Về chính sách chống suy thoái ở Việt Nam hiện nay - Nghiên cứu số 1: Chính sách kích cầu

CEPR<br /> <br /> TH O LU N CHÍNH SÁCH C A CEPR<br /> Bài th o lu n chính sách CS-04/2008<br /> <br /> TRUNG TÂM NGHIÊN C U KINH T VÀ CHÍNH SÁCH<br /> <br /> V chính sách ch ng suy thoái<br /> <br /> Vi t Nam hi n nay:<br /> <br /> Nghiên c u s 1: Chính sách kích c u<br /> Nguy n Đ c Thành, Bùi Trinh, Ph m Th Anh,<br /> Đinh Tu n Minh, Bùi Bá Cư ng, Dương M nh Hùng<br /> <br /> Quan đi m đư c trình bày trong bài nghiên c u này là c a (các) tác gi và không nh t thi t<br /> ph n ánh quan đi m c a CEPR.<br /> <br /> TRUNG TÂM NGHIÊN C U KINH T VÀ CHÍNH SÁCH<br /> TRƯ NG Đ I H C KINH T , Đ I H C QU C GIA HÀ N I<br /> <br /> © 2008 Trung tâm Nghiên c u Kinh t và Chính sách<br /> <br /> Bài th o lu n chính sách CS-04/2008<br /> <br /> Trư ng Đ i h c Kinh t , Đ i h c Qu c gia Hà N i<br /> <br /> V chính sách ch ng suy thoái<br /> <br /> Vi t Nam hi n nay:<br /> <br /> Nghiên c u s 1: Chính sách kích c u1<br /> Nguy n Đ c Thành, Bùi Trinh, Ph m Th Anh,<br /> Đinh Tu n Minh, Bùi Bá Cư ng, Dương M nh Hùng<br /> Hà N i, ngày 29/12/2008<br /> <br /> Tóm t t<br /> Báo cáo này là m t ph n trong nh ng n l c đ u tiên c a chúng tôi trong<br /> lo t bài nghiên c u v các chính sách ch ng suy thoái hi n nay<br /> <br /> Vi t Nam.<br /> <br /> Chính sách kích c u đư c l a ch n cho vi c th o lu n vì t m quan tr ng to<br /> l n c a nó. Trư c h t chúng tôi xem xét l i quan đi m kích c u trong lý<br /> thuy t cũng như s v n d ng hi n nay trên th c t . Chúng tôi th y r ng y u<br /> t kích c u c a các gói chi tiêu chính ph t i các nư c Anh-M và Trung<br /> Qu c trên th c t m nh t hơn nhi u so v i các tuyên b . Ti p đó, chúng tôi<br /> th o lu n v đ b n v ng c a ngân sách chính ph trong trư ng h p Vi t<br /> Nam theo đu i nh ng gói kích c u như đã công b . Ph n cu i cùng c g ng<br /> tr l i câu h i nên kích c u vào đâu n u m c tiêu là duy trì tăng trư ng kinh<br /> t . Chúng tôi xem xét câu h i này t khía c nh thành ph n c a t ng c u,<br /> vùng đ a lý và ngành kinh t .<br /> <br /> 1<br /> <br /> Nhóm tác gi xin trân tr ng c m ơn báo Sài Gòn Ti p th (SGTT) đã h tr m t ph n tài chính đ nghiên c u<br /> có th đư c hoàn thành s m nh t có th . Chúng tôi cũng chân thành c m ơn các ông: Nguy n Quang A, Vũ<br /> Thành T Anh, Lê Đăng Doanh, Phan Chánh Dư ng, Huỳnh B u Sơn, Tr n Đình Thiên và các thành viên tham<br /> gia bu i To đàm v chính sách kích c u do SGTT và CEPR t ch c vào sáng ngày 23/12/2008 t i TP. H Chí<br /> Minh vì nh ng đóng góp quý giá và b ích. Nh ng sai sót trong báo cáo này đ u thu c v nhóm tác gi .<br /> Báo cáo này có th đư c t i v t website c a CEPR: www.cepr.org.vn (M c Các bài nghiên c u/Các bài th o<br /> lu n chính sách). Thư t trao đ i xin g i v : Nguy n Đ c Thành, email: nguyen.ducthanh@cepr.org.vn.<br /> <br /> 1<br /> <br /> M cl c<br /> V các tác gi .........................................................................................................................3<br /> Gi i thi u ...............................................................................................................................4<br /> 1. Chính sách kích c u trên lý thuy t và th c ti n ...................................................................4<br /> 1.1. Căn nguyên c a tư tư ng “kích c u”............................................................................5<br /> 1.2. Chính sách “kích c u” trên th c t ...............................................................................7<br /> 2. Tr ng thái ngân sách hi n nay và nh ng tác đ ng ti m n đ n n n kinh t vĩ mô ................8<br /> 2.1 Chi tiêu chính ph , thâm h t ngân sách và tăng trư ng kinh t ......................................8<br /> 2.2 Các ngu n tài tr và nh hư ng tương ng đ n n n kinh t .........................................10<br /> 2.3 K ch b n tài tr ...........................................................................................................14<br /> 3. Hi u qu c a chính sách kích c u theo các thành ph n c a n n kinh t .............................16<br /> 3.1. Phương pháp phân tích b ng cân đ i liên ngành liên vùng .........................................16<br /> 3.2. K t qu tính toán .......................................................................................................20<br /> 4. M t s nh n xét k t lu n...................................................................................................23<br /> PH L C 1: Tình hình thu chi ngân sách 1998-2008...........................................................25<br /> PH L C 2: Danh sách 8 vùng và 27 ngành........................................................................27<br /> <br /> 2<br /> <br /> V các tác gi<br /> <br /> Nguy n Đ c Thành: nh n b ng Ti n sĩ Kinh t h c Phát tri n t i Vi n Nghiên c u Chính<br /> sách Qu c gia Nh t (GRIPS), Tokyo, hi n là gi ng viên Khoa Kinh t Phát tri n, Trư ng Đ i<br /> h c Kinh t , Đ i h c Qu c gia Hà N i (ĐHQGHN), kiêm Giám đ c Trung tâm Nghiên c u<br /> Kinh t và Chính sách (CEPR), Đ i h c Kinh t , ĐHQGHN.<br /> Bùi Trinh: chuyên gia cao c p v b ng cân đ i liên ngành và các phương pháp toán ng d ng<br /> trong nghiên c u kinh t -xã h i, chuyên viên V H th ng Tài kho n Qu c gia, T ng c c<br /> Th ng kê Vi t Nam, kiêm nghiên c u viên cao c p c a CEPR.<br /> Ph m Th Anh: nh n b ng ti n sĩ Kinh t h c t i Trư ng Đ i h c Manchester, Vương Qu c<br /> Anh, hi n là gi ng viên B môn Kinh t Vĩ mô, Khoa Kinh t h c, Đ i h c Kinh t Qu c dân,<br /> Hà N i, kiêm nghiên c u viên cao c p c a CEPR.<br /> Đinh Tu n Minh: Nghiên c u sinh Kinh t h c, Đ i h c Masstricht, Hà Lan; nghiên c u<br /> viên cao c p c a CEPR.<br /> Bùi Bá Cư ng: Chuyên gia th ng kê kinh t -xã h i, V trư ng V H th ng Tài kho n Qu c<br /> gia, T ng c c Th ng kê Vi t Nam.<br /> Dương M nh Hùng: Chuyên gia th ng kê kinh t -xã h i, chuyên viên V H th ng Tài<br /> kho n Qu c gia, T ng c c Th ng kê Vi t Nam.<br /> <br /> 3<br /> <br /> Gi i thi u<br /> Cu c kh ng ho ng tài chính<br /> <br /> M đã d n t i kh ng ho ng kinh t<br /> <br /> nư c này, kéo theo ph n<br /> <br /> ng dây chuy n lên toàn b n n kinh t c a các nư c công nghi p phát tri n. K t qu là các<br /> nư c đang phát tri n trong đó có Vi t Nam b nh hư ng tiêu c c theo nhi u khía c nh. C ng<br /> thêm nh ng khó khăn kinh t đã tích t trong hai năm 2007 và 2008, n n kinh t Vi t Nam<br /> đang hư ng t i m t cu c suy thoái, mà bi u hi n là tăng trư ng kinh t ch m l i, khu v c<br /> doanh nghi p đình đ n và th t nghi p có khuynh hư ng gia tăng.<br /> Ngày 2/12/2008, Chính ph Vi t Nam công b ý tư ng v m t gói kích c u tr giá 1 t USD.<br /> Ti p đó, có nhi u thông tin cho r ng giá tr c a gói kích c u có th tăng lên t i 6 t USD (hơn<br /> 100.000 t đ ng). Cho đ n nay, cơ s kinh t cho con s kích thích dư ng như chưa đư c<br /> phân tích rõ ràng. Thêm vào đó, vi c tìm ki m m c tiêu c a gói kích thích vào n n kinh t đã<br /> làm khơi d y nh ng cu c th o lu n chính sách sôi n i, đ ng th i khu y đ ng nh ng đ xu t<br /> phong phú và các cu c v n đ ng kh n trương t các nhóm l i ích khác nhau.<br /> Đ góp ph n vào cu c th o lu n chung, trong báo cáo này chúng tôi n l c hư ng t i ba v n<br /> đ mà chúng tôi coi là quan tr ng trong b i c nh hi n nay. Th nh t, v tư tư ng kích c u.<br /> Chúng ta nên coi hành đ ng này như m t ph n ng mang tính tâm lý t p th (trong làn sóng<br /> kích c u lan tràn trên th gi i hi n nay) hay m t ph n ng xu t phát t hi n tr ng và kh năng<br /> c a n n kinh t ? Th hai, v tính kh thi c a gói kích c u như công b . Chúng tôi bư c đ u<br /> kh o sát năng l c th c ti n c a chính ph trong vi c tài tr cho m t gói kích c u quy mô l n<br /> cùng nh ng h u qu có th c a nó lên tính b n v ng c a ngân sách và n n kinh t vĩ mô. Th<br /> ba, v đ i tư ng c a chính sách kích c u, trong trư ng h p nó đư c tri n khai. Nghiên c u<br /> này n l c xác đ nh đ i tư ng ti p nh n gói kích c u có hi u qu cao nh t theo ba khía c nh:<br /> thành ph n c a c u cu i cùng, ngành kinh t và vùng kinh t .<br /> <br /> 1. Chính sách kích c u trên lý thuy t và th c ti n<br /> Đ ng trư c m t quy t đ nh quan tr ng s ng còn như vi c th c hi n m t gói kích thích kh ng<br /> l (t 1-5% GDP) trong th i gian ng n, s là thi u th n tr ng n u không xác đ nh rõ cơ s<br /> kinh t , trên th c ti n cũng như lý lu n, cho hành đ ng này.<br /> M c dù chúng ta đang<br /> <br /> trong m t tình tr ng khó khăn và c n nh ng quy t đ nh m nh m ,<br /> <br /> nhanh và sáng su t, nhưng s r t khó thành công n u ch thu n tuý d a trên kinh nghi m, và<br /> đ c bi t là d a vào trào lưu chung c a các chính ph nư c l n như kh i các nư c công nghi p<br /> phát tri n và Trung Qu c. Dư ng như có m t tâm lý b t an t p th gi a các chính ph và<br /> chính sách kích c u liên t c đư c vi n t i như m t cái phao c u h . Tuy nhiên, hành đ ng<br /> 4<br /> <br />