Viêm tủy cấp - Trần Công Hoan

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

73
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

VTC là tình trạng viêm cấp tính của tụy với việc giải phóng men tụy, tự động phá huỷ tuyến tụy. Thực chất không phải là tụy tấy đỏ, mà là phù nề, hoại tử, chảy máu do nhiều nguyên nhân, viêm là hậu quả của tình trạng trên. VTC là cấp cứu bụng thường gặp. Diễn biến âm thầm, có thể gây nhiều BC nguy hiểm và tỷ lệ tử vong cao. Cần phải thận trọng trong chẩn đoán, theo dõi và điều trị. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Viêm tủy cấp - Trần Công Hoan

Viªm tôy cÊp TrÇn C«ng Hoan BÖnh viÖn H÷u nghÞ ViÖt §øc Hμ néi
§¹i c−¬ng VTC lμ t×nh tr¹ng viªm cÊp tÝnh cña tôy víi viÖc gi¶i phãng men tôy, tù ®éng ph¸ huû tuyÕn tôy. Thùc chÊt kh«ng ph¶i lμ tôy tÊy ®á, mμ lμ phï nÒ, ho¹i tö, ch¶y m¸u do nhiÒu nguyªn nh©n, viªm lμ hËu qu¶ cña t×nh tr¹ng trªn. VTC lμ cÊp cøu bông th−êng gÆp. DiÔn biÕn ©m thÇm, cã thÓ g©y nhiÒu BC nguy hiÓm vμ tû lÖ tö vong cao. CÇn ph¶i thËn träng trong chÈn ®o¸n, theo dâi vμ ®iÒu trÞ.
§¹i c−¬ng Hai thÓ l©m sμng: VTC lμnh tÝnh cßn gäi lμ thÓ phï tôy. VTC nÆng hoÆc thÓ ho¹i tö ch¶y m¸u (15 %) vμ tiªn l−îng cña nã phô thuéc vμo tæn th−¬ng quanh vμ ngoμi tôy. Gi÷a 2 thÓ trªn cßn cã nhiÒu thÓ trung gian, kh«ng cã sù song hμnh gi÷a dÊu hiÖu l©m sμng, sinh hãa vμ tæn th−¬ng trªn h×nh ¶nh.
§¹i c−¬ng VÊn ®Ò chÝnh cña VTC lμ chÈn ®o¸n thÓ bÖnh, møc ®é tæn th−¬ng ®Ó quyÕt ®Þnh ph−¬ng thøc ®iÒu trÞ. Cã nhiÒu ph−¬ng tiÖn chÈn do¸n h×nh ¶nh nh− Xquang, S¢, CLVT, CHT... Trong hoμn c¶nh VN hiÖn nay S¢, CLVT ®ãng vai trß quan träng trong chÈn ®o¸n tiªn l−îng bÖnh. Ngμy nay CLVT lμ kü thuËt chÝnh ®Ó chÈn ®o¸n, tiªn l−îng vμ theo dâi ®Ó ph¸t hiÖn biÕn chøng, trong mét sè tr−êng hîp h−íng dÉn XQ can thiÖp. Chôp CHT cÇn thiÕt ®Ó lμm bilan vÒ nguyªn nh©n.
Gi¶i phÉu bÖnh lý Ng−êi ta ph©n chia 2 thÓ VTC tïy thuéc vμo sù xuÊt hiÖn cña tæ chøc ho¹i tö: VTC phï nÒ vμ VTC ho¹i tö ch¶y m¸u. VTC phï nÒ (kh«ng ho¹i tö) d−íi 3 thÓ: − VTC xung huyÕt vμ phï: Tôy tÊy s−ng, c−¬ng m¸u, phï. Trªn lÜnh vùc tæ chøc häc v¸ch gi÷a c¸c thuú, m« quanh tôy lμ tæ chøc xung huyÕt mao m¹ch vμ phï tæ chøc kÏ. Cã thÓ lμ giai ®o¹n ®Çu cña ho¹i tö ch¶y m¸u. − VTC thÓ kÏ: X¸c ®Þnh d−íi d¹ng ®¹i thÓ. Trªn lÜnh vùc tæ chøc häc cã xung huyÕt mao m¹ch, phï kÏ, viªm nhiªm x©m lÊn ®a d¹ng. − VTC m−ng mñ, biÓu hiÖn d−íi thÓ nhiÒu æ apxe hoÆc viªm tÊy tôy.
Gi¶i phÉu bÖnh lý VTC ho¹i tö ch¶y m¸u: B¾t ®Çu tõ tôy nh−ng lan réng rÊt nhanh tíi thanh m¹c vμ c¸c t¹ng trong æ bông. VÒ mÆt ®¹i thÓ tôy s−ng tÊy, cã nh÷ng æ ch¶y m¸u hoÆc bÞ c¨ng ra bëi nh÷ng líp ch¶y m¸u hîp l−u l¹i. Tôy mμu x¸m do ho¹i tö, ®á do ch¶y m¸u hoÆc vμng do ho¹i tö nang tuyÕn, th−êng phèi hîp víi huyÕt khèi TM, nh÷ng ®¶o Langerhans kh«ng bÞ tæn th−¬ng. NÕu tiÕn triÓn qu¸ 36 giê tæn th−¬ng lan réng kh¾p tôy, trong æ bông d−íi d¹ng v¶y nÕn. C¸c t¹ng trong æ bông: Tæn th−¬ng ho¹i tö ch¶y m¸u. DiÔn biÕn rÊt thay ®æi: Ho¹i tö tuyÕn cã thÓ biÕn mÊt, hoÆc tæ chøc hãa, v«i ho¸. BiÕn chøng cã thÓ thÊy lμ gi¶ nang ho¹i tö, x¬ hãa.
Sinh lý bÖnh Cã thuyÕt gi¶i thÝch c¬ chÕ lμm ho¹t hãa trypsin cña tôy trong bÖnh lý VTC lμ do sái mËt hoÆc giun. Sái vμ giun lμm t¾c ®−êng mËt chÝnh t¹i bãng Vater lμm dÞch mËt hoÆc dÞch t¸ trμng trμo ng−îc vμo èng Wirsung, ho¹t hãa men trypsin t¹i ®©y vμ g©y VTC. Trªn c¬ chÕ nμy khi VTC nguyªn nh©n do sái, giun th× phÉu thuËt lÊy sái giun dÉn l−u ®−êng mËt mang l¹i kÕt qu¶ tèt.
Sinh lý bÖnh Nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn gÇn ®©y cho thÊy nh÷ng men tiªu protein cña tôy nh− trypsin, chymotrypsin, elastase, carboxypeptidase phospholipase A do tôy tiÕt ra d−íi d¹ng tiÒn men cÇn ®−îc ho¹t hãa míi cã t¸c dông tiªu huû protein. Trypsin cã vai trß trung t©m trong sù ho¹t hãa nμy. §Çu tiªn trypsin ®−îc ho¹t hãa bëi men enterokinase tiÕt ra tõ t¸ trμng, sau ®ã trypsin ho¹t hãa c¸c men tiªu protein kh¸c.
l©m sμng TriÖu chøng c¬ n¨ng: • §au bông. • N«n, bÝ trung ®¹i tiÖn. • Sèt: Ngoμi nguyªn nh©n do sái giun, BN th−êng kh«ng sèt. TriÖu chøng toμn th©n • ThÓ nhÑ: Nãi chung kh«ng trÇm träng. • ThÓ nÆng: BiÓu hiÖn cho¸ng, m¹ch nhanh HA thÊp, trôy m¹ch, t×nh tr¹ng toμn th©n nÆng.
l©m sμng TriÖu chøng thùc thÓ: • Bông ch−íng. • §au bông trªn rèn cã ph¶n øng thμnh bông. • §iÓm s−ên l−ng ®au: §−îc m« t¶ tõ 1906 bëi Mayo Robson vμ Korte, T«n ThÊt Tïng nhÊn m¹nh dÊu hiÖu nμy coi lμ dÊu hiÖu rÊt quan träng. • C¸c dÊu hiÖu kh¸c: Trμn dÞch mμng phæi, m¶ng bÇm tÝm m¹ng s−ên hoÆc quanh rèn biÓu hiÖn ch¶y m¸u t¹i tôy vμ quanh tôy.
ChØ sè Ranson Trong 48 giê dÇu: Khi míi vμo viÖn : - Hématocrite gi¶m > 10 % - T¨ng u rª huyÕt > 1,8 mmol/l - Tuæi > 50 - Canxi m¸u < 2 mmol/l - BC > 16 000/mm3 - PaO2 < 60 mmHg - §−êng huyÕt > 11 mmol/l - ThiÕu hôt c¬ b¶n > 4 mEq/l - LDH > 350 UI/l (> 1,5 x N) - ø ®äng c¸c chÊt dÞch > 6 lÝt - SGOT > 250 UI/l (> 6 x N) Tö vong : 3 tiªu chuÈn 33 % 5 tiªu chuÈn 58 % 7 tiªu chuÈn 100 % .
ChØ sè Imrie - Tuæi >55 - B¹ch cÇu > 15. 000 mm3. - §−êng huyÕt > 10mmol/L. - LDH > 6000U/L - U rª huyÕt > 16mmol/L - Canxi huuyÕt < 2mmol/L -PaO2 < 60mmHg - Albumin huyÕt < 32g/L - ASAT (Aspartat amino- transferase) > 100U/L (hoÆc SGOT).
Sinh hãa Amylase trong m¸u vμ n−íc tiÓu t¨ng cao lμ cã thÓ x¸c ®Þnh VTC, Amylase m¸u t¨ng cao trong nh÷ng giê ®Çu, bμi tiÕt ra n−íc tiÓu, sau ®ã gi¶m ®i trong vμi ngμy, b×nh th−êng Amylase m¸u
NGuyªn nh©n Hai nguyªn nh©n chÝnh: • Sái ®−êng mËt, giun OMC, giun tôy: Cã mèi liªn quan gi÷a sái ®−êng mËt chÝnh vμ VTC, th−êng g©y ra dμy èng tói mËt, trμo ng−îc mËt vμo èng Wirsung. • NghiÖn r−îu: Vai trß cña r−îu ®−îc ®¸nh gi¸ kh¸c nhau, th−êng g©y ra viªm tôy m·n.
NGuyªn nh©n C¸c nguyªn nh©n kh¸c: a T¨ng mì protein huyÕt. a C−êng cËn gi¸p tr¹ng. a RL vËn ®éng c¬ trßn Oddi. a Sau phÉu thuËt. a Sau chôp mËt ng−îc dßng. a Sau chÊn th−¬ng tôy. aU tôy. a Tôy chia
C¸c kü thuËt C§HA Chôp bông kh«ng chuÈn bÞ Siªu ©m. CLVT. CHT. Siªu ©m néi soi. Chôp m¹ch m¸u.
ChÈn ®o¸n h×nh ¶nh RÊt nhiÒu môc ®Ých: • Kh¼ng ®Þnh chÈn ®o¸n. • §¸nh gi¸ møc ®é nÆng, tiªn l−îng. • T×m nguyªn nh©n. • Theo dãi tiÕn triÓn vμ ph¸t hiÖn biÕn chøng. • H−íng dÉn c¸ch thøc ®iÒu trÞ. • H−íng dÉn Xquang can thiÖp.
Chôp bông kh«ng chuÈn bÞ − Ch−íng h¬i ë gãc t¸ hçng trμng. − T¾c ruét khu tró, ch−íng h¬i ë gãc §T ngang, ®èi quang víi kh«ng cã h¬i ë gãc §T tr¸i. − Trμn dÞch mμng bông. − Xãa bãng c¬ ®¸i chËu do x©m lÊn khoang sau phóc m¹c. − V«i hãa tôy. − ChÈn ®o¸n ph©n biÖt víi thñng d¹ dμy t¾c ruét, lång ruét. − TDMP, hay gÆp bªn tr¸i.
Siªu ©m §−îc chØ ®Þnh tr−íc tÊt c¶ c¸c BN cã HC bông cÊp tÝnh nh−ng rÊt h¹n chÕ trong cÊp cøu do bông ch−íng h¬i, BN bÐo, chØ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc trong kho¶ng 20%. Môc ®Ých: - ChÈn ®o¸n VTC. - Lo¹i trõ viªm tói mËt cÊp, apxe gan, t¾c ruét, ph¸t hiÖn sái, giun ®−êng mËt. - T×m dÞch trong æ bông. - Doppler t×m biÕn chøng m¹ch m¸u. - Theo dâi tiÕn triÓn.
Sái OMC