Xây dựng mô hình nuôi tôm he chân trắng (Litopenaeus vannamei Boone, 1931) ở Bắc Trung Bộ

Chia sẻ: Thi Thi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

58
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dự án sản xuất thử nghiệm “Xây dựng mô hình nuôi tôm he chân trắng ở Bắc Trung bộ” tiến hành từ tháng 01/2014 đến 12/2015 nhằm đạt được quy trình công nghệ hoàn thiện và xây dựng mô hình nuôi tôm he chân trắng ở Bắc Trung Bộ .

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Xây dựng mô hình nuôi tôm he chân trắng (Litopenaeus vannamei Boone, 1931) ở Bắc Trung Bộ

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 4/2016 THOÂNG BAÙO KHOA HOÏC XÂY DỰNG MÔ HÌNH NUÔI TÔM HE CHÂN TRẮNG (Litopenaeus vannamei Boone, 1931) Ở BẮC TRUNG BỘ BUILDING MODEL FOR GROWING VANNAMEI IN NORTH CENTRAL OF VIETNAM Nguyễn Tấn Sỹ1, Nguyễn Đình Vinh2 Ngày nhận bài: 02/11/2016; Ngày phản biện thông qua: 08/12/2016; Ngày duyệt đăng: 15/12/2016 TÓM TẮT Dự án sản xuất thử nghiệm “Xây dựng mô hình nuôi tôm he chân trắng ở Bắc Trung bộ” tiến hành từ tháng 01/2014 đến 12/2015 nhằm đạt được quy trình công nghệ hoàn thiện và xây dựng mô hình nuôi tôm he chân trắng ở Bắc Trung Bộ. Kết quả của dự án đã tiến hành 2 đợt sản xuất thử nghiệm để hoàn thiện quy trình công nghệ phù hợp với điều kiện ở Bắc Trung bộ. Từ đó đã xây dựng mô hình nuôi tôm he chân trắng với quy mô 1,5 ha (gồm 3 ao nuôi có diện tích 2.500m2/ao, 1 ao chứa lắng có diện tích 5.000m2, 1 ao xử lý nước thải có diện tích 2.500m2), năng suất mô hình đạt 23,8 tấn/ha/vụ, tỷ lệ sống đạt 79%, kích cỡ tôm thu hoạch 40 - 60 con/kg, hệ số thức ăn đạt 1,2 và thời gian nuôi từ 75 - 80 ngày. Sản phẩm sau thu hoạch đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Từ khóa: Xây dựng mô hình, tôm he chân trắng, Bắc Trung bộ, an toàn vệ sinh thực phẩm ABSTRACT Pilot production project “Building a model of vannamei farming in North Central” was performed from 01/2014 to 12/2015 to achieve complete technological processes and to build vannamei culture model in North Central. The project conducted two pilot production phases to improve the process of technology appropriate to the conditions at North Central. From this results the vannamei culture model was built with 1.5ha scale (including 3 ponds with area of 2,500m2/ponds, one pond for deposition with area of 5,000m2, 1 pond for wastewater treatment with area of 2,500m2), the yields of model was 23.8 tonnes/ha/crop, survival ratio was 79%, the size of the harvested shrimp was 40-60 pieces/kg, feed conversion ratio was 1.2 and culture time was 75-80 days. Products from postharvest ensured food safety. Keywords: Building a model, vannamei, North Central, food safety I. ĐẶT VẮN ĐỀ Khu vực Bắc Trung Bộ gồm các tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tỉnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế có tiềm năng để phát triển nuôi trồng thủy sản nói chung và nuôi tôm he chân trắng nói riêng. Dự án “Xây dựng mô hình nuôi tôm he chân trắng ở Bắc Trung bộ” 1 2 xuất phát từ nhu cầu phát triển kinh tế của địa phương và xuất xứ từ kết quả nghiên cứu của đề tài cấp Trường: “Xây dựng mô hình công nghệ nuôi tôm he chân trắng thương phẩm năng suất ổn định 15 tấn/ha và bảo vệ bền vững môi trường vùng nuôi” của Trường Đại học Nha Trang [2], [3]. Viện Nuôi trồng thủy sản - Trường Đại học Nha Trang Trường Đại học Vinh NHA TRANG UNIVERSITY • 113 Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 4/2016 Tuy nhiên khi triển khai dự án tại khu vực Bắc Trung Bộ sẽ có những khác biệt so với khu vực Nam Trung Bộ như: điều kiện khí hậu khắc nghiệt do chịu ảnh hưởng của chế độ gió phơn Tây Nam khô nóng, mùa hè nhiệt độ lên trên 40oC, mùa đông nhiệt độ xuống thấp dưới 10oC, thời gian thích hợp nuôi trồng thủy sản ngắn. Bên cạnh đó, hàng năm khu vực này còn hứng chịu các cơn bão lớn gây thiệt hại nặng nề cho sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản. Do đó việc ứng dụng quy trình công nghệ đã lựa chọn vào khu vực Bắc Trung Bộ cần phải cải tiến một số giải pháp kỹ thuật trong quy trình như: lựa chọn thời vụ nuôi thích hợp nhất, thay đổi biện pháp quản lý các yếu tố môi trường ao nuôi, thay đổi chế độ dinh dưỡng, cách cho ăn trong quá trình nuôi và quản lý thức ăn tốt để giảm FCR, thay đổi phương pháp phòng và trị bệnh tôm. Từ những thay đổi trong quy trình công nghệ này có thể nâng cao tỷ lệ sống, tốc độ tăng trưởng, rút ngắn thời gian nuôi, giảm rủi ro, giảm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm và nâng cao năng suất, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, nâng cao chất lượng sản phẩm. Từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế, hoàn thiện qui trình công nghệ và phát triển nuôi bền vững. Chọn tôm giống sạch bệnh ở giai đoạn PL 12, kích thước 9-11 mm. Mật độ thả giống: 150 PL12/m2 Sử dụng chế phẩm vi sinh định kỳ để quản lý chất lượng nước và trộn vào thức ăn cho tôm ăn để phòng trị bệnh. Không dùng kháng sinh và các loại chất cấm trong quá trình nuôi [1], [4] nhằm đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Thông qua 2 đợt nuôi thử nghiệm với 3 lần lặp để hiệu chỉnh quy trình kỹ thuật nhằm hoàn thiện quy trình công nghệ để xây dựng mô hình nuôi tôm he thương phẩm tại địa bàn nghiên cứu. III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 1. Khảo sát sự biến động về nhiệt độ và độ mặn để xác định mùa vụ nuôi hợp lý Nhiệt độ và độ mặn là hai yếu tố môi trường quan trọng nhất ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của tôm nuôi [1]. Vì vậy để hoàn thiện quy trình công nghệ nuôi tôm he chân trắng phù hợp với khu vực Bắc Trung Bộ cần phải khảo sát sự biến động về nhiệt độ và độ mặn ở khu vực này. Kết quả khảo sát sự biến động về nhiệt độ và độ mặn được thể hiện ở Bảng 1. Kết quả khảo sát cho thấy biến động độ mặn của nước trong các hệ thống ao nuôi tại khu vực điều tra đều nằm trong phạm vi thích hợp cho sinh trưởng và phát triển của tôm he chân trắng. Tuy nhiên nhiệt độ nước trong các hệ thống ao nuôi trong khu vực điều tra qua các tháng trong năm có sự biến động khá lớn, nhiệt độ trung bình từ tháng 12 năm trước đến tháng 3 năm sau luôn dưới 19oC, đặc biệt trong tháng 1 và tháng 2 nhiệt độ thấp nhất trong năm (13,7-15,2oC), không thuận lợi cho sinh trưởng và phát triển của tôm he chân trắng. II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Sản xuất thử nghiệm được tiến hành trong 3 ao nuôi có diện tích 2500 m2/ao, 1 ao chứa lắng có diện tích 5000 m2, 1 ao xử lý nước thải có diện tích 2500 m2. Mỗi ao có 4 dàn quạt, mỗi dàn quạt 15 cánh và sục khí đáy để cung cấp đủ oxy cho ao nuôi, đảm bảo hàm lượng oxy hòa tan ≥ 5mgO2/lít, độ sâu ao nuôi 1,8-2,0 m, mực nước nuôi 1,6m, bờ và đáy ao được phủ bạt HDPE. Bảng 1. Kết quả khảo sát về biến động nhiệt độ và độ mặn tại địa điểm triển khai dự án Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Nhiệt độ 13,7 ± (oC) 2,5 15,2 ± 2,9 18,5 ± 2,3 24,4 ± 2,2 27,3 ± 2,4 30,2 ± 2,3 30,5 ± 2,2 29,2 ± 2,2 27,3 ± 2,5 26,5 ± 2,9 25,4 ± 2,3 18,5 ± 3,2 Độ mặn 12,5 ± (‰) 4,8 16,4 ± 3,6 18,6 ± 3,5 22,5 ± 2,2 30,2 ± 1,8 35,8 ± 2,1 35,5 ± 2,6 30,1 ± 2,5 28,5 ± 2,4 23,5 ± 2,2 20,1 ± 2,6 16,8 ± 3,9 114 • NHA TRANG UNIVERSITY Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 4/2016 Ngược lại nhiệt độ trung bình trong các ao nuôi từ tháng 5 đến tháng 8 khá cao, đặc biệt trong tháng 6 và tháng 7 nhiệt độ trung bình trên 30oC, nhiệt độ cực đại của nước trong ao nuôi ở khu vực triển khai dự án trên 36oC, không thuận lợi cho sinh trưởng và phát triển của tôm he chân trắng. Vì vậy nếu nuôi tôm he chân trắng trong mùa nắng nóng cần có giải pháp hạ thấp nhiệt độ trong ao, nhưng khi nuôi trong mùa lạnh cần có giải pháp ổn nhiệt và nâng nhiệt độ trong ao nuôi, tạo điều kiện thuận lợi cho sinh trưởng và phát triển của tôm he chân trắng. Kết quả phân tích biến trình nhiệt độ trong năm ở khu vực Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình trong giai đoạn dài từ năm 1961-2012 cũng cho thấy nhiệt độ thấp nhất trong năm vào khoảng thời gian từ tháng 12 năm trước đến tháng 1 năm sau, nhiệt độ xuống dưới 13-14oC, nhiệt độ nóng nhất vào khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 8 trong năm đạt ngưỡng 35-36oC. Nhiệt độ trung bình năm trên 24oC từ tháng 4 đến đầu tháng 11 trong năm (Hình 1). Hình 1. Biến trình nhiệt độ trong năm (1961-2012) khu vực Nghệ An, Hà Tĩnh và Quảng Bình [5] - Giá trị ở trục hoành: các ngày trong năm - Giá trị ở trục tung: nhiệt độ trung bình trong khu vực 2. Kết quả nuôi thử nghiệm Dựa trên các kết quả khảo sát sự biến động về nhiệt độ, độ mặn đã xác định mùa vụ nuôi hợp lý, dự án đã tiến hành nuôi 02 đợt thử nghiệm nhằm hiệu chỉnh các biện pháp kỹ thuật để từ đó hoàn thiện quy trình công nghệ nuôi tôm he chân trắng tại Bắc Trung bộ. Thời gian thực hiện từ tháng 05/2014 12/2014. Kết quả nuôi thử nghiệm được thể hiện ở Bảng 2. Bảng 2. Kết quả nuôi thử nghiệm tôm he chân trắng TT 1 2 3 4 5 6 7 8 Chỉ tiêu Số lượng ao Diện tích ao Kích cỡ tôm thả Mật độ thả Thời gian nuôi FCR Tỷ lệ sống Cỡ tôm thu Đơn vị Ao m2 con/m2 ngày % con/kg Kết quả nuôi thử nghiệm cho thấy diện tích ao nuôi, cỡ giống, mật độ thả giống, thời gian nuôi ở 2 đợt như nhau, nhưng tỷ lệ sống, cỡ tôm thu hoạch ở đợt 2 cao hơn đợt 1, FCR ở đợt 2 thấp hơn so với đợt 1, do ở đợt 2 Đợt 1 03 2.500 P12 180 80 1,22 70 70 Đợt 2 03 2.500 P12 180 80 1,2 74 60 đã hiệu chỉnh một số yếu tố kỹ thuật trong quy trình nuôi như: Duy trì ổn định nhiệt độ trong ao nuôi thông qua tăng độ sâu trong ao nuôi đạt từ 1,6-1,8 m, sử dụng lưới lan che phủ trên 50% diện tích ao nuôi; Quản lý thức ăn tốt; NHA TRANG UNIVERSITY • 115 Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Số 4/2016 tăng cường sử dụng chế phẩm vi sinh để quản lý chất lượng nước; đồng thời bổ sung khoáng chất đủ nhu cầu nên tôm nuôi khỏe, sinh trưởng nhanh và hiệu quả sử dụng thức ăn tốt. xây dựng với quy mô ao nuôi 1,5 ha (gồm 03 ao nuôi có diện tích 2.500m2/ao, ao chứa lắng có diện tích 5000m2, ao xử lý nước thải có diện tích 2500m2), độ sâu ao nuôi 1,8m, mực nước nuôi 1,6m, bờ và đáy ao được phủ bạt HDPE. 3. Xây dựng mô hình nuôi tôm he chân Thời gian thực hiện mô hình từ tháng 4/2015 trắng ở Bắc Trung bộ 12/2015. Dựa trên quy trình công nghệ đã được hiệu Trong thời gian xây dựng mô hình, dự án chỉnh và hoàn thiện, dự án tiến hành xây dựng đã tiến hành thả giống cho 02 vụ nuôi (vụ 1 thả mô hình nuôi tôm he chân trắng tại Hợp tác giống vào ngày 05/05/2015 và vụ 2 thả giống xã nuôi trồng và chế biến thủy sản xuất khẩu vào ngày 08/10/2015). Kết quả nuôi được trình Xuân Thành. Địa chỉ: xóm 3, xã Xuân Phổ, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. Mô hình được bày tại Bảng 3. Bảng 3. Kết quả xây dựng mô hình nuôi tôm he chân trắng TT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Chỉ tiêu Đơn vị Diện tích ao nuôi Kích cỡ tôm thả Mật độ thả Thời gian nuôi Hệ số thức ăn FCR Tỷ lệ sống Cỡ tôm thu hoạch Sản lượng Năng suất m2 con/m2 ngày % con/kg tấn tấn/ha/vụ Qua 02 vụ nuôi cho thấy: các kết quả về tỷ lệ sống tôm nuôi, kích cỡ tôm thu hoạch, hệ số thức ăn và thời gian nuôi đã được cải thiện hơn so với 02 đợt nuôi thử nghiệm trước đó. Trong đó: tỷ lệ sống tôm nuôi đạt trung bình 79%, năng suất đạt trung bình 23,8 tấn/ha/vụ, kích cỡ tôm thu hoạch 40 - 60 con/kg, hệ số thức ăn đạt 1,2 và thời gian nuôi từ 75 - 80 ngày. Các kết quả trên Vụ 1 2500 P12 180 75 1,2 78 60 19,2 25,6 Vụ 2 2500 P12 150 80 1,2 80 40 16,5 22,0 đạt được đều cao hơn so với chỉ tiêu dự án đưa ra. Tổng sản lượng tôm thương phẩm thu hoạch được 35,7 tấn, cao hơn so với chỉ tiêu dự án đặt ra (chỉ tiêu dự án 15-20 tấn). Các kết quả đạt được theo mô hình ở trên tốt hơn so với kết quả nuôi của các quy trình nuôi tôm he chân trắng hiện đang áp dụng tại địa phương. Kết quả mô hình được hạch toán sơ bộ qua Bảng 4. Bảng 4. Hạch toán kinh tế mô hình nuôi tôm he chân trắng tại Bắc Trung Bộ (tính cho 2 vụ/năm) TT I 1 2 3 4 5 6 7 II III IV Hạng mục Tổng chi phí Tôm giống Thức ăn Thuốc, hóa chất Điện, nhiên liệu Nhân công Khấu hao TSCĐ Chi khác Tổng doanh thu Lợi nhuận Tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu 116 • NHA TRANG UNIVERSITY ĐVT Diễn giải Đồng Đồng 1.125.000 con * 106 đ/con * 2 vụ Đồng 42.840 kg * 31.000 đ/kg Đồng Đồng Đồng Đồng Đồng Đồng 35.700 kg * 128.000 đồng/kg Đồng % Thành tiền (đồng) 2.456.540.000 238.500.000 1.328.040.000 100.000.000 170.000.000 220.000.000 310.000.000 90.000.000 4.569.600.000 2.113.060.000 46,0 Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản Kết thúc 2 vụ nuôi, mô hình đạt được các kết quả như sau: tổng sản lượng tôm thu hoạch đạt 35,7 tấn, năng suất 23,8 tấn/ha/ vụ, doanh thu 4.569.600.000 triệu đồng, lợi nhuận 2.113.060.000 triệu đồng và tỷ suất lợi nhuận/doanh thu đạt 46,0%. Như vậy, mô hình nuôi tôm he chân trắng đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm tại Bắc Trung bộ thu được mức lợi nhuận cao. Bên cạnh các thông số kỹ thuật đạt được thì các chỉ tiêu về hiệu quả Số 4/2016 kinh tế đạt được của mô hình đều cao hơn so với các mô hình nuôi tôm he chân trắng hiện đang áp dụng tại các địa phương ở khu vực Bắc Trung bộ. Các kết quả trên là cơ sở để dự án có thể triển khai, nhân rộng mô hình nuôi tôm he đảm bảo an toàn sinh học sang các địa phương khác tại Bắc Trung bộ nhằm cung cấp nguồn tôm he thương phẩm cho thị trường trong nước cũng như xuất khẩu ra nước ngoài. Hình 2. Kiểm tra mô hình nuôi tôm he chân trắng tại Hà Tĩnh IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận Xây dựng thành công mô hình nuôi tôm he chân trắng tại Bắc Trung Bộ. Quy mô của mô hình 1,5 ha (gồm 3 ao nuôi có diện tích 2.500 m2/ao, 1 ao chứa lắng có diện tích 5.000 m2, 1 ao xử lý nước thải có diện tích 2.500 m2), năng suất mô hình đạt 23,8 tấn/ha/vụ, tỷ lệ sống đạt 79%, kích cỡ tôm thu hoạch 40 - 60 con/kg, hệ số thức ăn đạt 1,2 và thời gian nuôi từ 75 - 80 ngày. Sản phẩm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. 2. Kiến nghị - Có thể nhân rộng mô hình nuôi tôm he chân trắng thương phẩm sang các tỉnh trong khu vực. - Các cán bộ kỹ thuật và người nuôi sau khi tham gia tập huấn có thể áp dụng quy trình kỹ thuật cho các cơ sở nuôi ở khu vực Bắc Trung bộ. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. 2. 3. 4. 5. Tiếng Việt Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, 2014. Thông tư số 08/VBHN-BNNPTNT về danh mục thuốc, hóa chất, kháng sinh cấm sử dụng, hạn chế sử dụng trong sản xuất, kinh doanh thủy sản và trong thú y ban hành ngày 25/02/1014. Hà Nội. Ngô Văn Lực, 2011. Xây dựng mô hình công nghệ nuôi tôm he chân trắng (Litopeneaus vannamei Boone, 1931) thương phẩm năng suất ổn định 15 tấn/ha và bảo vệ bền vững môi trường vùng nuôi. Đề tài cấp Trường, mã số TR2011-13-12. Trường Đại học Nha Trang. (Nguyễn Trọng Nho), (Tạ Khắc Thường), Lục Minh Diệp, 2006. Kỹ thuật nuôi giáp xác. NXB Nông nghiệp Tp. Hồ Chí Minh. QCVN 02-19:2014/BNNPTNT, 2014. Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về cơ sở nuôi tôm nước lợ - điều kiện bảo đảm vệ sinh thú y, bảo vệ môi trường và an toàn thực phẩm. Hà Nội. Tiếng Anh http://danida.vnu.edu.vn/cpis/modules.php. Climate Change-Induced Water Disaster and Participatory Information System for Vulnerability Reduction in North Central Vietnam (CPIS). Location: Nghe An, Ha Tinh, Quang Binh. NHA TRANG UNIVERSITY • 117