Xây dựng bản đồ GIS của huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La để xác định tính thích hợp cho sản xuất mận Tam Hoa

Chủ đề 2: Các hệ thống canh tác bền vững<br /> <br /> <br /> Xây dựng bản đồ GIS của huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La để<br /> xác định tính thích hợp cho sản xuất mận Tam Hoa<br /> Nguyễn Ngọc Mai và Đào Thế Anh<br /> <br /> Cơ quan<br /> Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Hệ thống Nông nghiệp – CASRAD<br /> <br /> Tác giá đại diện<br /> minhmai9267@gmail.com<br /> <br /> Giới thiệu<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NÚI CƠ HỘI CHO PHÁT TRIỂN<br /> Mộc Châu là một huyện của tỉnh Sơn La, nằm ở độ cao 1050m so với mực<br /> nước biển. Do vậy, ở đây có khí hậu ôn đới phù hợp cho việc sản xuất trái<br /> cây ôn đới. Mộc Châu nổi tiếng ở Việt Nam về sản xuất mận Tam Hoa. Do<br /> ở Mộc Châu có địa hình đa dạng, không phải tất cả các khu vực ở đây đều<br /> có tiềm năng trồng mận như nhau. Bởi vậy, nhóm dự án đã sử dụng GIS<br /> tích hợp với các yếu tố sinh thái nông nghiệp để xác định và khoanh vùng<br /> các khu vực với các mức độ phù hợp khác nhau cho sản xuất mận.<br /> <br /> Biện pháp tiếp cận nghiên cứu<br /> Đơn vị lạnh được xác định dựa trên mô hình George-Nissen (George & 149<br /> Nissen, 1998). Bản đồ kĩ thuật số Mộc Châu của Bộ Tài nguyên và Môi<br /> trường đã được sử dụng làm nền tảng cho việc xây dựng bản đồ GIS. Các<br /> dữ liệu về nhiệt độ và lượng mưa được thu thập từ Trạm Khí tượng Mộc<br /> Châu. Nhóm dự án cũng tiến hành điều tra về các vùng sản xuất mận hiện<br /> tại nhằm xác định chất lượng mận trồng ở các vùng khác nhau của Mộc<br /> Châu và so sánh chất lượng này với dữ liệu về loại đất, nhiệt độ và lượng<br /> mưa. Bản đồ được xây dựng bằng sử dụng GIS đề mô hình hóa các yếu tố<br /> như độ cao, loại đất, độ lạnh, ranh giới hành chính huyện và xã và sự sinh<br /> trưởng và chất lượng mận .<br /> <br /> Kết quả<br /> Các vùng thích hợp cho sản xuất mận được chia thành ba cấp độ thích<br /> hợp: thấp, trung bình và cao. Các yếu tố quyết định chính là loại khí hậu<br /> và đơn vị lạnh (CU). Trong nhiều trường hợp, trong cùng một xã, những<br /> thôn/bản có độ cao lớn hơn thì thích hợp hơn so với các thôn/bản có vị<br /> trí thấp hơn. Tương tự, trong cùng một thôn/bản, những vườn cây ở độ<br /> cao cao hơn có thể phù hợp đế sản xuất mận hơn so với các vườn cây ở<br /> độ cao thấp hơn.<br />  Chủ đề 2: Các hệ thống canh tác bền vững<br /> HỘI THẢO VỀ PHÁT TRIỂN TÂY BẮC<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 150<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Source: Nguyen Ngoc Mai, 2017<br /> Hình: Vùng thích hợp sản xuất mận Tam Hoa ở Mộc Châu<br /> <br /> Khu vực thích hợp cao nằm ở giữa huyện Mộc Châu, có độ cao 800m-<br /> 1300m và số đơn vị lạnh cao hơn 400 CU. Ở đây có khu vực khí hậu loại<br /> II mát mẻ với nhiệt độ trung bình/năm là từ 15-20oC. Mùa lạnh kéo dài<br /> khoảng 4-7 tháng và có tỷ lệ mưa trung bình đến cao trong khoảng 1500-<br /> 2500 mm/năm. Các khu vực này gồm có xã Tân Lập, thị xã Nông Trường<br /> (các bản/tiểu khu có vị trí cao hơn, bao gồm Pa Khen), xã Phiềng Luông,<br /> huyện Mộc Châu (chỉ có các bản/tiểu khu có vị trí cao), xã Mường Sang<br /> (thôn Nà Bó), xã Chiềng Hắc (bản Tà Số và Phiềng Lán) và xã Đông Sang<br /> (bản Pá Phách, Chăm Cháy, Sung và Cóc).<br /> <br /> Khu vực thích hợp trung bình nằm trong vùng từ 800m đến 1300m so với<br /> mực nước biển và có đơn vị lạnh từ 400-600 CU. Khu vực khí hậu này hơi<br /> lạnh với nhiệt độ trung bình/năm từ 15-20oC. Mùa lạnh kéo dài khoảng<br /> 4-7 tháng và có tỷ lệ mưa thấp dưới 1500 mm/năm. Các khu vực này bao<br />  Chủ đề 2: Các hệ thống canh tác bền vững<br /> <br /> <br /> gồm Mường Sang (các thôn/bản ở độ cao cao hơn), Chiềng Sơn, Lóng Sập,<br /> Khiềng Khừa và Chiềng Hắc.<br /> <br /> Khu vực thích hợp thấp nằm ở các vùng trong khoảng độ cao 600m-800m<br /> so với mực nước biển và số đơn vị lạnh ít hơn 400 CU. Các khu vực này<br /> bao gồm thôn Mường Sang (Bãi Sậy, Lùn, TK2, Thái Hung và Sò Luon), Tân<br /> Lập (Đội 12, bản Phiềng Đón và Nóng Cóc), Chiềng Hắc (thôn Tòng Hán),<br /> Chiềng Sơn (Lò Lang , TK 10, TK 1, TK 3, TK 4, TK 2, TK 6, TK 30/4, TK 3/2 và<br /> bản Chiềng Ve), các xã Phù Luông (bản Tám Ba), một vài vùng của thị trấn<br /> Nông Trường (một số vùng ở tiểu khu Tà Lọng và Bản Ôn ở độ cao thấp<br /> hơn) và thị trấn Mộc Châu (TK14).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NÚI CƠ HỘI CHO PHÁT TRIỂN<br /> Kết luận<br /> Mức độ thích hợp phản ánh chất lượng tiềm năng của quả mận. Bản đồ<br /> phân vùng dựa trên các mức độ thích hợp này được sử dụng cho việc lập<br /> kế hoạch, chiến lược sản xuất và bán/kinh doanh mận tùy theo các khu<br /> vực có độ thích hợp khác nhau.<br /> <br /> Các khu vực có mức độ phù hợp thấp có thể được lên quy hoạch để sản<br /> xuất mận dành cho chế biến. Với điều kiện thị trường hiện tại thì việc này<br /> vẫn mang lại thu nhập cao hơn cho các nông hộ nhỏ so với hầu hết các loại<br /> cây trồng diện tích lớn, trong đó có ngô. 151<br /> <br /> Các khu vực có mức độ phù hợp trung bình có trồng với mận cho chế biến<br /> và mận để bán tươi tại các chợ truyền thống. Nông dân ở các vùng có<br /> điều kiện lý tưởng có thể tập trung vào các nhà bán lẻ hiện đại ở các thị<br /> trường đô thị.<br /> <br /> Bản đồ này cũng có thể được sử dụng để xác định mức độ phù hợp cho<br /> việc sản xuất các loại trái cây ôn đới khác.<br /> <br /> Tài liệu tham khảo<br /> George, A.P. & Nissen, R.J. 1998. Các vấn đề chính: xác định các thiết bị nhệt độ<br /> lạnh: tại Vock, N.T. (ed) Xác định thông tin Độ lạnh thấp của Cây ăn quả hạt cứng.<br /> Gói thông tin Trái cây Nhiệt Lạnh. Queensland và Chính phủ, Brisbane, Australia,<br /> pp. 25-28.<br />