7. §á 4. H×nh ª lÝp kh«ng ph©n nh¸nh 8. Mµu kh«ng ®ång nhÊt 5. H×nh trô kh«ng ph©n nh¸nh 15. Mµu däc l¸ 6. Ph©n nh¸nh 1. Xanh nh¹t 7. Ph©n nh¸nh phÇn ®Çu 2. Xanh ®Ëm 8. RÊt thon dµi 3. §á 9. DÑt ph¼ng 4. TÝm nh¹t 10. Cñ chïm 5. TÝm ®Ëm 21. Träng l−îng cñ 6. N©u, hoÆc tÝm n©u 1. RÊt nhá (4 kg) 4. §−êng xanh ®Ëm hoÆc säc 22. Mµu thÞt cñ (phÇn gi÷a cñ) 5. §−êng ®á hoÆc säc 1. Tr¾ng 6. §−êng tÝm hoÆc säc 2. Vµng 7. §−êng n©u hoÆc säc 3. Da cam 8. Cã nh÷ng vÕt nh¹t 4. Hång 9. VÕt ®Ëm 5. §á 17. Hoa 6. TÝm ®á 1. Kh«ng cã hãa 7. TÝm 2. HiÕm thÊy hoa 8. NhiÒu mµu (nhiÒu ®èm mµu ®Ëm 3. Th−êng cã hoa nh¹t) 18. Chèng chÞu bÖnh thèi l¸ (TLB) 23. ChÊt l−îng ¨n luéc 1. RÊt dÔ nhiÔm 1. Kh«ng ¨n ®−îc 2. NhiÔm 2. ChÊt l−îng kÐm 3. ChÞu bÖnh 3. Võa cã thÓ chÊp nhËn 4. Chèng bÖnh 4. Ngon 5. Kh¸ng bÖnh (miÔn dÞch) 5. RÊt ngon 6. ¦u tó MôC LôC 7
Th«ng tin vÒ nguån gen khoai M«n - Sä Nguån gen khoai M«n - Sä trong tËp giíi thiÖu nµy ®−îc s¾p xÕp theo thø tù c¸c vïng tõ ®ång b»ng ®Õn trung vµ ®Õn miÒn nói cô thÓ lµ: HuyÖn NghÜa H−ng, tØnh Nam §Þnh ®¹i diÖn cho vïng ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång. HuyÖn Nho Quan, tØnh Ninh B×nh ®¹i diÖn cho vïng trung du b¸n s¬n ®Þa. HuyÖn §µ B¾c, tØnh Hßa B×nh ®¹i diÖn cho vïng miÒn nói phÝa b¾c. Sè Sè HÖ sè ®a Vïng sinh th¸i Tªn gièng gièng loµi d¹ng NghÜa H−ng - Ch©u thæ s«ng Hång 3 1 0,51 Khoai n−íc, Khoai tÝa, §é cao so víi mÆt biÓn: 0,4 - 1,4 m Khoai tÝa riÒng, NhiÖt ®é b×nh qu©n n¨m: 28°C L−îng m−a hµng n¨m: 1550 mm Lo¹i ®Êt chÝnh: §Êt phï sa båi ®¾p Nho Quan - B¸n s¬n ®Þa 8 6 0,71 Däc mïng tr¾ng b¹c hµ, §é cao so víi mÆt biÓn: 60-90m Khoai m«n ®á, Khoai NhiÖt ®é b×nh qu©n n¨m: 27°C n−íc tÝa, Khoai n−íc xanh,Khoai sä däc xanh, L−îng m−a hµng n¨m: 1950 mm Khoai sä tÝa, Khoai Tam Lo¹i ®Êt chÝnh: Phï sa l¾ng, ®Êt sái §¶o xanh, R¸y cho lîn §µ B¾c - Nói ®Êt, ®¸ 17 3 0,73 HËu doµng, Khoai sä §é cao so víi mÆt biÓn: 430-675m tr¾ng, Khoai sä tÝm, NhiÖt ®é b×nh qu©n n¨m: 23.5°C MÆc ph−íc bÐt, MÆc ph−íc hám sang, mÆc L−îng m−a hµng n¨m: 1750mm ph−íc kÞp, Ph−íc ®ßn, Lo¹i ®Êt chÝnh: §Êt sÐt lÉn sái ®¸ Ph−íc cµ, Ph−íc hám, Ph−íc kh¨n, Ph−íc t¶y, Phøa lanh, Ph−íc ái 1, Ph−íc ái 2, khoai Hßa B×nh, Khoai sä KS1, Khoai sä KS4 MôC LôC 8
Tªn gièng: Khoai n−íc Tªn khoa häc: Colocasia esculenta var. esculenta Sè ®¨ng ký: 01 §Þa ®iÓm: NghÜa H−ng, Nam §Þnh I §Æc ®iÓm h×nh th¸i: §Æc ®iÓm th©n l¸: - ChiÒu cao c©y (cm): 60 - 70 - L¸ mµu xanh nh¹t, h×nh khiªn. Rèn l¸ mµu tÝm. R×a mÐp l¸ mµu xanh. G©n mÆt trªn vµ g©n mÆt d−íi phiÕn l¸ mµu xanh nh¹t. Tû lÖ dµi/réng phiÕn l¸: 1,12 - Däc l¸ nh½n, kh«ng phÊn, mµu xanh nh¹t. R×a mÐp bÑ l¸ mµu tr¾ng, ch©n däc gi¸p cñ mµu tr¾ng. §Æc ®iÓm cñ: - Cñ c¸i cã kÝch th−íc nhá, h×nh chãp, cã d¶i bß, sè cñ con Ýt. Tû lÖ dµi/ réng cñ: 1,2 - 1,3 - Ruét cñ mµu tr¾ng, chám cñ tr¾ng. II §Æc ®iÓm n«ng häc: N¬i trång: §Êt −ít, bê m−¬ng, r·nh, bê ao Thêi vô trång: Th¸ng 2 - Th¸ng 8 TÝnh thÝch øng: Réng Thêi gian sinh tr−ëng: 10 - 12 th¸ng TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: Cao PhÇn sö dông: Däc, l¸ , d¶i bß Thu hoach däc l¸: B¾t ®Çu tõ th¸ng thø 4 vµ thu liªn tiÕp sau ®ã 1 th¸ng 1 lÇn3 Gi¸ trÞ sö dông: C¸c mãn ¨n truyÒn thèng “D¶i bß nÊu mÎ”, “Bóp khoai sä kho t−¬ng”. Thøc ¨n bæ sung cho ch¨n nu«i. MôC LôC 9
Tªn gièng: Khoai tÝa Tªn khoa häc: Colocasia esculenta var. esculenta Sè ®¨ng ký: 02 §Þa ®iÓm: NghÜa H−ng, Nam §Þnh I. §Æc ®iÓm h×nh th¸i: §Æc ®iÓm th©n l¸: - ChiÒu cao c©y (cm): 55 - 65 - L¸ mµu xanh ®Ëm, h×nh khiªn. Rèn l¸ mµu tÝm.nh¹t. MÐp l¸ mµu tÝm nh¹t, gîn sãng. G©n mÆt trªn, mÆt d−íi mµu tÝm. Tû lÖ dµi/réng phiÕn l¸: 1,13 - Däc l¸ nh½n, kh«ng phÊn, mµu tÝm. R×a mÐp bÑ l¸ mµu tÝm nh¹t, ch©n däc gi¸p cñ mµu tÝm §Æc ®iÓm cñ: - Cñ c¸i h×nh trô, vá mµu n©u, bÒ mÆt ngoµi xï x×. KÝch th−íc cñ trung b×nh. Cñ con h×nh trøng thon dµi. Tû lÖ dµi/réng cñ: 1,3 - 1,4 - Ruét cñ mµu tr¾ng, chám cñ tÝm nh¹t. II. §Æc ®iÓm n«ng häc: N¬i trång: §Êt ruéng Thêi vô trång: Th¸ng 2 - Th¸ng 3 Thêi gian sinh tr−ëng: 8 - 12 th¸ng TÝnh thÝch øng: Trung b×nh Träng l−îng khãm (g): 400-600 Sè cñ con trªn khãm: 5 cñ TiÒm n¨ng n¨ng suÊt (tÊn/ha) : 20,0 Hµm l−îng chÊt kh« (%): 23,30 ChÊt l−îng ¨n luéc: Ngon §é ngøa cñ khi sö dông: Kh«ng ngøa S¶n phÈm sö dông: Cñ c¸i, däc Môc ®Ých sö dông: C¸c mãn ¨n chÕ biÕn tõ cñ nh−: luéc, nÊu canh víi x−¬ng. Thøc ¨n bæ sung cho ch¨n nu«i lîn. MôC LôC 10
Tªn gièng: Khoai tÝa riÒng Tªn khoa häc: Colocasia esculenta var. esculenta Sè ®¨ng ký: 03 §Þa ®iÓm: NghÜa H−ng, Nam §Þnh I. §Æc ®iÓm h×nh th¸i: §Æc ®iÓm th©n l¸: - ChiÒu cao c©y (cm): 60 - 70 - L¸ mµu xanh ®Ëm, h×nh khiªn. Rèn l¸ mµu xanh. MÐp l¸ mµu tÝm nh¹t. G©n l¸ mÆt trªn vµ mÆt d−íi mµu xanh nh¹t. Tû lÖ dµi/réng phiÕn l¸: 1,13 - Cuèng l¸ nh½n, kh«ng phÊn, mÇu tÝm. R×a mÐp bÑ l¸ mµu tÝm nh¹t, ch©n däc gi¸p cñ mÇu tÝm §Æc ®iÓm cñ: - Cñ c¸i h×nh trô trßn, kÝch th−íc cñ trung b×nh. Cñ con h×nh trøng, thon dµi. Vá cñ mµu n©u, bÒ mÆt ngoµi xï x×. Tû lÖ dµi/réng cñ: 1,2 - Ruét cñ mµu tr¾ng, chám cñ tÝm nh¹t II. §Æc ®iÓm n«ng häc: N¬i trång: §Êt ruéng, bê m−¬ng Thêi vô trång: Th¸ng 2 - Th¸ng 3 TÝnh thÝch øng: HÑp Thêi gian sinh tr−ëng: 8 - 12 th¸ng Sè cñ con trªn khãm: 8 cñ Träng l−îng khãm (g): 500-800 TiÒm n¨ng n¨ng suÊt (tÊn/ha) : 20,0 Hµm l−îng chÊt kh« (%): 22,25 ChÊt l−îng ¨n luéc: RÊt ngon §é ngøa cñ khi sö dông: Kh«ng ngøa PhÇn sö dông: Cñ c¸i, däc l¸ Gi¸ trÞ sö dông: C¸c mãn ¨n trong d©n gian nh−: nÊu canh víi x−¬ng, nÊu chÌ. Thøc ¨n bæ sung trong ch¨n nu«i MôC LôC 11
Tªn gièng: Däc mïng tr¾ng b¹c hµ Tªn khoa häc: Colocasia gigantea Sè ®¨ng ký: 04 §Þa ®iÓm: Nho Quan, Ninh B×nh I. §Æc ®iÓm h×nh th¸i: §Æc ®iÓm Th©n l¸: - ChiÒu cao c©y (cm): 90 - 150 - L¸ mµu xanh, h×nh tim trßn. Rèn l¸ mµu xanh s¸ng. R×a mÐp l¸ mµu xanh, gîn sãng. G©n chÝnh vµ phô ë hai mÆt l¸ mµu xanh nh¹t, næi trªn bÒ mÆt l¸. Tû lÖ dµi/réng phiÕn l¸: 1,09. - Däc l¸ xanh nh¹t, nh½n, cã phÊn tr¾ng. R×a mÐp bÑ l¸ mµu tr¾ng, ch©n däc gi¸p cñ mÇu tr¾ng. §Æc ®iÓm cñ: - Cñ c¸i nhá, h×nh trøng, cã d¶i bß. Sè cñ con Ýt. Tû lÖ dµi/ réng cñ: 1,1 - 1,3. - MÇu ruét cñ: Tr¾ng, chám cñ tr¾ng. II. §Æc ®iÓm n«ng häc: N¬i trång: Trong v−ên, n¬i Èm m¸t Thêi vô trång: Quanh n¨m, tèt nhÊt th¸ng 2 TÝnh thÝch øng: Réng Thêi gian sinh tr−ëng: 3 - 4 th¸ng TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: Cao PhÇn sö dông: Däc l¸ Gi¸ trÞ sö dông: Lµm rau xanh. Th−êng ®−îc lµm thµnh c¸c mãn ¨n nh− “lÈu” , “bón mäc”). Cã kh¶ n¨ng th©m canh cho n¨ng xuÊt däc rÊt cao MôC LôC 12
Tªn gièng: Khoai m«n ®á Tªn khoa häc: Colocasia indica Sè ®¨ng ký: 05 §Þa ®iÓm: Nho Quan, Ninh B×nh I. §Æc ®iÓm h×nh th¸i: §Æc ®iÓm th©n l¸: - ChiÒu cao c©y (cm): 60 - 70 - L¸ mµu xanh ®Ëm, h×nh khiªn. Rèn l¸ mµu tÝm. R×a mÐp l¸ mµu tÝm nh¹t. G©n chÝnh vµ phô ë mÆt d−íi phiÕn l¸ mµu tÝm. Tû lÖ dµi/réng phiÕn l¸: 1,2. - Däc l¸ nh½n, kh«ng phÊn, mµu tÝm ®á. R×a mÐp bÑ l¸ mµu tÝm, ch©n däc gi¸p cñ mÇu tÝm. §Æc ®iÓm cñ: - Cñ c¸i h×nh trøng, kÝch th−íc trung b×nh. Vá cñ mµu n©u, bÒ mÆt ngoµi xï x×. Sè cñ con Ýt. Tû lÖ dµi/réng cñ: 1,02. - Ruét cñ vµ chám cñ mµu tr¾ng. II. §Æc ®iÓm n«ng häc: N¬i trång: §Êt Èm −ít, n¬i bãng r©m Thêi vô trång: Th¸ng 1 - Th¸ng 2 TÝnh thÝch øng: HÑp Thêi gian sinh tr−ëng: 5 - 6 th¸ng Sè cñ con trªn khãm (cñ): 2 - 5 Träng l−îng khãm (g): 100 - 150 TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: Trung b×nh PhÇn sö dông: Däc l¸ Gi¸ trÞ sö dông: Lµm rau vµ lµm thuèc ch÷a bÖnh ®−êng ruét. Thøc ¨n bæ sung cho ch¨n nu«i MôC LôC 13
Tªn gièng: Khoai n−íc tÝa Tªn khoa häc: Colocasia esculenta var. aquatic Sè ®¨ng ký: 05 §Þa ®iÓm: Nho Quan, Ninh B×nh I. §Æc ®iÓm h×nh th¸i: §Æc ®iÓm th©n l¸: - ChiÒu cao c©y (cm): 130 - 160 - PhiÕn l¸ mµu xanh, h×nh tim trßn. Rèn l¸ mµu xanh. R×a mÐp l¸ mµu tÝm. G©n chÝnh vµ phô ë mÆt d−íi phiÕn l¸ mµu xanh nh¹t. Tû lÖ dµi/réng phiÕn l¸: 1,05. - Däc l¸ mµu tÝm, cã phÊn Ýt. R×a mÐp bÑ vµ ch©n däc gi¸p cñ mµu tÝm. §Æc ®iÓm cñ: - Cñ c¸i nhá, h×nh trøng, cã d¶i bß. Sè cñ con Ýt. Tû lÖ dµi/ réng cñ: 1,1 - 1,2. - Ruét cñ mµu tr¾ng. II. §Æc ®iÓm n«ng häc: N¬i trång: §Êt −ít, m−¬ng, bê ao Thêi vô trång: Quanh n¨m TÝnh thÝch øng: Réng Thêi gian sinh tr−ëng: 12 th¸ng TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: Cao §é ngøa cñ khi sö dông: Cñ ngøa kh«ng ¨n ®−îc PhÇn sö dông: Däc, l¸, cñ Gi¸ trÞ sö dông: Ch¨n nu«i lîn MôC LôC 14
Tªn gièng: Khoai n−íc xanh Tªn khoa häc: Colocasia esculenta var. aquatic Sè ®¨ng ký: 06 §Þa ®iÓm: Nho Quan, Ninh B×nh I. §Æc ®iÓm h×nh th¸i: §Æc ®iÓm th©n l¸: - ChiÒu cao c©y (cm): 80 - 140 - PhiÕn l¸ mµu xanh, h×nh tim trßn. Rèn l¸ mµu xanh vµng. R×a mÐp l¸ mµu xanh. G©n chÝnh vµ phô ë mÆt d−íi phiÕn l¸ mµu xanh nh¹t. Tû lÖ dµi/réng phiÕn l¸: 1,05 - Däc l¸ nh½n, kh«ng phÊn, mµu xanh nh¹t. R×a mÐp bÑ l¸ mµu tr¾ng, ch©n däc gi¸p cñ mµu tr¾ng. §Æc ®iÓm cñ: - Cñ c¸i nhá, h×nh trøng, cã d¶i bß, sè cñ con Ýt. Tû lÖ dµi/ réng cñ: 1,20. - Ruét cñ tr¾ng. II. §Æc ®iÓm n«ng häc: N¬i trång: §Êt −ít, bê m−¬ng, bê ao Thêi vô trång: Quanh n¨m TÝnh thÝch øng: Réng Thêi gian sinh tr−ëng: 12 th¸ng TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: Cao PhÇn sö dông: Däc l¸ Gi¸ trÞ sö dông: Ch¨n nu«i lîn, lµm rau. D¶i bß ®−îc sö dông lµm rau ®Ó nÊu nh÷ng mãn ¨n truyÒn thèng "canh khoai nÊu mÎ", " khoai nÊu víi l¸ bå ®Êt..." MôC LôC 15
Tªn gièng: Khoai sä däc xanh Tªn khoa häc: Colocasia esculenta var. antiquorum Sè ®¨ng ký: 07 §Þa ®iÓm: Nho Quan, Ninh B×nh I. §Æc ®iÓm h×nh th¸i: §Æc ®iÓm th©n l¸: - ChiÒu cao c©y (cm): 80 - 95 - PhiÕn l¸ mµu xanh, h×nh tim trßn. Rèn l¸ mµu tÝm nh¹t. R×a mÐp l¸ mµu tÝm. G©n chÝnh vµ phô ë mÆt d−íi phiÕn l¸ mµu xanh nh¹t. Tû lÖ dµi/réng phiÕn l¸: 1,04. - Däc l¸: nh½n, kh«ng phÊn, 2/3 däc l¸ phÝa d−íi mÇu xanh, 1/3 däc l¸ phÝa trªn tÝm nh¹t. R×a mÐp bÑ l¸ mµu xanh, ch©n däc gi¸p cñ mÇu tr¾ng. §Æc ®iÓm cñ: - Cñ c¸i h×nh cÇu, kÝch th−íc cñ trung b×nh, cñ con h×nh cÇu hoÆc trøng trßn. Vá cñ mµu n©u, bÒ ngoµi vá cñ nh½n. Tû lÖ dµi/réng cñ: 0,91 - 1,05. - Ruét cñ mµu tr¾ng, chám cñ tr¾ng. II. §Æc ®iÓm n«ng häc: N¬i trång: §Êt ruéng, trong v−ên Thêi vô trång: Th¸ng 11 - Th¸ng 1 TÝnh thÝch øng: Réng Thêi gian sinh tr−ëng: 5 - 6 th¸ng Sè cñ con trªn khãm: 7 - 9 Träng l−îng khãm (g): 300 - 500 TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: Cao (12 - 16 tÊn/ha) Hµm l−îng chÊt kh« (%): 23,08 ChÊt l−îng ¨n luéc: Ngon §é ngøa cñ khi sö dông: Kh«ng ngøa PhÇn sö dông: Cñ con, cñ c¸i, däc l¸ Gi¸ trÞ sö dông: B¸n vµ lµm thùc phÈm. ChÕ biÕn c¸c mãn ¨n nh−: nÊu canh víi x−¬ng, luéc, nÊu chÌ... Lµm thøc ¨n ch¨n nu«i lîn. MôC LôC 16
Tªn gièng: Khoai sä tÝa Tªn khoa häc: Colocasia esculenta var. antiquorum Sè ®¨ng ký: 08 §Þa ®iÓm: Nho Quan, Ninh B×nh I. §Æc ®iÓm h×nh th¸i: §Æc ®iÓm th©n l¸: - ChiÒu cao c©y (cm): 70 - 90 - PhiÕn l¸ mµu xanh, h×nh tim trßn. Rèn l¸ mµu tÝm nh¹t. R×a mÐp l¸ mµu tÝm. G©n chÝnh vµ phô ë mÆt d−íi phiÕn l¸ mµu tÝm nh¹t. Tû lÖ dµi/réng phiÕn l¸: 1,05. - Däc l¸ mµu tÝm. R×a mÐp bÑ l¸ mµu tÝm. §Æc ®iÓm cñ: - Cñ c¸i h×nh cÇu, kÝch th−íc cñ trung b×nh, cñ con h×nh trøng trßn. Vá cñ mµu n©u, bÒ mÆt ngoµi vá cñ nh½n. Tû lÖ dµi/réng cñ: 0,91 - 1,0 - Ruét cñ tr¾ng, chám cñ tr¾ng. II. §Æc ®iÓm n«ng häc: N¬i trång: §Êt ruéng Thêi vô trång: Th¸ng 12 - 2 TÝnh thÝch øng: Réng Thêi gian sinh tr−ëng: 5 - 6 th¸ng Sè cñ con trªn khãm: 5 - 7 Träng l−îng khãm (g): 300 - 500 TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: Cao (10 - 15 tÊn/ha) Hµm l−îng chÊt kh« (%): 22,13 ChÊt l−îng ¨n luéc: Ngon §é ngøa cñ khi sö dông: Kh«ng ngøa PhÇn sö dông: Cñ con, cñ c¸i Gi¸ trÞ sö dông: L−¬ng thùc, thùc phÈm. ChÕ biÕn thµnh b¸nh, luéc, hoÆc nÊu canh. däc l¸ lµm thøc ¨n ch¨n nu«i lîn. MôC LôC 17
Tªn gièng: Khoai Tam ®¶o xanh Tªn khoa häc: Xanthosoma sagitifolium Sè ®¨ng ký: 09 §Þa ®iÓm: Nho Quan, Ninh B×nh I. §Æc ®iÓm h×nh th¸i: §Æc ®iÓm th©n l¸: - ChiÒu cao c©y (cm): 80 - 130 - PhiÕn l¸ mµu xanh, h×nh m¸c. Rèn l¸ mµu xanh. R×a mÐp l¸ mµu xanh. G©n chÝnh vµ phô ë mÆt d−íi phiÕn l¸ mµu xanh, g©n lâm mÆt trªn l¸. Tû lÖ dµi/réng phiÕn l¸: 1,15. - Däc l¸ nh½n, kh«ng phÊn, mÇu tr¾ng. R×a mÐp bÑ l¸ mµu xanh s¸ng, ch©n däc gi¸p cñ mÇu tr¾ng. §Æc ®iÓm cñ: - Cñ c¸i h×nh chãp, kÝch th−íc cñ trung b×nh ®Õn to, cñ con h×nh trøng trßn. Vá cñ mµu n©u, bÒ mÆt ngoµi nh½n . Tû lÖ dµi/réng cñ c¸i: 1,07 - Ruét cñ mµu tr¾ng, chám cñ tr¾ng. II. §Æc ®iÓm n«ng häc: N¬i trång: §Êt v−ên Thêi vô trång: Th¸ng 2, Th¸ng 6, Th¸ng 10 TÝnh thÝch øng: Réng, chÞu ®−îc bãng r©m Thêi gian sinh tr−ëng:6 - 8 th¸ng Sè cñ con trªn khãm (cñ): 7 - 9 Träng l−îng khãm (g): 800 -1200 TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: RÊt cao (18 - 28 tÊn/ha) Hµm l−îng chÊt kh« (%): 7,05 ChÊt l−îng ¨n luéc: Ngon §é ngøa cñ khi sö dông: Kh«ng ngøa PhÇn sö dông: Cñ con, däc Gi¸ trÞ sö dông: L−¬ng thùc, thùc phÈm, lµm rau. C¸ch chÕ biÕn nh−: luéc, nÊu canh, nÊu chÌ. Thøc ¨n ch¨n nu«i lîn. MôC LôC 18
Tªn gièng: R¸y cho lîn Tªn khoa häc: Colocasia macrozhiriza Sè ®¨ng ký: 10 §Þa ®iÓm: Nho Quan, Ninh B×nh I §Æc ®iÓm h×nh th¸i: §Æc ®iÓm th©n l¸: - ChiÒu cao c©y (cm): 120 - 150 cm - PhiÕn l¸ mµu xanh nh¹t, h×nh tim. Tû lÖ dµi/réng phiÕn l¸: 1,07 - 1,2. Rèn l¸ mµu xanh. R×a mÐp l¸ mµu xanh nh¹t. G©n mÆt trªn vµ g©n mÆt d−íi phiÕn l¸ mµu xanh nh¹t. - Däc l¸ nh½n, kh«ng phÊn, mµu xanh ®Ëm. R×a mÐp bÑ l¸ mµu xanh, ch©n däc gi¸p cñ mµu tr¾ng. §Æc ®iÓm cñ: - Cñ c¸i h×nh trô trßn, kÝch th−íc cñ trung b×nh - to. Tû lÖ dµi/ réng cñ: 1,4 - Ruét cñ mµu tr¾ng. II §Æc ®iÓm n«ng häc: N¬i trång: Trong v−ên, rõng Thêi vô trång: Quanh n¨m TÝnh thÝch øng: Réng, dÔ trång Thêi gian sinh tr−ëng: 12 th¸ng/ l−u niªn TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: Cao PhÇn sö dông: Däc, l¸ Gi¸ trÞ sö dông: Sinh khèi lín, thu ho¹ch nhiÒu lÇn, lµm thøc ¨n bæ sung cho ch¨n nu«i lîn MôC LôC 19
Tªn gièng: HËu doµng Tªn khoa häc: Colocasia esculenta var. esculenta Sè ®¨ng ký: 10 §Þa ®iÓm: §µ B¾c, Hoµ B×nh I. §Æc ®iÓm h×nh th¸i: §Æc ®iÓm th©n l¸: - ChiÒu cao c©y (cm): 90 - 120 - PhiÕn l¸ mµu xanh, h×nh tim dµi. Tû lÖ dµi/réng phiÕn l¸:1,2. Rèn l¸ mµu xanh. R×a mÐp l¸ mµu xanh. G©n chÝnh vµ phô ë mÆt d−íi phiÕn l¸ mµu xanh nh¹t. - Däc l¸ nh½n, kh«ng phÊn, mµu xanh. R×a mÐp bÑ l¸ mµu xanh, ch©n däc gi¸p cñ mÇu tr¾ng. §Æc ®iÓm cñ: - Cñ c¸i cã chåi ®Ønh p h©n nhiÒu nh¸nh, kÝch th−íc cñ to. Vá cñ mµu n©u, bÒ mÆt ngoµi vá cñ nh½n.. Tû lÖ dµi/réng cñ: 2,5. - Ruét cñ mµu vµng, chám cñ tr¾ng. II. §Æc ®iÓm n«ng häc: N¬i trång: §Êt cao, v−ên Thêi vô trång: Th¸ng 2 - Th¸ng 4 TÝnh thÝch øng: HÑp Thêi gian sinh tr−ëng: 6 th¸ng Sè cñ con trªn khãm: 1 - 2 Träng l−îng khãm (g): 700 - 1.200 TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: Cao (15 - 20 tÊn/ha) Hµm l−îng chÊt kh« (%): 28,36 ChÊt l−îng ¨n luéc: RÊt ngon §é ngøa cñ khi sö dông: Kh«ng ngøa PhÇn sö dông: Cñ c¸i Gi¸ trÞ sö dông: Lµm l−¬ng thùc, thùc phÈm. ChÕ biÕn c¸c mãn nh− luéc, nÊu canh víi x−¬ng, nÊu chÌ thanh nhiÖt. MôC LôC 20