YOMEDIA
ADSENSE
Tỉnh Vĩnh Phúc xưa và nay
20
lượt xem 1
download
lượt xem 1
download
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
Bài viết trình bày quá trình chia định các đơn vị hành chính trên vùng đất của tỉnh Vĩnh Phúc ngày nay, thời các vua Hùng, thời Bắc thuộc, từ họ Khúc đến Đinh – Tiền Lê – Lý – Trần – Hồ, thời kỳ nhà Minh đô hộ, thời Lê và Tây Sơn...
AMBIENT/
Chủ đề:
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Tỉnh Vĩnh Phúc xưa và nay
TU UfU • OfNH CHfNH sO LlfU<br />
<br />
,:(j. J.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
TINH VINH P H O C XUA VA NAY<br />
<br />
NGUYfiN QUANG AN*<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
I. QUA TRINH CHIA DJNH CAC D d N Sach Dai Viet ai ky todn thU (4) dUa ra<br />
VJ HANH CHINH T R E N VUNG DAT danh sach 14 bp theo thQ ty nhu sach DU<br />
CUA TINH VINH P H U C NGAY NAY Dia chi vd bo sung them bp Vfin Lang: "Bp<br />
goi la Vkn Lang la do ciia vua.<br />
1. T h d i c6c v u a Hung<br />
Bp may nha nUdc theo h$ thong 3 ed'p:<br />
Dljtng d i u nudc VSn Lang Id Hting Trung Udng - Bp (hay bp I^c) - Cdng xa<br />
Vudng. Ngdi Hilng Vudng cha truyen con nong thon. Cong xa nong thon la nhiing<br />
ndi. Theo truyen thuyd't cd 18 ddi vua ddn vi dan cU lien ket bdi quan h | huyet<br />
HQng, chia nUdc ra lam 15 bp tUdng Qng vdi thdng vk quan h? lang gieng, trong do quan<br />
dja ban cU t n i ciia 15 bp I^c Vi^t. Cai quan h$ lang gieng I^ chii yeu. Diing dSu cong xa<br />
cac bp lac la cac Lac tUdng, cung cha truyen Id Bd chfnh (gi& Idng). Ben c^nh Bo chinh<br />
con ndi. Hi$n nay cd 3 sach khac nhau vidt Id mpt hpi ddng cac th^nh vien dU(?c cii ra<br />
ve 15 bp I^c cua nudc Vftn Lang: Sach Viet de to' chQc moi ho^t dpng ciia cong xa.<br />
sd lUctc (1) ch6p: Giao Chi, Vi$t Thudng<br />
Pham vi nudc V&n Lang gom dai da't miin<br />
Thi, Vii Ninh, Qu^n Ninh, Gia Ninh, Ninh<br />
B^c nudc Vi^t Nam tit Hoanh Sdn (5) trd ra<br />
Hai, Lyc Hai, Thanh Tuyen, Tan Xudng,<br />
va mpt dai mien Nam Quang Ddng, Quang<br />
Binh v a n , Vdn Lang, C i u Chan, Nhat<br />
Tay (Trung Quoc) ng^y nay. Thdi k^ nUdc<br />
Nam, Hoai Hoan, Ciiu DQc.<br />
Vdn Lang va nUdc Au L^c, da't dai tinh Vinh<br />
Sach Linh Nam chich qudi (2) ch6p: Giao Phiic ngdy nay nhoa trong b0 Vftn Lang.<br />
Chi, Chu Dien, Nmh Sdn, Phuc Lgc, Vi$t<br />
2. Thdi Bae t h u o c<br />
Thudng, Ninh Hai, Dudng Tuyen, Que Dudng,<br />
Thdi BSc thupc k6o ddi hdn 1.000 nSm<br />
Vu Ninh, Hoai Hoan, Ciiu Chan, Nhat Nam,<br />
trai qua cac trieu dai: Trifu, Han, Ngo,<br />
Chan Djnh, Que Lam, Tuyng Qudn.<br />
Tan, Tdng, T l , LUdng, Tiiy, Dudng ke tilp<br />
Sach Du dia chi (3) ch6p: Giao Chi, Chu nhau xam chie'm vd dd hp, biln nUdc Au<br />
Dien, Vii Ninh, Phuc Lpc, Vi^t Thudng, L^c thdnh chau quSin.<br />
Ninh Hai, DUdng Tuyen, Lyc Hai, VQ Djnh, Ndm 179 tr. Cn Tri$u Dd danh chiem<br />
Hodi Hoan, Ciiu Chan, Binh VSn, Tan nudc Au L^c, sap nhap da't dai Au L^c vdo<br />
Hung, Ciiu DQc (thieu 1 bp). pham vi nUdc Nam Vi^t. Nudc Nam Vi^t ciia<br />
<br />
' Vipn SQ hpc<br />
Tinh Vinh Phiie xua va nay 71<br />
<br />
Trieu Dd Id nha nudc cdt cQ ciia mpt tap Nhat Nam); sau lai hdp chdu Quang vdi<br />
doan quan lai nhd Han, khdng phai Id nhd chdu Giao nhQ eu. Ndm 264 nhd Ngd lai<br />
nude eua ngudi Viet. Trieu Dd chia Au Lac chia ra Idm chau Quang vd chau Giao. Tri<br />
thdnh hai quan: Giao Chi (Bae Bp ngdy sd eua chau Quang ddt tai Phien Ngung<br />
nay) vd Cdu Chdn (Thanh Hda, Nghe An, Tri sd ciia chdu Giao dat tai Long Bien<br />
Hd Tinh ngdy nay). Dudi ca'p quan la ede bp Den cud'i thdi Tam qud'e, chau Giao gdm 6<br />
lac vd che dp lac tUdng tQ thdi ede vua qudn (trong do, vung dd't nay Id tinh Vinh<br />
Hung van tdn tai, hp chi nop cdng eho Nam Phue thude qudn Giao Chi):<br />
Viet thdng qua hai vien sQ gia. ^i'l-j . ,<br />
- Giao Chi cd 14 huyen (12.000 hp): Long<br />
Nam 111 tr.Cn nhd Tay Hdn diet nQde Bien, Cau Lau, Vpng Hai, Lien Lau, Tdy<br />
Nam Viet, lap ra bd Giao Chi gdm 4 qudn d Vu, Vu Ninh, Chu Dien, Khuc DUdng, Ngd<br />
mien Nam Trung Qud'e Id Nam Hai, Hung, Bdc Ddi, Ke TQ, An Dinh, Vu An,<br />
ThQdng Ngd, Ud't Nhi, Hdp Phd; 2 qudn d Quan Binh. Vung dd't nay Id tinh Vinh<br />
dao Hai Nam la Chau Nhai, Dam Nhi; 2 Phue thupc huyen Vu An.<br />
qudn thude Au Lac eu la Giao Chi, Ciiu<br />
- Tdn Xuang cd 6 huyen (3.000 hd): Me<br />
Chan vd la'y them dd't d phia Nam qudn<br />
Linh, Gia HQng, Ngd Dinh, Phong Sdn,<br />
CQu Chan dat Idm qudn Nhdt Nam (tQ<br />
Lam Tay, Tay Dao.<br />
Hoanh Sdn den Quang Nam). Dd't qudn<br />
Giao Chi ddi Han tUdng dUdng vdi dd't eae - Vu Binh ed 7 huyen (3.000 hp): Vu<br />
tinh nude ta ngdy nay tQ Ninh Binh trd ra, Ninh, Vu HQng, Tien Sdn, Can Ninh, Vu<br />
trQ mien Tay Bdc cdn d ngodi pham vi Dinh, Phu Khe, Phong Khe.<br />
thd'ng tri eua nhd Hdn vd nhQng huyen ven - Cdu Chdn cd 6 huyen (3.000 hd): T Q<br />
bien Thai Binh, Ninh Binh bd'y gid ehUa Phd, Di Phong, Tram Ngd, Kie'n Sd, ThQdng<br />
dude bdi ddp. Vung dd't nay Id tinh Vlnh Lac, Phu Lac (nhd Ta'n lap them huyen<br />
Phuc thupc quan Giao Chi. , i Tung Nguyen).<br />
Nam 106 tr.Cn lai tach 7 qudn d lyc dia - Cdu BUc cd 7 huyen (khdng ro sd hd):<br />
ldp chau Giao Chi, tri sd ddt tai qudn Giao Ciiu DQc, Ham Hoan, Nam Ldng, DQdng<br />
Chi. DQng dau chau Giao Chi ed mdt vien Thdnh, Phu Ninh, Khuc TQ, Dd Hao<br />
thQ sil. DQng dau mdi qudn ed mdt vien<br />
- Nhdt Nam ed 5 huyen (600 hd): TQdng<br />
thai thu trdng coi ve hdnh chinh vd mdt<br />
Lam, Ld Dung, Chu Ngd, Tay Quyen, Ty<br />
vien dd uy phy trdch qudn sy. DQdi qudn Id<br />
Anh (nhd Td'n tach Tay Quyen dat Thp<br />
huyen, phan nhieu vdn do cac lac tQdng cai<br />
Linh; tach Ty Anh ddt Vd Lao)<br />
tri nhQ cu. TQ nam 43, sau khi danh bai<br />
dQdc cuoc khdi nghia eiia Hai Bd TrQng, Nhd Ta'n ddi huyen Ngd HQng ldm<br />
nhd Hdn mdi ddt quan trye tiep cai tri d huyen Giao HQng, huyen Quan Binh lam<br />
ed'p huyen. Nhd Han syp dd, Trung Qude huyen Hai Binh, huyen Vu An ldm huyen<br />
rdi loan, ddn den cue dien Tam qud'e. NQde Nam Dinh, huyen DQdng Thdnh Idm huyen<br />
ta hi nhd Ngd dd hp. Nam 226 nhd Ngd Id'y DQdng Toai vd Idp them huyen Tung<br />
tQ Hdp Phd' ve bae Idm chau Quang (gdm 4 Nguyen d qudn Ciiu Chan, huyen Phd'<br />
qudn: Hdp Phd', ThQdng Ngd, Que Ldm, DQdng d qudn Ciiu DQc.<br />
Nam Hai); tQ Giao Chi ve nam Idm chdu Nhd Td'n dd, Trung Qudc dien ra cue<br />
Giao (gdm 3 qudn: Giao Chi, CQu Chan, dien Nam Bae trieu (420-589). NQde ta bi<br />
72 Rghien curu Lich siSr. sg 1.2010<br />
<br />
ddt dQdi ach dd hp eua Nam trieu (Tdng, Nam 938 Ngd Quyen danh bai quan<br />
Te, LQdng). Tai chau Giao, nha Tdng dat Nam Han tren sdng Bach Ding, cha'm dQt<br />
them qudn NghTa XQdng vd qudn Td'ng hdn 1000 nam Bae thupc. He thd'ng cac ddn<br />
Binh. Nhd LQdng nang qudn len hdng vi hdnh chinh thdi Ngo (938 - 965) vdn nhU<br />
chau: Chau Hoang, chau Ai, chau DQc, thdi ky hp Khuc nSm quyen cai tri. Nha<br />
chau Ldi, chau Minh. - -• ... Dinh (968-980) Idp he thdng quan ly hanh<br />
chinh gdm 4 ca'p: Trieu dinh (ca'p trung<br />
Nhd Tuy (589-618) chia lai qudn huyen.<br />
Udng), dao (thay cho Ip), phii - chau vd ed'p<br />
Luc dau gom cdc chau huyen nhd ldm chau<br />
cd sd gdm giap, xa. Nha Tien Le (980-1009)<br />
huyen Idn, sau lai bd ddn vi chdu, lap qudn.<br />
vdn giQ nguyen cac ddn vi hdnh chinh nhQ<br />
Nude ta bi chia Idm 6 qudn vdi 36 huyen:<br />
thdi Dinh, de'n ndm Lfng Thien thQ 9 (1002)<br />
Giao Chi (9 huyen), Ciiu Chan (7 huyen),<br />
mdi ddi 10 dao ldm 10 Ip, ca'p dudi cd phu,<br />
Nhdt Nam (8 huyen), Ty Anh (4 huyen),<br />
chau, gidp, xa.<br />
Hai Am (4 huyen). Lam Ap (4 huyen). Vung<br />
da't nay Id tinh Vinh Phuc thupc quan Giao Nhd Ly (1009-1225) chia nUdc Idm 24 Id.<br />
Chi. - , .., Danh sach trong chinh sil chi ghi ten ciia<br />
12 Id thdi Ly Id:<br />
Nhd Dudng thay the' nhd Tuy, siia lai<br />
todn bd che dp hdnh chinh vd sy phdn chia - Thien TrUdng (Nam Dinh ngdy nay)<br />
chau huyen, ddt 12 chau: Giao, Lyc, Phong,<br />
- Long Hung (Thai Binh ngdy nay)<br />
TrUdng, Ai, Diln, Hoan, Phue Lpc, Thang,<br />
Chi, Vo Nga, Vo An vd cdc chau ky mi. - Quo'c Gai (Sdn Tay cu vd Vlnh Phuc,<br />
Chdu Giao gdm cdc huyen: Nam Dinh, Thai Phu Thp ngdy nay)<br />
Binh, Giao Chi, Chu Dien, Long Bien, Binh - Bdc Giang (Bae Ninh, Bae Giang ngdy<br />
Dao, Vu Binh. • ' -^^ nay)<br />
3. Tii h o K h u c d e n D i n h - Tien Le - - Hai Ddng (Quang Ninh va mpt phan<br />
Ly • T r a n - Ho Hai Dudng ngdy nay)<br />
Nam 905 nhan cd hpi nhd Dudng suy - TrUdng Yen (Ninh Binh ngay nay)<br />
yeu, Khuc ThQa Du Id mdt bdo trudng,<br />
dUde nhan dan ung hd da ty xUng Idm Tiet - Kie'n XUdng (Thai Binh ngay nay)<br />
dp sQ, gidnh dQdc quyen Idm chu dd't nQde. - Hdng Lp (Hai Dudng ngdy nay)<br />
Nam 907 Khuc ThQa Dy md't, eon Id Khuc<br />
- Khoai Ld (Hung Yen ngay nay)<br />
Hao ndi nghiep cha, tien hdnh mpt sd cai<br />
each quan trpng: Ddi "hQdng" ldm "giap", - Thanh Hoa (Thanh Hda ngdy nay)<br />
lap them 150 giap, nang tdng sd giap len<br />
- Hoang Giang (Ha Nam ngay nay)<br />
314 va dat mdi giap mpt quan giap vd mpt<br />
phd tri gidp. Ddng thdi chia ea nQde thdnh - Diln Chau (Nghe An ngdy nay)<br />
cdc ddn vi hdnh chinh le thude tQ Idn den Nha Trdn (1226-1400) sap dat lai cac<br />
nhd la Id, phii, chau, gidp, xa; ddt ra cdc ddn vi hdnh chinh dia phUdng gdm 3 ca'p:<br />
chQc Chdnh lenh trQdng, Td lenh trQdng de phii Id, huyen chau, hUdng xa (6). Sil ch6p,<br />
trdng coi cdc xa; lai dinh ra hp tich, Idp sd thdi ky dau nha Tran ddi 24 Ip thdi Ly lam<br />
khai hp khau ke rd hp, ten, que quan.<br />
12 Ip, nhung khdng chep ro danh sach cac Id.<br />
Tinh Vinh Phiic xua va nay 73<br />
<br />
<br />
Gido sU Ddo Duy Anh da can cQ vdo tdi lieu Binh, phii Dien Chau, phu Nghe An, phu<br />
cua Trung Qud'e ghi chep ve cdc phii, chau, Thuan Hda, chdu Thdi Nguyen, chau<br />
huyen d thdi thupc Minh de lap danh sdch Tuyen Hda, chdu Gia Hung, chau Qui Hda,<br />
eae phu Id d cud'i thdi Tran nhQ sau (danh chau Quang Oai. Chep ve phu Vinh Tudng,<br />
sdch ndy vdn ehUa du): sach Bgi Nam nhd't thd'ng chi (the ky XIX)<br />
1/ Lo Dong Dd 2/ Lo BSc Giang viet: "Xua Id dd't Phong Chau thdi thupc<br />
3/ Lo Lang Giang 4/ Lo Tam Giang Minh la chau Tam Ddi; ddi Le ldm phii<br />
5/ Phil Thien Trudng 6/ Phu lo Long Hung tVinh Tudng].<br />
7/ Lo Khoai Chau 8/ Phu Kien XUdng<br />
5. Thdi Le va Tay Sc?n<br />
9/ Lo Hoang Giang 10/ Lo TrUdng Yen<br />
11/Tra'n Thien Quan 12/Phii Tan Hung Sau khi danh dudi dUde qudn Minh,<br />
13/ Lo Hai Ddng 14/ Tra'n Quang Gai khdi phye ddc lap, Le Ldi chia ca nUde lam<br />
15/ Tra'n Thien HUng 16/ Tra'n Thai Nguyen 5 dao: Nam Dao (Ly Nhan, Khoai Chau,<br />
17/ Tra'n Lang Sdn 18/ Tra'n Tuyen Quang Tan HQng, Kien XUdng, Thien TrUdng),<br />
19/ Tra'n Thanh Do 20/ Tra'n Vong Giang Bae Dao (Lang Giang, Bae Giang, Thai<br />
21/ Phu Id Nghe An 22/ Tra'n Tay Binh Nguyen), Ddng Dao (An Bang, Thudng<br />
23/ Tra'n Thuan Hda 24/ Ld Thang Hoa Hdng, Ha Hdng), Tay Dao (Tuyen Quang,<br />
Hung Hda, Gia Hung, Tam Giang), Hai<br />
Theo danh sdch chau, huyen thupc eae Dao (Thanh Hoa, Nghe An, Tdn Binh,<br />
Ip trd'n ke tren, cud'i thdi Tran da cd eae Thudn Hda). Dao nay mdi ddt them nam<br />
huyen Yen Lang, Yen Lac, Lap Thach 1428, cdn 4 dao tren da lap tQ thdi ky<br />
(thupc chdu Tam Ddi, Id Ddng Dd) vd huyen chd'ng quan Minh. Cac Id, trd'n, phu, chdu,<br />
DUdng (thupc trd'n Tuyen Quang) nay huyen le thude vdo ede dao. Dd't Vinh Phue<br />
thupc tinh Vinh Phue. Theo vi tri eua eae ngdy nay thupc Tdy Dao.<br />
huyen ndy thi dia phdn chdu Tam Ddi d<br />
phia bdc sdng Hdng, gdm phan Tay Bdc Nam Quang Thudn thQ 7 (1466), Le<br />
tinh Vlnh Phue ngdy nay. Thanh Tdng chia ea nQde lam 12 thQa<br />
tuyen (nhQ ed'p tinh ngdy nay) Id: Thanh<br />
Nhd Hd (1400-1407) chia nUde lam Id vd<br />
Hoa, Nghe An, Sdn Nam, Qud'e Oai, Kinh<br />
trd'n. Ld hay trd'n thd'ng hat phu, phu thd'ng<br />
Bdc, Hai DQdng, Thai Nguyen, Tuyen<br />
hat chdu, chau thd'ng hat huyen, huyen<br />
Quang, HQng Hda, Lang Sdn, An Quang,<br />
thd'ng hat xa. Thudn Hda vd phii Trung Dd. Da't Vlnh<br />
4. Thdfi k y n h a M i n h d o h o Phuc ngdy nay thude thQa tuyen Qudc Oai<br />
vd thQa tuyen Thai Nguyen. Den nam thQ<br />
Nhd Minh diet nhd Hd (1407), chiem<br />
10 (1469) thi quy dinh ban dd ea nQde, ddi<br />
nude ta, ddt lam qudn Giao Chi vd dya vdo<br />
gpi thQa tuyen Qud'e Oai Id thQa tuyen Sdn<br />
cdc ddn vi hdnh chinh cu thdi Tran - Hd, ed<br />
Tay.<br />
thay ddi it nhieu, ddt cac chau huyen le<br />
thupc vdo 15 phu va 5 chau Idn ciia qudn "Ban dd Hdng DQc" (7) hodn thdnh nam<br />
Giao Chi: Phii Giao Chau, phii Bdc Giang, Hdng DQc thQ 21 (1490), cho biet ca nQde<br />
phii Lang Giang, phu Tam Giang, phii gdm Kinh dd (phu Phyng Thien ed 2 huyen)<br />
Kien Binh, phii Tan An (Yen), phii Tran vd 13 thQa tuyen: Sdn Nam (11 phu, 42<br />
Man, phii Kie'n XUdng, phu Phung Hda, huyen), Kinh Blc (4 phu, 20 huyen), Sdn<br />
phu Thanh Hda, phu Lang Sdn, phii Tan Tdy (6 phu, 24 huyen), Hai DQdng (3 phii.<br />
74 Rghien eiiru Lich sit, s61.2010<br />
<br />
17 huyen). Yen Bang (1 phii, 3 huyen, 4 Dd'i chieu vi tri cac huyen ke tren vdi<br />
chau), Lang Sdn (1 phii, 6 chau), Ninh Sde ban dd ddi Hdng DQc, cd the xdc dinh vi tri<br />
(3 phu, 8 huyen, 6 chau), Tuyen Quang (1 tinh VTnh Phue ngdy nay gdm 5 huyen. Yen<br />
phii, 2 huyen, 5 chau), Hung Hda (3 phu, Lac, Bach Hae, Lap Thach, Tam DQdng,<br />
17 chdu), Thanh Hda (4 phu, 16 huyen, 4 Binh Tuyen. i :(i.fc :}\<br />
chau), Nghe An (4 phii, 27 huyen, 3 chau),<br />
Hong Bdc bdn do chi ghi vi tri sdng, nui<br />
Thudn Hda (2 phii, 7 huyen, 3 chau),<br />
vd cac chdu, huyen nen cd the nhieu xa,<br />
Quang Nam (3 phii, 9 huyen). Lien quan<br />
thdn thupc ede huyen ke tren nay khdng<br />
den vung Idnh thd nay thupc tinh VTnh<br />
thude VTnh Phuc.<br />
Phuc Id hai thQa tuyen Sdn Tay vd Thai<br />
Nguyen: Thdi Le Trung Hung, ve cd ed'u hdnh<br />
chinh vd so' lang xa cd sU thay ddi. Dudi ed'p<br />
* ThUa tuyen Scfn Tdy gdm 6 phu, 24<br />
huyen chia thanh tdng, xa, thdn, trang,<br />
huyen:<br />
phudng. Cd thdn, trang, phUdng do xa kiem<br />
- Phil Qud'e Oai, 5 huyen: TQ Liem, Dan ly; cd thdn, trang, phudng, sd le thdng vdo<br />
PhQpng, Phuc Ldc, Thach Thd't, Yen Sdn; tdng (tUdng dUdng xa nhd). Xa quan ddi<br />
thdnh xa trudng, dQng dau tong la Thdp ly<br />
- Phil Tam Dai, 6 huyen: Yen Lang, Yen<br />
hau. Mdi Thdp ly hau cai quan tren 10 xa,<br />
Lac, Bach Hae, Phu Khang, Tan Phong,<br />
ed vien an hdm bat philm, ed vien hdm eilu<br />
Lap Thach.<br />
pham. ' V '"'•''<br />
- Phil Lam Thao, 4 huyen: Sdn Vi,<br />
Thanh Ba, Hoa Khe, Ha Hda; Theo sach "Du dia c h f (7) cua Nguyen<br />
Trai, "Ban dd Hong DQc" (8) vd Bu dia chi<br />
- Phil Doan Hung, 5 huyen: Ddng Lan, trong sach 'T,ich trieu hie'n chQdng loai chf<br />
Tay Lan, Sdn DQdng, Dudng Dao, Tam (9) ciia Phan Huy Chu, tQ dau the ky XV<br />
Dudng; de'n cudi the ky XVIH, vung dat nay Id tinh<br />
- Phil Dd Dudng, 2 huyen: Tam Ndng, VTnh Phuc dQdc chia dinh cac ed'p hdnh<br />
Bd't Bat; chinh nhu sau:<br />
<br />
- Phil Quang Oai, 2 huyen: MT LUdng, Theo Bu dia chi (10) eiia Nguyen Trai,<br />
Minh NghTa. vung dd't nay Id tinh VTnh Phuc, vdo dau<br />
the ky XV chia lam 5 huyen, 382 xa, thdn,<br />
* ThUa tuyen Thdi Nguyen gdm 3 phu, 9<br />
chdu, trang:<br />
huyen, 6 chau:<br />
- Huyen Yen Lac (11) (thupc phii Tam<br />
- Phu Phu Binh 8 huyen, 1 chau: Phd<br />
Ddi) 100 xa, 2 thdn, 8 chau (bai).<br />
Yen, Dai TQ, T Q Ndng, Binh Tuyen, Ddng<br />
Hy, Phu LQdng, Van Lang, Dinh Hda, Vu - Huyen Bach Hae (12) (thupc phii Tam<br />
Nhai; Dai) (13) 63 xa, 5 thdn, 2 chau (bai).<br />
- Phil Thdng Hda 1 huyen, 1 chau: Cam " Huyen Lap Thach (14) (thupc phu Tam<br />
Hda, Bach Thdng; Dai): 101 xa.<br />
<br />
- Phil Cao Bang 4 chau: Thudng Lang, " Huyen Tam Dudng (15) (thupc phu<br />
Ha Lang, Thach Lam, Quang Uyen. ^oan Hung) (16) 72 xa, 1 trang.<br />
Tinh Vinh Phuc xua va nay 75<br />
<br />
<br />
- Huyen Binh Nguyen (17) (thupc phii Phuc dQdc chia dinh ve hdnh chinh eae ed'p<br />
Phu Binh) (18) 27 xa j^.: ,u>.- :;r-fl -i. . nhQ sau: .• .<br />
Trong Bdn do Hong BUc (19), bang dinh Theo sach Cdc tdng trdn xd danh bi ldm<br />
vdo ban dd thQa tuyen Sdn Tay vd thQa (26), dau the ky XIX vung dd't nay Id tinh<br />
tuyen Thai Nguyen, vdo cudl the ky XV VTnh Phue thude trd'n Sdn Tay, chia lam 5<br />
vung dd't nay Id tinh VTnh Phue dQdc chia huyen, 48 tdng, 332 xa, thdn, trang,<br />
ldm 5 huyen, 375 xa, thdn, trang, phudng, p h Q d n g , sd: :. • • :• . ,<br />
sd:<br />
1. Huyen Bach Hae (phii Tam Ddi, trd'n<br />
- Huyen Yen Lac (thude phii Tam Dai): Sdn Tay): 8 tdng; 61 xa, thdn.<br />
98 xa, 2 thdn, 6 chau (bai).<br />
2. Yen Lac (phu Tam Ddi, tra'n Sdn Tay):<br />
- Huyen Bach Hae (thude phii Tam 15 tdng, 108 xa, thdn, chau.<br />
Dai): 63 xd, 2 thdn, 4 phudng. . , .•<br />
3. Huyen Lap Thach (phii Tam Ddi, tra'n<br />
- Huyen Lap Thach (thude phii Tam<br />
Sdn Tay): 11 tdng, 84 xa, phUdng.<br />
Dai): 101 xa..<br />
4. Huyen Tam Dudng (phii Doan Hung,<br />
- Huyen Tam Dudng (thupc phu Doan<br />
trd'n Sdn Tdy): 7 tdng, 51, xa, thdn.<br />
Hung): 73 xa, 1 trang.<br />
- Huyen Binh Tuyen (thude phu Phu 5. Huyen Binh Tuyen (27) (phu Phu<br />
Binh): 25 xa. Binh xQ Thai Nguyen): 7 tdng, 27 xa, trang,<br />
trai.<br />
Theo Bu dia chi (20) eiia Phan Huy<br />
Chu, vung dd't nay Id tinh VTnh Phue, vdo Theo sdch Bgi Nam nhdt thd'ng chi (28),<br />
cudl the ky XVIII dQdc chia Idm 5 huyen, vung dd't nay la tinh VTnh Phuc, vdo niia<br />
3 5 0 xa: • " '• • •"•"• cudi the ky XIX chia lam 5 huyen, 47 tdng,<br />
- Huyen Yen Lac (thupc phu Tam Ddi): 362 xa, thdn, trang, trai, giap, ly. Tdng 30<br />
108 xa. ddn vi hdnh chinh cd sd so vdi danh sdch<br />
- Huyen Bach Hae (thude phii Tam "Bi lam":<br />
Dai): 64 xa. 1. Huyen Bach Hae (phu VTnh TQdng, tinh<br />
- Huyen Lap Thach (thupc phii Tam Sdn Tdy): 9 tdng; 62 xa, thdn phQdng chau<br />
Dai): 83 xa. van.<br />
- Huyen Tam DQdng (thude phii Doan 2. Yen Lac (phan phii VTnh Tudng, tinh<br />
Hung): 56 xa. Sdn Tay): 12 tdng, 88 xa, thdn, phQdng bai.<br />
- Huyen Binh Tuyen (thude phu Phu 3. Huyen Lap Thach (phu VTnh TQdng,<br />
Binh): 39 xa. • ' ^, tinh Sdn Tay): 12 tdng, 82 xa, thdn phQdng.<br />
6. Thdri N g u y e n va thdfi P h a p t h u o c 4. Huyen Tam DQdng (phu VTnh TQdng,<br />
TQ dau the ky XIX den trude Cach mang tinh Sdn Tay): 7 tdng, 61 xa, thdn.<br />
thang Tam ndm 1945, theo ede sdch: "Cac<br />
5. Huyen Binh Xuyen (phii Phu Binh,<br />
tdng trd'n xa danh hi lam" (21), "Bdc Thdnh<br />
tinh Thdi Nguyen): 7 tdng, 33 xd, thdn.<br />
dia du chf (22), "Dai Nam nhat thd'ng cbf<br />
(23), "Ddng Khanh dia du ebf (24) va tdi Theo sdch Bdng Khdnh dia dU chi (29)<br />
lieu lUu trQ (25), vung dd't nay Id tinh VTnh (1886-1887), vung dd't nay Id tinh VTnh<br />
76 Rghien eiiru Lich sJr. sg 1.2010<br />
<br />
Phuc, vdo cudi the ky XIX, chia Idm 5 Hdn 8 ndm sau, do phong trdo chdng ddi<br />
huyen, 48 tdng, 352 xa, thdn, trang, trai, ly, cua nhan dan ngdy cdng manh hdn vd thd'y<br />
giap. Giam 10 ddn vi hdnh chinh cd sd so sy cdn phai trQc tie'p n i m quyen cai tri,<br />
vdi danh sdch trong 'T)ai Nam nha't thdng ngdy 29-12-1899, Todn quyen Ddng DQdng<br />
chf: lai ra nghi dinh thdnh lap tinh Vinh Yen.<br />
Dia bdn tinh VTnh Yen gdm 5 huyen: Bach<br />
1. Huyen Bach Hae (thupc phii VTnh<br />
Hae, Lap Thach, Tam DQdng, Yen Lac, Yen<br />
TQdng, tinh Sdn Tay): 8 tdng, 69 xa, thdn,<br />
Lang (phu VTnh Tudng) vd huyen Binh<br />
phQdng.<br />
Xuyen. Tinh ly dat tai xa Tich Sdn, huydn<br />
2. Huyen Lap Thach (thupc phii VTnh Tam Dudng; ddt ten la VTnh Yen.<br />
TQdng, tinh Sdn Tay): 11 tdng, 82 xa, thdn,<br />
Ngdy 6-10-1901, Todn quyen Ddng<br />
phQdng.<br />
Dudng ra nghi dinh thdnh lap tinh Phd Ld,<br />
3. Huyen Tam DQdng (thude phu Vlnh dia bdn gdm:<br />
tQdng, tinh Sdn Tay): 10 tdng, 81 xa, thdn,<br />
- Huyen Yen Lang (eat tQ tinh Vinh Yen<br />
dpng.<br />
sang);<br />
4. Huyen Yen Lac (thupc phdn phu VTnh<br />
- Phu Da Phuc; huyen Kim Anh va mot<br />
Tudng, tinh Sdn Tay): 12 tdng, 88 xa, thdn.<br />
phan huyen Ddng Khe (cit tQ tinh Blc<br />
5. Huyen Binh Xuyen (thude phii Phu Ninh sang). Ngdy 10- 4-1903, Thd'ng sQ<br />
Binh, tinh Thai Nguyen): 7 tdng, 32 xa, Blc Ky ra quye't dinh ddi gpi huyen Ddng<br />
thdn. Khe thdnh huyen Ddng Anh.<br />
Ngdy 6-1-1890, Todn quyen Ddng Tinh ly Phu Lo: Theo nghi dinh ciia<br />
Dudng ra nghi "iinb thdnh lap tinh Vinh Todn quyen Ddng Dudng ngdy 1-7-1902,<br />
Yin. Ngay 20-10-1890, Todn quyen Ddng ddt tai xa Tien Dude ThUdng (Da Phuc);<br />
Dudng ra nghi ^inb thdnh lap dgo Vinh theo nghi dinh cua Todn quyen Ddng<br />
Yin. Dia bdn dao VTnh Yen gdm: Dudng ngdy 10-12-1903, chuyen tinh ly<br />
- Todn bd phu VTnh Tudng tdch tQ tinh Phu Ld ve xa Dam Xuyen (huyen Yen<br />
Sdn Tdy, gdm 5 huyen: Bach Hae, Ldp Lang).<br />
Thach, Tam DQdng, Yen Lac, Yen Lang. Ngdy 18-2-1904, Todn quyen Ddng Dudng<br />
- Huyen Binh Xuyen tdch tQ phii Phu ra nghi dinh thdnh Idp tinh Phuc Yin. EHa<br />
Binh, tinh Thdi Nguyen. bdn tinh Phuc Yen la tinh Phu Lo cu. Ngdy<br />
31-10-1905, thdnh lap thi xa Phuc Yen.<br />
- Mpt phan huyen Kim Anh tach khdi<br />
tinh Bdc Ninh. Ngdy 7-3-1913, Todn quyen Ddng<br />
Dudng lai ra nghi dinh xda bd tinh Phiic<br />
Dao ly dat tai HQdng Canh, thupc huyen Yen va chuyen thdnh Bgi ly Phuc Yen, trye<br />
Tam DQdng.<br />
thupc tinh VTnh Yen. Ngdy 31-3-1923,<br />
Sau dd, ed le vi nhQng ly do chinh tri, Thd'ng sQ Blc Ky ra nglu dinh lap lai tinh<br />
ngdy 12-4-1891, Todn quyen Ddng DQdng Phuc Yen, gdm 2 phii Da Phuc, Yen Lang vd 2<br />
lai ra nghi dinh bai bd dao VTnh Yen. Todn huyen Kim Anh, Ddng Anh.<br />
bd dia ban eiia dao ndy sap nhap vao tinh<br />
NhQ vay, de'n ddu the ky XX, todn bp<br />
Sdn Tay. • ,<br />
tinh VTnh Yen vd mpt sd xa thupc huyen<br />
Tinh ^ n h Phuc xua va nay 77<br />
<br />
<br />
Kim Anh vd phu Yen Lang cua tinh Phuc Thai Hpe; tinh Phuc Yen Id tinh TrQng<br />
Yen, nay thupc tinh VTnh Phuc. Trie. Sau Cach mang, ngdy 9-10-1945 Hdi<br />
ddng Chinh phii quyet nghi: Cac ky, cdc<br />
Theo tai lieu iQu trQ tai Trung tam LQU<br />
thdnh phd, cdc tinh vd eae phu huyen trong<br />
trQ Qud'e gia I, vQng dd't nay thupc tinh<br />
khIp nQde Viet nam van giQ ten cu.<br />
VTnh Phue, vao ndm 1926 chia lam 5 huypn<br />
(30) va 1 tdng, 6 xa cua huyen Yen Lang; Theo Danh sdch cdc tinh, huyen thugc<br />
gdm 45 tdng, 304 xa. Giam 3 tdng, 48 ddn Lien khu Viet Bdc thang 1-1950, tinh Phue<br />
vi hdnh chinh ed sd so vdi danh sdch cudl Yen, gdm 4 huyen (36 xa): Yen Lang, Kim<br />
the'ky XIX: Anh, Da Phue, Ddng Anh. Tinh VTnh Yen,<br />
1. Huyen Yen Lac (thupc tinh VTnh gdm 5 huyen (106 xa): VTnh TQdng, Tam<br />
Yen): 8 tdng, 60 xa. DQdng, Yen Lac, Binh Xuyen, Ldp Thach.<br />
<br />
2. Phii VTnh TQdng (thupc tinh VTnh Nghi dinh sd 3-TTg ngdy 12-2-1950 cua<br />
Yen): 10 tdng, 86 xa. Thu tudng Chinh phii "Hdp nhd't 2 tinh<br />
Phuc Yen vd VTnh Yen thdnh mdt tinh, la'y<br />
3. Huyen Binh Xuyen (thupc tinh 'Vinh<br />
ten Id tinh VTnh Phue". Tinh VTnh Phuc khi<br />
Yen): 6 tdng, 33 xa.<br />
mdi thdnh Idp cd 9 huyen, 137 xa, 634 thdn<br />
4. Huyen Tam DQdng (thupc tinh VTnh (31):<br />
Yen): 10 tdng," 55 xa.<br />
1. Binh Xuyen (16 xa, 59 thdn). . '<br />
5. Huyen Lap Thach (thupc tinh VTnh<br />
2. Da Phuc (7 xa, 53 thdn). ;j iv;<br />
Yen): 11 tdng, 70 xa.<br />
3. Ddng Anh (8 xa, 62 thon).<br />
NhQ vdy, den trQdc Cdch mang thdng 8-<br />
1945, trai qua 5 the ky (tQ dau the ky XV 4. Kim Anh (10 xa, 62 thdn). ' } '^ V,<br />
de'n ddu the ky XX), tren vung dd't nay Id 5. Ldp Thach (26 xa, 96 thdn).<br />
tinh VTnh Phue khdng cd nhQng thay ddi<br />
ldn ve sy phan chia lanh thd vd sd iQdng 6. Tam DUdng (21 xa, 82 thdn).<br />
ddn vi hanh chinh cac ca'p phii, huyen, xa: 7. VTnh Tudng (22 xa, 95 thdn). • •<br />
- Dau the ky XV: 5 huyen, 382 xa, thdn 8. Yen Lac (16 xa, 69 thdn).<br />
(gpi chung Id xa).<br />
9. Yen Lang (11 xa, 56 thdn).<br />
- Cudi the ky XV: 5 huyen, 375 xa. '<br />
TQ khi thdnh ldp (1950) de'n nay, sdlQdng<br />
- Cudl the'ky XVIII: 5 huydn, 350 xa. cdc ddn vi hdnh chinh ed'p huyen cua tinh<br />
VTnh Phuc cd nhQng bie'n ddng nhQ sau:<br />
- Dau the'ky XIX: 5 huyen, 332 xa.<br />
* Nghi dinh sd 450-TTg ngdy 1-2-1955<br />
- Cudi the'ky XIX: 5 huyen, 352 xa.<br />
ciia Thu tQdng Chinh phii: Tai lap thi xa<br />
- Dau the ky XX (1926): 5 huyen (bd ca'p VTnh Yen va thi xa Phuc Yen trye thupc<br />
phu tQ 1919), 304 xa. tinh VTnh Phuc.<br />
7. TU sau khi thanh lap tinh Vlnh * Thdnh lap thi tra'n Bach Hae trye<br />
Phiic (1950) den nay thupc Uy ban hdnh chinh huyen VTnh<br />
Trong thdi ky tien khdi nghia, tinh VTnh TQdng, tinh VTnh Phuc (Quye't dinh sd 489/<br />
Yen dQdc dat ten bi danh Id tinh Nguyen TCCB ngdy 15-5-1956 eua UBHC LKVB).<br />
78 Rghien cihi Lich siir, sg 1.2Q1Q<br />
<br />
* Sap nhdp huyen Phd Yen vao tinh * Sdp nhdp vao thanh phd' Hd Ndi ca<br />
VTnh Phue (Sle lenh sd 268-SL ngdy huyen Ddng Anh (gdm 16 xa) vd xa Kim<br />
1/7/1956 ciia Chu tich nQde). Chung eiia huyen Yen Lang; niia thdn Phu<br />
Ld Dodi ve phia nam sdng Cd Ld cua huyen<br />
* Tra thdn Thap Mieu thupc xa Thing Ldi,<br />
Kim Anh (nghi qnyet ciia Qud'e hdi khda<br />
huyen Kim Anh ve thi xa Phue Yen. Sap<br />
VI, ky hpp thQ 4 ngay 20-4-1961).<br />
nhdp hai thdn Ddng Cd vd Nam Viem thupc<br />
xa Cao Minh, huyen Kim Anh vdo xa * Cac xdm Bau, Bao Sdn thupc xa<br />
Thing Ldi, huyen Kim Anh. Tra xdm Ngpc Hanh Phuc vd cdc xdm Ldp Tren, Lap Trai<br />
Long thupc xa Hdng PhQdng, huyen Yen vd Lap DQdi thupc xa Dinh Trung, huyen<br />
Lac ve xa Hdng Chau thude huyen Yen Lac Tam DQdng, tinh VTnh Phuc, nay dQa ve<br />
(Nghi dinh sd 30-ND/CQNT ngdy 21-1- thi xa VTnh Yen cung tinh (Quyet dinh so'<br />
1957 cua Bd trQdng Bd Npi vu). , 68- CP ngdy 17-5-1961 cua Hdi ddng<br />
Chinh phii).<br />
* Hdp nhd't thi trd'n Bach Hae thupc tinh<br />
VTnh Phuc vd thi trd'n Viet Tri thupc tinh * Thdnh lap tW trd'n ndng trQdng qud'e<br />
Phu Thp thanh thi xa Viet Tri ddt trye doanh Tam Dao trUe thupc huyen Binh<br />
thude Uy ban Hdnh chinh tinh Phu Thp. Xuyen, tinh VTnh Phuc (Quye't dinh sd 238-<br />
Dia gidi thi xa Viet Tri gdm khu vyc dd't dai NV ngdy 30-6-1965 cua Bd trQdng Bp Npi<br />
cu eua hai thi trd'n Bach Hae va Viet Tri vy).<br />
(Nghi dinh so 240-TTg ngay 7-6-1957 ciia<br />
* Ddi xa Tam Dao thupc huyen Tam<br />
Thu tudng Chinh phii). • •<br />
DQdng tinh VTnh Phuc t h d n h thi trd'n<br />
* Tra huyen Phd Yen ve tinh Thai Tam Dao trye thude tinh VTnh Phuc<br />
Nguyen (Nghi dinh sd 259 - TTg ngdy 15- (Quyet dinh sd 198-CP ngdy 18-11-1966<br />
6-1957 eua Thii tudng Chinh phii). cua Hpi ddng Chinh phu).<br />
* Chia xd Minh Quang thupc huyen * Hdp nha't hai tinh VTnh Phue va Phu<br />
Binh Xuyen tinh VTnh Phuc thanh 2 xa Thp thdnh mpt tinh, la'y ten la tinh VTnh<br />
(Quyet nghi so 700 NV/ND ngdy 14-11- Phu (Nghi quye't sd 504-NQ/TVQH ngdy<br />
1957 cua Bp Npi vu): 26-1-1968 ciia Uy ban thQdng vu Qud'e<br />
hpi).<br />
1. Xa Minh Quang (ld'y ten xa cu), gdm<br />
cac xdm: Xa Hudng-Ap Dau, Luu Quang- * Chuyen thi xa Phuc Yen thdnh tW<br />
Bdn Long, Cam Lam. trd'n Phue Yen trye thupc huyen Yen Lang,<br />
2. Xa Trung My gdm cac xdm: Trung tinh VTnh Phii (Quye't dinh sd 97-CP ngdy<br />
Mdu-Ba Gd, My Khe-Gia Khau, Thanh 26-6-1976 eiia Hpi ddng Chinh phii).<br />
Lanh. * Thdnh Idp thi tra'n Xuan Hda trQc<br />
* Sap nhap xa Tich Sdn thupc huyen thude tinh VTnh Phu. Dia gidi eua thi tra'n<br />
Tam Dudng, tinh VTnh Phuc vdo thi xa Xuan Hda, gdm cdc dien tich dung de xay<br />
VTnh Yen. Xa Tich Sdn ddt trQc thupc Uy dyng cdc cdng trinh cdng nghiep, dan dung<br />
vd cac cd sd phu thude phye vy eho eae cdng<br />
ban Hdnh chinh thi xa VTnh Yen. (Nghi<br />
trinh tren theo quy hoach da dQdc Nhd nQde<br />
dinh sd 156- TTg ngdy 22-3-1958 ciia Thii<br />
duyet tren dia bdn xung quanh nui Than<br />
tudng Chinh phu).<br />
Lln (xa Cao Minh), ddi thdn T h i n g Tri (xa<br />
:.. ', JOT<br />
Tinh Vinh Phuc xua va nay 79<br />
<br />
Thing Tri), ddi thdn Ninh Kieu (xa Tan quyet eua Qud'e hdi khoa VI, ky hpp thQ 4,<br />
Dan) thupc huyen Kim Anh, tinh VTnh Phu. ngdy 29-12-1978). •- ^<br />
(Quyet dinh sd 110-BT ngdy 26-6-1976 cua<br />
Bd trQdng Phii Thii tQdng). * Dieu chinh dia gidi cua huyen Tam<br />
Dao vd huyen VTnh Lac thupc tinh VTnh<br />
* Hdp nha't vd dieu chinh dia gidi mpt sd Phu (Quyet dinh s d 7 1 - CP ngdy 26-2-1979<br />
. huyen thupc tinh VTnh Phu (Quyet dinh sd eiia Hdi ddng Chinh phu):<br />
178- CP ngay 5-7-1977 cua Hpi ddng<br />
1. Chia huyen Tam Dao thanh hai<br />
Chinh phii):<br />
huyen, Id'y ten Id huyen Lap Thach vd<br />
1. Hdp nhd't huyen Da Phue, huyen Kim huyen Tam Dao. r •<br />
Anh, thi tra'n Xudn Hda (thupc tinh) thdnh<br />
- Huyen Lap Thach, gdm cd cdc xa<br />
mdt huyen, Id'y ten Id huyen Sde Sdn.<br />
(thude huyen Lap Thach cu): Bach LQU;<br />
2. Hdp nhd't huyen Binh Xuyen vd Blc Binh, Bdn Gian, Bd Ly, Cao Phong,<br />
huyen Yen Lang thdnh mpt huyen, ld'y ten Dao Tru, Dinh Chu, Ddn Nhan, Ddng leh,<br />
Id huyen Me Linh vd sdp nhdp 4 xa ciia Ddng Que, Ddng Thinh, DQc Bae, Hai Lyu,<br />
huyen Yen Lac: Van Tien, Nguyet DQc, Hdp Ly, Lang Cdng, Lien Hda, Lien Sdn,<br />
Minh Tan vd Binh Dinh, 2 xa cua huyen Ngpc My, Nhan Dao, Nhao Sdn, NhQ Thuy,<br />
Kim Anh: Quang Minh vd Kim Hoa vdo PhUdng Khoan, Quang Sdn, Quang Yen,<br />
huyen Me Linh. Sdn Ddng, Tam Sdn, Tan Lap, Thdi Hda,<br />
3. Hdp nhd't huyen VTnh TQdng vd Tien LQ, Trieu De, TQ Yen, Van Quan, Van<br />
huyen Yen Lac thdnh mdt huyen, ld'y ten Id True, Xuan Hda, Xudn Ldi, Yen DQdng,<br />
huyen VTnh Lac. Yen Thach vd TQ Du. ;, . i - •,<br />
<br />
4. Hdp nha't huyen Lap Thach vd huyen - Huyen Tam Dao, gdm cac xa (thupc<br />
Tam DQdng thdnh mpt huyen, Id'y ten Id huyen Tam DQdng vd huyen Binh Xuyen<br />
huyen Tam Dao. eu): Dai Dinh, Tam Quan, Hd Sdn, Hdp<br />
Chau, Hodng Hoa, Kim Long, Hdp Hda, An<br />
5. Sap nhdp thdn Lang Ddi, thdn Md Hda, Duy Phien, Hodng Dan, Hodng Lau,<br />
Chu Ha ciia xa Bd Sao (huyen VTnh TQdng) Van Hpi, Hdp Thinh, Thanh Van, Dao Tu,<br />
vao thdnh phd Viet Tn. a/; i v m- . HQng Dao, Ddng Tinh vd eae xa Minh<br />
6. Sdp nhdp xa Dinh Trung, xa Khai Quang, Gia Khanh, Trung My, Thien Ke,<br />
Quang cua huyen Tam DQdng vd thi tra'n Sdn Ldi, Tam Hdp, Ba Kien, Tam Canh,<br />
Tam Dao vdo thi xa VTnh Yen. Qua't LQU, Thanh Lang, Tan Phong, Phu<br />
Xuan, Dao DQc, HQdng Sdn vd thi tra'n<br />
* Sap nhdp vdo thdnh phd' Ha Ndi:<br />
ndng trQdng Tam Dao (cua huyen Me Linh<br />
huyen Sde Sdn; thi trd'n Phue Yen vd cdc xa eat sang).<br />
Chu Phan, Dai Thinh, Lien Mac, Me Linh,<br />
Tam Ddng, Thach Da, Thanh Lam, Tien 2. Sdp nhdp cac xa Nguyet DQc, Vdn<br />
Chau, Tien Phong, Tien Thing, Tie'n Tien, Binh Dinh vd Ninh Tdn (cua huyen<br />
Thinh, Ty Ldp, Trdng Viet, Hodng Kim, Me Linh) vdo huyen VTnh Lac.<br />
Vdn Khe, Van Yen, Quang Minh, Kim Hoa * Chuyen huyen Me Linh eiia thdnh<br />
thupc huyen Me Linh, tinh VTnh Phu (Nghi phd' Hd Ndi ve tinh VTnh Phu (Nghi quye't<br />
so Rghien cifu Lich siir, sg 1.2010<br />
<br />
Quo'c hdi khoa VIII, ky hpp thQ 9 ngay 12- dinh sd 82- CP ngdy 22-11-1995 ciia<br />
8-1991). ^ ... Chinh phii):<br />
* Hoach dinh lai dia gidi thi tra'n Xuan 1. Thdnh Idp thi trd'n Tam DUdng, thi<br />
Hda thude huyen Me Linh, tinh VTnh Phu: tra'n huyen ly eiia huyen Tam Dao tren cd<br />
Chuyen eae thdn Yen My, Ddng Quy, Bao sd 693,69 ha dien tich ,ty nhien vd 9.008<br />
An cua Cao Minh vdo thi trd'n Xuan Hda nhan khau eiia xa Hdp THnh; 275,81 ha<br />
quan ly. Giao cho xa Cao Minh quan ly dien tich ty nhien va 6.772 nhan khau cua<br />
phan dudi day nui Than Ldn tQ phia sau xa Van Hpi.<br />
nhd mdy xe dap Xuan Hda sang den cd'ng<br />
2. Thanh Idp thi trd'n HUdng Canh thupc<br />
sd' 2 hd Dai Lai trd ve tay blc (Quyet dinh<br />
huyen Tam Dao tren ed sd todn bp dd't dai<br />
sd 677-HDBT ngdy 20-12-1991 eiia Hdi<br />
vd dan cU ciia xa Tam Canh eu.<br />
ddng Bp trQdng).<br />
3. Thanh Idp tW tra'n Lap Thach, thi<br />
* Giai the thi trd'n ndng trQdng Tam Dao<br />
tra'n huyen ly ciia huyen Lap Thach tren cd<br />
(huyen Tam Dao) thupc tinh VTnh Phu sd 407 ha dien tich ty nhien vd 4.750 nhan<br />
(Quyet dinh sd 489/TCCP ngdy 4-8-1992 khau eiia xa Xuan Hod.<br />
cua Bd trudng - TrUdng ban Ban To chQc -<br />
Cdn bd cua Chinh phii). 4. Thdnh lap thi trd'n VTnh Tudng, thi<br />
trd'n huyen ly ciia huyen VTnh Tudng tren<br />
* Chia huyen VTnh Lac thupc tinh VTnh cd sd 282,62 ha dien tich ty nhien vd 4.171<br />
Phu thanh hai huyen: VTnh TQdng vd Yen nhan khau eiia xa Vu Di eu; 3.348 ha dien<br />
Lac (Nghi dinh sd 63-CP ngdy 7-10-1995 tich ty nhien eua xa TQ Trung (cung<br />
ciia Chinh phu): huyen).<br />
- Huyen VTnh TQdng gdm tM tra'n VTnh * Chia tinh VTnh Phu thdnh hai tinh<br />
TQdng vd 28 xa: VTnh Ninh, Phu Da, Lung Phu Thp vd VTnh Phuc (Bit dau lam viec<br />
Hda, Thd Tang, Tan CQdng, Dai Ddng, TQ theo ddn vi hdnh chinh mdi tQ 1-1-1997).<br />
TrQng, Cao Dai, Tuan Chinh, Bd Sao, VTnh Tinh VTnh Phuc cd dien tich ty nhien<br />
Sdn, Binh DQdng, Van Xuan, Tam Phue, 1.370,73 km^ dan sd 1.066.522 ngUdi, vdi<br />
Phu Thinh, Ly Nhan, An TQdng, VTnh 6 ddn vi hdnh chinh cap huyen: thi xa<br />
Thinh, Yen Binh, Tan Tien, Vu Di, ThQdng VTnh Yen va cdc huyen Lap Thach, VTnh<br />
Trung, Chan Hung, Ngu Kien, Kim Xa, Tudng, Yen Lac, Tam Dao, Me Linh. Tinh<br />
Yen Lap, Viet Xuan vd NghTa Hung. ly ddt tai thi xa VTnh Yen (Nghi quye't<br />
- Huyen Yen Lac gdm 17 xd: Ddng Qud'e hpi khod IX ky hpp thQ 10, ngdy 6-<br />
Cudng, Binh Dinh, Trung Nguyen, Te Lo, 11-1996).<br />
Minh Tan, Tam Hdng, Yen Ddng, Dai Ty, * Chia buypn Tam Dao thanh 2 huyen<br />
Hdng Chau, Lien Chau, Trung Hd, Trung Tam DQdng va Binh Xuyen nhQ eu (NgW<br />
Kien, Hdng PhUdng, Nguyet DQc, Van dinh sd 36/1998/NDCP ngdy 9-6-1998 cua<br />
Tie'n, Yen PbUdng vd Ddng Van. Chinh phii).<br />
* Thdnh lap vd phan vach dia gidi thi * Thang 12-2003 thdnh lap huyen Tam<br />
trd'n thupc cdc huyen Tam Dao, Lap Dao (mdi) gdm cac xa Dao Tru, Bd Ly, Yen<br />
Thach, VTnh TUdng tinh VTnh Phu (Nghi DQdng (nguyen thupc huyen Lap Thach);<br />
Tinh Vinh Phuc xua va nay. 81<br />
<br />
Dai Dinh, Tam Quan, Hd Sdn, Hdp Chau Hien nay tinh VTnh Phue ed 1 thdnh phd'<br />
(nguyen thupc huyen Tam DQdng); xa Minh tinh ly (VTnh Yen), 1 thi xa (Phue Yen) va 7<br />
Quang (nguyen thupc huyen Binh Xuyen) huyen: Lap Thach, Sdng Ld, Tam Dudng,<br />
va thi trd'n Tam Dao (nguyen thupc thi xa Tam Dao, Binh Xuyen, VTnh TQdng, Yen<br />
VTnh Yen). Lac. So vdi khi mdi thdnh lap, giam 4 huyen:<br />
Da Phue, Ddng Anh, Yen Lang (trQ xa Tien<br />
* Nghi dinh so' 09/ND-CP ngdy 23-12- Chau nay thupc thi xa Phuc Yen), Kim Anh<br />
2008 cua Chinh phii ve viec dieu chinh dia (trQ cdc xa: Cao Minh, Phuc Thing, Nam<br />
gidi hdnh chinh huyen Lap Thach de thdnh Viem, Ngpc Thanh va dd't phQdng Xuan Hda<br />
lap huyen Sdng Ld, tinh VTnh Phue. nay thupc thi xa Phuc Yen).<br />
<br />
(Con nUa)<br />
<br />
CHU THICH<br />
(1). Viet si luac, viet vao ddi Tran, chua biet tac Nguyen Thien Tich va thdng luan cua Ly Tit Tan<br />
gia. Ban dich cua Tran Qudc Vudng. Nxb. Van Sil la nhiing tac gia dUdng thdi. Gom 54 muc, trinh<br />
Dia, Ha Noi, 1960. bay vi tri dia ly, hinh the niii sdng, lich sit, thd<br />
nhudng, dac san, nghe thu cdng, tap quan cU dan<br />
(2). Linh Nam chich qudi (Vu Quynh, Kieu<br />
va ten goi, so' lUdng cac phii, huyen, xa, thdn cua<br />
Phu) - Ban dich, Nxb. Van hda, Ha Noi, 1960.<br />
cac dao. •; .<br />
(3). Du dia chi (Nguyen Trai) - Ban dich, Nxb. (9). "Ban do Hong Dufe", sdd.<br />
Su hoc. Ha Noi, 1960.<br />
(10). Sach Lich triiu hien chuang logi chi, trong<br />
(4). Dgi Viet si ky todn thU (Ngd ST Lien va cac dd cd "Du dia chf, bien soan tit nam 1808, hoan<br />
sit than trieu Le) - Ban dich, Nxb. Khoa hoc xa hoi, thanh va dang len vua Minh Mang nam 1821.<br />
Ha Noi, 1967-1968. Trong Du dia chi, Phan Huy Chu ghi sd' lUdng xa,<br />
(5). Day Hoanh Sdn d giap gidi tinh Ha Tinh va thdn "trUdc" va "nay" cua cac huyen. "TrUdc": chua<br />
tinh Quang Binh. biet la so' lieu ciia nam nao, tam xem la trUdc ban<br />
trieu [Nguyin], tiic trUdc the'ky XIX. "Nay": h l n la<br />
(6). Cd tai lieu ghi Id, roi de'n hUdng va cud'i<br />
sd lieu cua thdi Phan Huy Chu, trUdc nam hoan<br />
cung la xa. thanh bo sach (1821).<br />
(7). Tap ban dd nUdc Dai Viet, hoan thanh vao<br />
(11). Nguyin Trai; Dii dia chi - Ban dich, Nxb<br />
nam Hong DQc thQ 21 [1490] trieu Le Thanh<br />
SQ hoc, Ha Noi 1960.<br />
Tdng. Cd ban do ca nUdc, ban do Trung dd va ban<br />
do 13 thQa tuyen; gdm 52 phii, 178 huyen, 50 (12). Thdi nha Han cai tri la dat huyen Phong<br />
chau, 20 hUdng, 36 phUdng, 685 xa, 322 thdn, 637 Khe. Thdi ky tu chii, tii nha Dinh, nha Ly (the ky<br />
trang, 40 sach, 40 dong, 30 nguyen, 30 trUdng. X-XI) mdi dat ten huyen Yen Lac; tii men hieu<br />
Quang Thuan (1460 - 1469) nha Le le thuoc phu<br />
(8). Dii dia chi: Cdn goi "An Nam vu cdng". Tac Vinh Tudng.<br />
pham dia chi nUdc Dai Viet, do Nguyin Trai viet<br />
(13). Nguyen la da't Phong Chau. Ddi Le Quang<br />
nam 1435 dang len vua Le Thai Tdng. Sach cdn cd<br />
ldi tap chu cua Nguyin Thien Tung, can an cua Thuan (1460-1469) dat ten la Bach Hae.<br />
82 RghiSn curu Lich sJr. sg 1.2010<br />
<br />
(14). Ddi TrSn la Id Tam Dai; thdi thudc Minh (22). Sach dUdc bien soan diu th§' ky XIX, viet<br />
la chau Tam Dai; ddi Le la phu Tam Dai; nam tat la Bi Ldm. m s T if-' >.<br />
Minh Menh thQ 2 (1821) dd'i la phii Tam Da; nam<br />
(23). Bo sach dia ly do sQ quan trieu Nguyin<br />
thQ 3 (1822) ddi la phu Vinh Tudng; nam thU 13<br />
ddi Tu DQc bien soan tQ 1864-1875.<br />
(1832) tach 2 huyen Yen Lang va Yen Lac lap lam<br />
phan phii. ' (24). Bd sach dia 1^, hoan thanh dudi thdi Dong<br />
Khanh (1885-1889).<br />
(15). Thdi nha Han cai tri la da't quan Giao<br />
Chi. Ten huyen cd tQ nha Trdn ve trUdc; tQ nien (25). Tai lieu luu trii ve lang xa Bae K^ tai<br />
hieu Quang Thuan (1460 - 1469) nha Le le thuoc Trung tam luu trQ qudc gia 1 (Ha Noi)<br />
phu Vinh Tudng. (26). Ten ldng xa Viet Nam ddu theky XIX (Cac<br />
(16). Tii nam Minh Menh thQ 11 (1830) ddi td'ng tra'n xa danh bi lam). DUdng Thi The - Pham<br />
thudc phu Vinh Tudng. Thi Thoa dich va bien soan, Nxb. Khoa hoc xa hdi.<br />
Ha Noi, 1981.<br />
(17). Thdi nha Han cai tri la da't quan Giao<br />
Chi. Thdi ky tU chu: nha Trdn la lo Tam Giang; tQ (27). TQ ddi Thidu Tri (1841-1847) triiu<br />
nien hieu Quang Thuan (1460 - 1469) nha Le dat Nguyen ddi goi la Binh Xuyen,<br />
ten Doan Hung. (28). Dgi Nam nhdt thd'ng chi Tap 111. Nxb.<br />
(18). Nam Thieu Tri thCl nha't (1841) nha Khoa hoc xa hpi, Ha Npi, 1971.<br />
Nguyen dd'i la Binh Xuyen. (29). Ban dich cua Vien Nghien cQu Han Ndm.<br />
(19). Thdi nha Minh cai tri la phii Phii Binh. (30). Da bo ca'p trung gian giQa huygn va tinh.<br />
Thdi ky tu chu: nha Le vin theo nhU trudc, gom 6 Phu, huyen deu trUc thupc tinh. Phii ldn hdn<br />
huyen la Tu Ndng, Dong Hy, Vu Nhai, Binh huyen.<br />
Tuyen, Phu Ludng, Dai Tii va chau Dinh Hda.<br />
(31). Trong Khang chien chdng Phap (1945-<br />
(20). Bd Quo'c gia giao due xua't ban, Sai Gdn,<br />
1954), ta chu trUdng thanh lap cac "dai xa", thUdng<br />
1962.<br />
gdm mdt sd xa cu hoac 1 td'ng cu. De'n Cai each<br />
(21). Lich triiu hie'n chuang logi chi. Tap I. Nxb rudng da't (1955-1956) lai chia nho ra va ndi chung<br />
SQ hpc, Ha Ngi, 1960. dUdc duy t n de'n ngay nay.<br />
Thêm tài liệu vào bộ sưu tập có sẵn:
Báo xấu
LAVA
AANETWORK
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn