Tình trạng BMI của trẻ 8-10 tuổi ở thành thị và nông thôn và các yếu tố xã hội liên quan

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> TÌNH TRẠNG BMI CỦA TRẺ 8-10 TUỔI Ở THÀNH THỊ<br /> VÀ NÔNG THÔN VÀ CÁC YẾU TỐ XÃ HỘI LIÊN QUAN<br /> Đặng Văn Chính*, Bùi Thị Kiều Anh*, Bùi Đắc Thành Nam*, Nguyễn Thị Bích Ngọc*,<br /> Dương Tiểu Phụng*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn ñề: Thách thức mới ñối với các quốc gia ñang phát triển như Việt Nam là tiếp tục giải quyết vấn ñề<br /> suy dinh dưỡng, trong khi phải ngăn chặn tỷ lệ thừa cân ñang gia tăng ở khu vực thành thị.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Xác ñịnh tỷ lệ và các yếu tố liên quan ñến tình trạng BMI của trẻ Việt Nam 8-10 tuổi<br /> ở quận 5 TPHCM và huyện Cai Lậy tỉnh Tiền Giang, sử dụng chuẩn tham khảo quốc tế.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Thu thập số liệu dựa trên phỏng vấn trực tiếp: tình trạng KTXH (TTKTXH), hoạt<br /> ñộng thể lực và nhân trắc học.<br /> Kết quả nghiên cứu: Tỷ lệ hiện mắc SDD trung bình ở thành thị (4,8%) thấp hơn 4 lần so với ở nông thôn<br /> (20,8%). Tuổi, giới, vùng cư ngụ, tình trạng KTXH, trình ñộ học vấn của bố mẹ, hoạt ñộng thể lực vừa và nặng là có<br /> ý nghĩa thống kê trong việc dự ñoán BMI trung bình sau khi hiệu chỉnh các ñồng biến số khác trong phân tích.<br /> Kết luận: Nghiên cứu này cho thấy tỷ lệ hiện mắc nguy cơ thừa cân và thừa cân cao hơn ở thành thị, và tỷ lệ<br /> SDD ñáng chú ý ở trẻ 8-10 tuổi vùng nông thôn, cả hai vấn ñề trên là những vấn ñề dinh dưỡng quan trọng cần<br /> ñược quan tâm.<br /> Từ khóa: BMI, suy dinh dưỡng, nguy cơ thừa cân, thừa cân.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> BMI STATUS OF RURAL AND URBAN CHILDREN AGES 8 TO 10 YEARS OLD AND ITS SOCIAL<br /> DETERMINANTS<br /> Dang Van Chinh, Bui Thi Kieu Anh, Bui Dac Thanh Nam, Nguyen Thi Bich Ngoc, Duong Tieu Phung<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - Supplement of No 2 – 2010: 360 - 365<br /> Background: The new challenge for developing countries like Vietnam is to continue to address the<br /> underweight problem, while tackling the rising prevalence of overweight in urban areas.<br /> Objectives: Determine the prevalence and determinants of BMI among Vietnamese children ages 8 to 10<br /> years in district 5 in HCMC and Cai Lay District in Tien Giang Province, using an international reference<br /> standard.<br /> Method: This investigation was based on direct interviews that included a socioeconomic, physical activity<br /> and body anthropometry was measured.<br /> Results: The mean prevalence of underweight was nearly fourfold less in urban (4.8%) than in rural areas<br /> (20.8%). Age, gender, area of residence, SES, and moderate and vigorous physical activity were statistically<br /> significant in predictors of mean BMI after adjusting the other covariates in analysis.<br /> Conclusion: This study indicates a higher prevalence of at risk of overweight and overweight in urban areas,<br /> and the notable prevalence of underweight among children who are 8-10 years old in rural areas, both of which<br /> are important nutritional problems that need to be addressed.<br /> Keywords: BMI, underweight, risk of overweight, overweight.<br /> <br /> *<br /> <br /> Viện Vệ sinh – Y tế Công cộng thành phố Hồ Chí Minh<br /> Địa chỉ liên lạc: TS. Đặng Văn Chính, ĐT: 0908 414 986, Email: dangvanchinh@ihph.org.vn<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 360<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Suy dinh dưỡng trẻ em vẫn còn là một vấn ñề lớn ở các quốc gia ñang phát triển, nơi nghèo ñói<br /> vẫn còn ảnh hưởng lớn(2). Tại Việt Nam, mặc dù ñã thực hiện nhiều nỗ lực nhằm cải thiện sức khỏe<br /> nhưng suy dinh dưỡng ở trẻ dưới 5 tuổi vẫn còn cao. Những trẻ suy dinh dưỡng này không phân bố<br /> ñồng ñều khắp cả nước, ñặt biệt ở vùng nông thôn; trong khi ñó béo phì ở trẻ là vấn ñề ñang ngày<br /> càng ñược quan tâm ở khu vực thành thị(4).<br /> Một số lượng ñáng kể các nghiên cứu ñánh giá tỷ lệ suy dinh dưỡng và thừa cân ở trẻ dưới 5 tuổi<br /> và người lớn ñã ñược thực hiện trong khi chỉ có một số ít các nghiên cứu về tình trạng cân nặng ở trẻ<br /> Việt Nam ở lứa tuổi từ 6 tuổi trở lên(5). Do ñó, nghiên cứu phạm vi và các yếu tố quyết ñịnh ñến vấn<br /> ñề suy dinh dưỡng và thừa cân ở trẻ em từ 6 tuổi trở lên ở thành thị và nông thôn là cần thiết. Mục<br /> ñích của nghiên cứu là xác ñịnh tỷ lệ và các yếu tố quyết ñịnh ñến tình trạng BMI của trẻ em Việt<br /> Nam từ 8 ñến 10 tuổi ở quận 5 thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM) và huyện Cai Lậy tỉnh Tiền Giang,<br /> sử dụng chuẩn tham khảo quốc tế(1,3).<br /> <br /> Mục tiêu<br /> Mục tiêu 1: Ước tính tỷ lệ suy dinh dưỡng và nguy cơ thừa cân ở trẻ 8 ñến 10 tuổi tại quận 5 và<br /> Cai Lậy.<br /> Mục tiêu 2: Xác ñịnh các yếu tố xã hội quyết ñịnh (tình trạng KTXH, hoạt ñộng thể lực, trình ñộ<br /> học vấn) liên quan ñến BMI ở trẻ 8 ñến 10 tuổi tại quận 5 và Cai Lậy.<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Sử dụng 2 cuộc ñiều tra cắt ngang.<br /> <br /> Tính cỡ mẫu<br /> Sử dụng công thức chọn mẫu ngẫu nhiên ñơn: S = Z1-α/2 p* (1-p)/d2<br /> Áp dụng công thức trên với α = 0.05 và d: giá trị tuyệt ñối = 5%, cỡ mẫu tính ñược là 340.<br /> Cỡ mẫu ñược hiệu chỉnh bằng kỹ thuật chọn mẫu cụm với hiệu ứng thiết kế (design effect) 1.5;<br /> do vậy cỡ mẫu là 750 trẻ.Tổng cộng có 1500 trẻ.<br /> <br /> Cơ cấu lấy mẫu<br /> Tiến hành chọn mẫu cụm từ danh sách các trường tiểu học ở quận 5 và Cai lậy trong niên học<br /> 2008-2009. Kết quả 1500 trẻ từ 8 ñến 10 tuổi trong 10/62 trường ñược chọn mẫu ngẫu nhiên.<br /> <br /> Tiêu chí ñưa vào và loại trừ<br /> Tất cả học sinh có thể ñược chọn nếu có mặt tại trường vào ngày ñiều tra. 3 nhóm tuổi ñược<br /> chọn bởi vì những trẻ từ 8 tuổi trở lên trả lời các câu hỏi hoạt ñộng thể lực có tính tin cậy nhiều<br /> hơn.<br /> Những học sinh hoặc phụ huynh học sinh từ chối tham gia vào cuộc ñiều tra sẽ ñược loại trừ.<br /> Những học sinh ở lại lớp, vắng mặt hoặc học nhảy lớp sẽ bị loại trừ.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Đặc tính mẫu<br /> Bảng 1: Đặc tính mẫu của trẻ em Việt Nam 8 - 10 tuổi ở TPHCM và Tiền Giang.<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 361<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> HCM<br /> n<br /> %<br /> 253<br /> 33,7<br /> 249<br /> 33,2<br /> 248<br /> 33,1<br /> 360<br /> 48,0<br /> 390<br /> 52,0<br /> 62<br /> 8,3<br /> 376<br /> 50,1<br /> 312<br /> 41,6<br /> 243<br /> 33,2<br /> <br /> Tiền Giang<br /> n<br /> %<br /> 251<br /> 33,5<br /> 250<br /> 33,3<br /> 249<br /> 33,2<br /> 383<br /> 51,1<br /> 367<br /> 48,9<br /> 488<br /> 65,1<br /> 233<br /> 31,1<br /> 29<br /> 3,8<br /> 508<br /> 69,1<br /> <br /> Cấp 3<br /> <br /> 296<br /> <br /> 40,4<br /> <br /> 203<br /> <br /> 27,6<br /> <br /> Trung học, cao<br /> ñẳng, ñại học<br /> <br /> 194<br /> <br /> 26,4<br /> <br /> 24<br /> <br /> 3,3<br /> <br /> 296<br /> 313<br /> <br /> 40,1<br /> 42,4<br /> <br /> 563<br /> 168<br /> <br /> 75,7<br /> 22,6<br /> <br /> 129<br /> <br /> 17,5<br /> <br /> 13<br /> <br /> 1,7<br /> <br /> 750<br /> <br /> 100,0<br /> <br /> 750<br /> <br /> 100,0<br /> <br /> Đặc ñiểm<br /> <br /> Tuổi (năm)<br /> <br /> Giới tính<br /> Tình trạng<br /> KTXH<br /> <br /> Trình ñộ học<br /> vấn của bố<br /> <br /> Trình ñộ học<br /> vấn của mẹ<br /> Tổng<br /> <br /> 8<br /> 9<br /> 10<br /> Nam<br /> Nữ<br /> Nghèo<br /> Trung bình<br /> Giàu<br /> ≤ cấp 2<br /> <br /> ≤ cấp 2<br /> Cấp 3<br /> Trung học, cao<br /> ñẳng, ñại học<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Tỷ lệ trẻ thuộc gia ñình giàu ở TPHCM thì cao hơn ở tỉnh Tiền Giang. Trẻ em thuộc gia ñình có<br /> tình trạng KTXH trung bình chiếm tỷ lệ cao nhất ở TPHCM (50,1%). Ngược lại, tỷ lệ trẻ thuộc gia<br /> ñình có tình trạng KTXH “nghèo” chiếm tỷ lệ cao nhất ở Tiền Giang (65,1%).<br /> Bảng 2 cho thấy trẻ em ở TPHCM nặng cân hơn (8,1kg) và cao hơn (5,0 cm) so với trẻ em cùng<br /> lứa tuổi và cùng loại tình trạng KTXH ở Tiền Giang. Cũng tương tự như vậy, BMI ở trẻ em TPHCM<br /> cao hơn (3,3kg/m2).<br /> Bảng 2: Sự khác nhau về trung bình chiều cao, cân nặng và BMI ở TPHCM và Tiền Giang lứa tuổi 810 theo giới tính và KTXH<br /> Vùng cư ngụ<br /> Thành thị Nông thôn<br /> Đặc ñiểm<br /> HCM Tiền Giang<br /> Cân nặng (kg)<br /> (M, SE+)<br /> 31,0<br /> 23,6<br /> 8<br /> (0,5)<br /> (0,3)<br /> 34,1<br /> 26,2<br /> Tuổi (năm)<br /> 9<br /> (0,5)<br /> (0,4)<br /> 37,6<br /> 28,6<br /> 10<br /> (0,5)<br /> (0,4)<br /> 35,4<br /> 26,3<br /> Nam<br /> (0,5)<br /> (0,3)<br /> Giới tính<br /> 33,2<br /> 26,0<br /> Nữ<br /> (0,4)<br /> (0,3)<br /> 30,5<br /> 25,3<br /> Nghèo<br /> (1,0)<br /> (0,2)<br /> 33,8<br /> 27,7<br /> Tình trạng<br /> Trung bình<br /> KTXH<br /> (0,4)<br /> (0,4)<br /> 35,6<br /> 28,3<br /> Giàu<br /> (0,5)<br /> (1,1)<br /> 34,2<br /> 26,2<br /> Tổng<br /> (0,3)<br /> (0,2)<br /> <br /> Sự khác<br /> nhau‡<br /> 7,4<br /> (0,5)**<br /> 7,9<br /> (0,6)**<br /> 9,0<br /> (0,7)**<br /> 9,0<br /> (0,6)**<br /> 7,2<br /> (0,5)**<br /> 5,2<br /> (0,8)**<br /> 6,1<br /> (0,6)**<br /> 7,3<br /> (1,5)**<br /> 8,1<br /> (0,4)**<br /> <br /> Vùng cư ngụ<br /> Thành thị Nông thôn<br /> HCM Tiền Giang<br /> Chiều cao (cm)<br /> (M, SE)<br /> 128,8<br /> 124,1<br /> (0,4)<br /> (0,3)<br /> 133,5<br /> 129,1<br /> (0,4)<br /> (0,4)<br /> 139,7<br /> 133,7<br /> (0,4)<br /> (0,4)<br /> 133,4<br /> 128,7<br /> (0,4)<br /> (0,3)<br /> 134,5<br /> 129,2<br /> (0,4)<br /> (0,4)<br /> 131,1<br /> 128,3<br /> (1,2)<br /> (0,3)<br /> 133,8<br /> 130,4<br /> (0,4)<br /> (0,5)<br /> 134,7<br /> 129,9<br /> (0,4)<br /> (0,9)<br /> 134,0<br /> 129,0<br /> (0,3)<br /> (0,3)<br /> <br /> Sự khác<br /> nhau‡<br /> 4,6<br /> (0,5)**<br /> 4,4<br /> (0,6)**<br /> 6,0<br /> (0,6)**<br /> 4,6<br /> (0,5)**<br /> 5,3<br /> (0,6)**<br /> 2,9<br /> (1,0)*<br /> 3,4<br /> (0,6)**<br /> 4,8<br /> (1,3)**<br /> 5,0<br /> (0,4)**<br /> <br /> Vùng cư ngụ<br /> Thành thị Nông thôn<br /> HCM Tiền Giang<br /> BMI (kg/cm2)<br /> (M, SE)<br /> 18,6<br /> 15,2<br /> (0,2)<br /> (0,1)<br /> 19,0<br /> 15,6<br /> (0,2)<br /> (0,2)<br /> 19,2<br /> 15,9<br /> (0,2)<br /> (0,1)<br /> 19,7<br /> 15,8<br /> (0,2)<br /> (0,1)<br /> 18,2<br /> 15,4<br /> (0,2)<br /> (0,1)<br /> 17,5<br /> 15,2<br /> (0,4)<br /> (0,1)<br /> 18,7<br /> 16,1<br /> (0,2)<br /> (0,2)<br /> 19,4<br /> 16,7<br /> (0,2)<br /> (0,5)<br /> 18,9<br /> 15,6<br /> (0,1)<br /> (0,1)<br /> <br /> Hội nghị Khoa học Kỹ thuật Viện Y Tế Công Cộng năm 2009 - 2010<br /> <br /> 362<br /> <br /> Sự khác<br /> nhau‡<br /> 3,3<br /> (0,3)**<br /> 3,4<br /> (0,3)**<br /> 3,3<br /> (0,3)**<br /> 3,9<br /> (0,2)**<br /> 2,8<br /> (0,2)**<br /> 2,3<br /> (0,3)**<br /> 2,6<br /> (0,3)**<br /> 2,7<br /> (0,6)**<br /> 3,3<br /> (0,2)**<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> +<br /> <br /> : M: trung bình; SE: sai số chuẩn; ‡: Các ước lượng về sự khác nhau giữa HCM và Tiền Giang; *: p