Tín dụng ngân hàng và những rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại

Tín dụng ngân hàng và những rủi ro

tín dụng của ngân hàng thương mại

Khái niệm, sự ra đời và phát triển của tín dụng

Những rủi ro trong hoạt động tín dụng của ngân hàng thương mại.

Rủi ro và sự tồn tại khách quan của nó trong kinh doanh.

Các nhà kinh tế học đã đưa ra nhiều khái niệm khác nhau về rủi ro nhưng đều

thống nhất ở một nội dung là coi rủi ro là sự bất trắc không mong đợi gây ra mất

mát thiệt hại và có thể đo lường được.

Nghiên cứu bản chất của rủi ro trong kinh doanh cho chúng ta thấy rằng, trong hoạt

động kinh doanh luôn chứa đựng những rủi ro và những rủi ro này có thể tác động

trực tiếp đến kết quả doanh lợi và là nguy cơ dẫn đến sự phá sản của các doanh

nghiệp bất cứ lúc nào. Chỉ khi nào những nhà kinh doanh có thể có những giải

pháp quản lý, ngăn ngừa, giảm đến mức thấp nhất tỷ lệ rủi ro thì công việc kinh

doanh mới có thể tồn tại và phát triển.

Rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngân hàng.

Các nhà kinh tế ngày nay đều thừa nhận rằng kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ và

ngân hàng là một “nghề đặc biệt” nhất trong các nghề kinh doanh. Bởi vì, sản

phẩm mà ngân hàng kinh doanh là một loại sản phẩm độc quyền - đó là “tiền tệ”.

Sự đặc biệt này còn do tính rất nhạy cảm của nó đối với sự phát triển của nền kinh

tế quốc gia. Tính đặc biệt của nó còn được khẳng định ở chỗ, ngoài tính quy luật về

rủi ro đối với mọi nghề kinh doanh, kinh doanh tiền tệ còn là nghề mạo hiểm nhất

do độ rủi ro cao và có tính thường trực vì rủi ro của nó không những là cấp số cộng

mà còn có thể là cấp số nhân rủi ro của nền kinh tế.

Rủi ro trong hoạt động kinh doanh tín dụng của ngân hàng.

Kinh doanh tín dụng ngân hàng là bán “giá trị sử dụng tiền tệ” và giá bán là “lãi

suất” quyền sử dụng tiền tệ đó, thường rất nhỏ so với giá trị khoản vay, nên những

khoản thu được là tương đối nhỏ so với cái mất khi xảy ra rủi ro. Nó được biểu

hiện khi ngân hàng không thu hồi được đầy đủ cả gốc và lãi của khoản vay, hoặc

việc thanh toán nợ gốc và lãi vay không đúng kỳ hạn.

Những nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại.

Nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng trong ngân hàng có rất nhiều, rất đa dạng muôn

hình, muôn vẻ. Song qua kết quả thống kê và nghiên cứu tổng hợp của các nhà

kinh tế cho thấy các nguyên nhân chủ yếu gây nên rủi ro tín dụng của ngân hàng

bao gồm:

 Nguyên nhân bất khả kháng.

 Thông tin không cân xứng, lựa chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức.

o Sự điều khiển của cơ chế thị trường.

o Môi trường kinh tế.

o Môi trường pháp lý.

o Nguyên nhân từ phía khách hàng.

o Nguyên nhân từ phía ngân hàng.

o Các nguyên nhân khác.

Rủi ro tín dụng là ngôn từ thường được sử dụng trong hoạt động cho vay của ngân

hàng hoặc trên thị trường tài chính. Đó là khả năng không chi trả được nợ của

người đi vay đối với người cho vay khi đến hạn phải thanh toán. Luôn là người cho

vay phải chịu rủi ro khi chấp nhận một hợp đồng cho vay tín dụng. Bất kỳ một hợp

đồng cho vay nào cũng có rủi ro tín dụng.

Đánh giá rủi ro tín dụng

Đánh giá rủi ro tín dụng là công việc thuộc về các chuyên viên phân tích, chuyên

viên kế toán và chuyên viên kiểm toán. Mức độ rủi ro cao hay thấp phụ thuộc vào

nhiều yếu tố khách quan và chủ quan của mục đích vay vốn cũng như hoạt động

của người vay vốn.

Các yếu tố khách quan

Các yếu tố khách quan thường là những nhìn nhận ban đầu và tổng quát về triển

vọng của dự án cần vay vốn. Nếu dự án có triển vọng thành công cao thì rủi ro tín

dụng thấp và ngược lại. Các yếu tố này bao gồm:

1. Môi trường kinh tế: thị trường, đối thủ cạnh tranh, khả năng tiêu thụ...

2. Sự phát triển của ngành liên quan: nếu ngành liên quan đến dự án đang ở

giai đoạn phát triển thì dự án có nhiều khả năng thành công. Ngược lại; nếu

ngành liên quan đến dự án đang ở giai đoạn suy thoái và có nhiều công ty

trong ngành làm ăn thua lỗ thì khả năng thành công của dự án là thấp.

3. Môi trường pháp lý: Luật bảo hiểm, luật lao động, luật cạnh tranh... là những

điều khoản cần được quan tâm khi đánh giá một dự án.

Các yếu tố chủ quan

Các yếu tố chủ quan có thể được hiểu là tính tin cậy của doanh nghiệp đi vay hay

khả năng trả nợ của doanh nghiệp khi đến hạn. Nhân tố này được phân tích chủ yếu

dựa vào các dữ liệu kế toán của doanh nghiệp.

1. Hiệu quả hoạt động hiện tại của doanh nghiệp: kết quả kinh doanh hàng quí

và hàng năm của doanh nghiệp.

2. Các khoản tín dụng hiện tại và lịch sử của các khoản tín dụng quá khứ của

doanh nghiệp: Nếu hiện tại doanh nghiệp đang có các khoản vay khác và có

các khoản vay tín dụng quá hạn chưa được thanh toán hay doanh nghiệp có

các khoản vay tín dụng đã được thanh toán nhưng thường quá hạn phải chi

trả... thì tín tin cậy của doanh nghiệp là thấp, và việc cho doanh nghiệp vay

tín dụng sẽ có rủi ro cao.

3. Khả năng tài chính của doanh nghiệp: được căn cứ dựa vào vốn tự có, các

khoản cho vay, tài sản thế chấp, người bảo lãnh...Các ngân hàng có thể đánh

giá mức rủi ro tín dụng trên cơ sở xác định tỷ lệ tổng vốn cần vay của doanh

nghiệp/vốn tự có của doanh nghiệp. Nếu tỷ lệ này là cao thì rủi ro tín dụng

cao, và ngược lại.

4. Tính thanh khoản cũng là một nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng. Dù

doanh nghiệp có tình trạng kinh tế tốt nhưng nếu tính thanh khoản hay khả

năng huy động tiền mặt không cao thì doanh nghiệp có nhiều khả năng phải

thanh toán nợ quá hạn quy định. Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp

có rủi ro tín dụng cao.

Rủi ro tín dụng đối với các ngân hàng thương mại

Một trong những hoạt động chính của ngân hàng thương mại là hoạt động cho vay

nên rủi ro tín dụng là một nhân tố hết sức quan trọng, đòi hỏi các ngân hàng phải

có khả năng phân tích, đánh giá và quản lý rủi ro hiệu quả vì nếu ngân hàng chấp

nhận nhiều khoản cho vay có rủi ro tín dụng cao thì ngân hàng có khả năng phải

đối mặt với tình trạng thiếu vốn hay tính thanh khoản thấp. Điều này có thể làm

giảm hoạt động kinh doanh thu lợi nhuận của ngân hàng, thậm chí phá sản. Vì thế

bộ phận quản lý tín dụng và quản trị rủi ro là hai bộ phận không thể thiếu trong cơ

cấu tổ chức của bất kỳ ngân hàng thương mại nào.