Tóm tắt Luận văn Tiến sĩ: Nâng cao hiệu quả sản xuất mô hình nuôi tôm nước lợ ở vùng ven biển tỉnh Sóc Trăng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ<br /> <br /> TRẦN NGỌC TÙNG<br /> <br /> NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT MÔ<br /> HÌNH NUÔI TÔM NƯỚC LỢ Ở VÙNG VEN<br /> BIỂN TỈNH SÓC TRĂNG<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ<br /> NGÀNH KINH TẾ NÔNG NGHIỆP<br /> MÃ NGÀNH: 9 62 01 15<br /> <br /> Cần Thơ, tháng 10 năm 2018<br /> <br /> Công trình hòa thành tại Trường Đại học Cần Thơ<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Bùi Văn Trịnh<br /> <br /> Phản biện 1: .........................................................................................................<br /> Phản biện 2: .........................................................................................................<br /> Phản biện 3: .........................................................................................................<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước hội đồng bảo vệ luận án cấp Trường tại:<br /> ..............................................................................................................................<br /> Vào lúc:…….. giờ……… ngày……. Tháng……..năm……….<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:<br /> - Trung tâm học liệu – Trường Đại học Cần Thơ<br /> - Thư viện Quốc Gia Việt Nam<br /> 1<br /> <br /> CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU<br /> 1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Sóc Trăng là tỉnh ven biển ĐBSCL, nằm ở cuối hạ lưu sông Hậu tiếp giáp<br /> với biển Đông với chiều dài bờ biển 72 km, phần lớn mạng lưới sông ngòi, kênh<br /> rạch chịu chằng chịt, chịu ảnh hưởng của chế độ thủy triều, nước biển xâm nhập<br /> sâu vào khu vực bên trong đất liền tạo nên vùng sinh thái nước lợ, nên có lợi thế<br /> rất lớn về nuôi trồng thủy sản nước lợ ven biển. Diện tích nuôi tôm nuôi nước<br /> lợ 46.765 ha, chiếm 68,37% so với diện tích nuôi thủy sản; sản lượng tôm nuôi<br /> nước lợ 82.200 tấn, chiếm 55,92% so với sản lượng thủy sản nuôi trồng (Sở<br /> Nông nghiệp và PTNT Sóc Trăng, 2017). Tuy nhiên, nghề nuôi tôm nước lợ của<br /> tỉnh gặp rất nhiều trở ngại, diện tích nuôi tôm bị thiệt hại, dịch bệnh diễn biến<br /> phức tạp, không ổn định và có xu hướng ngày càng tăng. Do đó, việc nghiên<br /> cứu nhằm phân tích thực trạng sản xuất và đề xuất giải pháp để góp phần nâng<br /> cao hiệu quả sản xuất mô hình nuôi tôm nước lợ vùng ven biển tỉnh Sóc Trăng<br /> là rất cần thiết.<br /> 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU<br /> 1.2.1 Mục tiêu tổng quát<br /> Phân tích thực trạng phát triển nghề nuôi tôm nước lợ, những yếu tố ảnh<br /> hưởng đến hiệu quả sản xuất của nông hộ nuôi tôm nước lợ ở vùng ven biển.<br /> Từ đó, đề xuất giải pháp góp phần cải thiện hiệu quả sản xuất, nâng cao thu<br /> nhập, cải thiện đời sống của người nuôi tôm nước lợ tỉnh Sóc Trăng.<br /> 1.2.2 Các mục tiêu cụ thể<br /> Các mục tiêu cụ thể của luận án cần giải quyết như sau: (i) Phân tích thực<br /> trạng phát triển sản xuất, tiêu thụ sản phẩm của nông hộ nuôi tôm thẻ chân trắng<br /> thâm canh (TTCTTC), tôm sú thâm canh (TSTC) và tôm sú quảng canh cải tiến<br /> (TSQCCT) ở vùng ven biển tỉnh Sóc Trăng; (ii) Phân tích năng suất, lợi nhuận<br /> và hiệu quả kỹ thuật, kinh tế và những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kỹ thuật,<br /> kinh tế của nông hộ nuôi TTCTTC, TSTC và TSQCCT ở vùng ven biển ở Tỉnh;<br /> (iii) Đề xuất giải pháp cải thiện hiệu quả sản xuất trong nuôi tôm nước lợ tại<br /> tỉnh Sóc Trăng.<br /> 1.3 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU<br /> Trong luận án này câu hỏi nghiên cứu cần được giải quyết như sau: (i)<br /> Thực trạng sản xuất, tình hình tiêu thụ tôm nuôi nước lợ của nông hộ nuôi<br /> TTCTTC, TSTC và TSQCCT như thế nào? (ii) Năng suất, lợi nhuận, TE và EE<br /> của nông hộ nuôi TTCTTC, TSTC, TSQCCT như thế nào? (iii) Yếu tố nào ảnh<br /> <br /> 2<br /> <br /> hưởng đến TE và EE của nông hộ nuôi TTCTTC, TSTC và TSQCCT? (iv) Để<br /> nâng cao hiệu quả sản xuất, đồng thời cải thiện thu nhập cho nông hộ nuôi tôm<br /> nước lợ, những giải pháp, chính sách nào cần thực thi?<br /> 1.4 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận án là thực trạng<br /> phát triển nuôi tôm nước lợ, những yếu tố ảnh hưởng đến năng suất, lợi nhuận,<br /> TE, EE của mô hình nuôi TTCTTC, TSTC và TSQCCT. Đặc biệt, giải pháp<br /> nâng cao hiệu quả sản xuất thông qua cải thiện hiệu TE, EE được chú trọng.<br /> Qua đó, xác định sự tác động của TE, EE đến năng suất, lợi nhuận của nông hộ<br /> nuôi TTCTTC, TSTC và TSQCCT là vấn đề nghiên cứu quan trọng.<br /> Phạm vi không gian: Vùng nuôi tôm trọng điểm của tỉnh Sóc Trăng là<br /> vùng ven biển bao gồm huyện Mỹ Xuyên, Trần Đề và thị xã Vĩnh Châu, với<br /> diện tích nuôi tôm nước lợ chiếm đến 94,9% so với diện tích nuôi toàn tỉnh và<br /> được chọn làm địa bàn tập trung nghiên cứu.<br /> Phạm vi nội dung: Luận án tập trung giải quyết các nội dung phân tích<br /> thực trạng phát triển sản xuất, tiêu thụ, các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất, lợi<br /> nhuận, TE, EE của nông hộ mô hình nuôi TTCTTC, TSTC và TSQCCT ở vùng<br /> ven biển ở Tỉnh, đồng thời phát hiện những hạn chế, khó khăn để cải thiện hiệu<br /> quả sản xuất thông qua đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất của nông<br /> hộ nuôi TTCTTC, TSTC và TSQCCT tại tỉnh Sóc Trăng.<br /> <br /> CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU<br /> 2.1 PHƯƠNG PHÁP ĐO LƯỜNG HIỆU QUẢ SẢN XUẤT<br /> Farrall (1957), Tim Coelli (2005) cho rằng, hiệu quả sản xuất được tạo<br /> thành bởi ba thành phần gồm: hiệu quả kỹ thuât-TE, hiệu quả phân phối-CE và<br /> hiệu quả kinh tế-EE. Việc đo lượng hiệu quả trong hoạt động sản xuất nông<br /> nghiệp nhiều nhà khoa học sử dụng phổ biến bằng hai phương pháp. Một là,<br /> phương pháp biên ngẫu nhiên (Stochastic Frontier Analysis - SFA) dưới dạng<br /> hàm sản xuất, hàm lợi nhuận, hàm chi phí. Hai là phương pháp màng bao dữ<br /> liệu (Data Enveloping Analysis - DEA) hoặc kết hợp cả hai phương pháp trên.<br /> Một số nhà nghiên cứu sử dụng SFA tiêu biểu như: Timmer (1971), Bagi (1982),<br /> Bravo-Ureta (1986), Tauer và Belbase (1987), Kumbhakar (1989), Ali và Flin<br /> (1989), Carter và Zlang (1994), Hallam và Machado (1996), L.Latruffe et al<br /> (2000), IM Revilla (2001), Illukpitiya (2005), Nguyễn Văn Song (2005),<br /> Poulomi Bhattacharya (2005), T.Binici et al (2006), JF Shehu et al (2007), JO<br /> Oladeebo et al (2007), H.Tchale (2009), Từ Văn Bình (2010), Phạm Lê Thông<br /> 3<br /> <br /> (1998, 2010, 2011, 2012, 2015), Nguyễn Hữu Đặng (2011, 2012), Đổ Thị<br /> Hương và Nguyễn Văn Ngọc (2013), Ghee-Thean et al (2016),… Một số nhà<br /> khoa học sử dụng phương pháp DEA tiêu biểu như: Cloutier và Rowley (1993),<br /> Thiele và Brodersen (1999), Nguyễn Khắc Minh (2008), Paul (2003), Fandel<br /> (2003), Quan Minh Nhựt (2005), Alemdar (2006), Linh (2006), Krasachat<br /> (2007), Quan Minh Nhựt (2009); Hoàng Văn Cường (2009), Tôn Nữ Hải Âu<br /> (2009), Đặng Hoàng Xuân Huy và cộng sự (2009), Đặng Hoàng Xuân Huy và<br /> Trần Văn Thắng (2013), Đặng Hoàng Xuân Huy và Phạm Hồng Mạnh (2013),<br /> Nguyễn Quốc Nghi và cộng sự (2015), … Và một số nghiên cứu được các nhà<br /> khoa học sử dụng kết hợp cả hai phương pháp như: Dawson (1985), Weersink<br /> (1990), Sharma (1997), Abdul Wadud và Ban White (2000), Lê Kim Long và<br /> Đặng Hoàng Xuân Huy, 2015,…<br /> Mỗi phương pháp phân tích đều có thế mạnh và hạn chế riêng. Tuy nhiên,<br /> việc lựa chọn phương pháp trong những nghiên cứu đo lường hiệu quả sản xuất<br /> nông nghiệp là SFA hay DEA hoặc kết hợp cả hai phương pháp là phụ thuộc<br /> vào nhiều vấn đề. Trong đó, quan trọng nhất là mục tiêu nghiên cứu và đặc điểm<br /> của dữ liệu nghiên cứu.<br /> 2.2 ĐÁNH GIÁ TÀI LIỆU TỔNG QUAN<br /> Thông qua lược khảo tài liệu trong và ngoài nước về phân tích hiệu quả<br /> sản xuất có liên quan đến nội dung nghiên cứu, tác giả đã tổng hợp nội dung kế<br /> thừa cho luận án và một số hạn chế được tìm thấy qua quá trình lược khảo tài<br /> liệu. Nhìn chung, hai phương pháp SFA và DEA đều có thế mạnh và hạn chế<br /> riêng trong việc đo lường, phân tích hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên,<br /> do đặc trưng của số liệu và lĩnh vực nghiên cứu nuôi tôm nước lợ, chỉ có một<br /> đầu ra. Đồng thời đây là lĩnh vực có thể dễ dàng hứng chịu những tác động của<br /> nhiều yếu tố ngẫu nhiên từ bên ngoài mà bản thân những người nông hộ nuôi<br /> tôm nước lợ không kiểm soát được như điều kiện khí hậu, thời tiết, bệnh, dịch<br /> hại, rủi ro,… và các yếu tố khác tác động đến tính không hiệu quả. Do đó, nghiên<br /> cứu kế thừa sử dung phương pháp tiếp cận tham số (SFA) để phân tích và xác<br /> định những yếu tố ảnh hưởng đến năng suất, lợi nhuận, TE và EE. Bên cạnh đó,<br /> nghiên cứu còn kết hợp kế thừa sử dụng hàm hồi quy Tobit để phân tích các yếu<br /> tố ảnh hưởng đến TE và EE của nông hộ trong hoạt động nuôi tôm nước lợ.<br /> Phan Văn Hòa (2009) sử dụng hàm sản xuất Cobb-Douglas phân tích các<br /> yếu tố ảnh hưởng đến năng suất tôm nuôi, kết quả phân tích hàm xác suất phi<br /> tuyến Logit rủi ro mất mùa trong nuôi tôm, với giả định năng suất thấp hơn hoặc<br /> bằng 50% năng suất trong điều kiện nuôi bình thường. Ty nhiên, nghiên cứu<br /> không phân tích hiệu quả sản xuất trong nuôi tôm sú.<br /> <br /> 4<br /> <br />