Văn Hóa Ẩm Thực Người Việt Nam
Văn hóa ẩm thực là nét văn hóa tự nhiên hình
thành trong cuộc sống. Nhất là đối với người
Việt Nam, ẩm thực không chỉ là nét văn hóa về
vật chất mà còn là văn hóa về tinh thần. Qua ẩm
thực người ta có thể hiểu được nét văn hóa thể
hiện phẩm giá con người, trình độ văn hóa của dân tộc với những đạo lý,
phép tắc, phong tục trong cách ăn uống...
Đặc biệt đối với giới doanh nhân, việc nắm bắt được những nét văn hóa ẩm
thực của dân tộc là điều hết sức cần thiết. Nó thể hiện phong cách của người
chủ doanh nghiệp trước các đối tác, nhất là đối với các đối tác nước ngoài.
Nét văn hóa ẩm thực người Việt
Văn hóa ẩm thực người Việt được biết đến với những nét đặc trưng như:
tính hòa đồng, đa dạng, ít mỡ; đậm đà hương vị với sự kết hợp nhiều loại gia
giảm để tăng mùi vị, sức hấp dẫn trong các món ăn. Việc ăn thành mâm và
sử dụng đũa và đặc biệt trong bữa ăn không thể thiếu cơm là tập quán chung
của cả dân tộc Việt Nam.
Bên cạnh những nét chung đó thì mỗi một vùng miền lại có những nét đặc
trưng ẩm thực riêng:
Ẩm thực miền Bắc: món ăn có vị vừa phải, không quá nồng nhưng lại có
màu sắc sặc sỡ, thường không đậm các vị cay, béo, ngọt, chủ yếu sử dụng
nước mắm loãng, mắm tôm. Hà Nội được xem như tinh hoa ẩm thực của
miền Bắc với những món ăn ngon như phở, bún thang, bún chả, bún ốc, cốm
làng Vòng, bánh cuốn Thanh trì và gia vị đặc sắc như tinh dầu cà cuống, rau
húng Láng.
Ẩm thực miền Trung: Người miền Trung lại ưa dùng các món ăn có vị đậm
hơn, nồng độ mạnh. Tính đặc sắc thể hiện qua hương vị đặc biệt, nhiều món
cay hơn đồ ăn miền Bắc và miền nam. Màu sắc được phối trộn phong phú,
rực rỡ, thiên về màu đỏ và nâu sậm. Ẩm thực miền Trung nổi tiếng với mắm
tôm chua, các loại mắm ruốc. Ẩm thực cung đình Huế với phong cách ẩm
thực hoàng gia không chỉ rất cay, rất nhiều màu sắc mà còn chú trọng vào số
lượng các món ăn, cách bày trí món.
Ẩm thực miền Nam: Do chịu nhiều ảnh hưởng của ẩm thực Trung Hoa,
Campuchia, Thái Lan nên các món ăn của người miền Nam thiên về độ ngọt,
độ cay. Phổ biến các loại mắm khô như mắm cá sặc, mắm bò hóc, mắm ba
khía... Có những món ăn dân dã, đặc thù như: chuột đồng khìa nước dừa, dơi
quạ hấp chao, rắn hổ đất nấu cháo đậu xanh, đuông dừa, đuông đất hoặc
đuông chà là, vọp chong, cá lóc nướng trui...
Ẩm thực các dân tộc thiểu số: Ẩm thực của mỗi dân tộc thiểu số đều có
những bản sắc riêng biệt. Nổi tiếng như món thịt lợn sống trộn phèo non của
các dân tộc Tây Nguyên, bánh cuốn trứng (Cao Bằng, Lạng Sơn), bánh
coong phù dân tộc Tày, Lợn sữa và vịt quay móc mật, khau nhục Lạng Sơn,
phở chua, cháo nhộng ong, phở cồn sủi, thắng cố, các món xôi nếp nương
của người Thái, thịt chua Thanh Sơn Phú Thọ...
Ẩm thực thể hiện văn hóa tinh thần người Việt
Văn hóa tinh thần của người Việt trong ẩm thực chính là sự thể hiện nét đẹp
trong văn hóa giao tiếp, là sự cư xử giữa người với người trong bữa ăn, làm
vui lòng nhau qua thái độ ứng xử lịch lãm, có giáo dục. Việc ăn uống đều có
những phép tắc, lề lối riêng, từ bản thân, đến trong gia đình, rồi các mối
quan hệ ngoài xã hội.
Bản thân mỗi người phải biết giữ gìn, thận trọng trong khi ăn, cũng như đề
cao danh dự của mình: “ăn trông nồi, ngồi trông hướng”, hay “ăn phải nhai,
nói phải nghĩ”
Trong gia đình: ăn chung mâm, ưu tiên thức ăn ngon cho người lớn tuổi, trẻ
nhỏ"kính trên nhường dưới", thể hiện sự kính trọng, tình cảm yêu thương.
Bữa cơm hàng ngày được xem là bữa cơm xum họp gia đình, mọi người
quây quần bên nhau, cùng nhau vui vầy sau một ngày làm việc mệt nhọc.
Ngoài xã hội: việc mời khách đến nhà thể hiện nét văn hóa giữa người với
người trong xã hội. Khi có dịp tổ chức ăn uống, gia chủ thường làm những
món ăn thật ngon, nấu thật nhiều để đãi khách. Chủ nhà thường gắp thức ăn
mời khách, tránh việc dừng đũa trước khách, và có lời mời ăn thêm khi
khách dừng bữa. Bữa cơm thiết không chỉ đơn thuần là cuộc vui mà còn thể
hiện tấm lòng hiếu khách đặc trưng của người Việt.
Một số quán ăn mang đậm phong cách ẩm thực Việt
Doanh nhân có thể thưởng thức các món ăn dân dã, mang đậm phong cách
ẩm thực Việt tại một số quán ăn như:
1. Ngoại Ô Quán: 19 Nguyễn Gia Thiều, Hà Nội
Kiến trúc của Ngoại Ô Quán mang đậm hình bóng quê hương với khóm tre
rì rào, chú trâu đen nhẩn nha gặm cỏ, chum nước với gáo dừa mộc mạc bên
cạnh thân cau và giàn trầu quấn quýt in hình lên một góc ao với lục bình nở
hoa tím ngát…Đặc biệt hơn nữa là các món ăn hương đồng gió nội với rạm
chiên, gà rang muối, ba ba, cơm gói lá sen, gà ri nướng xôi phồng, cá hấp xì
dầu, miến cua nồi đất, rô ron chiên giòn, tép rang khế, canh cua mồng tơi…
2. Nhà hàng Bến Mơ: số 15 Yên Phụ, Hà Nội
Nằm cạnh Hồ Tây, với một mô hình kiến trúc không gian mở với hồ nước
trong xanh. Mặt hồ được tô điểm với những bông súng tím biếc lay động;
cách bày trí thanh tao. Bến Mơ mang đến cho thực khách những hương vị
truyền thống của quê hương: hến bằm bánh đa, bánh đúc tôm thịt, heo chiên
cùi dừa hay các món ăn mới lạ như lẩu măng cay cá chình, tôm chiên hoàng
bào, ba ba thiết bản, ba ba nướng mọi…
3. Quán Ngon “Việt”: 18 Phan Bội Châu, Hai Bà Trưng, Hà Nội
Quán Ngon với diện tích khoảng 1000m2 , được thiết kế khá lạ mắt theo
dáng dấp của những gian chợ quê đồng bằng Bắc Bộ. Mỗi quầy hàng là một
món ăn khác nhau, được nối liền mạch chạy suốt chiều dài quán, và cũng ở
mỗi gian hàng luôn có người sẵn sàng phục vụ khi khách gọi món. Quán ăn
với khoảng 200 món ăn tập hợp đủ hương vị đặc sắc của món ăn ba miền đất
nước…
4. Trương Gia Quán: 89 – 91 Đặng Văn Ngữ, Q. Phú Nhuận, tp. HCM
Trương Gia Quán mang phong cách ẩm thực của Bình Định, với những món
ăn xuất xứ dân dã: món chim mía nướng vàng rộm, xương thịt giòn tan gợi
lại một vùng mía bạt ngàn đất Phú Phong, rồi món nem chua, nem nướng ăn
với bánh tráng cuốn làm bằng bột gạo, cùng với các thứ rau răm, tía tô, ngò,
húng, diếp cá, khế, chuối chát, dưa leo và tỏi Lý Sơn chính hiệu….
5. Nhà hàng hải sản Chu An: 27 Nguyễn Đình Chiểu, Q.1, Tp. HCM
Không gian vừa đủ ấm cúng để trò chuyện, tiếng nhạc êm dịu trong một
không gian kiến trúc đơn giản của một ngôi biệt thự cổ kiểu Pháp nhưng các
món ăn lại mang đậm chất ẩm thực người Việt, đặc biệt là hải sản với các
món đặc sản như tôm hùm, bào ngư, hàu, cá, mực…Chu An đã tạo được một
phong cách ẩm thực rất riêng và lạ với các món đặc trưng: chả giò Kinh Bắc,
gỏi cuốn cua thịt, Phở cuốn, tôm cuộn thịt xông khói, bào ngư hoàng xíu…