Vòng xoáy các cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới và bài học rút ra cho Việt Nam

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> <br /> Số 2/2014<br /> <br /> VAÁN ÑEÀ TRAO ÑOÅI<br /> <br /> VÒNG XOÁY CÁC CUỘC KHỦNG HOẢNG KINH TẾ THẾ GIỚI<br /> VÀ BÀI HỌC RÚT RA CHO VIỆT NAM<br /> THE ROLATION OF WORLD ECONOMIC CRISIS<br /> AND LESSONS LEARNT TO VIETNAM<br /> Nguyễn Thị Hiển1<br /> Ngày nhận bài: 23/04/2014; Ngày phản biện thông qua: 05/5/2014; Ngày duyệt đăng: 02/6/2014<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Bài báo đề cập đến mối liên hệ giữa các dòng tư bản chu chuyển và các cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới, cùng với<br /> các nguyên nhân gây ra khủng hoảng, qua đó rút ra bài học cho Việt Nam để né tránh và vượt qua vòng xoáy này.<br /> Từ khóa: khủng hoảng kinh tế, nguồn tư bản, chính sách tài chính thả lỏng, tín dụng dễ dãi<br /> <br /> ABSTRACT<br /> The article refers to the relationship between the flow of capital flows and the world economic crisis along with the<br /> causes of the crisis, to draw out lessons for Vietnam to evade and pass round this vortex.<br /> Keywords: economic crisis, capital flows, loose fiscal policy, easy credit<br /> I. MỞ ĐẦU<br /> Kể từ đầu thập niên 90 đến nay, hiện tượng<br /> khủng hoảng kinh tế chạy vòng quanh từ Nhật Bản<br /> (1991), lan rộng khắp vùng Đông Á (1997), tràn vào<br /> Nga (1998), sang Nam Mỹ (1999), tiến đến Mỹ hai<br /> lần vào năm 2001 với bong bóng tin học (Hi Tech<br /> bubble) và năm 2007 với khủng hoảng địa ốc và tài<br /> chính, lây lan sang Âu Châu (2009), hiện đang ảnh<br /> hưởng đến khối các nước tân hưng (BRIC - 2013)<br /> và bắt đầu có dự đoán sẽ trở lại Mỹ năm 2015. Việt<br /> Nam có nằm ngoài những ngoại lệ? Bài học nào có<br /> thể rút ra?<br /> II. NỘI DUNG<br /> 1. Vòng xoáy các cuộc khủng hoảng kinh tế<br /> thế giới<br /> Người Mỹ có câu “Follow the money”, người<br /> Việt thường nói “nước chảy chỗ trũng”. Tiền cũng<br /> giống như nước, khi các rào cản giữa các quốc gia<br /> được mở ra thì tự động tìm nơi trũng hay chỗ có<br /> nhiều lợi nhuận để tuôn vào. Nhưng khi dồn vào quá<br /> nhanh thì sẽ sinh ra lụt lội.<br /> Nếu theo dõi các nguồn tư bản khổng lồ trong<br /> giai đoạn này, chúng ta sẽ thấy được nguyên nhân<br /> sinh ra các cuộc khủng hoảng.<br /> 1<br /> <br /> Thứ nhất, nguồn tư bản Âu - Mỹ - Nhật tuôn<br /> vào đầu tư ồ ạt sang Trung Quốc cùng các quốc gia<br /> đang phát triển sau khi chiến tranh Lạnh chấm dứt.<br /> Thứ hai, lượng tài chính do các nước Đông Á<br /> tích tụ một trữ lượng tiền tệ khổng lồ nhờ vào xuất<br /> khẩu nên chảy ngược gửi về Mỹ.<br /> Thứ ba, giá dầu thô tăng vọt từ năm 2002 khiến<br /> Nga và các nước Trung Đông thu vào lợi tức lớn,<br /> một phần không ít chạy ngược sang sang châu Âu<br /> và Mỹ.<br /> Nguồn tiền thứ tư tuy không lớn bằng các khoản<br /> tư bản nói trên nhưng lại làm nổi bật tình trạng mất<br /> cân đối và tạo ra khủng hoảng đồng Euro, xảy ra<br /> sau khi khối này thống nhất và tiền đổ vào Nam Âu<br /> đầu tư.<br /> Trên đây là những phác hoạ vài nét chính về các<br /> nguồn tư bản có liên quan đến vòng xoáy các cuộc<br /> khủng hoảng kinh tế thế giới. Sau đây là tổng hợp<br /> và phân tích nguyên nhân gây ra các cuộc khủng<br /> hoảng kinh tế thế giới trong 2 thập niên gần đây.<br /> Cuộc khủng hoảng kinh tế tại Đông Á (1997)<br /> Trong khi Nhật Bản rơi vào suy thoái từ<br /> năm 1986 thì các nước như Thái Lan, Malaysia,<br /> Indonesia, Singapore, Hàn Quốc phát triển liên tục<br /> với mức tăng trưởng từ 8 - 12% trong thập niên 90.<br /> <br /> TS. Nguyễn Thị Hiển: Trường Đại học Nha Trang<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 219<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> Giới tư bản thấy hấp dẫn nên đổ tiền ào ạt vào các<br /> con rồng Châu Á, một phần qua FDI (đầu tư trực<br /> tiếp để xây nhà máy v.v...), phần khác với các khoản<br /> cho vay ngắn hạn và mua bán cổ phiếu cùng địa ốc<br /> vào lúc các thị trường tài chính mở cửa. Tín dụng<br /> dễ dãi giúp nhà nước và doanh nghiệp Thái Lan vay<br /> mượn bằng USD để đầu tư, nguyên nhân gây ra<br /> bong bóng địa ốc. Đến khi nhận ra rủi ro, các nhà<br /> đầu tư nước ngoài tháo chạy bằng cách rút lại các<br /> khoản cho vay ngắn hạn. Doanh nghiệp Thái Lan<br /> trước đây vay theo đô-la, đến lúc tiền Thái mất giá<br /> thì gánh nợ trở nên nặng nề, dẫn đến tình trạng<br /> hàng loạt các doanh nghiệp phá sản. Cơn chấn<br /> động từ Thái Lan khiến nhiều nước vùng Đông Á<br /> như Indonesia và Hàn Quốc bị vạ lây. Quỹ tiền tệ<br /> quốc tế (IMF) can thiệp nhưng đưa ra điều kiện khắt<br /> khe là những quốc gia này phải áp dụng chính sách<br /> “thắt lưng buộc bụng” ngặt nghèo khiến kinh tế khu<br /> vực bị co thắt.<br /> Cuộc khủng hoảng kinh tế tại Nga và các quốc<br /> gia lân cận (1998)<br /> Tăng trưởng toàn cầu chậm lại do khủng hoảng<br /> Đông Á nên nhu cầu tiêu thụ năng lượng sụt giảm.<br /> Nga vốn là nước sản xuất dầu hỏa và kim loại nên<br /> bị vạ lây. Cộng thêm tình trạng chính trị bấp bênh<br /> và tham nhũng cuối thời Yeltsin nên các nhà đầu<br /> tư ngoại quốc rút vốn khỏi Nga, ảnh hưởng dây<br /> chuyền sang các quốc gia lân cận như Estonia,<br /> Latvia, Belarus, Kazakhstan, Moldova, ...<br /> Cuộc khủng hoảng kinh tế tại Nam Mỹ (1999)<br /> Chính quyền dân sự tại Argentina đang cố gắng<br /> hồi phục nền kinh tế từ sau chiến tranh với Anh tại<br /> quần đảo Faklands năm 1982. Họ cố giữ giá trị đồng<br /> tiền để chống lạm phát, nhưng lại ảnh hưởng đến<br /> xuất khẩu. IMF cho vay với điều kiện thắt lưng buộc<br /> bụng nhằm giải quyết tình trạng nợ công quá cao<br /> (do chiến tranh, các khoản chi tiêu vực dậy kinh tế<br /> và tình trạng tham nhũng khiến thuế má thất thu).<br /> Kết quả là kinh tế suy sụp, dân chúng biểu tình ồ ạt<br /> vì không có công ăn việc làm. Các nhà đầu tư quốc<br /> tế đang âu lo vì khủng hoảng Đông Á và Nga nên lại<br /> rút vốn khỏi Argentina và còn ảnh hưởng đến Brazil<br /> và Urugay.<br /> Cuộc khủng hoảng kinh tế bong bóng tin học<br /> tại Mỹ (2001)<br /> Bong bóng tin học (Hi-tech bubble) ở Mỹ nổ<br /> bùng do tâm lý hồ hởi đầu tư vào công nghệ điện<br /> toán. Nhưng trái với các trường hợp khác, lần<br /> khủng hoảng này tuy lớn nhưng chỉ giới hạn vào<br /> các khoản đầu tư trực tiếp trong ngành điện toán<br /> nên không lây lan sang lĩnh vực tài chính và những<br /> khu vực khác.<br /> Cuộc khủng hoảng địa ốc và tài chính tại Mỹ<br /> (2007 - 2008) và khủng hoảng khối Euro (2009)<br /> <br /> 220 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br /> Số 2/2014<br /> Giai đoạn 2001 - 2007 tuy ổn định nhưng lại<br /> chính là sự an tĩnh trong tâm bão trước khi hai cuộc<br /> đại khủng hoảng xảy đến tại Mỹ và châu Âu. Mấu<br /> chốt nơi hai nguồn tiền, một chảy vào Mỹ và một<br /> chảy nào Nam Âu:<br /> - Đông Á và Trung Quốc phục hồi rất nhanh từ<br /> sau năm 1997. Các nước này tăng trưởng bằng<br /> cách thúc đẩy xuất khẩu, từ đó tích trữ một khoản<br /> ngoại tệ khổng lồ nhằm ngăn chặn trường hợp bị<br /> tư bản nước ngoài thao túng như trước đây. Song<br /> cả hai mục tiêu này đều cần đến một thị trường tiêu<br /> thụ và tài chính rất lớn nên chỉ có Mỹ hội đủ cả hai<br /> điều kiện. Do đó Đông Á theo chính sách chung,<br /> giữ giá tiền thấp nhằm bán hàng sang Mỹ; sau đó<br /> dùng thặng dư mậu dịch để mua lại nợ công của Mỹ<br /> và kiềm giữ hối đoái. Tiền đổ vào Mỹ không dùng<br /> trong tăng trưởng sản xuất (vì sản xuất chạy sang<br /> Đông Á) nên thổi phồng thị trường địa ốc. Tín dụng<br /> quá dễ dãi và giá nhà tăng nhanh khiến các tay phù<br /> thủy ngành tài chính và ngân hàng lại vẽ ra nhiều<br /> kiểu đầu tư mới để bơm tiền vào bong bóng cho<br /> nhanh hơn. Đến khi bóng nổ thì không những giá<br /> nhà rơi xuống rất nhanh mà còn ảnh hưởng đến cả<br /> ngân hàng và bảo hiểm, vì không ai biết công ty nào<br /> ôm bao nhiêu nợ xấu. Kinh tế suy thoái và chiến<br /> tranh khiến ngân sách Mỹ bị thâm thủng nặng nề.<br /> Nợ công lên đến 17 ngàn tỷ USD nhưng Quốc hội<br /> và Chính phủ vẫn không thống nhất về chính sách<br /> thuế khóa và tài chính. Ngân hàng Trung ương Mỹ<br /> đã tung 4 ngàn tỷ USD để cứu vớt ngân hàng và<br /> doanh nghiệp, đồng thời giữ mức lời ở mức cực<br /> thấp để vực dậy ngành địa ốc. Nhờ vậy, kinh tế Mỹ<br /> hiện đang hồi phục chậm chạp nhưng những gì nó<br /> để lại vẫn là nợ và thất nghiệp.<br /> - Chiến tranh vùng vịnh cùng kinh tế Đông Á<br /> tăng trưởng khiến giá dầu nhảy vọt hơn gấp ba lần.<br /> Nga và các nước Trung Đông thu vào nguồn lợi<br /> khổng lồ nên lại đầu tư hoặc gửi tiền sang các nước<br /> phương Tây. Riêng tại châu Âu, nước Đức sau 10<br /> năm thắt lưng buộc bụng để thống nhất hai miền<br /> Đông - Tây đã trở thành nền kinh tế mạnh nhất trong<br /> khu vực. Sau khi khối Euro sáp nhập, mậu dịch trở<br /> nên thuận tiện, các ngân hàng Đức đã dễ dãi cho<br /> vay tín dụng sang Nam Âu nhằm bán hàng hóa sản<br /> xuất từ Đức.<br /> Cuộc khủng hoảng tại Mỹ khiến giới tài chính<br /> phương Tây rúng động và xem xét kỹ lưỡng sổ sách<br /> nên mới phát hiện ra Hy Lạp che dấu thống kê để<br /> mượn tiền. Kinh tế Hy Lạp rất nhỏ, chỉ bằng 2%<br /> GDP của khối Euro - tức khoảng một thành phố lớn<br /> như Miami tại Mỹ - lẽ ra không thể đe dọa toàn khối.<br /> Nhưng các ngân hàng Đức, Pháp, Tây Ban Nha cho<br /> vay nên bị vạ lây. Từ nỗi lo âu nói trên, dấy lên sự<br /> kiện là nhiều nước Nam Âu như Ý và Bồ Đào Nha<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> bị bội thu ngân sách. Hình ảnh toàn khối giống như<br /> đám người bị cột chặt vào nhau (bởi đồng tiền chung<br /> Euro) nhưng khi cùng rơi xuống nước lại không chịu<br /> hợp tác (bởi mỗi nước vẫn có nhà nước và ngân<br /> sách độc lập) nên kéo nhau chết chùm.<br /> Các khối Âu - Mỹ - Nhật tung ra khoảng 6 ngàn<br /> tỷ USD để đối phó với khủng hoảng. Một lượng tiền<br /> lớn chạy về các nước tân hưng (BRIC), vốn phát<br /> triển nhanh chóng trong khi Phương Tây trì trệ. Nay<br /> các nước công nghiệp có dấu hiệu phục hồi thì tiền<br /> rút ngược lại, khiến các quốc gia gồm Ấn Độ, Nga,<br /> Brazil gặp rất nhiều khó khăn.<br /> Trung Quốc hiện đang phải đối đầu với những<br /> thử thách lớn: Bắc Kinh trước đây đầu tư rất mạnh<br /> để giữ tốc độ tăng trưởng 10% trong lúc kinh tế thế<br /> giới suy thoái, nay phải tìm cách cắt giảm đầu tư do<br /> thị trường xuất khẩu thu hẹp lại. Muốn tăng trưởng<br /> phải đẩy mạnh tiêu thụ nội địa, nhưng cải tổ sang<br /> mô hình kinh tế mới đòi hỏi nhiều thay đổi rộng lớn<br /> về chính trị để đối phó với các nhóm lợi ích.<br /> Kinh tế toàn cầu với dòng xoáy của các dòng<br /> tư bản và các cuộc khủng hoảng kinh tế cũng có<br /> những mối quan hệ cần phải suy ngẫm.<br /> 2. Bài học rút ra cho Việt Nam<br /> Qua phân tích các cuộc khủng hoảng kinh<br /> tế thế giới có thể rút ra một số nguyên nhân cơ<br /> bản sau:<br /> - Vay nợ nước ngoài của Chính phủ thiếu kiểm<br /> soát dẫn đến kinh tế suy sụp, thất nghiệp cao;<br /> - Kinh tế đất nước phụ thuộc vào các dòng tư<br /> bản nước ngoài, đặc biệt là các khoản vay ngắn hạn;<br /> - Chính sách tài chính thả lỏng và tín dụng dễ<br /> dãi của các ngân hàng thương mại;<br /> - Sản xuất trong nước phụ thuộc quá lớn vào thị<br /> trường nước ngoài.<br /> Từ những đúc kết này có thể rút ra các bài học<br /> cho Việt Nam như sau:<br /> Một là, kiểm soát và sử dụng hiệu quả nợ công<br /> của Chính phủ.<br /> Tạp chí The Economist ngày 27/3/2014 vừa<br /> qua đã điểm nợ công của Việt Nam vượt con số 80<br /> tỷ USD, với tổng dư nợ cả năm tăng 11,2%, chiếm<br /> 48% GDP. Tính trên dân số 90,535 triệu người,<br /> mỗi người Việt hiện đang gánh trên vai trung bình<br /> 887,51 USD, tương đương gần 20 triệu đồng/người.<br /> Tổng số nợ công này của chúng ta hiện thấp hơn<br /> giới hạn cho phép được Quốc hội thông qua là 50%<br /> GDP. Có thể thấy, hiện nay dù nợ công chúng ta<br /> chưa đến giới hạn nguy hiểm, mặt khác, với sự bền<br /> vững của nền kinh tế, khả năng trả nợ của chúng ta<br /> khá ổn định, tuy nhiên vì mục đích phát triển, chúng<br /> ta không nên để lại cho thế hệ sau những khoản nợ<br /> khổng lồ.<br /> <br /> Số 2/2014<br /> Nỗi lo lớn nhất, không phải là khả năng trả nợ<br /> mà là hiệu quả của các khoản vay. Trong tình trạng<br /> tham nhũng, lãng phí chưa được giải quyết triệt để,<br /> với mỗi khoản vay, nỗi lo bị hao hụt lại tăng lên.<br /> Không chỉ tham ô lãng phí, các khoản vay kém hiệu<br /> quả kiểu như các dự án xi măng, các dự án đóng<br /> tàu, cảng biển và cả các dự án đường sắt với những<br /> vụ án và cả những nghi án hối lộ cũng làm dư luận<br /> bức bối. Thêm nữa, việc xử lý trách nhiệm cán bộ<br /> trong các vụ việc thất thoát tài sản, đầu tư kém hiệu<br /> quả cũng chưa rõ ràng, chưa quyết liệt cũng làm<br /> người dân thiếu niềm tin vào Chính phủ.<br /> Nỗi lo thứ hai là nỗi lo về các khoản đầu tư công<br /> mới. Ngoài dành phần lớn đầu tư công cho các dự<br /> án hạ tầng, dư luận đang mong mỏi một dự án kích<br /> cầu tiêu dùng để cứu các doanh nghiệp nhỏ và vừa<br /> trong nước thoát khỏi suy thoái. Trong danh mục<br /> và cả trong chính sách tài khóa, dư luận chưa thấy<br /> một khoản chi nào cho mục tiêu này. Liệu có một<br /> sự mất cân đối nào đó đã xảy ra trong đầu tư công<br /> cũng như chi tiêu ngân sách? Vấn đề này chỉ có thể<br /> giải quyết được ở Quốc hội, nhưng người đề xuất<br /> đương nhiên phải là Chính phủ.<br /> Nỗi lo thứ ba là tốc độ tăng nợ công đáng lo<br /> ngại. Chỉ tính từ tháng 1/2013 đến tháng 3/2014,<br /> thống kê cho thấy, nợ công Việt Nam đã tăng thêm<br /> tới 9,887 tỷ USD, tương đương trung bình gần 700<br /> triệu USD/tháng, tăng thêm gần 100 USD/người.<br /> Với tốc độ này, khả năng được vay nợ của Chính<br /> phủ trong những năm tới giảm đáng kể. Và liệu<br /> chúng ta lại có những cuộc tranh luận về nâng trần<br /> nợ công như đã từng xảy ra ở Quốc hội Mỹ?<br /> Hai là, chính sách tiền tệ linh hoạt nhưng phải<br /> cẩn trọng.<br /> Tình trạng chênh lệch lãi suất ngoại tệ trong<br /> nước so với thế giới sẽ thu hút một lượng lớn ngoại tệ<br /> chảy vào Việt Nam. Các doanh nghiệp Việt Nam cũng<br /> cần thận trọng về rủi ro tỷ giá khi vay ngoại tệ. Trong<br /> năm 2014, các ngân hàng thương mại đang dư thanh<br /> khoản, mặc dù lãi suất huy động thấp, nên lãi suất<br /> cho vay giảm nhiều. Tuy nhiên, do các doanh nghiệp<br /> đang gặp nhiều khó khăn trong sản xuất kinh doanh,<br /> cả về thị trường đầu ra lẫn chi phí đầu vào, nên dù chi<br /> phí sử dụng vốn vay thấp vẫn không hấp thụ được.<br /> Ngân hàng dư tiền đang đẩy mạnh và dễ dãi trong<br /> việc cho vay sẽ dẫn đến nguy cơ nợ xấu mới chồng<br /> lấn lên nợ xấu cũ. Bài học cho vay dưới chuẩn tại các<br /> thị trường tài chính thế giới vẫn còn nguyên giá trị mà<br /> ngân hàng thương mại và các nhà hoạch định chính<br /> sách tài chính của Việt Nam cần tránh lặp lại.<br /> Ba là, cải tổ căn bản nền kinh tế theo hướng<br /> hiệu quả.<br /> Tái cơ cấu các doanh nghiệp nhà nước nhằm<br /> nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của khu vực này,<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 221<br /> <br /> Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản<br /> tạo bình đẳng trong kinh doanh giữa các thành phần<br /> kinh tế.<br /> Nâng cao vai trò và trách nhiệm của các cơ<br /> quan quản lý Nhà nước. Các cơ quan quản lý Nhà<br /> nước phải đóng vai trò hỗ trợ định hướng thị trường<br /> cho các doanh nghiệp và người dân theo hướng đa<br /> dạng hóa thị trường, tránh phụ thuộc quá mức vào<br /> các thị trường lớn, gây thiệt hại cho sản xuất trong<br /> nước. Việc chậm ban hành các văn bản quản lý<br /> làm thiệt hại cho người dân (điều kiện sản xuất kinh<br /> doanh phân bón không quy định sớm khiến phân<br /> bón giả lưu hành không kiểm soát, giá thuốc, giá<br /> sữa, giá xăng dầu đang khó kiểm soát gây thiệt hại<br /> cho người tiêu dùng…) cần phải quy trách nhiệm<br /> cá nhân và xử lý triệt để, tránh đùn đẩy trách nhiệm<br /> giữa các cơ quan ban ngành.<br /> Chấn chỉnh lại việc bảo hộ sản xuất trong nước,<br /> mà chủ yếu là các doanh nghiệp FDI được hưởng<br /> lợi và kiểm soát tình trạng chuyển giá đang gây bức<br /> xúc trong dư luận của các doanh nghiệp này.<br /> Bốn là, cơ cấu lại các doanh nghiệp một cách<br /> tổng thể.<br /> Cơ cấu tài chính thực tại của các doanh nghiệp<br /> Việt Nam nhìn chung là khá bất hợp lý và bất cân<br /> đối. Rủi ro lãi suất và rủi ro tỷ giá trong quá khứ<br /> đã là bài học thì trong thời gian tới vẫn là vấn đề<br /> đáng quan ngại. Nhìn chung trong bất kỳ điều kiện<br /> khó khăn nào, doanh nghiệp cũng cần rà soát lại tất<br /> cả các khâu của doanh nghiệp (trực tiếp đến gián<br /> tiếp); xác định rõ hơn định hướng phát triển doanh<br /> nghiệp, lĩnh vực sản xuất, sản phẩm chủ chốt; xác<br /> định lĩnh vực nào là rủi ro nhất (như rủi ro lãi suất,<br /> tỷ giá)... của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp Việt<br /> Nam cần mạnh dạn cắt giảm đáng kể các hoạt động<br /> không thiết yếu. Khuynh hướng này chắc chắn sẽ<br /> đảm bảo để doanh nghiệp tập trung cho cạnh tranh<br /> hiệu quả hơn. Cơ cấu lại tài chính - chấp nhận mua<br /> bán sáp nhập, giải pháp nâng cao năng lực quản trị,<br /> quản lý doanh nghiệp: Việc cơ cấu tài chính trong<br /> điều kiện khó khăn không bao giờ là dễ đối với<br /> doanh nghiệp trong điều kiện kinh tế suy thoái,<br /> khó khăn. Kinh nghiệm cho thấy, hình thức cơ cấu<br /> lại tài chính, cắt giảm các chi phí có thể cắt giảm<br /> được (chi phí lương nhân công, chi phí trung gian)<br /> và cố gắng tìm nguồn tài chính giá rẻ và ổn định,<br /> chấp nhận chuyển nhượng sở hữu doanh nghiệp.<br /> <br /> Số 2/2014<br /> Cách ứng xử với biến động giá cả đầu vào của<br /> doanh nghiệp (firm’s price behavior) hàng đầu thế<br /> giới như HSBC, City Bank... là cắt giảm nhân viên<br /> rất mạnh, sắp xếp lại nhân sự và quy trình làm việc,<br /> giảm chi phí quản lý rất mạnh trong thời gian khó<br /> khăn vừa qua là một ví dụ rất đáng tham khảo cho<br /> các doạnh nghiệp Việt Nam.<br /> Tại Việt Nam, các doanh nghiệp Nhà nước<br /> thường rất khó cắt giảm nhân công do nhiệm vụ<br /> chính trị, mô hình ứng xử với giá của nhóm này đặc<br /> biệt và không nhạy cảm với biến động giá đầu vào<br /> (giá đầu vào càng tăng thì có thể doanh nghiệp nhà<br /> nước vẫn tăng nhân sự, tăng chi tiêu... ).<br /> Đánh giá khái quát cho thấy, đối với các doanh<br /> nghiệp tư nhân, công ty cổ phần thì vấn đề cắt giảm<br /> chi phí nhân sự là khá thuận lợi. Tuy nhiên, việc<br /> doanh nghiệp dừng vay ngân hàng, đồng nghĩa với<br /> thu hẹp hay dừng sản xuất kinh doanh, cắt bớt hợp<br /> đồng kinh tế và do đó, nhiều doanh nghiệp vẫn phản<br /> tiếp tục cầm chừng sản xuất... Vấn đề bán doanh<br /> nghiệp (bán một phần), sáp nhập ở Việt Nam diễn<br /> ra khá khó khăn. Trên quan điểm phát triển lành<br /> mạnh, việc chấp nhận bán công ty, chủ động tìm<br /> kiếm đối tác chiến lược cần được nhìn nhận và coi<br /> là chiến lược thoát ra trong quá trình cơ cấu lại tài<br /> chính doanh nghiệp, kể cả các ngân hàng thương<br /> mại. Qua đó cũng dẫn đến quá trình cơ cấu lại<br /> doanh nghiệp và hệ thống quản trị quản lý rủi ro về<br /> lãi suất, rủi ro về tỷ giá và nhìn chung vấn đề quản<br /> trị rủi ro về tài chính sẽ được củng cố lại. Đối tác<br /> chiến lược mới sẽ là luồng gió mới thay đổi doanh<br /> nghiệp. Những điều mới này sẽ không những làm<br /> cho doanh nghiệp thoát ra khỏi tình trạng rủi ro lãi<br /> suất, rủi ro tỷ giá hiện thời mà còn nâng cao giá trị<br /> doanh nghiệp trong tương lai, đảm bảo sự phát triển<br /> tốt hơn của doanh nghiệp. Chỉ khi các doanh nghiệp<br /> trong nước hoạt động hiệu quả và tiềm lực tài chính<br /> mạnh mới hạn chế được những thiệt thòi trong cạnh<br /> tranh và vững vàng để vượt qua khủng hoảng.<br /> III. KẾT LUẬN<br /> Tìm hiểu và rút ra các quy luật, nguyên nhân<br /> xảy ra các cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới sẽ giúp<br /> các nhà hoạch định chính sách của Nhà nước và<br /> các doanh nghiệp nhận diện rủi ro và né tránh hiệu<br /> quả khi đưa ra quyết định.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> Báo An ninh thời đại, Chủ nhật 13/4/2014. Công khai nợ công và những nỗi lo có thật.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> Văn hóa Nghệ An, Thứ 3 ngày 3/9/2013. Vòng xoáy các cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới.<br /> <br /> 222 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG<br /> <br />