Vai trò của Multiplex realtime PCR và nuôi cấy trong chẩn đoán nhiễm khuẩn hô hấp cấp ở trẻ em tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh năm 2023

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày nhiễm khuẩn hô hấp cấp là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính ở một phần hoặc toàn bộ đường hô hấp. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ đặc biệt dưới 5 tuổi và là một trong những nguyên nhân chính gây tử vong ở nhóm tuổi này. Căn nguyên gây bệnh rất đa dạng bao gồm vi khuẩn, virus và ký sinh trùng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Vai trò của Multiplex realtime PCR và nuôi cấy trong chẩn đoán nhiễm khuẩn hô hấp cấp ở trẻ em tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh năm 2023

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024 VAI TRÒ CỦA MULTIPLEX REALTIME PCR VÀ NUÔI CẤY TRONG CHẨN ĐOÁN NHIỄM KHUẨN HÔ HẤP CẤP Ở TRẺ EM TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH NĂM 2023 Bùi Thị Huyền My1 , Nguyễn Thị Hà1 , Lê Thị Vân Anh1 TÓM TẮT 38 Multiplex realtime PCR cũng cao hơn so với Nhiễm khuẩn hô hấp cấp là bệnh nhiễm nuôi cấy. khuẩn cấp tính ở một phần hoặc toàn bộ đường hô hấp. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ đặc biệt dưới SUMMARY 5 tuổi và là một trong những nguyên nhân chính THE ROLE OF MULTIPLEX gây tử vong ở nhóm tuổi này. Xét nghiệm căn REALTIME PCR AND CULTURE IN nguyên sớm giúp chẩn đoán phân biệt và định DIAGNOSING ACUTE RESPIRATORY hướng điều trị hợp lý trong thời điểm kháng INFECTIONS IN CHILDREN AT TAM thuốc ở vi khuẩn ngày một gia tăng. Nghiên cứu ANH HOSPITAL IN 2023 mô tả cắt ngang trên 3528 bệnh nhi được chẩn Acute respiratory infection is an acute đoán lâm sàng nhiễm khuẩn hô hấp có chỉ định bacterial infection in a part or all of the nuôi cấy vi khuẩn và Multiplex realtime PCR sử respiratory tract. The disease is common in dụng Panel RP4 của bộ kit Allplex Respiratory young children, especially under 5 years old, and panel assays (Seegene) cho thấy Multiplex is one of the main causes of death in this age realtime PCR cho tỷ lệ phát hiện căn nguyên cao group. Detecting the cause early helps hơn (76,7%) so với nuôi cấy (46,8%). Các tác differentiate diagnosis and guide appropriate nhân được phát hiện bằng nuôi cấy vi khuẩn treatment for patients when drug resistance of thông thường là Haemophilus influenzae bacteria is increasing. Cross-sectional descriptive (20,4%), Moraxella catarrhalis (13,9%) và study on 3528 pediatric patients diagnosed with Streptococcus pneumoniae (9,1%). Multiplex respiratory infections was performed with realtime PCR có thể phát hiện được một số vi bacterial culture and Multiplex realtime PCR khuẩn không điển hình hoặc những vi khuẩn khó using Panel RP4 of the Allplex Respiratory panel nuôi cấy như Mycoplasma pneumoniae, assays kit (Seegene). Multiplex realtime PCR Chlamydia pneumoniae, Bordetella parapertussis, showed a higher rate of detecting the pathogens Legionella. Tỷ lệ phát hiện đa tác nhân của (76.7%) than culture (46.8%). Agents commonly detected by bacterial culture are Haemophilus influenzae (20.4%), Moraxella catarrhalis (13.9%), and Streptococcus pneumoniae (9.1%). 1 Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội Multiplex realtime PCR can detect some atypical Chịu trách nhiệm chính: Bùi Thị Huyền My bacteria that cannot be detected by culture such SĐT: 0397328010 as Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia Email: mybth@tamanhhospital.vn pneumoniae, Bordetella pertussis, Legionella. Ngày nhận bài: 09/7/2024 The detection rate of multiple agents by PCR was Ngày phản biện khoa học: 20/7/2024 also higher than culture. Ngày duyệt bài: 22/7/2024 267
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN CỦA HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH - 2024 I. ĐẶT VẤN ĐỀ 2.2. Đối tượng nghiên cứu: 3528 bệnh Nhiễm khuẩn hô hấp cấp là bệnh nhiễm nhi đến khám và được chẩn đoán nhiễm khuẩn cấp tính ở một phần hoặc toàn bộ khuẩn hô hấp cấp tại bệnh viện Đa khoa Tâm đường hô hấp. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ Anh từ 01/2023 - 12/2023 đặc biệt dưới 5 tuổi và là một trong những Tiêu chuẩn lựa chọn: Bệnh nhi được chẩn nguyên nhân chính gây tử vong ở nhóm tuổi đoán nhiễm khuẩn hô hấp cấp và có đủ kết này [1]. Căn nguyên gây bệnh rất đa dạng quả xét nghiệm nuôi cấy và Multiplex bao gồm vi khuẩn, virus và ký sinh trùng. realtime PCR. Các nghiên cứu gần đây cho thấy, ở các nước Tiêu chuẩn loại trừ: Bệnh nhi viêm phát triển căn nguyên gây bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp cấp do virus, kí sinh trùng, lao hô hấp chủ yếu là do virus (virus cúm, á hoặc tác nhân không phải vi khuẩn, bệnh nhi cúm, hợp bào hô hấp, rhinovirus, enterovirus, không có đủ xét nghiệm nuôi cấy và Adenovirus …) chiếm 80 - 90%. Ngược lại Multiplex realtime PCR. tại các nước đang phát triển, vi khuẩn vẫn là 2.3. Phương pháp nghiên cứu nguyên nhân quan trọng gây nhiễm khuẩn hô Bệnh nhi chẩn đoán nhiễm khuẩn hô hấp hấp cấp tính ở trẻ em, chiếm 75% [2]. Chính cấp được lấy bệnh phẩm chỉ định làm xét vì vậy, phát hiện căn nguyên sớm giúp, đặc nghiệm Multiplex realtime PCR sử dụng biệt là căn nguyên vi khuẩn giúp chẩn đoán Panel 4 của bộ kit Allplex Respiratory panel phân biệt và định hướng điều trị hợp lý trong assays (Seegene) phát hiện 7 tác nhân vi thời điểm kháng thuốc kháng sinh ở vi khuẩn khuẩn bao gồm Streptococcus pneumoniae, ngày một gia tăng. Nuôi cấy vi sinh là xét Haemophilus influenzae, Bordetella nghiệm thường quy nhằm đáp ứng mục đích pertussis, Bordetella parapertussis, trên, tuy nhiên cho kết quả chậm sau 3-5 Mycoplasma pneumoniae, Legionella ngày. Multiplex realtime PCR là phương pháp có độ nhạy và độ đặc hiệu cao đồng pneumophila, Chlamydophila pneumoniae và thời cho kết quả nhanh và có khả năng chẩn chỉ định làm nuôi cấy vi khuẩn. Bệnh phẩm đoán một số vi khuẩn mà nuôi cấy không được cấy vào các môi trường Thạch máu, phát hiện được. Chính vì vậy, chúng tôi thực Mac conkey, Chocolate. Mẫu cấy dương tính hiện nghiên cứu này với các mục tiêu: được định danh bằng hệ thống Vitek 2 1. So sánh tỷ lệ phát hiện căn nguyên Compact. giữa phương pháp Multiplex realtime PCR 2.4. Thu thập và xử lý số liệu và nuôi cấy vi khuẩn trên bệnh phẩm hô hấp Số liệu được thu thập, làm sạch và xử lý ở trẻ em. bằng phần mềm Microsoft Excel. 2. So sánh khả năng xác định chủng loại 2.5. Đạo đức nghiên cứu vi khuẩn trong chẩn đoán nhiễm khuẩn hô Mọi thông tin liên quan đến kết quả xét hấp giữa phương pháp Multiplex realtime nghiệm, khám và điều trị của bệnh nhân PCR và nuôi cấy vi khuẩn. được sử dụng hoàn toàn phục vụ mục đích nghiên cứu. Các thông tin cá nhân được bảo II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU mật hoàn toàn. Không sử dụng số liệu của 2.1. Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang. nghiên cứu cho bất kì mục đích nào khác. 268
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024 III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Bảng 1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu Đặc điểm n % 0-2 2034 62,4 Tuổi >2-5 860 26,4 >5 364 11,2 Nam 2134 65,5 Giới Nữ 1124 34,5 Năm 2023 có 3258 bệnh nhân trẻ em được khám và chẩn đoán viêm đường hô hấp cấp có thực hiện nuôi cấy và Multiplex realtime PCR tại bệnh viện đa khoa Tâm Anh. Trong số đó có 62,4% từ 0 - 2 tuổi; 26,4% > 2 - 5 tuổi và 11,2% > 5 tuổi. Bệnh chủ yếu ở trẻ nam với 65,5% và nữ chiếm 34,5%. Biểu đồ 1. So sánh tỷ lệ phát hiện căn nguyên của nuôi cấy và Multiplex realtime PCR Multiplex realtime PCR cho tỷ lệ phát hiện căn nguyên cao hơn (76,7%) so với nuôi cấy (46,8%). Bảng 2. So sánh tác nhân phát hiện trên nuôi cấy và Multiplex realtime PCR Nuôi cấy Multiplex realtime PCR Tác nhân n % n % Haemophilus influenzae 666 20,4 1767 54,2 Streptococcus pneumoniae 295 9,1 1181 36,3 Moraxella catarrhalis 453 13,9 - - Bordetella pertussis - - - - Bordetella parapertussis - - 18 0,6 Mycoplasma pneumoniae - - 389 11,9 Legionella pneumophila - - 6 0,2 Chlamydophila pneumoniae - - 72 2,2 Staphylococcus aureus 44 1,4 - - Staphylococcus pyogenes 20 0,6 - - 269
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN CỦA HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH - 2024 Trong nghiên cứu của chúng tôi, các tác bao gồm H. influenzae (50,4%), S. nhân được phát hiện trên nuôi cấy chủ yếu pneumoniae (36,3%). Ngoài ra Multiplex bao gồm H. influenzae (20,4%), S. realtime PCR còn phát hiện 485 mẫu có chứa pneumoniae (9,1%), M. catarrhalis (13,9%). vi khuẩn không điển hình, vi khuẩn không Ngoài ra còn 1 số vi khuẩn khác với tỷ lệ ít nuôi cấy được trên các môi trường nuôi cấy hơn như S. aureus (1,4%) và S. pyogenes thông thường như M. pneumoniae (11,9%), (0,6%). Với phương pháp Multiplex realtime C. pneumoniae (2,2%), B. parapertussis PCR sử dụng Panel 4 phát hiện 7 loại vi (0,6%), L. pneumophila (0,2%). khuẩn, các tác nhân được phát hiện chủ yếu Bảng 3. Khả năng phát hiện đa tác nhân của nuôi cấy và Multiplex realtime PCR Nuôi cấy Multiplex realtime PCR Khả H. influenzae + S. pneumoniae 25 713 Đồng nhiễm năng H. influenzae + M. catarrhalis 71 - 2 tác nhân phát M. catarrhalis + S.pneumoniae 32 - hiện Đồng nhiễm H. influenzae + S. pneumonia + Vi > 2 tác nhân khuẩn không điển hình - 114 IV. BÀN LUẬN Multiplex realtime PCR cũng thực sự có ý Kết quả nghiên cứu trên 3258 bệnh nhân nghĩa với các trường hợp bệnh nhân đã sử cho thấy khả năng phát hiện căn nguyên của dụng kháng sinh trước đó, yếu tố làm tăng khả Multiplex realtime PCR cao hơn hẳn so với năng âm tính giả ở xét nghiệm nuôi cấy [5]. nuôi cấy vi khuẩn (76,7% so với 46,8%). Kết Hoặc ở các bệnh nhân có tình trạng nhiễm quả này cũng tương tự nghiên cứu của tác giả khuẩn nặng, cần định hướng tác nhân sớm để Hou với nuôi cấy dương là 38,2% và lựa chọn kháng sinh, giảm khả năng diễn multiplex realtime PCR là 88,2% [3] hay biến của bệnh. Tuy nhiên, Multiplex realtime nghiên cứu của Đinh Thị Thu Hương năm PCR lại chỉ giới hạn được số lượng tác nhân 2023 cũng cho tỷ lệ phát hiện căn nguyên phát hiện trong panel của mình vì phải chuẩn của Multiplex realtime PCR là 89,3% và bị cặp mồi đặc hiệu cho từng tác nhân. Trong nuôi cấy là 61,7% [4]. Điều này giải thích nghiên cứu của chúng tôi cũng có đến 13,9% bởi nguyên lý xét nghiệm và kĩ thuật thực bệnh nhân nuôi cấy phát hiện M. catarrhalis, hiện của 2 phương pháp này hoàn toàn khác 2% bệnh nhân có S. aureus và S. pyogenes hẳn nhau. Xét nghiệm nuôi cấy phân lập trực nhưng Multiplex realtime PCR không phát tiếp vi khuẩn sống từ mẫu bệnh phẩm của hiện được vì Panel không có đoạn mồi đặc bệnh nhân trong khi multiplex realtime PCR hiệu cho các vi khuẩn này. Multiplex xác định tác nhân thông qua phát hiện đoạn realtime PCR cũng cho thấy khả năng phát gen đích của vi khuẩn. Chính vì vậy, quá hiện các tác nhân thuộc nhóm vi khuẩn trình lấy mẫu, vận chuyển cho đến khi nuôi không điển hình như M. pneumoniae, C. cấy phân lập tác nhân phải đòi hỏi các điều pneumoniae, B. parapertussis cao hơn so với kiện khó khăn hơn vì nếu vi khuẩn chết sẽ nuôi cấy thông thường do các tác nhân này kí làm mất khả năng phân lập bằng nuôi cấy. sinh nội bào bắt buộc, đòi hỏi môi trường 270
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024 nuôi cấy chuyên biệt, thời gian nuôi cấy kéo kháng sinh phù hợp, đặc biệt trong những dài nên chỉ thường được thực hiện trong các trường hợp căn nguyên là vi khuẩn không viện nghiên cứu, không xét nghiệm rộng rãi điển hình hoặc vi khuẩn khó nuôi cấy trên được tại các cơ sở khám chữa bệnh. các môi trường nuôi cấy thông thường, các Đối với khả năng phát hiện đa tác nhân, trường hợp đã sử dụng kháng sinh trước khi tỷ lệ phát hiện đồng nhiễm 2 tác nhân của xét thực hiện xét nghiệm. nghiệm nuôi cấy là 128 trường hợp (4,2%) còn Multiplex realtime PCR là 713 trường TÀI LIỆU THAM KHẢO hợp (21,9%). Ngoài ra Multiplex realtime 1. Trần Anh Tuấn (2018), Nhiễm khuẩn hô PCR còn có khả năng phát hiện được 3.5% hấp cấp tính ở trẻ em, Bệnh viện Nhi đồng 1 trường hợp đồng nhiễm các vi khuẩn thông thành phố Hồ Chí Minh. thường và vi khuẩn không điển hình. Tuy 2. Malik Peiris JS. Avian influenza viruses in nhiên, cũng cần xem xét đến các trường hợp humans. Rev Sci Tech 2009;28(1):161-173. Multiplex realtime PCR cho kết quả dương 3. Hou D, Ju M, Wang Y, et al. PCR coupled tính nhưng chỉ số CT (Cycle Threshold) cao to electrospray ionization mass spectrometry (>30), khi đó nhiều trường hợp vi khuẩn nằm formicrobiological diagnosis and trong đường hô hấp của người bệnh nhưng số surveillance of ventilator-associated lượng không đủ để trở thành tác nhân gây pneumonia. Experimental and Therapeutic bệnh. Xét nghiệm nuôi cấy lúc này có thể gợi Medicine. 2020;20(4):3587-3594. ý phiên giải kết quả thông qua so sánh với số 4. Đinh Thị Thu Hương, 2023, Nghiên Cứu lượng của các tác nhân thuộc vi hệ đường hô PCR Đa Mồi Trong Chẩn Đoán Sớm Tác hấp, từ đó đưa ra kết luận căn nguyên gây Nhân Gây Bệnh Và Hướng Dẫn Điều Trị bệnh ở các bệnh nhân [6]. Trong Viêm Phổi Bệnh Viện, Luận án tiến sĩ, Đại Học Y Hà Nội. V. KẾT LUẬN 5. Baudel J-L, Tankovic J, Dahoumane R, et Multiplex realtime PCR cho tỷ lệ phát al. Multiplex PCR performed of hiện căn nguyên cũng như khả năng phát bronchoalveolar lavage fluid increases hiện chủng loại vi khuẩn cao hơn so với xét pathogen identification rate in critically ill nghiệm nuôi cấy. Mặc dù không thay thế patients with pneumonia: a pilot study. hoàn toàn được xét nghiệm nuôi cấy vi Annals of intensive care. 2014;4(1):35. khuẩn nhưng Multiplex realtime PCR giúp 6. Leber AL. Respiratory Tract Cultures, giảm thời gian trả kết quả và tăng khả năng Clinical Microbiology Procedures Handbook phát hiện căn nguyên gây nhiễm khuẩn hô ASM Press; 2016:3.11.1.1-3.11.9.4. hấp, giúp định hướng lựa chọn phác đồ 271