Tìm hiểu Tâm lý và huấn luyện cơ cấu và năng động

Chia sẻ: Physical Funny | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:616

Thêm vào BST

Báo xấu

197
lượt xem 64
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu Tâm lý và huấn luyện cơ cấu và năng động trình bày nội dung được chia làm 2 phần sau: phần 1 con người nội tâm, phần 2 cách vận hành của chức năng. Mời các bạn cùng tham khảo để nắm kiến thức đã được trình bày trong Tài liệu này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tìm hiểu Tâm lý và huấn luyện cơ cấu và năng động

TÂM LÝ VÀ HUẤN LUYỆN CƠ CẤU VÀ NĂNG ĐỘNG TÂM LÝ VÀ HUẤN LUYỆN CƠ CẤU VÀ NĂNG ĐỘNG Tác giả: A. CENCINI và MANENTI Chuyển ngữ: Lm. NGUYỄN NGỌC KÍNH, ofm LỜI GIỚI THIỆU BẢN DỊCH VIỆT NGỮ Tìm hiểu con người là một công việc khó khăn, nhưng là một công việc mà mọi người đều phải làm, hay đều phải trải qua. Ngay từ thời cổ đại, triết gia Socrates đã nói một câu bất hủ: “Hỡi con ngừời hãy tự biết mình.” Tự biết mình là một điều khó nhưng hiểu biết người khác lại càng khó hơn, nếu chính mình không biết chính mình. Sau nhiều năm làm công tác huấn luyện, tôi nhận ra rằng điều khó khăn nhất là giúp các ứng sinh nhận ra được chính con người thực của mình. Làm sao có thể giúp họ tự khám ra đâu là những động cơ thực thúc đẩy họ chọn lựa đời sống tu trì, đâu là những
động cơ thúc đẩy họ hành động. Con người đúng là một huyền nhiệm, khó mà biết được những ngõ ngách, những uẩn khúc trong tiến trình thành nhân. Trong thế kỷ 20, tâm lý học đã có những bước tiến dài trong việc khám phá con người và những năng động cấu thành đời sống tâm linh và tâm lý. Nhưng khốn một nỗi là các lý thuyết nhiều khi đi ngược nhau và khó đi tìm một khởi điểm chung. Đã nhiều năm, các nhà tâm lý và huấn luyện Kitô giáo đã cố gắng đi tìm một nền tâm lý học Kitô giáo, nhưng xem ra điều đó thật khó khăn, vì tâm lý là chung cho tất cả mọi người, không phân biệt tôn giáo. Khoa Tâm Lý Học ngày nay cho ta thấy rằng mọi chiều kích tiến triển đều là một quá trình, hay nói đúng hơn là một tiến trình vẫn còn tiếp diễn. Mọi tiến trình đều đặt nền tảng trên sự tăng trưởng tâm-thể lý. Mọi tiến trình đều đòi hỏi thời gian và công trình tập luyện và giáo dục. Trong quá khứ, nhất là sau thời của Sigmund Freud có một số rạn nứt giữa Tâm lý và Tôn giáo - Tâm linh. Giáo hội đã từng lên án lý thuyết phân tâm của Freud là duy vật, là giải trừ tâm linh, và tiền thân của phong trào trần tục hoá. Một câu nói nổi tiếng của Freud đã được nhắc đi nhắc lại: “Tôn giáo có thể là rối nhiễu tâm lý ám ảnh phổ quát của nhân loại.” Các bạn bè và học trò của S.
Freud đã kịp thời thay đổi và điều chỉnh lại những thái quá của Freud. Ngay từ thời của S. Freud, nhà Tâm thần học Roberto Assagioli đã nhấn mạnh đến khía cạnh tâm linh trong việc chữa trị tâm lý và đã sáng lập trường phái Tâm lý Tổng hợp (Psychosynthesis) nhằm cân bằng đời sống tâm lý và tâm linh. Ông đã đưa vào khoa học tâm lý ý niệm siêu thức, để nói lên phần cao cả của con người. Con người luôn vươn lên một cái ngã cao hơn cái ngã thường ngày. Carl Jung chú trọng đến vô thức tập thể, các nguyên mẫu, các ký hiệu, và nghiên cứu các hiện tượng tâm linh và tôn giáo; ông đã muốn hướng tới việc nghiên cứu nhân cách một cách toàn diện. Trong những thập niên 50 và 60 của thế kỷ 20, làn sóng “thứ 3” đã trổi dậy trong lịch sử Tâm lý học như là một phong trào phản kháng lại Phân tâm học và Thuyết hành vi. Trường phái Tâm lí học nhân văn và hiện sinh nhấn mạnh đến tính độc đáo duy nhất của mọi hữu thể, tự do và trách nhiệm của cá nhân trên cuộc đời của mình. Có lẽ cũng từ phong trào này Tôn giáo và Tâm lí dần dần đối thoại và xích lại gần nhau để đem lại hạnh phúc và ý nghĩa cho cuộc nhân sinh. Trong quá trình huấn luyện các tu sĩ và linh mục,
việc học Triết học, Tâm lý, Văn hoá là điều hết sức cần thiết để hiểu các thực tại nhân sinh và con người và là kiến thức nền cho việc học Thần học. Tâm lý học hiện đại đã đóng góp một phần rất lớn trong việc tìm hiểu nhân cách và giáo dục nhân bản. Hai tác giả A. Cencini và A. Manenti là những nhà Tâm lý và Giáo dục Công giáo thời hiện đại đã có công chắt lọc những khám phá mới và những tinh túy của khoa tâm lý hiện đại và tổng hợp lại trong tác phẩm nổi tiếng Tâm Lý và Huấn Luyện, nhằm giúp những nhà huấn luyện và các ứng sinh có tài liệu hướng dẫn và phân tích. Các tác giả đã chọn lọc có phê phán các phát hiện của khoa phân tâm học và hành vi, và đã biến những khám phá của Freud về vô thức, về bản ngã, cơ chế tự vệ, động cơ... thành những dụng cụ hữu hiệu để giúp khám phá chính mình, và đưa đến việc toàn nhập các cấp bậc của đời sống tâm linh. Có thể nói rằng A. Cencini và A. Manenti đã Kitô hóa và thăng hoa cho những khám phá của Freud và các nhà tâm lý Tân phân tâm. Các tác giả củng đã chắt lọc những tinh túy của các trường phái tâm lý nhân văn, hiện tượng luận và hiện sinh để làm nổi rõ sự cao cả của con người trong các chiều kích siêu việt và vượt
ra ngoài qui luật tâm-vật lý và tâm-thể lý: con người tự do và siêu việt. Các tác giả cũng cho thấy rằng con người bị thúc đẩy bởi hai lực, nhiều khi đi trái ngược nhau. Lực đẩy của các động cơ vô thức và lực hút của các bản năng thô thiển ở phần vật chất. Nhưng con người cũng chịu lực kéo hay lực hút của những lý tưởng, của những giá trị nhân văn và tôn giáo. Đây quả là một cuốn sách và tài liệu rất quí và bổ ích cho công tác huấn luyện con người, đặc biệt cho công việc huấn luyện các ơn gọi. Tác phẩm này đã được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới và được phổ biến khá rộng rải trong các chủng viện và đại học. Linh mục Antôn Nguyễn Ngọc Kính, OFM, đã thấy được sự ích lợi của cuốn sách này trong công việc linh hướng, nên đã dành nhiều thời gian và sức lực để dịch tác phẩm này ra Việt ngữ. Đây là một cố gắng và đóng góp đáng trân trọng của dịch giả cho nền tâm lý học nước nhà nói chung, và đặc biệt cho nền huấn luyện các ơn gọi trong các chủng viện và dòng tu nói riêng. Xin chân thành chúc mừng và cám ơn dịch giả về sự đóng góp quí báu này. Xin trân trọng giới thiệu tác phẩm Tâm Lý và Huấn Luyện bằng Việt ngữ đến quí vị độc giả, đặc biệt
là những người làm công tác huấn luyện và các ứng sinh. Phaolô Nguyễn Đình Vịnh, OFM Tiến sĩ Tham Vấn Tâm Lý LỜI GIỚI THIỆU Chúng tôi cùng nhau viết tập sách này, dựa trên những kinh nghiệm trong những năm tháng làm giáo sư, nhà tâm lý và huấn luyện các linh mục. Tập sách này gởi đến những ai tin rằng đào sâu việc hiểu biết bản thân và hướng về sự trưởng thành là điều đáng quan tâm. Tập sách này cũng hữu ích cho những ai nghiên cứu nhân cách con người. Vì thế, chúng tôi bắt đầu với hai câu hỏi sau đây: Con người là ai? Các chức năng con người vận hành như thế nào? Cả hai chúng tôi đều đã học xong chương trình huấn luyện tâm lý, gồm phần lý thuyết và thực hành trong việc phân tích con người và giám sát, tại Học viện Tâm lý thuộc Giáo hoàng Học viện Grêgôriô. Trước đây, chúng tôi học tại hai trường đại học khác nhau. Manenti học Triết tại Đại học Quốc gia, sau đó học Triết và Thần học tại Đại học thánh Grêgôriô.
Cencini học tại Phân khoa Giáo dục thuộc Giáo hoàng Đại học Salêdiên, và tại Học viện Tâm lý Phân tích Trị liệu. Chúng tôi đã thực hiện các thí nghiệm trong lãnh vực tâm lý trị liệu trong nhiều năm với nhiều đối tượng khác nhau - giáo dân, tu sĩ, những người sống bậc độc thân, các đôi vợ chồng và gia đình - và những thí nghiệm đó quả là những chất liệu rất quý giúp chúng tôi chọn đề tài. Trước khi hoàn thành bản thảo cuối cùng này, chúng tôi đã thực nghiệm nhiều năm trong các khoá học tâm lý tại các Học viện Thần học Giáo dân, trường Thần học Liên Giáo phận Reggio Emilia (Manenti) và trường Thần học thánh Zeno tại Verona (Cencini). Chúng tôi cũng được khích lệ rất nhiều qua khoá học ba năm dành cho các nhà giáo dục mà chúng tôi khởi sự vào năm 1977. Đó là khoá huấn luyện dành cho giáo dân và tu sĩ nhằm giúp họ có khả năng trợ giúp người trẻ, ngõ hầu những người trẻ có thể đảm nhận một đời sống khả dĩ toàn nhập những chiều kích tâm lý trong đời sổng Kitô hữu của mình. Như thế, tập sách Tâm Lý và Huấn Luyện
được viết dựa trên việc thực hành Tâm lý Trị liệu mà chúng tôi đã thử nghiêm trong khi giảng dạy, và đã được chứng thực qua hoạt động giáo dục. Tập sách này phát xuất từ kinh nghiệm sống, và sau khi đã được lượng giá, nó được trao lại cho cuộc sống. NHẬP ĐỀ "Mọi người đều có cơ may biết mình, nhưng cơ may đó vụt qua như một tia chớp” [Heroclitus] Chúng ta ý thức rằng biết mình là một mục tiêu mà một mình chúng ta không thể đạt tới, nhưng chúng ta cần một chuyên viên giúp đỡ. Chúng ta cũng xác tín rằng chúng ta không thể biết mình nguyên chỉ bằng cách đọc một cuốn sách tâm lý. Đọc sách quả là một tiến trình tạo nên nhiều cảm xúc và hiểu biết. Tuy nhiên, sự hiểu biết khách quan về cấu trúc và hoạt động nội tâm của mình là điều thiết yếu, nếu chúng ta muốn đạt tới một sự hiểu biết toàn diện và tích cực về bản thân. Vì lẽ đó, chúng tôi chia tập sách này thành hai
phần: con người nội tâm và hoạt động của những chức năng con người. Phạm vi chính của tập sách này là cấu trúc và năng động tâm lý. * Cấu trúc nội tâm: Chúng ta sẽ khảo sát con người trong chiều kích nhân vị và nội tâm. Hiển nhiên đây chưa phải là con người toàn diện. Con người còn có chiều kích tương giao với người khác, với nhóm và cơ chế. Tuy nhiên, chúng tôi muốn tập chú vào mối tương quan của chúng ta với chính mình, bởi vì chúng tôi tin rằng điều quan trọng là khảo sát con người hiện sinh trước, sau đó mới đến các vấn đề tương quan và xã hội. Đối với chúng tôi, dấu hiệu đầu tiên của sự trưởng thành là con người biết cách sống tự trị - tự lập, tức là sống nhờ sức mạnh của xác tín nội tâm hơn là dựa vào sự hỗ trợ từ bên ngoài. Nhờ sự duy nhất nội tâm mà người ta có khả năng tương tác tích cực với người khác. * Năng động tâm lý: Chúng tôi sẽ trình bày một vài ý niệm giúp hiểu rõ ý nghĩa của hành động. Chúng ta cần tìm hiểu động cơ của hành vi, ngõ hầu chúng ta không chỉ dừng lại ở "hành vi chúng ta đang làm," nhưng tìm hiểu "tại sao chúng ta hành động như thế.” Chúng tôi đặc biệt quan tâm đến chiều kích vô
thức của thế giới nội tâm, bởi lẽ chiều kích này ảnh hưởng sâu đậm trên hành vi cách chung (như Freud đã chỉ cho thấy) và trên hành vi liên hệ đến các giá trị (như chúng tôi đã kinh nghiệm trong quá trình trị liệu tâm lý). Chúng tôi nhấn mạnh đến vô thức, vì thực tại này không thể được xử lý bằng các phương tiện giáo dục thông thường. Một vài bạn đọc có thể cho rằng chúng tôi quá nhấn mạnh đến chủ đề giá trị và lý tưởng. Vâng, chúng tôi nhấn mạnh như thế để làm sáng tỏ những nét đặc trưng của khoa tâm lý trong hoàn cảnh cụ thể của một người tin rằng đời sống phải có ý nghĩa (bất kỳ ý nghĩa nào), và điều đó đòi phải khó nhọc tìm tòi một phương pháp chính xác. Với chọn lựa đó (không thiếu rủi ro và có lẽ còn mới lạ trong loại sách như thế này), chúng tôi muốn đào sâu đề tài này, bằng cách làm sáng tỏ khía cạnh huấn luyện của việc trưởng thành. Các ví dụ và quy chiếu ưu tiên nhắm đến sự năng động của người trẻ dấn thân chọn lựa đời sống Kitô hữu và thừa tác vụ. Làm như thế là vì chúng tôi đồng cảm và hiểu biết trực tiếp hoàn cảnh của họ. Qua những ví dụ cụ thể đó, chúng tôi hy vọng bạn đọc đủ thông minh để biết nắm bắt được điều cốt yếu và ý nghĩa hơn khi áp dụng trong
bất kỳ bối cảnh và bậc sống nào. Vì lẽ đó chúng tôi cẩn thận sử dụng từ ngữ dễ hiểu và lối hành văn biện luận để các khái niệm trở nên dễ hiểu bao nhiêu có thể. Trong một vài trường hợp, nếu chúng tôi có nói đến các phạm trù thần học hay kinh nghiệm về Thiên Chúa, chúng tôi chỉ muốn tỏ cho thấy tâm lý học là một phương pháp có thể ứng dụng một cách cụ thể: Phương pháp tâm lý không chỉ là phương tiện giúp tinh thần mạnh khỏe hơn, nhưng hơn thế nữa, nó còn giúp đời sống đức tin trưởng thành hơn. Phương tiện này có giá trị cho mọi người và đặc biệt cần thiết trong việc huấn luyện linh mục như chỉ dẫn của Công Đồng Vaticanô II (Gaudium et spes, 65; Optatum totius, 3, 11, 20). Chúng tôi cũng khuyến khích độc giả trau dồi kiến thức liên quan đến nhiều khoa học khác nhau để có thể đối phó thích đáng với những vấn đề của con người, dù đó là vấn đề nội tâm và đời sống tương quan của mình, hay những vấn đề liên quan đến các chủng sinh mà "Quy Chế Học Vấn" của các đại chủng viện đã nói đến. Vì mục đích đó, chúng tôi sẽ tham khảo triết lý nhân học, đạo đức học và luân lý căn bản.
Cuối cùng, chúng tôi muốn nói về chức năng hội nhập của khoa tâm lý. Trong phạm vi huấn luyện, chúng tôi nghĩ khoa tâm lý không chỉ có chức năng huấn luyện sự trưởng thành nhân bản và chuyên biệt (giáo dân hay giáo sĩ) hay đào tạo những nhà giáo dục có nhiều khả năng hơn, hay như một chuyên ngành giáo dục. Tất cả những mục tiêu đó đều tốt, nhưng không đủ. Nếu khoa tâm lý học chỉ có thế, thì sự đóng góp của nó bị hạn chế trong lãnh vực giáo khoa, hoàn toàn khác biệt và tách rời với việc huấn luyện sự trưởng thành đúng nghĩa, hay cũng chỉ là một môn học cung cấp những kỹ thuật và phương tiện mới để làm việc. Trái lại, khoa tâm lý đóng góp rất lớn cho sự trưởng thành toàn diện của con người, tức là giúp người ta sống điều mình tin tưởng cách sâu sắc hơn. Đó là một tiến trình hội nhập tiệm tiến giữa cơ cấu tâm linh của nhân cách và những đòi hỏi của lý tưởng. Đó là tiến trình mà mọi người phải thực hiện trong cuộc đời mình, bất kể mình đi theo con đường nào. Như đã nói ngay từ đầu, tất cả những xác tín đó là hoa quả của suy tư và kinh nghiệm thực tế. Để làm cho những xác tín đó trở nên chín mùi, chúng tôi đã chia sẻ với các bạn đồng nghiệp trong công tác
giảng dạy và hoạt động giáo dục. Chúng tôi cảm ơn sự cộng tác chân thành của họ và cám ơn các sinh viên đã đặt ra những vấn đề kích thích chúng tôi suy tư. Cách riêng, chúng tôi muốn nhắc đến công trình nghiên cứu của Luigi Rulla, S.J. thuộc Viện Tâm Lý Grêgôriô: Thật vậy, lược đồ tổng quát của tập sách này phần lớn dựa trên giáo trình mà ngài giảng dạy tại đại học trên. Chúng tôi ghi ơn và cảm tạ cha, cùng với Franco Imoda, S.J., và xơ Joyce Ridick, S.S.C. Phần 1. CON NGƯỜI NỘI TÂM Phần 2. CÁCH VẬN HÀNH CỦA CHỨC NĂNG Created by AM Word2CHM
Phần 1. CON NGƯỜI NỘI TÂM TÂM LÝ VÀ HUẤN LUYỆN CƠ CẤU VÀ NĂNG ĐỘNG Chúng ta hãy bắt đầu với một nhận xét tổng quát: Nếu chúng ta mở mắt và nhìn kỹ, chúng ta có thể có ngay một vài thông tin sơ khởi về con người. Thứ nhất, con người là một hữu thể có những nhu cầu trên bình diện thể lý, xã hội và trí tuệ (chương 1). Thứ hai, đôi lúc con người hành động một cách chủ ý, đôi lúc thì thiếu suy nghĩ và không biếi tại sao mình hành động như thế (chương 2). Thứ ba, ngay cả khi quyết định và hành động cách chủ ý, con người có thể hành động vì xác tín hay chỉ dựa trên cảm xúc, cảm nghĩ (chương 3). Chúng ta tự hỏi tại sao con người hành động như thế và rồi hãy xem xét nội tâm để tìm ra nguyên nhân mà chúng ta không thể thấy ngay được. Chúng ta sẽ thấy con người được thúc đẩy bởi hai nguồn năng lực bên trong (chương 4). Hai nguồn năng lực này gắn liền với cấu trúc của bản ngã tức là trung tâm điều khiển đời sống tâm linh con người (chương 5).
Chương 1. BA CẤP BẬC ĐỜI SỐNG TÂM LINH Chương 2. BA CẤP BẬC CỦA Ý THỨC Chương 3. TIẾN TRÌNH QUYẾT ĐỊNH: ƯỚC MUỐN CẢM TÍNH VÀ ƯỚC MUỐN LÝ TÍNH Chương 4. NỘI DUNG CỦA BẢN NGÃ (EGO) Chương 5. CƠ CẤU BẢN NGÃ KẾT LUẬN: LÒNG TỰ TRỌNG Created by AM Word2CHM
Chương 1. BA CẤP BẬC ĐỜI SỐNG TÂM LINH TÂM LÝ VÀ HUẤN LUYỆN CƠ CẤU VÀ NĂNG ĐỘNG à Phần 1. CON NGƯỜI NỘI TÂM Nếu chúng ta xem xét mình một cách tường tận, chúng ta đi đến kết luận đầu tiên này, đó là con người có thể sống trên ba cấp bậc khác nhau: tâm lý- thể lý, tâm lý-xã hội và lý tính-tinh thần. Ba cấp bậc này thường liên kết chặt chẽ với nhau và có thể nhận diện qua hành vi cụ thể của con người, trong đó cấp bậc này có thể chiếm ưu thế hơn cấp bậc kia. Thuật ngữ "cấp bậc" muốn nói đến giới hạn của sự hiểu biết và quan tâm của chúng ta, là độ cao từ đó chúng ta quan sát bản thân và thế giới. Khi chúng ta thay đổi cao độ, tầm nhìn chúng ta cũng thay đổi, tương tự như khi chúng ta leo lên các tầng lầu khác nhau. Trên tầng ba, toàn cảnh mà chúng ta nhìn khi ở tầng một được mở rộng hơn, những yếu tố mới được thêm vào và những yếu tố khác thu nhỏ lại, bởi vì các yếu tố đó được sáp nhập vào một tầm nhìn rộng lớn hơn. Ví dụ, ở cấp bậc tâm-thể lý thuần tuý, con người thấy mình có nhu cầu tính dục; nhưng khi ở cấp tâm lý-xã hội, con người cũng thấy mình có nhu cầu
chia sẻ với người khác; và khi ở cấp lý tính, tất cả nhu cầu đó lại nhắm đến việc hoàn thành các mục tiêu và mục đích. Khi chúng ta tiếp tục leo lên, các chiều kích trước không bị loại bỏ, nhưng được hội nhập vào một tầm nhìn rộng lớn và có ý nghĩa hơn. Tại mỗi cấp bậc, yếu tố tâm linh luôn luôn hiện diện, nhưng với mức độ và phẩm chất khác nhau. Bây giờ chúng ta sẽ mô tả ba cấp bậc trong đời sống tâm linh và sau đó nêu lên một vài lãnh vực để hòa nhập ba cấp bậc với nhau. A. MÔ TẢ CÁC CẤP BẬC 1. Cấp Bậc Tâm sinh Lý Cấp bậc này bao gồm những sinh hoạt tâm linh gắn chặt với tình trạng thể lý khỏe mạnh hay đau yếu. Việc thỏa mãn hay không thỏa mãn các nhu cầu thể lý của cơ thể như đói, khát, ngủ, tồn tại và mạnh khỏe... quyết định tình trạng sức khỏe thể lý. Nguồn gốc và cùng đích của các sinh hoạt này được biểu hiện qua cảm giác thiếu hụt hay thỏa mãn trên bình diện bản năng. Động cơ chi phối cấp bậc này là sự thỏa mãn các nhu cầu ấy. Người ta giải
tỏa sự căng thẳng và thỏa mãn ước muốn này bằng những mục tiêu đặc thù, cụ thể và ở bên ngoài con người. Con người cảm thấy toại nguyện khi "chiếm hữu” đối tượng một cách nào đó. Bởi thế, có một chuyển động đi từ chủ thể đến đối tượng và rồi quay về với chủ thể. Động tác tìm kiếm một đối tượng để thỏa mãn là một hành động thủ đắc; nhưng động tác đó khởi sự với một tiến trình sinh học nhất định. Tiến trình đó thúc đẩy người ta tìm kiếm một sự thỏa mãn hoàn toàn và ngay tức khắc. Do vậy, hành động đó luôn luôn có tính chất tự động. Ở cấp bậc này, người ta nhận thức thực tại một cách rời rạc và phiến diện. Thật thế, người ta xem xét thực tại trong tương quan trực tiếp hay gián tiếp với nhu cầu thể lý của mình. Nhận thức đó bị giới hạn trong phạm vi hữu hình, thể lý và hữu ích. Nhận thức đó hoàn toàn chủ quan. Bên cạnh các nhu cầu khác nhau của thể lý, còn có một nhu cầu cơ bản hơn và được xem như động cơ đích thật thúc đẩy con người tồn tại và bảo toàn bản thân. Nhu cầu này gắn liền với việc diễn giải
tổng quát về thực chất của đời sống, có tính vị lợi và cá nhân hơn. 2. Cấp Bậc Tâm Lý- Xã Hội Cấp bậc này bao gồm những hoạt động của đời sống tâm linh liên kết với nhu cầu phát huy những tương quan xã hội, tức là nhu cầu "sống với". Là sinh vật mang tính xã hội, con người cảm thấy cần tăng cường tình bạn, cần giúp đỡ và được giúp đỡ và cảm nhận mình là thành viên của cộng đồng nhân loại, v.v... Các hoạt động tâm linh này không bắt nguồn từ sự thiếu hụt trên bình diện thể lý hay do bản năng. Chúng không tương ứng với chuyển động thể lý, nhưng cũng có thể nhận diện được và để lại dấu vết trong hệ thần kinh. Động cơ trực tiếp thúc đẩy con người hành động chính là ý thức về sự giới hạn và bất toàn của mình trong tư cách là một ngôi vị. Vì sự giới hạn và bất toàn này, chúng ta cảm thấy cần đến người khác. Đối tượng mang lại sự toại nguyện không phải là những đối tượng cụ thể như trong cấp bậc thứ nhất, vì ở cấp bậc tâm lý- xã hội chúng ta đối phó với những tình huống liên hệ đến con người. Đối tượng luôn luôn ở