Vai trò của tái tạo khuyết hổng sau cắt tuyến mang tai

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> VAI TRÒ CỦA TÁI TẠO KHUYẾT HỔNG SAU CẮT TUYẾN MANG TAI<br /> Trần Văn Thiệp*, Võ Duy Phi Vũ***, Nguyễn Hồng Ri **, Phan Triệu Cung***, Trần Thị Anh Tường***,<br /> Nguyễn Hữu Phúc***, Phạm Duy Hoàng***, Huỳnh Bá Tấn***.<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Hiện nay có nhiều phương pháp tạo hình khuyết hổng sau cắt tuyến mang tai với mức độ thành<br /> công khác nhau: vạt cơ hai thân, vạt cơ ức đòn chũm, ghép mỡ da và vạt cơ ức đòn chũm với hệ thống cân cơ nông.<br /> Mục đích: Đánh giá vai trò của tạo hình khuyết hổng về mặt thẩm mỹ và ngăn ngừa hội chứng Frey.<br /> Đối tượng, phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu 60 trường hợp tạo hình khuyết hổng sau cắt tuyến mang tai tại<br /> khoa Ngoại 3 Bệnh Viện Ung Bướu TP. HCM từ 10/2004 – 3/2007.<br /> Kết quả: Sau thời gian theo dõi từ 6-24 tháng (trung bình 11,5 tháng), kết quả cho thấy ghép mỡ da và vạt cơ ức<br /> đòn chũm và hệ thống cân cơ nông có tỉ lệ khuyết hổng thấp, lần lượt là 1/29 (3,4%) và 1/14 (7,1%) và không có ca nào<br /> có hội chứng Frey.<br /> Kết luận: Ghép mỡ da và vạt cơ ức đòn chũm với hệ thống cân cơ nông nên được ứng dụng để tạo hình khuyết<br /> hổng sau phẫu thuật cắt tuyến mang tai<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE ROLE OF PAROTIDECTOMY DEFECT RECONSTRUCTION<br /> Tran Van Thiep, Vo Duy Phi Vu, Nguyen Hong Ri, Phan Trieu Cung, Tran Thi Anh Tuong,<br /> Nguyen Huu Phuc, Pham Duy Hoang, Huynh Ba Tan<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 – Supplement of No 1 - 2008: 333 – 335<br /> Background: Nowadays, there are several reconstructive options after parotidectomy with some success such as<br /> digastric muscle flap, sternocleidomastoid muscle flap(SCM), dermal-fat free graft and combined sternocleidomastoid<br /> muscle with superficial musculoaponeurotic system (SCM+SMAS) flap.<br /> Objective: to evaluate the efficacy of defect reconstruction after parotidectomy and prevent Frey’s syndrome.<br /> Material and methods: we conducted a retrospective study including 60 cases of parotidectomy defect<br /> reconstruction in the 3rd Surgery Department of Ho Chi Minh City Cancer Hospital from October 2004 to March<br /> 2007. In this study, the role of parotidectomy defect reconstruction was evaluated through aesthetic aspect and<br /> preventing Frey’s syndrome.<br /> Results: With average follow-up time 11,5 months ( 6-24 months), in patient group reconstructed with dermalfat free graft and combined SCM with SMAS flap , the rate of parotidectomy defect after reconstruction is low, 1/29<br /> (3,4%) and 1/14 (7,1%) in respectively. No case with Frey’s syndrome exists.<br /> Conclusion: Dermal-fat free graft and combined SCM + SMAS flap are highly recommened after parotidectomy.<br /> thường gặp nhất. Phẫu thuật cắt tuyến mang tai<br /> MỞĐẦU<br /> là phương pháp được lựa chọn. Dư chứng của<br /> Bướu tuyến nước bọt thường gặp là bướu<br /> cắt tuyến mang tai gồm liệt thần kinh mặt tạm<br /> lành tuyến mang tai, trong đó bướu hỗn hợp<br /> thời, mất cảm giác tạm thời vùng tai, sẹo mổ, hội<br /> * Bộ Môn Ung thư học Đại Học Y dược TP HCM<br /> ** Bộ Môn Phẫu Thuật Thực Hành Đại Học Y dược TP HCM<br /> *** Khoa Ngoại 3 Bệnh Viện Ung Bướu TP HCM<br /> <br /> Ung Thư Học<br /> <br /> 1<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008<br /> chứng Frey và khuyết hổng vùng sau xương<br /> hàm dưới. Các dư chứng tạm thời có thể phục<br /> hồi theo thời gian. Khuyết hổng sau cắt tuyến<br /> mang tai được tái tạo bằng nhiều phương pháp<br /> với mức độ thành công khác nhau. Ngoài ra việc<br /> tái tạo khuyết hổng này còn góp phần vào sự<br /> phòng ngừa hội chứng Frey. Mục tiêu của<br /> nghiên cứu này là khảo sát hiệu quả các phương<br /> pháp tái tạo khuyết hổng sau cắt tuyến mang tai.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Phẫu thuật Redon<br /> Tổng cộng<br /> <br /> 43<br /> 60<br /> <br /> Đường mổ<br /> Loại đường mổ<br /> Số ca Tỉ lệ (%)<br /> Đường mổ kinh điển (Đường mổ Blair) 50<br /> 83,3<br /> Đường mổ căng da mặt (Face lift)<br /> 10<br /> 16,7<br /> Tổng cộng<br /> 60<br /> 100<br /> <br /> Các kiểu tạo hình khuyết hổng sau cắt tuyến<br /> mang tai<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU<br /> <br /> Kiểu tạo hình<br /> <br /> Số ca<br /> <br /> Hồi cứu 60 trường hợp cắt tuyến mang tai vì<br /> bướu lành tại khoa Ngoại 3 Bệnh viện Ung Bướu<br /> TPHCM từ 10/2004 – 3/2007.<br /> <br /> Vạt cơ SCM<br /> Vạt cơ 2 thân<br /> Ghép mỡ -da<br /> Vạt cơ SCM và<br /> SMAS<br /> Tổng cộng<br /> <br /> 14<br /> 5<br /> 29<br /> <br /> Bệnh nhân được cắt thuỳ nông tuyến mang<br /> tai hay cắt tuyến mang tai toàn phần có bảo tồn<br /> thần kinh mặt tùy theo vị trí bướu so với thần<br /> kinh mặt. Tất cả các bệnh nhân này được tái tạo<br /> khuyết hổng sau cắt tuyến mang tai.<br /> Theo dõi tối thiểu 6 tháng (từ 6-24 tháng)<br /> Bệnh nhân được tái khám, chụp hình vùng<br /> mang tai và so sánh với bên đối diện.<br /> Đánh giá tần xuất hội chứng Frey.<br /> <br /> 71,7<br /> 100<br /> <br /> Tần suất khuyết<br /> Tỉ lệ (%)<br /> hổng<br /> 4/14<br /> 42,8<br /> 3/5<br /> 60<br /> 1/29<br /> 3,4<br /> <br /> 12<br /> <br /> 1/12<br /> <br /> 8,3<br /> <br /> 60<br /> <br /> 11/60<br /> <br /> 18,3<br /> <br /> Các kiểu tạo hình và hội chứng Frey<br /> Kiểu tạo hình<br /> <br /> Số ca<br /> <br /> Vạt cơ SCM<br /> Vạt cơ 2 thân<br /> Ghép mỡ -da<br /> Vạt cơ SCM và SMAS<br /> Tổng cộng<br /> <br /> 14<br /> 5<br /> 29<br /> 12<br /> 60<br /> <br /> Tần suất hội<br /> chứng Frey<br /> 1/14<br /> 2/5<br /> 0<br /> 0<br /> 3/60<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 7<br /> 40<br /> <br /> 5<br /> <br /> Biến chứng sau mổ<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀNLUẬN<br /> Đặc điểm lâm sàng nhóm nghiên cứu<br /> 60 trường hợp cắt tuyến mang tai có đặc<br /> điểm sau đây:<br /> - Tuổi trung bình: 38,6 tuổi (14-80 tuổi)<br /> <br /> Biến chứng sớm<br /> Chảy máu sau mổ<br /> Nhiễm trùng vết mổ<br /> Biến chứng trễ<br /> Hoại tử mỡ (*)<br /> Sẹo phì đại<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 0<br /> 1,7<br /> 2/29<br /> 12/60<br /> <br /> (*) sau 1 năm<br /> <br /> - Nữ/Nam: 47/13= 3,6/1<br /> - Thời gian trung bình có bướu: 44,2 tháng<br /> (1tháng - 20 năm)<br /> <br /> - Thời gian theo dõi trung bình là 11,5 tháng<br /> (6-24 tháng)<br /> <br /> - Kích thước trung bình của bướu: 2,5cm (15cm)<br /> <br /> BÀNLUẬN<br /> <br /> Giải phẫu bệnh lý<br /> Loại GPBL<br /> Bướu hỗn hợp<br /> Bướu tế bào đáy<br /> Bướu TB cơ biểu<br /> mô lành tính<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Số ca<br /> 58<br /> 1<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 96,6<br /> 1,7<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1,7<br /> <br /> 60<br /> <br /> 100<br /> <br /> Loại phẫu thuật<br /> Loại phẫu thuật<br /> Cắt thùy nông tuyến mang tai<br /> <br /> Ung<br /> Thư Học<br /> 2<br /> <br /> Số ca<br /> 17<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 28,3<br /> <br /> Có nhiều kỹ thuật được dùng để tái tạo<br /> khuyết hổng sau cắt tuyến mang tai với mức độ<br /> thành công thay đổi. Các kỹ thuật này gồm có:<br /> ghép mỡ da, vạt cân thái dương-thành, vạt cơ ức<br /> đòn chủm, vạt hệ thống cân cơ nông và các vạt<br /> tự do khác(2).<br /> Ghép mỡ-da có thể bị tiêu hủy theo thời<br /> gian. Trong nhiên cứu này chúng tôi thực hiện<br /> 29 ca ghép mỡ-da lấy từ vùng bụng dưới sau<br /> thời gian theo dõi trung bình 11,5 tháng (từ 6<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008<br /> đến 24 tháng). Có 1 ca có khuyết hổng gây mất<br /> cân xứng hai bên mặt và 2 trường hợp có hoại tử<br /> mỡ sau theo dõi 1 năm với kích thước hoại tử<br /> nhỏ (1-1,5cm) được xử trí chọc hút. Kết quả tốt<br /> không gây biến dạng.<br /> Vạt cơ hai thân được dùng theo cơ chế làm<br /> lệch cơ hai thân ra phía ngoài, kỹ thuật này rất<br /> dễ thực hiện. Sau khi cắt tuyến mang tai, cắt cơ<br /> hai thân ở vị trí cân cơ và cố định cân cơ vào<br /> xương hàm dưới tức là làm biến đổi cơ chũmxương móng thành chũm-hàm dưới. Điều này<br /> làm màng trâm cấu tạo bởi mặt trong trên của<br /> hố mang tai được đưa ra phía ngoài và đỉnh<br /> nhọn của hố mang tai trở thành phẳng(7). Loạt<br /> nghiên cứu này chỉ có 5 ca và có 3 ca khuyết<br /> hổng sau đó.<br /> Vạt cơ ức đòn chũm (SCM – Sterno Cleido<br /> Mastoid) có thể dùng cuống trên hoặc dưới.<br /> Theo G Jost(3,7) khuyên nên tránh dùng cuống<br /> dưới vì để lộ và sờ thấy bó cơ. Nghiên cứu của<br /> chúng tôi có 14 trường hợp dùng vạt cơ SCM<br /> cuống trên và có 6 trường hợp xuất hiện khuyết<br /> hỗng sau đó.<br /> Vạt cơ SCM và hệ thống cân cơ nông (SMAS<br /> – Superficial Musculoaponeurotic System). Dùng<br /> SMAS như là một màng để hướng dẫn mô tái<br /> tạo lại. Kỹ thuật này không tốn nhiều thời gian,<br /> tạo hình chỉ 15 phút(1,4,5,6). Nghiên cứu này có 12<br /> trường hợp và có 1 trường hợp có khuyết hổng<br /> sau tái tạo chiếm tỉ lệ 8,3%.<br /> Tái tạo khuyết hổng sau cắt tuyến mang tai<br /> ngoài việc mang lại thẩm mỹ còn có vai trò ngăn<br /> ngừa hội chứng Frey, nhất là phương pháp dùng<br /> cơ SCM, vạt trượt SMAS và ghép mỡ-da.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> khi có tái tạo vùng mang tai là 5% và không có<br /> trường hợp nào có hội chứng Frey khi dùng vạt<br /> SMAS và ghép mỡ da.<br /> Ngoài ra biến chứng sớm sau mổ có tỉ lệ<br /> thấp có thể chấp nhận đối với nhiễm trùng vết<br /> mổ 1,7% va không có trường hợp nào chảy máu<br /> sau mổ.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Vai trò của tái tạo khuyết hổng sau cắt tuyến<br /> mang tai mang lại kết quả thẩm mỹ và phục hồi<br /> chức năng ngăn ngừa hội chứng Frey. Phương<br /> pháp tái tạo bằng ghép mỡ –da và vạt cơ ức đòn<br /> chủm + SMAS có kết quả khả quan với tỉ lệ làm<br /> khuyết hổng mất cân xứng lần lượt là 3,4% và<br /> 8,3% và không có trường hợp nào có hội chứng<br /> Frey khi dùng hai phương pháp này.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> 7.<br /> <br /> Boynton J.F.(2006).Rhytidectomy and parotidectomy combineed<br /> in the same patient. Aesth.Plast.Sur.,30:pp.125-131.<br /> Fee W. E., Tran L.E. (2003). Functional outcome after Total<br /> Parotidectomy Reconstruction. Larygoscope, Vol 114: pp.<br /> 223-226.<br /> Filho W. Q., Dedivitis M.D. (2004). Sternocleidomastoid<br /> Muscle flap preventing Frey syndrome following<br /> Parotidectomy. World J. Surg. vol 28: pp 361-364.<br /> Foustanos A. et al (2007). Face-lift approach combined<br /> with<br /> a<br /> superficial<br /> musculoaponeurotic<br /> system<br /> advancement flap in parotidectomy. British J. Oral<br /> Maxillofac. Surg., 2633.<br /> Honig J.F. (2005). Omega incision face-lift approach and<br /> SMAS rotation advancement flap in parotidectomy for<br /> prevention of contour deficiency and conspicuous scars<br /> affecting the neck. Int. J. Oral Maxillofac. Surg., vol 34: pp<br /> 612-618.<br /> Jost G. et al (1999). Parotidectomy: A plastic Approach.<br /> Aesth. Plast. Surg., vol 23: pp1-4<br /> Meningaud J.P., Bertolus C. Bertrand J.C. (2006).<br /> Parotidectomy: Assessment of a surgical technique<br /> including facelift incision and SMAS advancement. J.<br /> Cranio-Maxillofac. Surg., vol 34: pp34-37.<br /> <br /> Hội chứng Frey được xem như là sự phục<br /> hồi lạc chỗ của các nhánh phó giao cảm sau hạch<br /> nối với các sợi giao cảm cung cấp cho tuyến mồ<br /> hôi của da. Vạt trượt SMAS được đặc biệt chú ý<br /> làm giảm xuất độ hội chứng Frey – Theo<br /> Cesteley (2002) vạt SMAS làm giảm tỉ lệ hội<br /> chứng Frey từ 33% - 45% và Allison – Rappaport<br /> (1993) chỉ thấy có 2/112 ca cắt tuyến mang tai có<br /> hội chứng frey khi dùng vạt SMAS(6). Nghiên<br /> cứu của chúng tôi cho thấy tỉ lệ hội chứng Frey<br /> <br /> Ung Thư Học<br /> <br /> 3<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008<br /> <br /> Ung<br /> Thư Học<br /> 4<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản Số 1 * 2008<br /> <br /> Ung Thư Học<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 5<br /> <br />