BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRẦN QUỐC VIỆT
TỔ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG NGHIỆP
Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LUẬN ÁN TIẾN SĨ ĐỊA LÝ HỌC
Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRẦN QUỐC VIỆT
TỔ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG NGHIỆP
Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Chuyên ngành: Địa lí học
Mã số: 62310501
LUẬN ÁN TIẾN SĨ ĐỊA LÝ HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. GS.TS. Nguyễn Viết Thịnh
2. TS. Trương Văn Tuấn
Thành phố Hồ Chí Minh - 2022
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các
kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực, khách
quan và có nguồn gốc rõ ràng.
Tác giả luận án
i
MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ......................................................................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .............................................................................................. v
DANH MỤC HÌNH ẢNH .............................................................................................. vi
DANH MỤC BẢN ĐỒ .................................................................................................. vi
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................... 1
2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................... 2
3. Giới hạn nghiên cứu .................................................................................................... 3
4. Tổng quan nghiên cứu ................................................................................................. 3
5. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu .................................................................... 11
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................................... 17
7. Cấu trúc của luận án .................................................................................................. 18
PHẦN NỘI DUNG ...................................................................................................... 19
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TỔ CHỨC LÃNH THỔ
NÔNG NGHIỆP .......................................................................................................... 19
1.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ TỔ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG NGHIỆP ......................... 19
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................. 19
1.1.2. Vai trò, yêu cầu và các giai đoạn nghiên cứu tổ chức lãnh thổ nông nghiệp
............................................................................................................................... 24
1.1.3. Lí thuyết liên quan đến tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ................................ 26
1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến tổ chức lãnh thổ nông nghiệp cấp tỉnh ........... 28
1.1.4.1. Vị trí địa lí ............................................................................................ 28
1.1.4.2. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên nông nghiệp..................................... 28
1.1.4.3. Nhân tố kinh tế - xã hội ........................................................................ 30
1.1.5. Một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp cấp tỉnh ............................ 35
1.1.5.1. Nông hộ ................................................................................................ 35
1.1.5.2. Trang trại ............................................................................................. 36
1.1.5.3. Hợp tác xã nông nghiệp ....................................................................... 37
1.1.5.4. Doanh nghiệp nông nghiệp .................................................................. 38
1.1.5.5. Khu nông nghiệp công nghệ cao .......................................................... 38
1.1.5.6. Vùng sản xuất nông nghiệp tập trung .................................................. 39
1.1.6. Chỉ tiêu đánh giá một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp cấp tỉnh 39
1.2. THỰC TIỄN TỔ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG NGHIỆP TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở
VIỆT NAM .................................................................................................................... 43
1.2.1. Trên thế giới ................................................................................................ 43
1.2.2. Ở Việt Nam ................................................................................................. 48
1.2.3. Bài học kinh nghiệm cho tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở Thành Phố Hồ
Chí Minh ............................................................................................................... 54
ii
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ................................................................................................ 56
CHƯƠNG 2. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI TỔ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG
NGHIỆP Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .............................................................. 58
2.1. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ ........................................................................................................ 58
2.2. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN NÔNG NGHIỆP ........................... 59
2.2.1. Địa hình ....................................................................................................... 59
2.2.2. Tài nguyên đất và cơ cấu sử dụng đất ......................................................... 61
2.2.3. Nguồn nước ................................................................................................. 66
2.2.4. Khí hậu ........................................................................................................ 67
2.2.5. Sinh vật ........................................................................................................ 68
2.3. NHÂN TỐ KINH TẾ - XÃ HỘI ............................................................................ 69
2.3.2. Thị trường.................................................................................................... 72
2.3.3. Quá trình đô thị hóa ..................................................................................... 73
2.3.4. Hội nhập kinh tế thế giới ............................................................................. 74
2.3.5. Khoa học kĩ thuật và công nghệ .................................................................. 75
2.3.6. Nguồn vốn đầu tư cho nông nghiệp ............................................................ 76
2.3.7. Cơ sở hạ tầng và cơ cơ sở vật chất kĩ thuật nông nghiệp ............................ 76
2.3.8. Chính sách phát triển nông nghiệp .............................................................. 79
2.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG ............................................................................................. 81
2.4.1. Thuận lợi ..................................................................................................... 81
2.4.2. Khó khăn ..................................................................................................... 81
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ................................................................................................ 82
CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG NGHIỆP Ở
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ................................................................................... 83
3.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP Ở THÀNH PHỐ HỒ
CHÍ MINH ..................................................................................................................... 83
3.1.1. Đặc điểm sản xuất nông nghiệp ở Thành Phố Hồ Chí Minh ...................... 83
3.1.2. Tình hình sản xuất một số nông sản chủ yếu ở Thành Phố Hồ Chí Minh .. 85
3.1.2.1. Ngành trồng trọt ................................................................................... 85
3.1.2.2. Ngành chăn nuôi .................................................................................. 90
3.1.2.3. Dịch vụ nông nghiệp ............................................................................ 93
3.2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÁC HÌNH THỨC TỔ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG
NGHIỆP Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .................................................................. 95
3.2.1. Nông hộ ....................................................................................................... 95
3.2.2. Trang trại ................................................................................................... 110
3.2.3. Hợp tác xã nông nghiệp ............................................................................ 115
3.2.4. Doanh nghiệp nông nghiệp ....................................................................... 117
3.2.5. Khu nông nghiệp công nghệ cao ............................................................... 118
3.2.6. Vùng sản xuất nông nghiệp tập trung ....................................................... 121
3.2.6.1. Vùng chuyên canh rau ........................................................................ 121
3.2.6.2. Vùng chuyên canh hoa kiểng ............................................................. 123
