BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC XÂY DỰNG
ĐỖ TRỌNG CHUNG
TỔ CHỨC MÔI TRƯỜNG Ở
NÔNG THÔN VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG
THEO HƯỚNG HIỆN ĐẠI VÀ PHÁT HUY
GIÁ TRỊ TRUYỀN THỐNG
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KIẾN TRÚC
HÀ NỘI - 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC XÂY DỰNG
ĐỖ TRỌNG CHUNG
TỔ CHỨC MÔI TRƯỜNG Ở
NÔNG THÔN VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG
THEO HƯỚNG HIỆN ĐẠI VÀ PHÁT HUY
GIÁ TRỊ TRUYỀN THỐNG
CHUYÊN NGÀNH: KIẾN TRÚC
MÃ SỐ: 62.58.01.02
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KIẾN TRÚC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TSKH. NGUYỄN VĂN ĐỈNH
Hà Nội - 2016
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin trân trọng cảm ơn sự quan tâm giúp đỡ của Ban Giám Hiệu, khoa Đào Tạo Sau
Đại Học, khoa Kiến Trúc và Quy Hoạch, bộ môn Lý Thuyết và Lịch Sử Kiến Trúc, bộ môn
Kiến Trúc Dân Dụng - Trường Đại Học Xây Dựng đã quan tâm và tạo điều kiện cho tôi hoàn
thành luận án này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn và ghi nhận sâu sắc sự động viên, giúp đỡ, hướng dẫn tận tình
của PGS.TSKH. Nguyễn Văn Đỉnh trong suốt quá trình thực hiện luận án.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các chuyên gia đã góp ý kiến rất nhiều cho luận án; Các cơ
quan, tổ chức, cá nhân đã giúp đỡ, tạo điều kiện để tôi được khảo sát, lấy số liệu phục vụ luận
án; Và tôi cũng xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo, các bạn đồng nghiệp trong khoa Kiến
Trúc và Quy Hoạch - trường Đại Học Xây Dựng, đặc biệt là PGS.TS. Nguyễn Đình Thi đã ủng
hộ, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận án này.
Cảm ơn gia đình và bạn bè đã động viên, chia sẻ, giúp đỡ để tôi hoàn thành luận án này.
i
MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cảm ơn
Lời cam đoan
Trang
MỤC LỤC …………………………………………………………………………………...….i
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT………………………………….…....vi
DANH MỤC CÁC BẢNG …………………………………………………..……………….vii
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ……………………………………………………...viii
MỞ ĐẦU ……………………………………………………………………………..………...1
1. Lý do lựa chọn đề tài ……………………………………………………………………..…1
2. Mục tiêu nghiên cứu ...............................................................................................................4
3. Đối tƣợng nghiên cứu, phạm vi và giới hạn nghiên cứu .....................................................4
4. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................................................4
5. Nội dung nghiên cứu ..............................................................................................................6
6. Giá trị khoa học và thực tiễn của luận án ............................................................................6
7. Những đóng góp mới của luận án .........................................................................................7
8. Cấu trúc luận án .....................................................................................................................7
9. Các thuật ngữ sử dụng trong nghiên cứu ……………………………….…………….…..8
NỘI DUNG …………………….……………………………………………….......................10
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ TỔ CHỨC MÔI TRƢỜNG Ở NÔNG THÔN MỘT SỐ
NƢỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG .................................10
1.1. Một số khái niệm cơ bản ...................................................................................................10
1.1.1. Khái niệm về nông thôn ........................................................................................10
1.1.2. Khái niệm về làng - xã …......................................................................................10
1.1.3. Khái niệm về môi trƣờng ở nông thôn ..................................................................13
1.1.4. Khái niệm về tổ chức môi trƣờng ở nông thôn .....................................................13
1.1.5. Khái niệm về nhà ở nông thôn ………………………………………..…………13
1.2. Tình hình tổ chức môi trƣờng ở nông thôn trên thế giới ..............................................13
1.2.1. Một số nƣớc phát triển châu Âu và Bắc Mỹ ……………………………….........14
1.2.2. Một số nƣớc phát triển châu Á …………………..……………………................16
1.2.3. Nhận xét, đánh giá……………………………………………………..…….......20
ii
1.3. Tình hình tổ chức môi trƣờng ở nông thôn vùng đồng bằng sông Hồng .....................20
1.3.1. Thời kỳ phong kiến và Pháp thuộc (trƣớc năm 1954)...........................................20
1.3.2. Thời kỳ kinh tế bao cấp (đất nƣớc độc lập và thống nhất 1954 - 1986) ...............28
1.3.3. Thời kỳ kinh tế thị trƣờng theo định hƣớng XHCN (1986 đến nay) ....................35
1.3.4. Nhận xét, đánh giá.................................................................................................40
1.4. Một số công trình nghiên cứu có liên quan .....................................................................45
1.4.1. Một số công trình nghiên cứu có liên quan …………...………………………....45
1.4.2. Nhận xét …...…………………………………………………………………….49
1.5. Các nội dung cần giải quyết trong nghiên cứu ……………………..…………..….…..49
1.5.1. Chỉnh trang, hoàn thiện không gian kiến trúc cảnh quan làng - xã .......................49
1.5.2. Kế thừa và hoàn thiện không gian văn hóa cộng đồng cho làng - xã ...................50
1.5.3. Cải tạo, hoàn thiện không gian khuôn viên và ngôi nhà ở ....................................50
1.5.4. Cải tạo, phát triển hệ thống hạ tầng kỹ thuật ........................................................52
1.5.5. Cải thiện vệ sinh môi trƣờng .................................................................................53
CHƢƠNG 2. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC TỔ CHỨC MÔI TRƢỜNG Ở NÔNG
THÔN VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG THEO HƢỚNG HIỆN ĐẠI VÀ PHÁT HUY
GIÁ TRỊ TRUYỀN THỐNG ..................................................................................................54
2.1. Điều kiện tự nhiên - khí hậu vùng đồng bằng sông Hồng .............................................54
2.1.1. Đặc điểm, điều kiện tự nhiên ................................................................................54
2.1.2. Vị trí địa lý, địa chất, thủy văn ..............................................................................55
2.1.3. Điều kiện về khí hậu .............................................................................................56
2.1.4. Tác động của biến đổi khí hậu, nƣớc biển dâng ………………………………....56
2.2. Quá trình biến đổi về cơ cấu sản xuất kinh tế nông nghiệp ảnh hƣởng đến tổ chức
môi trƣờng ở .............................................................................................................................58
2.2.1. Những biến đổi về cơ cấu kinh tế, nghề nghiệp và lao động trong xã hội nông thôn
vùng ĐBSH hiện nay ......................................................................................................58
2.2.2. Các mô hình sản xuất kinh tế nông nghiệp trong tƣơng lai và ảnh hƣởng của nó
đến tổ chức môi trƣờng ở ................................................................................................63
2.3. Một số yếu tố nội tại ảnh hƣởng đến môi trƣờng ở …………………………………....64
2.3.1. Dân số và cấu trúc gia đình ...................................................................................64
2.3.2. Mức thu nhập của ngƣời dân nông thôn ...............................................................67
2.3.3. Nhu cầu của ngƣời dân nông thôn về vấn đề ở, sinh hoạt và lao động .................68
