Trang bị phương pháp kích thích tư duy góp phần nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho sinh viên chuyên ngành Sư phạm Toán

Chia sẻ: Trần Dự Trữ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết giới thiệu một số phương pháp như: Động não; giai thoại; phương pháp câu hỏi điều khiển; phương pháp tiêu điểm ob jects; phương pháp phân tích hình thái; lý thuyết giải quyết vấn đề phát minh; sơ đồ tư duy.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Trang bị phương pháp kích thích tư duy góp phần nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho sinh viên chuyên ngành Sư phạm Toán

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Educational Sci., 2009, Vol. 54, No. 8, pp. 14-22 TRANG BÀ PH×ÌNG PHP KCH THCH T× DUY GÂP PHN NNG CAO Kß NNG NGH NGHIP CHO SINH VIN CHUYN NGNH S× PHM TON Chu C©m Thì Tr÷íng ¤i håc S÷ ph¤m H Nëi 1. Mð ¦u Qu¡ tr¼nh d¤y håc ð tr÷íng phê thæng khæng ch¿ l sü ti¸p nhªn tri thùc thu¦n tóy m cán l sü giao l÷u c¦n thi¸t gióp håc sinh tr÷ðng th nh, s®n s ng cho cuëc sèng m c¡c em l mët chõ thº thüc thö. º ¡p ùng y¶u c¦u â, ng÷íi gi¡o vi¶n nâi chung, ng÷íi gi¡o vi¶n d¤y To¡n nâi ri¶ng c¦n câ nhúng n«ng lüc s÷ ph¤m nh§t ành. N«ng lüc ng÷íi gi¡o vi¶n l kh£ n«ng thüc hi»n c¡c ho¤t ëng gi¡o döc vîi ch§t l÷ñng cao. N«ng lüc bëc lë trong ho¤t ëng v gn li·n vîi mët sè k¾ n«ng t÷ìng ùng. K¾ n«ng câ t½nh cö thº, ri¶ng l´; n«ng lüc câ t½nh têng hñp, kh¡i qu¡t. K¾ n«ng v n«ng lüc ·u l s£n ph©m cõa qu¡ tr¼nh o t¤o, r±n luy»n bao gçm c£ sü tü o t¤o, tü r±n luy»n nh÷: N«ng lüc ch©n o¡n nhu c¦u v °c iºm èi t÷ñng d¤y håc/gi¡o döc; N«ng lüc thi¸t k¸ k¸ ho¤ch d¤y håc/gi¡o döc; N«ng lüc tê chùc thüc hi»n k¸ ho¤ch d¤y håc/gi¡o döc; N«ng lüc gi¡m s¡t, ¡nh gi¡ k¸t qu£ c¡c ho¤t ëng d¤y håc/gi¡o döc; N«ng lüc gi£i quy¸t nhúng v§n · n£y sinh trong thüc ti¹n d¤y håc/gi¡o döc,... º o t¤o ÷ñc nhúng ng÷íi gi¡o vi¶n nh÷ vªy, c¡c tr÷íng s÷ ph¤m khæng thº ch¿ chó trång ¸n vi»c trang bà cho sinh vi¶n nhúng ki¸n thùc khoa håc cì b£n, m cán c¦n ph£i gióp hå câ ÷ñc nhúng k¾ n«ng ngh· nghi»p °c bi»t, gióp hå trð th nh nhúng ng÷íi håc t½ch cüc hìn nhí câ ÷ñc mët ph÷ìng ph¡p tü håc tèt. Bði B§t luªn l chóng ta ÷ñc tuyºn chån v o tr÷íng håc hay ìn thu¦n ch¿ l nhúng håc sinh cõa tr÷íng íi, th¼ i·u câ þ ngh¾a nh§t èi vîi chóng ta l ph£i håc ÷ñc ph÷ìng ph¡p håc - theo Bobbi Deporter v Mike Hernaki Ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch t÷ duy ÷ñc hiºu l ph÷ìng ph¡p tê chùc ho¤t ëng gióp con ng÷íi trð n¶n linh ho¤t, t½ch cüc hìn tø â gióp hå ph¡t huy ÷ñc n«ng lüc b£n th¥n, bi¸t c¡ch hñp t¡c vîi ng÷íi kh¡c, ho n th nh cæng vi»c tèt hìn. Trong thíi gian qua, nhâm nghi¶n cùu cõa chóng tæi ¢ triºn khai ¡p döng mët sè ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch t÷ duy v o d¤y håc mæn ph÷ìng ph¡p d¤y håc (PPDH) mæn To¡n v c¡c chuy¶n · tü chån li¶n quan. Vi»c d¤y c¡c ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch t÷ duy cho sinh vi¶n khoa To¡n tr÷íng ¤i håc S÷ ph¤m H Nëi (HSP HN) khæng n¬m ngo i möc ½ch gióp hå câ th¶m ph÷ìng ph¡p ph¡t huy n«ng lüc v câ th¶m nhúng k¾ n«ng ngh· nghi»p c¦n thi¸t. 14
Trang bà ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch t÷ duy gâp ph¦n n¥ng cao k¾ n«ng ngh· nghi»p... 2. Nëi dung nghi¶n cùu 2.1. Mët sè ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch t÷ duy - Ph÷ìng ph¡p tªp k½ch n¢o - ph÷ìng ph¡p n¢o cæng (brainstorming method). Tªp k½ch n¢o l ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch t¥m l½ phê bi¸n nh§t, ÷ñc nh kinh doanh ng÷íi Mÿ Alex Osborn · xu§t v o n«m 1939. Ph÷ìng ph¡p n y düa tr¶n sü tü ph¶ b¼nh v ph¶ b¼nh nhúng þ t÷ðng cõa c¡ nh¥n trong mët nhâm ng÷íi, kº c£ qu¡ tr¼nh kiºm nghi»m. Lñi ½ch thüc t¸ m ph÷ìng ph¡p em l¤i cho nhúng ng÷íi sû döng nâ l c¡i nh¼n s¥u sc v· v§n ·, xu§t ph¡t tø vi»c v÷ñt qua t½nh ¼ t¥m l½ v nhúng trð ng¤i trong suy ngh¾ b£o thõ. V¼ th¸ ¥y ÷ñc coi l ph÷ìng ph¡p húu hi»u º nhúng ng÷íi l m cæng t¡c gi¡o döc tü khc phöc nhúng nh÷ñc iºm cõa m¼nh, håc c¡ch phèi hñp v ph¡t huy nëi lüc, thº hi»n b£n th¥n. - Ph÷ìng ph¡p Synectics (ph÷ìng ph¡p sû döng c¡c ph²p t÷ìng tü). Ph÷ìng ph¡p n y ÷ñc giîi thi»u bði W. Gordon l¦n ¦u ti¶n n«m 1952. Tø Synectics theo gèc Hy L¤p cê câ ngh¾a l k¸t hñp c¡c y¸u tè khæng çng nh§t. Nhúng nhâm Synectics l nhúng nhâm câ ng nh ngh· kh¡c nhau, ÷ñc tªp hñp l¤i vîi möc ½ch cè gng gi£i quy¸t mët c¡ch s¡ng t¤o c¡c b i to¡n b¬ng vi»c tªp luy»n khæng h¤n ch¸ tr½ t÷ðng t÷ñng v k¸t hñp nhúng y¸u tè t÷ðng chøng khæng k¸t hñp ÷ñc. Trong gi£ng d¤y, ph÷ìng ph¡p n y gióp c£ ng÷íi d¤y v ng÷íi håc câ c¡i nh¼n têng qu¡t khi gi£i quy¸t v§n · çng thíi t«ng c÷íng k¾ n«ng phèi hñp nhâm. - Ph÷ìng ph¡p c¥u häi kiºm tra (method of control questions). Tø nhúng n«m 20 cõa th¸ k¿ XX, nhi·u ng÷íi ¢ ÷a ra c¡c lo¤i danh s¡ch c¥u häi nh¬m möc ½ch gióp ng÷íi gi£i mët m°t øng sa v o h÷îng suy ngh¾ quen thuëc m qu¶n i nhúng h÷îng kh¡c; m°t kh¡c, c¡c c¥u häi kiºm tra cán cho nhúng líi khuy¶n v· vi»c sû döng c¡c thõ thuªt, ph÷ìng ph¡p, gñi þ, kinh nghi»m s¡ng t¤o. Ng÷íi gi£i b i to¡n n y, khi sû döng ph÷ìng ph¡p n y, ph£i tr£ líi c¡c c¥u häi câ trong danh s¡ch theo ngú c£nh cõa b i to¡n. ¸n nay ¡ng chó þ câ c¡c danh s¡ch c¥u häi kiºm tra cõa A. Osborn ÷a ra n«m 1964, cõa T. Eiloart ÷a ra n«m 1969 v cõa G. Polya (1945) (c¥u häi cõa G. Polya ÷ñc sû döng r§t nhi·u trong gi£i to¡n). - Ph÷ìng ph¡p èi t÷ñng ti¶u iºm (method of focal objects). Ph÷ìng ph¡p ph¡t huy þ t÷ðng nhí vi»c chuyºn giao nhúng d§u hi»u, t½nh ch§t, chùc n«ng,... (gåi chung l c¡c d§u hi»u) cõa nhúng èi t÷ñng c¦n ph£i c£i ti¸n (èi t÷ñng ti¶u iºm hay prototype) câ t¶n gåi l ph÷ìng ph¡p èi t÷ñng ti¶u iºm. Ph÷ìng ph¡p n y ÷ñc gi¡o s÷ tr÷íng ¤i håc têng hñp Berlin F. Kunze ÷a ra d÷îi d¤ng ban ¦u vîi t¶n ph÷ìng ph¡p danh möc - Catalogue n«m 1926. V o nhúng n«m 50 th¸ k¿ tr÷îc, ph÷ìng ph¡p n y ÷ñc nh b¡c håc Mÿ C. Whiting ho n thi»n th¶m. Ph÷ìng ph¡p èi t÷ñng ti¶u iºm l ph÷ìng ph¡p kh¡ ìn gi£n, ng÷íi ta câ 15
Chu C©m Thì thº l¾nh hëi sau v i ba l¦n luy»n tªp. Ph÷ìng ph¡p n y cho k¸t qu£ tèt khi c¦n ph£i t¼m ki¸m nhúng bi¸n thº cõa c¡c ph÷ìng ph¡p, k¸t c§u ¢ bi¸t. Công câ thº dòng ph÷ìng ph¡p n y º tªp luy»n ph¡t triºn tr½ t÷ðng t÷ñng èi vîi måi lùa tuêi. - Ph÷ìng ph¡p ph¥n t½ch h¼nh th¡i (Morphological analysis). Ph÷ìng ph¡p ph¥n t½ch h¼nh th¡i do F. Zwicky - nh vªt l½ thi¶n v«n ng÷íi Mÿ gèc Thöy Sÿ ÷a ra n«m 1942. Tr¶n thüc t¸, nguy¶n tc cõa ph÷ìng ph¡p n y ÷ñc nh truy·n gi¡o T¥y Ban Nha - Lulli (1235 - 1315) l¦n ¦u ti¶n tr¼nh b y trong t¡c ph©m Ngh» thuªt v¾ ¤i. Æng cho r¬ng câ thº k½ hi»u t÷ñng tr÷ng cho c¡c kh¡i ni»m ¢ bi¸t, sau â thi¸t lªp tê hñp nhúng k½ hi»u n y, tø â t¼m ra nhúng kh¡i ni»m mîi hay nâi c¡ch kh¡c, t¼m ra nhúng ki¸n thùc mîi. Möc ½ch cõa ph÷ìng ph¡p ph¥n t½ch h¼nh th¡i l ÷a ra v nghi¶n cùu t§t c£ c¡c ph÷ìng ¡n mët c¡ch h» thèng v· nguy¶n tc, b¬ng vi»c ph¥n chia èi t÷ñng th nh tøng ph¦n, a d¤ng hâa chóng rçi k¸t hñp trð l¤i nh¬m bao qu¡t ÷ñc nhúng ph÷ìng ¡n b§t ngí, ëc ¡o câ thº bà bä qu¶n trong ph÷ìng ph¡p thû sai. - Ph÷ìng ph¡p sû döng c¡c k¸t qu£ cõa L½ thuy¸t gi£i c¡c b i to¡n s¡ng ch¸ - TRIZ (Theory of inventive problem solving). L½ thuy¸t gi£i c¡c b i to¡n s¡ng ch¸ ÷ñc gi¡o s÷ G.Altshuller cæng bè l¦n ¦u t¤i Li¶n Xæ cô v o n«m 1956, sau n y ÷ñc ph¡t triºn tr¶n to n th¸ giîi th nh mët tr÷íng ph¡i chuy¶n nghi¶n cùu v· c¡c thuªt gi£i trong l¾nh vüc s¡ng t¤o. Ng÷íi ta câ thº ¡p döng c¡c thõ thuªt cõa TRIZ º t¼m líi gi£i ho°c s¡ng t¤o ra nhúng b i to¡n mîi công nh÷ ¡p döng ph÷ìng ph¡p luªn cõa TRIZ º h¼nh th nh mët phong c¡ch håc tªp, l m vi»c khoa håc, t¤o ra nhúng kho t÷ li»u qu½. - Ph÷ìng ph¡p sû döng b£n ç t÷ duy (Mind map). Ph÷ìng ph¡p n y ÷ñc bi¸t ¸n tr¶n th¸ giîi v o cuèi th¸ k¿ XX v du nhªp v o Vi»t Nam tø ¦u th¸ k¿ XXI. Ng÷íi khði x÷îng ph÷ìng ph¡p n y l Tony Buzan mët nh t¥m l½ håc ng÷íi Mÿ. B¬ng c¡ch lªp b£n ç cho nhúng suy ngh¾ cõa m¼nh, b£n ç t÷ duy s³ gióp ng÷íi sû döng nâ ëng n¢o v gi£i quy¸t nhúng v§n · cán khâ kh«n, °t ra v ¤t ÷ñc nhúng möc ti¶u, s¡ng t¤o cæng vi»c, d¹ d ng x¡c ành nhúng ÷u ti¶n, thuy¸t tr¼nh tèt v tü tin hìn. 2.2. Qu¡ tr¼nh trang bà ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch t÷ duy cho sinh vi¶n n«m thù 3 ð khoa To¡n tr÷íng HSP HN Chóng tæi trang bà c¡c ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch t÷ duy cho sinh vi¶n n«m thù 3 qua hai håc ph¦n: Ph÷ìng ph¡p d¤y håc ¤i c÷ìng v chuy¶n · tü chån Ph¡t triºn t÷ duy tø n«m håc 2005 - 2006 cho ¸n nay. Méi n«m håc, chuy¶n · thu hót tø 16 ¸n 22 håc vi¶n ch½nh thùc v mët sè håc vi¶n ch¿ theo håc m khæng tham gia ch½nh thùc. ¥y l nhúng sinh vi¶n ¢ ÷ñc trang bà nhúng ki¸n thùc cì b£n v· bë mæn Ph÷ìng ph¡p gi£ng d¤y mæn To¡n v câ mët sü t½ch cüc nh§t ành khi lüa chån chuy¶n ·. Cæng vi»c n y ÷ñc thüc hi»n nh÷ mët sü thû nghi»m v¼ ¥y l nëi 16
Trang bà ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch t÷ duy gâp ph¦n n¥ng cao k¾ n«ng ngh· nghi»p... dung khæng câ trong ch÷ìng tr¼nh. Nhúng tri thùc cì b£n ¢ ÷ñc lçng gh²p v o nëi dung chuy¶n · v qu¡ tr¼nh gi£ng d¤y ÷ñc thüc hi»n b¬ng ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch t÷ duy. Quy tr¼nh thüc hi»n nh÷ sau: Trong thíi gian håc bë mæn, sinh vi¶n s³ câ ÷ñc nëi dung chuy¶n ·, h÷îng d¨n c¡ch håc, c¡ch li¶n l¤c vîi gi£ng vi¶n v giîi thi»u c¡c t i li»u tham kh£o li¶n quan ngay tø nhúng buêi håc ¦u. Vi»c håc khæng ch¿ ÷ñc ti¸n h nh tr¶n lîp v giîi h¤n trong thíi l÷ñng chuy¶n · m cán ÷ñc ti¸n h nh ngay c£ khi sinh vi¶n ¢ k¸t thóc khâa håc, khi ra tr÷íng v câ nhúng ¡p döng ¦u ti¶n trong thüc ti¹n ngh· nghi»p cõa hå. 2.3. Mët sè t¼nh huèng v½ dö T¼nh huèng 1: H÷îng d¨n sinh vi¶n khai th¡c mët b i to¡n ¢ bi¸t. Trong t¼nh huèng n y, thæng qua vi»c ÷ñc h÷îng d¨n sû döng c¡c thõ thuªt s¡ng t¤o khai th¡c b i to¡n ban ¦u º ÷a ra nhúng b i to¡n mîi nh¬m ph¡t triºn t½nh linh ho¤t, s¡ng t¤o. B¶n c¤nh vi»c h÷îng ng÷íi håc gi£i b i to¡n b¬ng nhi·u c¡ch kh¡c nhau ¢ quen thuëc, sinh vi¶n s³ ÷ñc trang bà ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch ho¤t ëng ëc lªp, t½ch cüc ð ng÷íi håc. B i to¡n: Tr¶n m°t ph¯ng tåa ë cho iºm P (−3; 2), t¼m hai iºm A, B tr¶n tröc Ox c¡ch nhau 4 ìn và sao cho PA + PB nhä nh§t. Khai th¡c b i to¡n: Ta s³ sû döng c¡c thõ thuªt s¡ng t¤o º khai th¡c b i to¡n (thuªt chia nhä, t¡ch ri¶ng ra, l m ng÷ñc l¤i,...) 17
Chu C©m Thì   P (−3, 2) - H÷îng 1: Khai th¡c gi£ thi¸t. A, B ∈ Ox AB = 4  T¡c ëng v o c¡c y¸u tè cè ành: iºm P v ë d i o¤n AB . Thay êi tåa ë iºm P (x0 ; y0) v ë d i o¤n AB = a ta s³ câ lîp b i to¡n t÷ìng tü. T¡c ëng v o c¡c y¸u tè chuyºn ëng: A, B ch¤y tr¶n Ox. Thay bði: A, B (d), P khæng thuëc (d). ch¤y tr¶n mët ÷íng th¯ng V½ dö: Tr¶n m°t ph¯ng tåa ë cho iºm P (−3; 2), t¼m iºm A, B tr¶n ÷íng th¯ng (d) : y = x + 3 c¡ch nhau 4 ìn và ë d i sao cho P A + P B nhä nh§t. Thay bði: A, B ch¤y tr¶n 2 ÷íng th¯ng song song (thuªt k¸t hñp). V½ dö: Tr¶n m°t ph¯ng tåa ë cho iºm P (−3; 2). T¼m iºm A tr¶n (d1 ) : y = x + 1, B tr¶n (d2 ) : y = x + 3 c¡ch nhau 4 ìn và ë d i (tùc AB = 4) sao cho P A + P B nhä nh§t. Nhªn x²t: Ð v½ dö tr¶n, d(d1 , d2 ) ≤ AB v P khæng n¬m giúa d1 v d2 . Vªy trong c¡c tr÷íng hñp kh¡c th¼ sao? Chó þ: Khi A, B ch¤y tr¶n 2 ÷íng th¯ng song song th¼ i·u ki»n c¦n l d(d1 , d2) ≤ AB v và tr½ t÷ìng èi giúa P v d1 , d2 khæng quan trång, c¡ch l m ho n to n t÷ìng tü. Thay bði: A, B ch¤y tr¶n 2 ÷íng th¯ng ct nhau. Ta sû döng thuªt k¸t hñp º t¼m ra v gi£i b i to¡n cho nhi·u iºm. V½ dö: Trong m°t ph¯ng tåa ë cho iºm P (−3; 2). T¼m 3 iºm A, B, C tr¶n Ox (sp óng thù tü) v AB = 4cm, BC = 3cm sao cho P A + P B + P C nhä nh§t. Nhªn x²t: B i to¡n n y thüc ch§t l k¸t hñp cõa 3 b i to¡n t÷ìng tü b i to¡n ban ¦u. Dòng thuªt l m ng÷ñc l¤i º thay êi c¡c y¸u tè chuyºn ëng v cè ành: Cho A, B cè ành cán P chuyºn ëng (P ch¤y tr¶n ÷íng th¯ng song song vîi AB ). V½ dö: Trong m°t ph¯ng tåa ë cho 2 iºm A(1; 2), B(2; 3). T¼m iºm P ch¤y tr¶n ÷íng th¯ng (d) : y = x + 3 sao cho P A + P B nhä nh§t. Trong v½ dö n y ta câ thº gi£i b¬ng c¡c c¡ch sau: Dòng ph÷ìng ph¡p tåa ë trong m°t ph¯ng ho°c do th§y di»n t½ch tam gi¡c P AB khæng êi n¶n câ thº l m theo c¡ch 2 trong b i to¡n mð ¦u (P ch¤y tr¶n ÷íng th¯ng ct AB ). V½ dö: Trong m°t ph¯ng tåa ë cho 2 iºm A(1; 2), B(2; 3). T¼m iºm P ch¤y tr¶n ÷íng th¯ng (d) : y = 2x + 1 sao cho P A + P B nhä nh§t. Trong tr÷íng hñp n y ta khæng thº l m theo c¡ch 2 ÷ñc do di»n t½ch cõa tam gi¡c P AB (khi P l giao iºm cõa AB v (d) th¼ P AB khæng l tam gi¡c) thay êi. Ta l m v½ dö n y theo ph÷ìng ph¡p tåa ë. - H÷îng 2: Khai th¡c k¸t luªn. Ta câ thº thay b¬ng c¥u häi: T¼m A, B º chu vi tam gi¡c P AB nhä nh§t. 18
Trang bà ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch t÷ duy gâp ph¦n n¥ng cao k¾ n«ng ngh· nghi»p... Vîi c¥u häi n y håc sinh d¹ d ng t¼m ra c¡ch gi£i 2. Ta sû döng thuªt t¡ch ri¶ng ra º t¼m th§y b i to¡n h¼nh håc li¶n quan: B£n ch§t cõa o¤n th¯ng l và tr½ °t v ë d i cõa nâ. o¤n th¯ng AB trong b i to¡n n¸u ta bä qua và tr½ °t v ch¿ quan t¥m tîi ë d i cõa nâ th¼ ta câ b i to¡n h¼nh håc sau: B i to¡n 1: T¼m ë d i c¡c c¤nh cõa tam gi¡c P AB câ AB = 4cm v SP AB = 2 4cm sao cho chu vi tam gi¡c P AB nhä nh§t (x£y ra khi tam gi¡c P AB c¥n ð P ). B i to¡n 2: T¼m tam gi¡c câ chu vi nhä nh§t khi di»n t½ch khæng êi (x£y ra khi tam gi¡c ·u). Nhªn x²t: B i to¡n 2 ìn gi£n hìn b i to¡n 1 nh÷ng c¡ch l m ho n to n t÷ìng tü vîi nhau. Ta sû döng thuªt l m ng÷ñc l¤i º câ c¡c b i to¡n sau: B i to¡n 1: T¼m ë d i c¡c c¤nh cõa tam gi¡c P AB câ AB = 4cm v PA + P B = 5cm sao cho SP AB lîn nh§t (x£y ra khi tam gi¡c P AB c¥n ð P ). B i to¡n 2: T¼m tam gi¡c câ di»n t½ch lîn nh§t khi chu vi khæng êi (x£y ra khi tam gi¡c ·u). T¼nh huèng 2: H÷îng d¨n sinh vi¶n khai th¡c c¡c h¼nh thùc tê chùc d¤y håc kh¡c nhau. Ð t¼nh huèng n y, ng÷íi håc s³ ÷ñc h÷îng d¨n c¡ch t¼m tái tü t¤o ra h¼nh thùc tê chùc d¤y håc hñp l½ th½ch ùng cho èi t÷ñng d¤y håc n o â. i·u n y l m cho nhúng gií d¤y sinh ëng v mîi m´ hìn. V½ dö: Vîi sinh vi¶n K55, dòng ph÷ìng ph¡p èi t÷ñng ti¶u iºm. èi t÷ñng bt ¦u: Ch÷ìng tr¼nh truy·n h¼nh. D§u hi»u °c tr÷ng: Câ ng÷íi d¨n ch÷ìng tr¼nh, ho¤t n¡o vi¶n, ng÷íi chìi, gi£i th÷ðng, luªt chìi, möc ½ch l gi£i tr½, ÷ñc d n düng cæng phu. Chia lîp th nh 2 nhâm v thüc hi»n hai giai o¤n: Giai o¤n 1 l m vi»c trong nhâm º ÷a ra h¼nh thùc tê chùc d¤y håc cho mët d¤ng nëi dung d¤y håc n o â v tr¼nh b y tr÷îc lîp, Giai o¤n 2 nhªn x²t ph÷ìng ¡n cõa nhâm b¤n, th£o luªn º chån ra ph÷ìng ¡n th½ch hñp. K¸t qu£ : - Câ thº tê chùc m tho¤i giúa gi¡o vi¶n v håc sinh, trong â: gi¡o vi¶n l ng÷íi d¨n ch÷ìng tr¼nh çng thíi l ng÷íi tr£ líi c¥u häi v gñi mð v§n ·, håc sinh câ thº gûi c¥u häi cho gi¡o vi¶n mët c¡ch chõ ëng v· c¡c v§n · b«n kho«n. - Tê chùc trá chìi håc to¡n: Bt ch÷îc c¡c trá chìi truy·n h¼nh vîi möc ½ch æn tªp ki¸n thùc. - Thay êi h¼nh thùc li¶n h» giúa gi¡o vi¶n v håc sinh: Th nh lªp hëp th÷ tho¤i, hëp th÷ i»n tû chung, lªp forum, website º t«ng k¶nh li¶n l¤c. T¼nh huèng 3: H÷îng d¨n sinh vi¶n ch¸ t¤o ç dòng d¤y håc. 19
Chu C©m Thì Qua t¼nh huèng n y, sinh vi¶n bi¸t c¡ch khai th¡c þ t÷ðng º ch¸ t¤o ç dòng phöc vö vi»c d¤y håc. Khæng ch¿ døng l¤i ð ¥y, ng÷íi håc cán ¡p döng nâ v o c¡c ho¤t ëng t÷ìng tü kh¡c. Ch¯ng h¤n dòng Ph÷ìng ph¡p tªp k½ch n¢o cho sinh vi¶n K54. Chia lîp th nh 3 nhâm sinh vi¶n v thüc hi»n vi»c · xu§t, düng mæ h¼nh v· mët döng cö d¤y håc ti»n ½ch cho gi¡o vi¶n mæn To¡n THPT qua hai giai o¤n: Giai o¤n 1 c¡c c¡ nh¥n trong nhâm ÷a þ t÷ðng, ph¶ ph¡n, th£o luªn chån ra ph÷ìng ¡n tèt nh§t cõa nhâm; Giai o¤n 2 nhâm düng mæ h¼nh v tr¼nh b y tr÷îc lîp. K¸t qu£: Nhâm 1: Mæ h¼nh ëng t¤o c¡c h¼nh trong khæng gian l c¡c o¤n th¯ng nhä câ thº nèi l¤i vîi nhau, câ thº thay êi k½ch th÷îc º t¤o ra c¡c mæ h¼nh kh¡c nhau. Nhâm 2: Sû döng compa a n«ng º v³ ÷íng trán, o¤n th¯ng, ÷íng th¯ng, x¡c ành gâc, th÷îc ch¿ b£ng,... compa ÷ñc l m b¬ng ch§t d´o câ thº x¸p li nh÷ x¸p qu¤t, câ mët c¤nh l th÷îc câ thº ph¥n chia ìn và ë d i, câ gn th÷îc o ë, v gn tröc xoay. T¼nh huèng 4: H÷îng d¨n sû döng sì ç tê chùc thæng tin. Trong íi sèng nâi chung v d¤y håc nâi ri¶ng, vi»c tê chùc thæng tin câ þ ngh¾a væ còng quan trång, nh§t l trong giai o¤n bòng nê thæng tin nh÷ hi»n nay. Qua t¼nh huèng n y, tø vi»c ÷ñc h÷îng d¨n sû döng c¡c ph÷ìng ph¡p tê chùc thæng tin b¬ng h¼nh £nh, sì ç, sinh vi¶n khæng nhúng tê chùc vi»c håc hi»u qu£ hìn m cán ¡p döng º d¤y tèt hìn, °c bi»t l d¤y l¤i cho ng÷íi kh¡c. V½ dö v· vi»c ¡p döng B£n ç t÷ duy trong tê chùc thæng tin: º thi¸t lªp ÷ñc mët b£n ç t÷ duy - tê chùc thæng tin: H» thèng hâa ki¸n thùc, tr÷îc h¸t câ thº °t chõ · v o trung t¥m cõa bùc tranh, nhúng nh¡nh täa ra s³ °c tr÷ng cho nhúng m¤ch tri thùc nhä m ng÷íi v³ ¢ ph¥n hâa. Còng mët chõ ·, méi ng÷íi l¤i thi¸t k¸ ÷ñc mët 20
Trang bà ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch t÷ duy gâp ph¦n n¥ng cao k¾ n«ng ngh· nghi»p... b£n ç kh¡c nhau c£ v· nëi dung v h¼nh thùc tòy thuëc v o thâi quen t÷ duy v tr¼nh ë cõa ng÷íi thi¸t k¸. B£n ç s³ trð n¶n sinh ëng v d¹ sû döng n¸u nhúng nëi dung ÷ñc thay th¸ bði nhúng h¼nh £nh minh håa °c tr÷ng. Tr¶n ¥y l minh håa b£n ç t÷ duy h» thèng ki¸n thùc ch÷ìng Ba ÷íng cæ nic. 3. K¸t luªn Qua hìn ba n«m håc thüc hi»n thüc nghi»m ÷a nëi dung d¤y håc sû döng c¡c ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch t÷ duy cho sinh vi¶n ð khoa To¡n tr÷íng HSP HN, chóng tæi ¢ thu ÷ñc mët sè k¸t qu£ r§t ¡ng kh½ch l». Thù nh§t, gi£ng d¤y nëi dung chuy¶n · câ sû döng c¡c ph÷ìng ph¡p t÷ duy l mët bi»n ph¡p tèt t¤o ra mët ph÷ìng ph¡p d¤y håc mîi thu hót ng÷íi håc. Thæng th÷íng trong méi b i håc, sinh vi¶n s³ ph£i tr£i qua mët b i kiºm tra nhä trong 10 phót º kiºm tra vi»c tü håc cõa hå v ành h÷îng b i håc mîi. Vi»c n y s³ khi¸n sinh vi¶n ph£i t½ch cüc tü håc tªp hìn. Håc sinh ÷ñc chia th nh tøng nhâm ho°c l m vi»c ëc lªp khi håc nëi dung mîi. Nh÷ vªy hå ÷ñc chó þ ¸n vi»c ph¡t triºn k¾ n«ng ph¶ ph¡n v chia s´. Ngo i ra, sau méi b i håc, sinh vi¶n ph£i l m mët b i tªp ð nh t÷ìng ÷ìng mët b i kiºm tra 180 phót v gûi b i l m cho gi£ng vi¶n qua email, trong â hå ÷ñc chia s´ nhúng c£m xóc, suy ngh¾ cõa hå sau b i håc. Vi»c l m n y s³ gióp sinh vi¶n th§y m¼nh l èi t¡c thüc sü trong cæng vi»c cõa ng÷íi d¤y - hå xùng ¡ng l çng nghi»p cõa c¡c gi£ng vi¶n, çng thíi hå công ÷ñc r±n luy»n mët sè k¾ n«ng quan trång èi vîi gi¡o vi¶n â l sû döng m¡y vi t½nh nh÷ mët cæng cö d¤y håc. Thù hai, trong méi b i håc, sinh vi¶n ÷ñc ¡p döng c¡c ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch t÷ duy trüc ti¸p v o nhúng nëi dung cõa b i ho°c nhúng v§n · li¶n quan ¸n vi»c d¤y to¡n nh÷: C¡c nhâm th£o luªn v· ç dòng d¤y håc (ch¸ t¤o, sû döng ç dòng,...); C¡c c¡ch gi£i mët b i to¡n b¶n c¤nh vi»c sû döng so s¡nh, t÷ìng tü hâa, °c bi»t hâa, kh¡i qu¡t hâa,...; Sû döng c¡c ph÷ìng ph¡p k½ch th½ch t÷ duy º s¡ng t¤o b i to¡n mîi, c¡ch gi£i mîi cho mët b i tªp, ph÷ìng ph¡p d¤y cho mët nëi dung n o â trong ch÷ìng tr¼nh To¡n phê thæng....; B n luªn v· thüc tr¤ng cõa gi¡o döc nh÷ cæng t¡c kiºm tra ¡nh gi¡, vi»c b£n th¥n cæng vi»c d¤y to¡n, vi»c xû l½ c¡c t¼nh huèng s÷ ph¤m,... Thüc t¸ cho th§y ng÷íi håc ¢ ÷ñc thüc tªp vi»c sû döng c¡c ph÷ìng ph¡p t÷ duy vîi c£ hai t÷ c¡ch l ng÷íi håc v ng÷íi thüc hi»n. Thù ba, b£n th¥n c¡c ph÷ìng ph¡p n y d¤y cho ng÷íi sû döng nâ c¡ch giao ti¸p v chia s´ vîi th¸ giîi xung quanh l m hå t½ch cüc hìn, n¶n mët thüc t¸ ¡ng møng l h¦u h¸t sinh vi¶n ¢ câ sü ti¸n bë rã r»t v· n«ng lüc s÷ ph¤m sau khi håc xong chuy¶n ·. Nhi·u sinh vi¶n ¢ ùng döng ÷ñc nhúng i·u ¢ håc v o trong cæng vi»c cõa hå nh÷ x¥y düng b£n ç t÷ duy c£i thi»n vi»c håc, thüc hi»n nhúng b i b¡o c¡o khoa håc, nhúng khâa luªn tèt nghi»p v °c bi»t nhúng gi¡o vi¶n tªp 21
Chu C©m Thì sü ¢ câ nhúng b i d¤y th nh cæng, nhúng c¡ch xû l½ t¼nh huèng t¥m l½,... câ ½ch cho cæng t¡c gi¡o döc. TI LIU THAM KHO [1] Chu C©m Thì. p döng l½ thuy¸t gi£i c¡c b i to¡n s¡ng ch¸ v o d¤y håc mæn To¡n. T¤p ch½ gi¡o döc sè 157, tr.26-28. [2] Phan Dông, 1994. Ph÷ìng ph¡p luªn s¡ng t¤o khoa håc k¾ thuªt. Sð khoa håc v Cæng ngh» TP HCM. [3] Tony Buzan, 2007. B£n ç t÷ duy trong cæng vi»c. Nxb Lao ëng. ABSTRACT Equipping thought provoking methods to improve professional skills for students of the faculty of Mathematics, HNUE Today, students are not only in need of knowledge but also communicative skills, living skills and learning is viewed as an essential exchanging process to pre- pare them for their own life. Therefore, apart from the subject content, teachers in general and teachers of Mathematics in particular should be equipped with other knowledge and professional skills. In this section we introduce several methods such as: Brainstorming; Synec- tics ; Method of control questions; Method of focal objects; Morphological analysis method; Theory of inventive problem solving; Mind Mapping. Some initial results of equipping third year students of Maths faculty, HNUE with thought provoking meth- ods: Firstly the course which was conducted using thought provoking techniques has been proved effective in creating a new method for engaged learning; Secondly, in every lesson, the students had a chance to apply the thought-provoking techniques directly in the content of the lesson or solving some Mathematics teaching related problems; thirdly, these techniques themselves bring about benefits to the users in their communicating and sharing in the world and making them more active. As a result, most of the participants have shown their explicit progress in teaching skills after the course. A lot of students have been able to apply the methods they have learnt in their own work such as: creating thinking mapping to improve learning, writing scientific papers, implementing graduation papers. Especially, during their practicum many student teachers have had successful lesson plans, problem solving techniques, which make a good contribution to education. 22