ĐAI HOC QUÔC GIA HA NÔI
TR NG ĐI H C KINH TƯỜ Ạ Ọ Ế
-----------------------
PHAM VĂN KIM
DOANH NGHIÊP NH VÀ V A ĐI V I PHÁT TRI N Ỏ Ừ Ố Ớ Ể
CÔNG NGHI P PH TR VIÊT NAM Ệ Ụ Ợ Ở
Chuyên ngành : Kinh t Chính trế ị
Mã số: 62.31.01.01
TÓM T T LUÂN AN TIÊN SI KINH T CHÍNH TR Ắ Ế Ị
Hà N i, 2016ộ
M ĐUỞ Ầ
1. TÍNH C P THI T C A Đ TÀIẤ Ế Ủ Ề
Thu t ng “Công nghi p ph tr ” (CNPT) hay “Công nghi p h tr ” (ậ ữ ệ ụ ợ ệ ỗ ợ supporting
industries) là công nghi p s n xu t các chi ti t, b ph n trung gian đ l p ráp thành m tệ ả ấ ế ộ ậ ể ắ ộ
s n ph m hoàn ch nh trong công nghi p ch tác. n c ngoài, nh Nh t B n, Hàn Qu c:ả ẩ ỉ ệ ế Ở ướ ư ậ ả ố
CNPT đc hi u là ngành công nghi p s n xu t v t li u ph tùng, linh ki n cung c p choượ ể ệ ả ấ ậ ệ ụ ệ ấ
các DN l p ráp s n ph m hoàn ch nh (ô tô, xe máy, thi t b đi n t …), chi phí v v t li uắ ả ẩ ỉ ế ị ệ ử ề ậ ệ
ph tùng, linh ki n th ng chi m t 80% đn 90% giá thành s n ph m hoàn ch nh. Vìụ ệ ườ ế ừ ế ả ẩ ỉ
v y, phát tri n CNPT là đi u ki n quan trong đê phát tri n các ngành “h ngu n” và sậ ể ề ệ ể ở ạ ồ ự
phát tri n chung c a nhi u ngành công nghi p có liên quan.ể ủ ề ệ
Ngày nay, các s n ph m công nghi p h u h t không còn đc s n xu t tr n b t iả ẩ ệ ầ ế ượ ả ấ ọ ộ ạ
m t không gian hay m t đa đi m, mà đc phân chia thành nhi u công đo n, các châuộ ộ ị ể ượ ề ạ ở
l c, các qu c gia, các đa ph ng khác nhau. Khái ni m CNPT ra đi nh m t cách ti pụ ố ị ươ ệ ờ ư ộ ế
c n s n xu t công nghi p m i v i n i dung c b n là vi c chuyên môn hoá sâu s c cácậ ả ấ ệ ớ ớ ộ ơ ả ệ ắ
công đo n c a quá trình s n xu t. ạ ủ ả ấ
Vi t Nam đang trong ti n trình đy manh s nghi p công nghi p hoá, hi n đi hoá,ệ ế ẩ ự ệ ệ ệ ạ
phát tri n n n ể ề kinh t th tr ng đnh h ng xã h i ch nghĩa va hôi nhâp quôc tê sâu rông, ế ị ườ ị ướ ộ ủ
vi vây phát tri n công nghi p phu tr có vai trò quan tr ng trong chi n l c phát tri n đt ể ệ ợ ọ ế ượ ể ấ
n c. Th c ti n m t s n c trên th gi i đã ch ng minh, s phát tri n đúng h ngướ ự ễ ở ộ ố ướ ế ớ ứ ự ể ướ
c a ngành công nghi p phu tr là ti n đ quan tr ng đóng góp vào quá trình phát tri n n nủ ệ ợ ề ề ọ ể ề
kinh t qu c dân. Đôi v i Viêt Nam, công nghi p phu tr phát tri n góp ph n làm tăng t ế ố ơ ệ ợ ể ầ ỷ
l n i đa hoá, gi m nh p kh u, gi m giá thành s n ph m, gi m s ph thu c vào “bênệ ộ ị ả ậ ẩ ả ả ẩ ả ự ụ ộ
ngoài”, đm b o tính ch đng cho n n kinh t . Công nghi p phu tr phát tri n đy nhanhả ả ủ ộ ề ế ệ ợ ể ẩ
s nghi p công nghi p hóa, hi n đi hóa đt n c, phát huy cao đ các y u t n i l c,ự ệ ệ ệ ạ ấ ướ ộ ế ố ộ ự
phát tri n ngu n nhân l c, m i liên k t công nghi p và s d ng công ngh cao, tăng giá trể ồ ự ố ế ệ ử ụ ệ ị
gia tăng c a s n ph m công nghi p. Trong b i c nh toàn c u hóa, h i nh p qu c t hi nủ ả ẩ ệ ố ả ầ ộ ậ ố ế ệ
nay, CNPT đáp ng m t cách linh ho t, k p th i tr c nhu c u ph i thay đi tính năng,ứ ộ ạ ị ờ ướ ầ ả ổ
ki u dáng, m u mã, dây chuy n, công ngh c a nhà s n xu t công nghi p do th hi u tiêuể ẫ ề ệ ủ ả ấ ệ ị ế
dùng ngày càng cao và c nh tranh ngày càng kh c li t. Ngoài ra, phát tri n công nghi p phuạ ố ệ ể ệ
tr s góp ph n c i thi n môi tr ng đu t , nâng cao s c hút đu t vào nh ng lĩnh v cợ ẽ ầ ả ệ ườ ầ ư ứ ầ ư ữ ự
công nghi p mà công nghi p phu tr đi tr c m t b c đ “m đng”. Chính vì v y,ệ ệ ợ ướ ộ ướ ể ở ườ ậ
công nghi p phu tr phát tri n s nâng cao s c c nh tranh c a s n ph m công nghi p,ệ ợ ể ẽ ứ ạ ủ ả ẩ ệ
ngành công nghi p nói riêng cũng ệnhư c a c n n kinh t qu c dân nói chung đm b o sủ ả ề ế ố ả ả ự
tăng tr ng và phát tri n b n v ng.ưở ể ề ữ
Hi n nay, Viêt Nam ngành công nghi p phu tr còn khá non tr , quy mô nh , tínhệ ơ ệ ợ ẻ ỏ
c nh tranh th p, ch a đáp ng đc nhu c u c a các ngành công nghi p ch t o và l pạ ấ ư ứ ượ ầ ủ ệ ế ạ ắ
3
ráp. Đi u này đã h n ch kh năng c nh tranh c a các doanh nghi p l p ráp, c doanhề ạ ế ả ạ ủ ệ ắ ả
nghi p trong n c và doanh nghi p có v n đu t n c ngoài.ệ ướ ệ ố ầ ư ướ
Phát tri n công nghi p phu tr là v n đ m i, ph m vi r ng và n i dung ph c t p liênể ệ ợ ấ ề ớ ạ ộ ộ ứ ạ
quan đn các lĩnh v c s n xu t và d ch v công nghi p. Vi t Nam, v i ngu n l c h n h p,ế ự ả ấ ị ụ ệ ệ ớ ồ ự ạ ẹ
quy mô các ngành kinh t h n ch , phát tri n các ngành công nghi p phu tr đòi h i ngu nế ạ ế ể ệ ợ ỏ ồ
v n l n, công ngh cao, lao đng ch t l ng, đây là khó khăn l n. Đ phát huy l i th soố ớ ệ ộ ấ ượ ớ ể ợ ế
sánh, đáp ng yêu c u phát tri n kinh t - xã h i nói riêng, quá trình h i nh p qu c t nóiứ ầ ể ế ộ ộ ậ ố ế
chung, phù h p v i th c tr ng n n kinh t Vi t Nam hi n nay thì l a ch n phát tri n côngợ ớ ự ạ ề ế ệ ệ ự ọ ể
nghi p phu tr tr thành m t v n đ mang tính khách quan và thi t th c.ệ ợ ở ộ ấ ề ế ự
Ngh quy t Đi h i Đng toan quôc l n th XII cua Đang Công san Viêt Nam đa xac ị ế ạ ộ ả ầ ứ
đinh: “Đy m nh công nghi p hoá, hi n đi hoá đ s m đa n c ta c b n tr thànhẩ ạ ệ ệ ạ ể ớ ư ướ ơ ả ở
n c công nghi p theo h ng hi n điướ ệ ướ ệ ạ ”. Tuy nhiên, hiên nay ngành công nghi p Vi t ệ ệ
Nam c b n là gia công, l p ráp. Nguyên li u, ph tùng t ngành d t may đn đóng tàu,ơ ả ắ ệ ụ ừ ệ ế
ch y u ph i nh p kh u t bên ngoài. Trong khi đó, có kho ng trên 400 nghìn DNNVVủ ế ả ậ ẩ ừ ả
đang ho t đng trên t t c các lĩnh v c c a đi s ng kinh t - xã h i, là l c l ng quanạ ộ ấ ả ự ủ ờ ố ế ộ ự ượ
tr ng thúc đy ngành CNPT Vi t Nam phát tri n nh ng ch a đc thu hút vào m ngọ ẩ ở ệ ể ư ư ượ ạ
l i phát tri n CNPT. ướ ể M c dù kh năng c a các DN r t l n nh ng phát tri n l i khó khănặ ả ủ ấ ớ ư ể ạ
b i m i liên k t gi a các DN l ng l o, r i r c, s h p tác gi a các t p đoàn, t ng công ty,ở ố ế ữ ỏ ẻ ờ ạ ự ợ ữ ậ ổ
các nhà đu t l n và các DN còn ch a th c s bình đng. Các DN l n trong linh v c s nầ ư ớ ư ự ự ẳ ớ ư ả
xu t v n “ng n ng i” trong vi c s d ng các DNNVV làm v tinh cho mình, t t ngấ ẫ ầ ạ ệ ử ụ ệ ư ưở
“đc quy n” khép kín v n là m t rào c n l n, kh năng hình thành các nhà máy v tinhộ ề ẫ ộ ả ớ ả ệ
cho các DN n c ngoài vân găp nhiêu kho khăn t nhiêu phia. ướ ư
Viêt Nam, nh ng vân đê ly luân va chinh sach phat triên nganh công nghiêp phu tr Ơ ư ơ
m i đc quan tâm trong khoang 5 đên 7 năm gân đây. Tuy nhiên, năng l c canh tranh va ơ ươ ư
chinh sach nôi đia hoa ch a đat kêt qua nh mong muôn, nh ng bât ôn vi mô keo dai, viêc ư ư ư
châm chê xây d ng va ban hanh chinh sach thuc đây CNPT đa va đang tao s c ep ngay cang ư ư
l n cho viêc hoan thiên, cu thê hoa va chinh đôi khung phap ly va chinh sach phat triên ơ
DNNVV đê phat triên CNPT trong th i gian t i. ơ ơ
Hiên nay, ca n c hiên co khoang 500.000 DN đăng ky hoat đông, trong đo 97% la ươ
DNNVV đong gop 47% GDP va 40% ngân sach Nha n c song DNNVV vân đc xem la ươ ươ
ch a phat triên ca vê sô l ng, chât l ng, linh v c CNPT yêu kem...[196] ư ươ ươ ư
Nh vây, xét c v lý lu n và th c ti n, v n đ vai trò c a các DNNVV đi v iư ả ề ậ ự ễ ấ ề ủ ố ớ
phát tri n CNPT Vi t Nam còn ch a đc quan tâm đúng m c, ch a t ng x ng v iể ở ệ ư ượ ứ ư ươ ứ ớ
yêu c u phát tri n CNPT và ti m năng c a các DNNVV.ầ ể ề ủ
Vân đê đăt ra la vai tro đich th c cua ư DNNVV trong phát tri n CNPT là gì? Đăc điêmể
cua cac DNNVV Viêt Nam trong phát tri n CNPT là gì? Cân phai co nh ng đi m i gi i ở ể ư ổ ớ ả
pháp nh thê nao vê c chê, chinh sach đê có th s d ng, phat huy tôi đa vai tro tich c c ư ơ ể ử ụ ư
c a các DNNVV đôi v i phát tri n CNPT Vi t Nam? ủ ơ ể ở ệ
4
Xuât phat t cach đăt vân đê nh vây, chúng tôi l a chon đê tai: “ ư ư ư Doanh nghi p nhệ ỏ
và v a đi v i phát tri n công nghi p ph tr Vi t Nam”ừ ố ớ ể ệ ụ ợ ở ệ đê th c hiên luân an tiên si ư
chuyên ngành Kinh t chính tr . ế ị
2. M C ĐÍCH NGHIÊN C UỤ Ứ
Trên c s h th ng hoá lý lu n, th c ti n v vai trò c a DNNVV đi v i phát tri nơ ở ệ ố ậ ự ễ ề ủ ố ớ ể
CNPT; đông th i phân tích, đánh giá th c tr ng vai trò ơ ự ạ c a khu v c DNNVV đi v i s phátủ ự ố ớ ự
tri n c a CNPT Vi t Nam; đ xu t gi i pháp phát tri n DNNVV nh m thúc đy s phátể ủ ở ệ ề ấ ả ể ằ ẩ ự
tri n CNPT Vi t Nam trong th i gian t i.ể ở ệ ờ ớ
3. NHI M V NGHIÊN C UỆ Ụ Ứ
- Làm rõ c s lý lu n, th c ti n v phát tri n CNPT, vai trò DNNVV đi v i phátơ ở ậ ự ễ ề ể ố ớ
tri n CNPT.ể
- Nghiên c u kinh nghi m phát tri n DNNVV đi v i CNPT c a m t s n c, t đóứ ệ ể ố ớ ủ ộ ố ướ ừ
rút ra các bài h c kinh nghi m cho Vi t Nam.ọ ệ ệ
- Phân tích đánh giá th c tr ng phát tri n DNNVV và vai trò c a nó đi v i phát tri nự ạ ể ủ ố ớ ể
CNPT Vi t Nam hi n nay.ở ệ ệ
- Lu n gi i đnh h ng, quan đi m, h th ng gi i pháp nh m phát huy vai trò c aậ ả ị ướ ể ệ ố ả ằ ủ
DNNVV đi v i phát tri n CNPT Vi t Nam đn năm 2020, t m nhìn 2030.ố ớ ể ở ệ ế ầ
4. ĐI T NG VÀ PH M VI NGHIÊN C UỐ ƯỢ Ạ Ứ
4.1. Đi t ng nghiên c uố ượ ứ
Nghiên c u DNNVV đi v i phát tri n CNPT Vi t Nam d i góc đ khoa h cứ ố ớ ể ở ệ ướ ộ ọ
Kinh t Chính tr .ế ị
4.2. Ph m vi nghiên c uạ ứ
- Nghiên c u vai trò c a DNNVV đi v i phát tri n CNPT t năm 2006 đn nay. ư ủ ố ớ ể ừ ế
- Lu n án nghiên c u các DNNVV Vi t Nam t năm 2006 đn nay.ậ ứ ở ệ ừ ế
- Lu n án nghiên c u 5 ngành DN CNPT điên hinh g m: ô tô, đi n t , d t may, daậ ứ ồ ệ ử ệ
gi y, c khí.ầ ơ
- Cac giai phap cho phat triên DNNVV nh m thúc đy CNPT Vi t Nam đc xác ằ ẩ ở ệ ượ
đnh đn năm 2020, t m nhìn 2030.ị ế ầ
5. C S LÝ LU N, PH NG PHÁP NGHIÊN C U VA KHUNG LY THUYÊT Ơ Ở Ậ ƯƠ Ứ
5.1. C s lý lu nơ ở ậ
Lu n án d a trên c s ph ng pháp lu n c a ch nghĩa Mác - Lênin, t t ng Hậ ự ơ ở ươ ậ ủ ủ ư ưở ồ
Chí Minh; đng l i, ch tr ng, chính sách c a Đng và Nhà n c ta v phát tri nườ ố ủ ươ ủ ả ướ ề ể
DNNVV, CNPT n c ta. Đng th i s d ng m t s t li u và k t qu nghiên c u, đi uở ướ ồ ờ ử ụ ộ ố ư ệ ế ả ứ ề
tra có liên quan đã đc công b . ượ ố
5.2. Ph ng pháp nghiên c uươ ứ
5.2.1. Nhóm ph ng pháp ti p c n nghiên c uươ ế ậ ứ
5.2.1.1. Ph ng pháp duy v t bi n ch ngươ ậ ệ ứ
5