Xác định chiều dài đường hầm xương trong phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

69
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết xem xét mối tương quan chiều dài đường hầm xương ở các bệnh nhân được phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước bằng gân cơ thon và cơ bán gân so với chiều cao bệnh nhân, đường kính trước sau liên lồi cầu đùi và đường kính ngang liên lồi cầu đùi trên phim X quang, đường kính trước sau mâm chày và đường kính ngang mâm chày trên phim X quang.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Xác định chiều dài đường hầm xương trong phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước

XÁC ĐỊNH CHIỀU DÀI ĐƯỜNG HẦM XƯƠNG TRONG PHẪU THUẬT TÁI TẠO DÂY CHẰNG CHÉO TRƯỚC Đặng Ngọc Khôi, Tăng Hà Nam Anh TÓM TẮT Noäi dung: Phöông phaùp «All inside» ngaøy caøng ngaøy ñöôïc söû duïng trong phaãu thuaät Khoa Chi dưới, Bệnh viện taùi taïo daây chaèng cheùo tröôùc. Beân caïnh nhöõng lôïi ích cuûa phöông phaùp naøy so vôùi caùc Nguyễn Tri Phương, Tp.HCM phöông phaùp tröôùc, noù cuõng toàn taïi nhöõng haïn cheá. Neáu chieàu daøi ñöôøng haàm xöông Email: quaù daøi hoaëc quaù ngaén, maûnh gaân gheùp seõ khoâng ñöôïc coá ñònh chaéc chaén. Do ñoù, vieäc drkaito.241808@gmail.com öôùc löôïng chieàu daøi ñöôøng haàm xöông ñoùng moät vai troø quan troïng trong söï thaønh Ngày nhận: 11 - 9 - 2014 coâng cuûa phaãu thuaät naøy. Ngày phản biện: 18 - 9 -2014 Muïc tieâu: Xaùc ñònh chieàu daøi trung bình cuûa ñöôøng haàm xöông ñuøi vaø ñöôøng haàm Ngày in: 08 - 10 - 2014 xöông chaøy. Xem xeùt söï lieân quan giöõa chieàu daøi ñöôøng haàm xöông vôùi chieàu cao beänh nhaân, vôùi ñöôøng kính loài caàu ñuøi vaø maâm chaøy treân x quang. Phöông phaùp: Nghieân cöùu caét ngang, moâ taû döïa treân 36 beänh nhaân ñöôïc phaãu thuaät baèng phöông phaùp «All inside» taïi beänh vieän Nguyeãn Tri Phöông töø 1 thaùng 1 naêm 2014 ñeán 30 thaùng 6 naêm 2014. Chuùng toâi xaùc ñònh chieàu daøi ñöôøng haàm xöông, xem xeùt söï aûnh höôûng cuûa nhöõng yeáu toá khaùc treân chieàu daøi ñöôøng haàm xöông nhö: tuoåi, giôùi, chieàu cao beänh nhaân, ñöôøng kính loài caàu ñuøi vaø ñöôøng kính maâm chaøy treân x quang. Keát quaû: Chieàu daøi trung bình cuûa ñöôøng haàm xöông ñuøi laø 37,9 ± 4,1 mm vaø cuûa ñöôøng haàm xöông chaøy laø 36,3 ± 5,4 mm. Chieàu daøi ñöôøng haàm xöông khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ theo giôùi hoaëc tuoåi. Chieàu daøi ñöôøng haàm xöông ñuøi khoâng töông quan vôùi chieàu cao beänh nhaân hay ñöôøng kính ngang loài caàu ñuøi, nhöng noù coù töông quan yeáu vôùi ñöôøng kính tröôùc sau loài caàu ñuøi. Chieàu daøi ñöôøng haàm xöông chaøy khoâng coù töông quan vôùi chieàu cao beänh nhaân hay ñöôøng kính maâm chaøy. Keát luaän: Nghieân cöùu chæ ra raèng chieàu daøi ñöôøng haàm xöông khoâng lieân quan vôùi tuoåi, giôùi vaø chieàu cao beänh nhaân. Do ñoù, treân thöïc teá laâm saøng, caùc baùc só noäi soi chæ döïa vaøo chieàu daøi trung bình cuûa ñöôøng haàm xöông ñuøi laø 39mm vaø ñöôøng haàm xöông chaøy laø 35mm. Töø khoaù: Daây chaèng cheùo tröôùc, All insde, chieàu daøi ñöôøng haàm xöông 1. ĐẶT VẤN ĐỀ VÀ MỤC TIÊU: đầu của DCCT nếu không được chữa trị, theo thời gian, sẽ Khớp gối là một trong những khớp lớn của cơ thể, gây ra tổn thương thứ phát cho các thành phần khác trong đóng một vai trò quan trọng trong sự di chuyển của chi khớp gối như là sụn chêm, diện khớp và kết cục là sẽ thoái dưới. Phương tiện cố định khớp bao gồm các các gân hóa khớp. Tổn thương DCCT không thể tự lành và phẫu cơ, bao khớp, sụn chêm và các dây chằng. Trong đó, dây thuật tái tạo DCCT là biện pháp điều trị triệt để nhất. chằng chéo trước (DCCT) đóng vai trò quan trọng trong Trước đây ở các nước phát triển Âu Mỹ phương pháp việc ngăn khớp gối di lệch theo chiều trước sau khi vận tái tạo DCCT bằng ghép tự thân gân – xương bánh chè động. Nguyên nhân chủ yếu gây ra tổn thương DCCT là được áp dụng rộng rãi. Tuy nhiên gần đây người ta nhận do sự dừng đột ngột kèm theo xoay trong khớp gối, một thấy có nhiều vấn đề đối với phương pháp này là trương tình huống thường gặp ở những người chơi thể thao như lực mảnh ghép giảm sau một thời gian, hạn chế cơ chế cầu lông, tennis, đá banh… Hiện nay, tổn thương này là duỗi gối, mất di động và dễ vỡ xương bánh chè, đau mãn tổn thương thường gặp nhất trong y học thể thao. tính khớp gối. Để hạn chế những nhược điểm này người Tổn thương DCCT ban đầu chỉ có thể là một cơn đau ta đã tìm ra mảnh gân ghép tự thân thay thế đó là sử dụng nhói thoáng qua và dễ dàng bị bỏ sót nếu không được bệnh gân cơ bán gân và gân cơ thon. Tại bệnh viện Nguyễn Tri nhân chú ý. Tổn thương DCCT gây ra tình trạng mất vững Phương, phương pháp đang được áp dụng là phẫu thuật của khớp gối, đẩy sụn chêm ra trước. Những tổn thương ban nội soi «All inside». Đây là phương pháp có nhiều ưu Phản biện khoa học: TS. Trần Trung Dũng 119
TẠP CHÍ CHẤN THƯƠNG CHỈNH HÌNH VIỆT NAM - SỐ ĐẶC BIỆT - 2014 điểm như thời gian nằm viện ngắn, ít đau và việc lấy Người Việt Nam bị chấn thương đứt hoàn toàn gân ghép là gân cơ thon và gân cơ bán gân không ảnh DCCT hưởng đến khả năng gập duỗi của khớp gối. Các gân Dân số đại diện: ghép này khi chập làm đôi lại thường có đường kính Bệnh nhân bị đứt hoàn toàn DCCT do chấn nhỏ, khoảng 7mm. Đây là nguyên nhân chính dẫn tới thương được phẫu thuật tái tạo DCCT tại bệnh viện thất bại sau phẫu thuật. Ngoài ra, các phương pháp Nguyễn Tri Phương – TPHCM. khác dùng vít chẹn để cố định gân ghép vào đường Thời gian thu thập mẫu: hầm sẽ có nguy cơ làm đứt gân, làm rộng đường hầm, hơn nữa, khi bắt vít từ ngoài vào trong sẽ làm cho gân 01/01/2014 – 30/06/2014 bị dồn vào trong đường hầm. Các nguyên nhân trên Cỡ mẫu: sẽ đưa tới nguy cơ lỏng dây chằng mới tạo và kết quả Tất cả bệnh nhân được phẫu thuật tái tạo DCCT là chức năng phục hồi khớp gối không được tốt. trong thời gian lấy mẫu. Phương pháp phẫu thuật « All inside », để cố định Tiêu chuẩn chọn vào: gân ghép trong đường hầm xương, phẫu thuật viên sử Tất cả bệnh nhân bị đứt hoàn toàn DCCT. Không dụng nút chặn (TightRope RT và RetroButton). Ưu có tiền căn gãy xương vùng gối, tiền căn phẫu thuật điểm của nút chặn TightRope là chiều dài vòng chỉ tái tạo dây chằng chéo trước. treo gân có thể thay đổi được do đó có thể khâu bện Tiêu chuẩn loại ra: gân ghép ngắn lại nhằm tăng đường kính của gân, tận Đối tượng không thỏa một trong các tiêu chuẩn dụng tối đa chiều dài của mảnh gân ghép. Ngoài ra, chọn vào. việc sử dụng nút chặn ở bên ngoài sẽ kéo căng gân Thu thập dữ liệu: ghép nằm phía trong đường hầm, do đó sẽ làm tăng độ chắc chắn của gân ghép so với các phương pháp Dữ liệu được thu thập bởi người làm nghiên cứu. khác. Điều này rất quan trọng trong phẫu thuật tái tạo Dữ liệu khi thu thập được điền vào bảng thu thập số DCCT, đặc biệt là ở người trẻ. liệu. Số liệu thu thập bao gồm: Do đó, điều quan trọng là ước lượng chiều dài a. Thông tin cá nhân: đường hầm xương một cách chính xác nhất để có thể • Họ tên. sử dụng dụng cụ phẫu thuật thích hợp. Do thể tạng • Năm sinh. người VN thấp bé hơn nước ngoài do đó không thể • Giới tính. áp dụng chiều dài đường hầm của người nước ngoài b. Chiều cao bệnh nhân (cm). (42,1± 5,3mm)[1] để sử dụng cho người VN, cần c. Đường kính trước sau của mâm chày (mm). có nghiên cứu để ước lượng chiều dài đường hầm xương. Đây là mục đích của nghiên cứu này. d. Đường kính ngang của mâm chày (mm). Mục tiêu nghiên cứu : Xem xét mối tương quan e. Đường kính trước sau của liên lồi cầu đùi (mm). chiều dài đường hầm xuơng ở các bệnh nhân được f. Đường kính ngang của liên lồi cầu đùi (mm). phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước bằng g. Chiều dài đường hầm xương đùi (mm). gân cơ thon và cơ bán gân so với chiều cao bệnh h. Chiều dài đường hầm xương chày (mm). nhân, đường kính trước sau liên lồi cầu đùi và đường Định các biến số: kính ngang liên lồi cầu đùi trên phim X quang, đường Chiều dài đường hầm xương đùi (CDĐHXĐ): tính kính trước sau mâm chày và đường kính ngang mâm từ đầu đường hầm trong xương đùi đến bề mặt xương chày trên phim X quang. đùi. Biến liên tục theo đơn vị millimeter (mm). 2. ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP Chiều dài đường hầm xương chày (CDĐHXC): tính NGHIÊN CỨU: từ đầu đường hầm trong xương chày đến bề mặt xương Phương pháp nghiên cứu: chày. Biến liên tục theo đơn vị millimeter (mm). Nghiên cứu tiền cứu mô tả Chiều cao bệnh nhân là khoảng cách đo từ đỉnh đầu Đối tượng nghiên cứu: tới gót chân. Biến liên tục theo đơn vị centimeter (cm). Dân số mục tiêu: Đường kính trước sau mâm chày (ĐKTSMC) trên phim X quang khớp gối nghiêng, tỉ lệ 100%. 120
Đo bằng phần mềm eFilm. Biến liên tục theo đơn vị CDĐHXĐ ở hai giới là 37,9 ± 4,1 mm, dài nhất45mm, millimeter (mm). ngắn nhất 30mm. Đường kính ngang mâm chày (ĐKNMC) trên phim CDĐHXC ở hai giới là 36,3 ± 5,4 mm, dài nhất 45mm, X quang khớp gối thẳng, tỉ lệ 100%. Đo bằng phần mềm ngắn nhất 25mm. eFilm. Biến liên tục theo đơn vị millimeter (mm). Bảng 9: Chiều dài đường hầm xương ở 2 giới Đường kính trước sau liên lồi cầu đùi (ĐKTSLLCĐ) trên Ñöôøng haàm xöông ñuøi (mm) phim X quang khớp gối nghiêng, tỉ lệ 100%. Đo bằng phần Nam 38,4 ± 4,5 mềm eFilm. Biến liên tục theo đơn vị millimeter (mm). Nöõ 36,3 ± 1,8 Đường kính ngang liên lồi cầu đùi (ĐKNLLCĐ) trên Ñöôøng haàm xöông chaøy (mm) phim X quang khớp gối thẳng, tỉ lệ 100%. Đo bằng phần Nam 36,6 ± 5,7 mềm eFilm. Biến liên tục theo đơn vị millimeter (mm). Nöõ 35,6 ± 4,6 Xử lý dữ liệu: Sự khác biệt về chiều dài đường hầm xương đùi Dữ liệu sẽ được lưu trữ bằng phần mềm Microsoft vàđường hầm xương chày có không ý nghĩ thống kêở nam Excel và xử lý bằng phần mềm thống kê SPSS. và nữ( phép kiểm t-student) Chiều dài đường hầm xương trung bình: Bảng 10: Chiều dài đường hầm xương ở các nhóm tuổi Chiều dài đường hầm xương = d±Z1-α/2x SD. Ñöôøng haàm xöông ñuøi (mm) 20-29 tuoåi 37,9 ± 4,8 - là chiều dài đường hầm xương trung bình (mm). 30-39 tuoåi 37,9 ± 3,2 40-49 tuoåi 37,7 ± 4,6 - Z1-α/2=1.96 là hằng số từ phân phối chuẩn với α = 0,05. Treân 50 tuoåi 40 - SD là độ lệch chuẩn. Ñöôøng haàm xöông chaøy (mm) - n là cỡ mẫu. 20-29 tuoåi 35,7 ± 6,3 30-39 tuoåi 36,9 ± 3,6 3. KẾT QUẢ 40-49 tuoåi 35,0 ± 5,0 Trong vòng 6 tháng, từ 01/01/2014 đến 30/06/2014, Treân 50 tuoåi 45 chúng tôi đã chọn ra 36 bệnh nhân phù hợp với tiêu chuẩn Sự khác biệt không cóý nghĩa thống kê của đường hầm để đưa vào trong nghiên cứu. Các đặc điểm của của nhóm xương đùi giữa các nhóm tuổi (p = 0,968) và sự khác biệt người này được giới thiệu ở bảng 1. cũng không cóý nghĩa thống kê của đường hầm xương Bảng 1: Đặc điểm của dân số nghiên cứu chày giữa các nhóm tuổi (p = 0,384) (phép kiểm ANOVA) Ñaëc ñieåm Soá löôïng beänh Tæ leä phaàn traêm Chiều cao của bệnh nhân và ĐKNLLCĐ không tương nhaân (%) quan với CDĐHXĐ. ĐKTSLLCĐ tương quan có ý nghĩa Giôùi thống kê p ˂ 0,.05 với CDĐHXĐ nhưng tương quan này Nam 27 75 yếu. Phương trình hồi quy tính chiều dài đường hầm Nöõ 9 25 xương theo ĐKTSLLCĐ là: y = 0,24x + 22,6. Nhoùm tuoåi Chiều cao của bệnh nhân, ĐKTSMC và ĐKNMC 20-29 20 55,6 không tương quan với CDĐHXC. 30-39 12 33,3 40-49 3 8,3 4. BÀN LUẬN ≥ 50 1 2,8 Chúng tôi nhận thấy trước đây chưa có công trình Chieàu cao (cm) nào nghiên cứu về chiều dài đường hầm xương ở người 150,0 – 154,9 1 2,8 ViệtNam. Do thiếu thốn về thời gian và nhân lực nên số 155,0 – 159,9 3 8,3 lượng bệnh nhân trong nghiên cứu khá ít. 160,0 – 164,9 10 27,8 Nghiên cứu của chúng tôi bao gồm 4 nhóm tuổi. Đa 165,0 – 169,9 12 33,3 số bệnh nhân thuộc nhóm trẻ tuổi (20-29 tuổi) điều này 170,0 – 174,9 6 16,7 phù hợp với thực tế ở Việt Nam, người trẻ là những người 175,0 – 179,9 4 11,1 thường hay bị các chấn thương khi chơi thể thao. Phần 2: Phẫu thuật nội soi và thay khớp 121
TẠP CHÍ CHẤN THƯƠNG CHỈNH HÌNH VIỆT NAM - SỐ ĐẶC BIỆT - 2014 Sự phân bố giới tính cũng không đều ở 2 giới. Điều xương trong phẫu thuật DCCT » được thực hiện trên này cũng phù hợp với thực tế là người nam thường 36 bệnh nhân. Chúng tôi rút ra các kết luận sau: chơi thể thao và bị chấn thương hơn người nữ CDĐHXĐ trung bình là 37,9 ± 4,1 mm. CDĐHXĐ ở hai giới là 38,0 ± 4,1 mm. CDĐHXC CDĐHXC trung bình là 36,3 ± 5,4 mm. ở hai giới là 36,0 ± 5,4 mm, ngắn hơn so với nghiên Về chiều dàiđường hầm xương, sự khác biệt cứu của nước ngoài 42,1 ± 5,3 mm. Có thể giải thích không cóý nghĩa thống kêở giới nam và giới nữ, và là do tầm vóc của người Việt Nam thấp hơn so với sự khác biệt cũng không cóý nghĩa thống kêở các người nước ngoài, do đó chiều dài gân ghép ngắn nhóm tuổi. hơn và chiều dài đường hầm xương ngắn hơn. Nhưng CDĐHXĐ không tương quan với chiều cao trong nghiên cứu của chúng tôi đã xác định là chiều vàđường kính ngang của liên lồi cầu đùi trên Xquang. cao không có tương quan với chiều dài đường hầm xương nên có thể chiều dài đường hầm xương sẽ ảnh CDĐHXĐ có tương quan thuận vớiđường kính hưởng bởi một yếu tố khác. trước sau của liên lồi cầu đùi trên X quang theo phương trình: y = 0,24x + 22,6. Tương quan này yếu. Trong nghiên cứu của chúng tôi, CDĐHXĐ và CDĐHXC không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê CDĐHXC không tương quan với chiều cao, giữa 2 giới và giữa các nhóm tuổi. ĐKTSMC, ĐKNMC trên X quang. Giữa CDĐHXĐ và ĐKTSLLCĐ trên phim X 6. ỨNG DỤNG LÂM SÀNG: quang nghiêng có sự tương quan có ý nghĩa thống kê Kết quả nghiên cứuđã chỉ ra rằng chiều dài đường và tương quan này yếu. Còn lại giữa chiều cao bệnh hầm xương của người Việt Nam không có liên quan nhân, ĐKNLLCĐ hoàn toàn không liên quan gì với với chiều cao của bệnh nhân. So với các mốc xương CDĐHXĐ. Do đó, khi áp dụng trên thực tế, người trên phim X quang, chỉ có ĐKTSLLCĐ có tương phẫu thuật viên sẽ chỉ cần áp dụng trị số trung bình quan với CDĐHXĐ. Chiều dài của đường hầm của chiều dài đường hầm xương đùi mà không cần xương cũng không thay đổi theo tuổi hay theo giới. xét tới chiều cao của bệnh nhân hay đường kính liên Do đó, trên thực hành lâm sàng, phẫu thuật viên chỉ lồi cầu đùi của bệnh nhân trên phim X quang. cần theo số trung bình của đường hầm xương đùi là Giữa chiều cao bệnh nhân, ĐKTSMC và ĐKNMC 39mm, số trung bình của đường hầm xương chày là hoàn toàn không liên quan gì với CDĐHXC. Do đó, 35mm. Và dựa trên chiều dài gân ghép của bệnh nhân khi áp dụng trên thực tế, người phẫu thuật viên sẽ chỉ để lựa chọn dụng cụ cốđịnh thích hợp. áp dụng trị số trung bình của đường hầm xương chày Tuy nhiên, số lượng mẫu của nghiên cứu cònít mà không cần xét tới chiều cao của bệnh nhân hoặc nên cần có nghiên cứu khác với số mẫu lớn hơn để là đường kính của mâm chày đùi trên phim X quang. phát hiện những yếu tố khác có thể có tương quan tới 5. KẾT LUẬN: chiều dài đường hầm xương. Nghiên cứu « Xác định chiều dài đường hầm Tài liệu tham khảo 1. Hensler D và cộng sự “Correlation between femoral 3. Trang Mạnh Khôi (2007), “ Đặc điểm giải phẫu học dây tunnel length and tunnel position in ACL reconstruction” chằng chéo trước khớp gối ở người Việt Nam”. Luận The journal of bone and joint surgery. American Volume, văn Thạc sĩ Y học, chuyên ngành Y học hình thái, Đại 2013 Nov 20 Volume 95, Issue 22, page 2029-2034. học Y Dược TPHCM 2. Don Johnson MD (2004), “ACL made simple”, Nhà xuất bản Springer, trang 32 – 33. 122