intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

[Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 15 phần 10

Chia sẻ: Danh Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:31

Thêm vào BST
Báo xấu
35
lượt xem 3
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu '[triết học] triết học lenin - học thuyết marx tập 15 phần 10', khoa học xã hội, chính trị - triết học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 15 phần 10

  1. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 648 649 M¸t-xc¬-va, lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o tê b¸o b«n-sª-vÝch ®Êu tranh ®iªn cuång chèng phong trµo céng s¶n. Lµ t¸c gi¶ cña "Ng−êi d©n chñ - x· héi", mïa thu n¨m 1917, chñ tr× tê b¸o "Sù nhiÒu t¸c phÈm c¶i l−¬ng chñ nghÜa nãi vÒ lÞch sö chñ nghÜa x· héi. ― 273. thËt n«ng th«n" b«n-sª-vÝch. I-a-r«-xl¸p-xki lµ ®¹i biÓu cña tæ chøc qu©n sù M¸t-xc¬-va, tham dù §¹i héi VI cña §¶ng c«ng nh©n d©n Huª-khbÐc (Höchberg), C¸c-l¬ (1853 - 1885) lµ mét nhµ d©n chñ - x· héi chñ - x· héi (b) Nga. §øc thuéc ph¸i h÷u, nhµ b¸o, con cña mét th−¬ng nh©n giµu cã. Trong thêi kú C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, «ng Huª-khbÐc ®· ñng hé vÒ mÆt tµi chÝnh cho ®¶ng, ®· xuÊt b¶n lµ ñy viªn ñy ban qu©n sù - c¸ch m¹ng M¸t-xc¬-va vµ lµ mét trong nh÷ng t¹p chÝ "Die Zukunft" ("T−¬ng lai") (BÐc-lanh, 1877 - 1878), nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa vò trang ë M¸t-xc¬-va. Sau "Jahrbuch für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik" ("Niªn gi¸m C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, «ng gi÷ c¸c c−¬ng vÞ khoa häc x· héi vµ chÝnh trÞ x· héi") (Xuy-rÝch, 1879 - 1881) vµ träng tr¸ch trong ®¶ng: ñy viªn Côc Xi-bi-ri cña Ban chÊp hµnh "Staatswirtschaftliche Abhandlungen" ("Nghiªn cøu khoa kinh tÕ trung −¬ng, n¨m 1921, lµ bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng, chÝnh trÞ") (Lai-pxÝch, 1879 - 1882). Sau khi ®¹o luËt ®Æc biÖt chèng tõ n¨m l923 ®Õn n¨m 1934, lµ bÝ th− Ban kiÓm tra trung −¬ng. Lµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®−îc ban hµnh, Huª-khbÐc ®· ®¨ng ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng Liªn-x«, tham gia ban gi¸m bµi "®iÓm l¹i phong trµo x· héi chñ nghÜa ë §øc" do Huª-khbÐc ®èc ViÖn Lª-nin. Nh÷ng n¨m cuèi ®êi, «ng l·nh ®¹o nhãm gi¶ng cïng víi Sram vµ BÐc-stanh viÕt, trong ®ã s¸ch l−îc c¸ch m¹ng viªn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng, lµ ñy viªn ban l·nh ®¹o cña ®¶ng ®· bÞ lªn ¸n. C¸c t¸c gi¶ bµi b¸o Êy ®· kªu gäi liªn minh bé biªn tËp b¸o "Sù thËt" vµ t¹p chÝ "Ng−êi b«n-sª-vÝch". E. I-a-r«- víi giai cÊp t− s¶n vµ b¾t lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n ph¶i phô xl¸p-xki lµ mét trong nh÷ng nhµ chÝnh luËn vµ ng−êi tuyªn truyÒn thuéc vµo giai cÊp t− s¶n, cho r»ng "giai cÊp c«ng nh©n kh«ng thÓ ®−îc quÇn chóng h©m mé nhÊt, mét c¸n bé xuÊt s¾c cña ®¶ng trªn tù gi¶i phãng ®−îc m×nh". C. M¸c vµ Ph. ¨ng-ghen ®· kÞch liÖt mÆt trËn t− t−ëng. Tõ n¨m 1939, lµ viÖn sÜ chÝnh thøc cña ViÖn hµn ph¶n ®èi nh÷ng quan ®iÓm c¬ héi chñ nghÜa ®ã, hai «ng coi c¸c quan ®iÓm Êy lµ sù ph¶n béi ®¶ng. ― 278 - 281. l©m khoa häc Liªn-x«. «ng lµ t¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm viÕt vÒ lÞch sö §¶ng céng s¶n vµ phong trµo c¸ch m¹ng ë Nga. ― 344. I I-a-r«-xl¸p-xki, E. M. (I-li-an) (1878 - 1943) lµ nhµ ho¹t ®éng næi I-an-x«n, I-u. E. (1835 - 1893) lµ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ thèng kª, gi¸o tiÕng cña §¶ng céng s¶n, nhµ sö häc xuÊt s¾c vµ lµ nhµ chÝnh s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Pª-tÐc-bua. Lµ ñy viªn héi ®ång luËn, viÖn sÜ viÖn hµn l©m. N¨m 1898, «ng vµo §¶ng c«ng nh©n thèng kª cña Bé néi vô, phã chñ tÞch ñy ban thèng kª tØnh Pª-tÐc- d©n chñ - x· héi Nga, lµ ng−êi tæ chøc nhãm d©n chñ - x· héi bua, thµnh viªn cña Héi ®Þa lý vµ Héi kinh tÕ tù do, viÖn sÜ th«ng ®Çu tiªn trong c«ng nh©n ®−êng s¾t Da-bai-can. Tham gia Ban tÊn ViÖn hµn l©m khoa häc Nga (tõ 1892). §· tham gia c¸c cuéc chÊp hµnh ®¶ng bé Tsi-ta, råi Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc- ®iÒu tra vÒ bu«n b¸n lóa m×, ñy viªn ñy ban ®iÒu tra thñ c«ng bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. «ng lµ ng−êi nghiÖp, ng−êi tæ chøc cuéc ®iÒu tra d©n sè ë thñ ®« vµ thèng kª tham gia tÝch cùc cuéc c¸ch m¹ng l905 - 1907, ®¶m nhiÖm c«ng vÖ sinh. ¤ng lµ t¸c gi¶ cña nh÷ng t¸c phÈm: "Bµn vÒ ý nghÜa cña t¸c cã träng tr¸ch cña ®¶ng ë Tve, Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt, Ki- häc thuyÕt vÒ t« cña Ri-c¸c-®«", "Thèng kª cã tÝnh chÊt so s¸nh Ðp, ¤-®Ðt-xa, Tu-la, I-a-r«-xl¸p vµ M¸t-xc¬-va. Lµ ®¹i biÓu gi÷a n−íc Nga vµ c¸c n−íc ë T©y ¢u", "Thö ®iÒu tra thèng kª vÒ chÝnh thøc cña tæ chøc I-a-r«-xl¸p tham dù §¹i héi IV (§¹i héi nh÷ng kho¶nh ®Êt chia cho n«ng d©n vµ vÒ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶" vµ nh÷ng cuèn s¸ch kh¸c. ― 154. thèng nhÊt) cña ®¶ng, vµ tham dù Héi nghÞ I cña c¸c tæ chøc qu©n sù vµ chiÕn ®Êu cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi I-c«n-ni-cèp, A. V. (sinh n¨m 1868) lµ ®Þa chñ, mét phÇn tö d©n chñ - Nga, häp håi th¸ng M − êi mét n¨m 1906 ë Tam-mÐc-pho. ¤ng lËp hiÕn. Tõ n¨m 1895, lµ ñy viªn vµ trong nh÷ng n¨m 1901 - 1908, lµ ®¹i biÓu cña c¸c tæ chøc qu©n sù Pª-tÐc-bua vµ Cr«n-st¸t lµ chñ tÞch héi ®ång ®Þa ph−¬ng huyÖn Ma-ca-ri-Ðp; ñy viªn tham dù §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña ®¶ng. §· nhiÒu lÇn héi ®ång ®Þa ph−¬ng tØnh. Lµ ®¹i biÓu cña tØnh Ni-gi¬-ni Nèp-g«- bÞ chÝnh phñ Nga hoµng ®µn ¸p. Tõ th¸ng B¶y n¨m 1917, ho¹t rèt trong §u-ma nhµ n−íc II vµ III, tham gia tiÓu ban vÒ quyÒn tù ®éng ë M¸t-xc¬-va, tham gia tÝch cùc vµo tæ chøc qu©n sù
  2. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 650 651 thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, «ng gÇn gòi víi ph¸i men-sª-vÝch ñng trÞ ®Þa ph−¬ng vµ tù qu¶n (cña §u-ma II), tiÓu ban gi¸o dôc quèc hé ®¶ng ― ph¸i Plª-kha-nèp. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n d©n, tiÓu ban ng©n s¸ch vµ tµi chÝnh (cña §u-ma III). ― 243. th¸ng Hai 1917, lµ ñy viªn cña ChÝnh phñ t− s¶n l©m thêi bªn c¹nh I-cèp, V. C. (Mi-rèp, V.) (sinh n¨m 1882) lµ mét nhµ d©n chñ - x· héi, c¸c ®¹o qu©n mÆt trËn phÝa T©y - Nam. N¨m 1921, gia nhËp §¶ng mét phÇn tö men-sª-vÝch. §· tham gia §¹i héi V (§¹i héi Lu©n- céng s¶n (b) Nga; n¨m 1922, c«ng t¸c ë Bé d©n ñy ngo¹i giao vµ ë ®«n) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi t− c¸ch lµ ®¹i Nhµ xuÊt b¶n quèc gia, sau ®ã lµ ®¹i diÖn toµn quyÒn ë ý. Tõ n¨m 1924, «ng chuyÓn sang ho¹t ®éng v¨n häc. ― 102, 107. biÓu cña tæ chøc Xmèc-g«n. I-cèp ®· ñng hé t− t−ëng c¬ héi chñ nghÜa chñ tr−¬ng triÖu tËp "®¹i héi c«ng nh©n". §· céng t¸c víi I-oãc-®an-xki, N. M. (sinh n¨m 1870) lµ mét phÇn tö d©n chñ - lËp hiÕn, t¹p chÝ "Phôc h−ng", víi b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" vµ ®¹i biÓu cña tØnh Vla-®i-mia trong §u-ma nhµ n−íc II. Tõ n¨m víi c¸c c¬ quan ng«n luËn kh¸c cña bän men-sª-vÝch theo chñ 1897, lµm dù thÈm tßa ¸n ë thµnh phè C«-vrèp. Lµ ñy viªn huyÖn nghÜa thñ tiªu. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, I- vµ tØnh, vµ còng lµ ñy viªn cña §u-ma thµnh phè Vla-®i-mia. Gia cèp lµ ng−êi vÖ quèc chñ nghÜa. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa nhËp "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng", lµ ñy viªn vµ lµ bÝ th− Ban chÊp th¸ng M−êi, lµm viÖc trong hÖ thèng hîp t¸c x·. N¨m 1931, bÞ kÕt hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Tõ n¨m 1907, céng t¸c ¸n v× vô tæ chøc "Côc liªn hiÖp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi víi b¸o "Tin tøc n−íc Nga", tõ n¨m 1912, lµ thµnh viªn cña héi Nga", mét tæ chøc men-sª-vÝch ph¶n c¸ch m¹ng. ― 10. xuÊt b¶n tê b¸o nµy. ― 243. I-da-rèp ― xem La-lai-an-tx¬ I. Kh. I-va-nèp-xki ― xem Snª-Ðc-x«n, I. A. I-d¬-g«-Ðp (Lan-®ª), A. X. (sinh n¨m 1872) lµ nhµ chÝnh luËn t− s¶n, K mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Tho¹t Ken-li -VÝt-snª-vÕt-xcai-a (Kelley-Wischnewetzky), Phl«-ren-x¬ (1859 - ®Çu, I-d¬-g«-Ðp lµ nhµ "m¸c-xÝt hîp ph¸p", cã thêi gian ®· theo 1932) lµ ®¶ng viªn §¶ng x· héi Mü, lµ ng−êi dÞch cuèn "T×nh c¶nh nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, n¨m 1905, gia nhËp §¶ng d©n chñ - giai cÊp c«ng nh©n ë Anh" cña Ph. ¨ng-ghen sang tiÕng Anh, vÒ lËp hiÕn. I-d¬-g«-Ðp ®· lªn tiÕng c«ng kÝch d÷ déi nh÷ng ng−êi sau chuyÓn sang lËp tr−êng chñ nghÜa c¶i l−¬ng. Bµ nghiªn cøu b«n-sª-vÝch trªn c¸c c¬ quan ng«n luËn d©n chñ - lËp hiÕn nh−: chñ yÕu nh÷ng vÊn ®Ò ph¸p chÕ c«ng nh©n vµ chÝnh trÞ x· héi. Lµ b¸o "Ng«n luËn", c¸c t¹p chÝ "Ký sù miÒn Nam" vµ "T− t−ëng viªn thanh tra c«ng x−ëng, ®· lµm viÖc trong phong trµo hîp t¸c Nga", ®· tham gia viÕt bµi cho v¨n tËp ph¶n c¸ch m¹ng "Nh÷ng x· ë Mü. ― 275. c¸i mèc". Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, I-d¬-g«-Ðp céng t¸c víi t¹p chÝ "TruyÒn tin v¨n häc" cña nhãm trÝ thøc theo Kh©y-xi-na, L. V. (Sª-gl«, V. A.) (sinh n¨m 1878) lµ mét nhµ d©n chñ - x· chñ nghÜa suy ®åi. N¨m 1922, do ho¹t ®éng trong lÜnh vùc b¸o chÝ héi. Bµ tham gia phong trµo c¸ch m¹ng tõ n¨m 1896. N¨m 1906, ñng ph¶n c¸ch m¹ng, I-d¬-g«-Ðp bÞ trôc xuÊt ra n−íc ngoµi. ― 83. hé chñ tr−¬ng c¬ héi chñ nghÜa vÒ triÖu tËp "®¹i héi c«ng nh©n". T¸c I-li-an ― xem I-a-r«-xl¸p-xki, E. M. gi¶ cña cuèn s¸ch nhá "VÒ ®¹i héi c«ng nh©n". N¨m 1917, chÝnh thøc gia nhËp ®¶ng men-sª-vÝch. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng I-oãc-®an-xki, N. I. (Nª-g«-rÐp) (1876 - l928) lµ mét nhµ d©n chñ - x· M−êi, c«ng t¸c trong lÜnh vùc hîp t¸c x·. ― 10. héi; sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, lµ Khru-xta-lÐp - N«-x¸c, G. X. (Pª-rª-i-a-xl¸p-xki, I-u.) (1877 - 1918) lµ trî mét phÇn tö men-sª-vÝch. N¨m 1904, lµ céng t¸c viªn th−êng lý luËt s−, mét phÇn tö men-sª-vÝch. N¨m 1905, lµ chñ tÞch X«- xuyªn cña b¸o "Tia löa" cña ph¸i men-sª-vÝch; n¨m 1905, tham gia viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n Pª-tÐc-bua, x«-viÕt nµy n»m trong tay Ban chÊp hµnh X«-viÕt Pª-tÐc-bua. N¨m 1906, lµ ®¹i biÓu dù §¹i bän men-sª-vÝch. N¨m 1906, bÞ ®−a ra tßa vÒ vô ¸n X«-viÕt ®¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi biÓu c«ng nh©n Pª-tÐc-bua; bÞ ®µy ®i Xi-bi-ri, nh−ng ë ®ã ®· trèn Nga víi t− c¸ch lµ ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt, ®¹i biÓu ra n−íc ngoµi; tham dù §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña §¶ng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng thèng nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. §· ñng hé chñ tr − ¬ng c¬ héi d©n chñ - x· héi Nga (do ph¸i men-sª-vÝch cö). Trong nh÷ng n¨m
  3. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 652 653 chñ nghÜa vÒ triÖu tËp "®¹i héi c«ng nh©n". Trong nh÷ng n¨m thÕ Nam" ®· ®−îc xuÊt b¶n vµ ý ®Þnh triÖu tËp §¹i héi II cña ®¶ng lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cao trµo c¸ch m¹ng míi, lµ ng−êi theo còng ®−îc quyÕt ®Þnh. Th¸ng T− 1900, «ng bÞ b¾t vµ th¸ng Ba 1902 ph¸i thñ tiªu, céng t¸c víi b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" bÞ ®µy ®Õn miÒn §«ng Xi-bi-ri, hai th¸ng sau, «ng trèn ra n−íc cña ph¸i men-sª-vÝch. N¨m 1909, ra khái ®¶ng, ho¹t ®éng tµi ngoµi, gia nhËp "§ång minh d©n chñ - x· héi c¸ch m¹ng Nga ë chÝnh mê ¸m. Vµo nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, n−íc ngoµi", phô tr¸ch nhµ in b¸o "Tia löa" ë Gi¬-ne-v¬. Sau §¹i Khru-xta-lÐp - N«-x¸c trë vÒ Nga. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, «ng lµ ®¶ng viªn nghÜa th¸ng M−êi, r¸o riÕt ho¹t ®éng ph¶n c¸ch m¹ng ë U-cra-i- b«n-sª-vÝch, ph¸i viªn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng ë Nga. na, ñng hé ghÐt-man Xc«-r«-p¸t-xki vµ PÕt-li-u-ra. N¨m 1918, bÞ N¨m 1905, ®¹i diÖn cho nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tham gia Ban xö b¾n. ―300 - 306, 460. chÊp hµnh trung −¬ng thèng nhÊt, n¨m 1906, tham gia Héi nghÞ I cña c¸c tæ chøc qu©n sù vµ chiÕn ®Êu cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - Ki-dª-vÐt-te, A. A. (1866 - 1933) lµ nhµ sö häc vµ nhµ chÝnh luËn t− s¶n - x· héi Nga ë Tam-mÐc-pho. Ýt l©u sau, «ng bÞ b¾t vµ, sau hai n¨m tù do chñ nghÜa Nga. Trong nh÷ng n¨m 1900 - 1911, lµ phã gi¸o s− t¹m giam, bÞ kÕt ¸n 6 n¨m tï khæ sai. Cuèi n¨m 1913, m·n h¹n tï, Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va; héi viªn "Héi liªn hiÖp gi¶i «ng bÞ ®µy biÖt xø ë miÒn §«ng Xi-bi-ri vµ tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. phãng" tõ lóc thµnh lËp tæ chøc nµy, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña Tõ n¨m 1922, lµm viÖc t¹i Tæng côc gi¸o dôc chÝnh trÞ thuéc Bé d©n §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Lµ ®¹i biÓu cña thµnh phè M¸t-xc¬-va ñy gi¸o dôc n−íc Céng hßa liªn bang x· héi chñ nghÜa x«-viÕt Nga. T¸c gi¶ håi ký "Nguån gèc cña chñ nghÜa b«n-sª-vÝch". ― 342 - 343. trong §u-ma nhµ n−íc II; céng t¸c víi b¸o "Tin tøc n−íc Nga", lµ ñy viªn ban biªn tËp vµ lµ mét trong nh÷ng biªn tËp viªn cña t¹p La-ph¸c-g¬ (Lafargue), P«n (1842 - 1911) lµ nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña chÝ "T− t−ëng Nga". Trong nh÷ng t¸c phÈm lÞch sö - chÝnh luËn phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, «ng ®· cïng víi G. Ghe-®¬ s¸ng lËp cña m×nh, ®· xuyªn t¹c ý nghÜa cña cuéc c¸ch m¹ng Nga 1905 - ra §¶ng c«ng nh©n Ph¸p, «ng lµ nhµ chÝnh luËn cã tµi, mét trong 1907. Trong nhiÒu t¸c phÈm cña m×nh, khi ®¸nh gi¸ nh÷ng quan nh÷ng m«n ®å ®Çu tiªn cña chñ nghÜa céng s¶n khoa häc ë Ph¸p, ®iÓm cña Ki-dª-vÐt-te, V. I. Lª-nin ®· liÖt Ki-dª-vÐt-te vµo sè b¹n gÇn gòi vµ lµ b¹n chiÕn ®Êu cña C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. nh÷ng gi¸o s− d©n chñ - lËp hiÕn ®· b¸n rÎ khoa häc ®Ó lµm võa ¤ng tham gia tÝch cùc phong trµo c«ng nh©n tõ n¨m 1866, khi lßng bän ph¶n ®éng. trë thµnh ñy viªn cña Quèc tÕ I, rÊt gÇn gòi víi C. M¸c vµ nhê ¶nh Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Ki-dª-vÐt-te ®· h−ëng cña M¸c, «ng ®· chuyÓn sang lËp tr−êng cña chñ nghÜa tÝch cùc ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn X«-viÕt, v× vËy n¨m 1922 M¸c. Trong thêi kú C«ng x· Pa-ri, La-ph¸c-g¬ ®· tæ chøc viÖc gióp bÞ trôc xuÊt ra khái n−íc Nga x«-viÕt. ë n−íc ngoµi, Ki-dª-vÐt-te ®ì cña c¸c tØnh ë miÒn Nam n−íc Ph¸p ®èi víi Pa-ri c¸ch m¹ng, tham gia ho¹t ®éng trªn b¸o chÝ cña bän b¹ch vÖ l−u vong. ― 256. «ng ®· bÝ mËt ®Õn Pa-ri, b¸o tin cho M¸c biÕt vÒ nh÷ng sù biÕn ë L trong n−íc. Sau khi C«ng x· Pa-ri thÊt b¹i, «ng sang T©y-ban-nha, sau ®ã sang Bå-®µo-nha, t¹i ®©y «ng ®· tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh La-lai-an-tx¬, I. Kh. (I-da-rèp) (1870 - 1933) lµ ng−êi tham gia tÝch cùc quyÕt liÖt chèng chñ nghÜa Ba-cu-nin. N¨m 1880, La-ph¸c-g¬ ®· phong trµo d©n chñ - x· héi Nga. Trong nh÷ng n¨m 1888 - 1889, lµ cïng víi Ghe-®¬, víi sù gióp ®ì cña M¸c vµ ¡ng-ghen, viÕt c−¬ng thµnh viªn nhãm m¸c-xÝt cña N. E. Phª-®«-xª-Ðp ë Ca-dan, n¨m lÜnh cña §¶ng c«ng nh©n, sau khi nh÷ng chiÕn sÜ cña C«ng x· Pa- 1892, tiÕn hµnh tuyªn truyÒn c¸ch m¹ng trong c«ng nh©n nhµ m¸y ri ®−îc ©n x¸, «ng trë vÒ Ph¸p, trë thµnh biªn tËp viªn tê b¸o Xoãc-m«-v« ë Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt. N¨m 1893, ë Xa-ma-ra «ng "L' ÐgalitÐ" ("B×nh ®¼ng") ― c¬ quan ng«n luËn cña §¶ng c«ng ®· gia nhËp nhãm m¸c-xÝt tËp hîp xung quanh V. I. Lª-nin. N¨m nh©n. La-ph¸c-g¬ ®· tÝch cùc chèng l¹i chñ nghÜa c¬ héi trong 1895, bÞ ®µy ®i £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, tham gia thµnh lËp "Héi liªn Quèc tÕ II, hoan nghªnh nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng" ― tæ chøc hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" cña ®Þa ph−¬ng m¸c-xÝt ®Çu tiªn ë Nga, vÒ sau «ng cã thiÖn c¶m ®èi víi nh÷ng vµ tham gia chuÈn bÞ cho §¹i héi I cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - ng−êi b«n-sª-vÝch. Trong rÊt nhiÒu t¸c phÈm cña m×nh, La-ph¸c- x· héi Nga. Víi sù tham gia cña La-lai-an-tx¬, mïa xu©n l900, sè g¬ ®· tuyªn truyÒn vµ b¶o vÖ t− t−ëng cña chñ nghÜa M¸c trong ®Çu tiªn cña tê b¸o d©n chñ - x· héi bÊt hîp ph¸p "C«ng nh©n miÒn
  4. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 654 655 viÖc t¹i c¸c c¬ quan x«-viÕt vµ c¬ quan kinh tÕ. ― 10, 200, 210–211, lÜnh vùc kinh tÕ chÝnh trÞ, triÕt häc, lÞch sö vµ ng«n ng÷ häc; ®· 213, 215, 300-302, 303, 304, 305. ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¶i l−¬ng vµ chñ nghÜa xÐt l¹i b»ng c¸ch phª ph¸n ©m m−u cña ph¸i BÐc-stanh nh»m thùc hiÖn c¸i gäi Lan-®ª, A. X. ― xem I-d¬-g«-Ðp, A. X. lµ "tæng hîp" gi÷a chñ nghÜa M¸c vµ chñ nghÜa Can-t¬. Lª-nin ®· nªu lªn ý nghÜa cña c¸c t¸c phÈm triÕt häc cña La-ph¸c-g¬ ®èi víi L¸t-xan (Lassalle), PhÐc-®i-n¨ng (1825 - 1864) lµ nhµ x· héi chñ nghÜa viÖc phª ph¸n chñ nghÜa duy t©m vµ thuyÕt bÊt kh¶ tri. Song, tiÓu t− s¶n §øc, ng−êi s¸ng lËp ra mét lo¹i chñ nghÜa c¬ héi trong nh÷ng t¸c phÈm cña La-ph¸c-g¬ kh«ng tho¸t khái nh÷ng luËn phong trµo c«ng nh©n §øc lµ chñ nghÜa L¸t-xan. ®iÓm sai lÇm vÒ lý luËn, ®Æc biÖt vÒ vÊn ®Ò n«ng d©n vµ d©n téc, L¸t-xan lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp Tæng héi c«ng nh©n vµ c¸c vÊn ®Ò nhiÖm vô cña c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa. §øc (1863). ViÖc thµnh lËp Tæng héi cã mét ý nghÜa tÝch cùc ®èi Cho r»ng khi tuæi ®· giµ th× con ng−êi trë nªn v« Ých ®èi víi víi phong trµo c«ng nh©n. Song, khi L¸t-xan ®−îc bÇu lµm chñ cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng, La-ph¸c-g¬ vµ vî «ng lµ L«-ra (con g¸i tÞch Tæng héi, th× «ng l¹i ®−a Tæng héi ®i theo con ®−êng c¬ héi thø hai cña C. M¸c) ®· tù vÉn. Trong tang lÔ hai ng−êi, V. I. Lª- chñ nghÜa. Ph¸i L¸t-xan ®Æt hy väng thiÕt lËp ®−îc mét "nhµ n−íc nin ®· thay mÆt §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®äc ®iÕu nh©n d©n tù do" b»ng con ®−êng c«ng khai tuyªn truyÒn cho v¨n. Ng−êi ®· gäi La-ph¸c-g¬ lµ mét trong "nh÷ng ng−êi tuyªn quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, b»ng con ®−êng s¸ng lËp ra c¸c héi truyÒn s©u réng vµ cã tµi nhÊt cho c¸c quan ®iÓm cña chñ nghÜa s¶n xuÊt ®−îc nhµ n−íc gioong-ke trî cÊp. L¸t-xan ñng hé chÝnh M¸c" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1973, s¸ch thèng nhÊt n−íc §øc "tõ trªn xuèng", d−íi b¸ quyÒn l·nh t.17, tr. 434). ― 285 - 286. ®¹o cña n−íc Phæ ph¶n ®éng. §−êng lèi c¬ héi chñ nghÜa cña ph¸i L¸t-xan lµ trë ng¹i cho ho¹t ®éng cña Quèc tÕ I vµ cho viÖc La-rin, I-u. (Lu-ri-ª, M. A.) (1882 - 1932) lµ mét nhµ d©n chñ - x· héi, thµnh lËp mét ®¶ng c«ng nh©n ch©n chÝnh ë §øc, trë ng¹i cho viÖc mét phÇn tö men-sª-vÝch, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i thñ gi¸o dôc c«ng nh©n vÒ ý thøc giai cÊp. tiªu. Tham gia phong trµo c¸ch m¹ng tõ n¨m 1901, ho¹t ®éng ë ¤- Nh÷ng quan ®iÓm vÒ mÆt chÝnh trÞ vµ lý luËn cña ph¸i L¸t- ®Ðt-xa vµ ë Xim-phª-r«-p«n. N¨m 1905, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh xan ®· bÞ c¸c t¸c gi¶ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c - Lª-nin kÞch liÖt ®¶ng bé ph¸i men-sª-vÝch ë Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n phª ph¸n (xem C. M¸c. "Phª ph¸n C−¬ng lÜnh G«-ta"; V. I. Lª-nin. chñ - x· héi Nga. N¨m 1906, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh thèng nhÊt "Nhµ n−íc vµ c¸ch m¹ng" vµ nh÷ng t¸c phÈm kh¸c). ― 278. cña ®¶ng bé Pª-tÐc-bua, lµ ®¹i biÓu chÝnh thøc cña §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. La-rin L©y-t©y-den, G. §. (Lin-®èp, G.) (1874 - 1919) lµ mét nhµ d©n chñ - x· ®· b¶o vÖ c−¬ng lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch vÒ viÖc thÞ h÷u hãa héi. ¤ng b¾t ®Çu tham gia c«ng t¸c c¸ch m¹ng trong nh÷ng n¨m ruéng ®Êt, ñng hé chñ tr−¬ng c¬ héi chñ nghÜa vÒ triÖu tËp "®¹i 90 thÕ kû XIX ë £-ca-tª-ri-n«-xl¸p; ®Çu nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû héi c«ng nh©n". Lµ ®¹i biÓu cña tæ chøc P«n-ta-va dù §¹i héi V XX, ra n−íc ngoµi, t¹i ®©y «ng gia nhËp nhãm "Gi¶i phãng lao (§¹i héi Lu©n-®«n) cña ®¶ng. Sau khi cuéc c¸ch m¹ng 1905 - l907 ®éng", vÒ sau lµ thµnh viªn "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - bÞ thÊt b¹i, lµ mét trong nh÷ng ng−êi truyÒn b¸ mét c¸ch c«ng x· héi Nga ë n−íc ngoµi". Th¸ng T− 1900, «ng tham gia §¹i héi II khai vµ sèt s¾ng chñ nghÜa thñ tiªu. §· lµm viÖc trong nhiÒu c¬ cña "Héi liªn hiÖp" (Gi¬-ne-v¬). Lµ céng t¸c viªn b¸o "Tia löa" vµ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ph¸i men-sª-vÝch theo chñ nghÜa t¹p chÝ "B×nh minh". Sau khi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga thñ tiªu. Sèt s¾ng tham gia khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng, lµ ñy viªn cã sù chia rÏ, «ng gia nhËp ph¸i b«n-sª-vÝch; céng t¸c víi c¸c b¸o ban tæ chøc cña khèi ®ã. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng "TiÕn lªn", "Ng−êi v« s¶n" vµ c¸c c¬ quan ng«n luËn kh¸c cña ph¸i Hai 1917, cÇm ®Çu nhãm men-sª-vÝch theo chñ nghÜa quèc tÕ xuÊt b«n-sª-vÝch. Sau c¸ch m¹ng 1905 - 1907, L©y-t©y-den chuyÓn vÒ b¶n t¹p chÝ "Quèc tÕ". Th¸ng T¸m 1917, La-rin ®−îc kÕt n¹p vµo Tu-la, ë ®ã «ng lµm nghÒ ch÷a bÖnh, ®ång thêi tiÕn hµnh c«ng t¸c ®¶ng b«n-sª-vÝch. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng c¸ch m¹ng trong c«ng nh©n. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n M−êi, ®øng trªn lËp tr−êng c¬ héi chñ nghÜa, ñng hé viÖc thµnh lËp chÝnh phñ liªn hiÖp cã sù tham gia cña bän men-sª- th¸ng Hai, cã thêi kú «ng ®øng trªn lËp tr−êng cña nh÷ng ng−êi vÝch vµ bän x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng. VÒ sau La-rin lµm theo chñ nghÜa quèc tÕ, gia nhËp nhãm "§êi sèng míi". N¨m 1918,
  5. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 656 657 L©y-t©y-den trë l¹i hµng ngò ®¶ng b«n-sª-vÝch; th¸ng Giªng 1919, §øc, vµ tõ n¨m 1874, nhiÒu lÇn ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu Quèc héi «ng ®· hy sinh t¹i mÆt trËn miÒn §«ng. ― 304. §øc; «ng biÕt lîi dông diÔn ®µn nghÞ viÖn ®Ó v¹ch trÇn chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i ph¶n ®éng cña bän gioong-ke Phæ. V× ho¹t Lª-nin, V. I. (U-li-a-nèp, V. I., Lª-nin, N.) ― nh÷ng tµi liÖu tiÓu sö. ― 17, ®éng c¸ch m¹ng, LiÕp-nÕch ®· bÞ tï ®µy nhiÒu lÇn. ¤ng ®· tham 76, 98 - 99, 130 - 131, 204, 224 - 225, 249, 253, 259, 274, 293, 314, 320, gia ho¹t ®éng trong tæ chøc Quèc tÕ II. C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen ®· 346 - 363, 366, 391. quý träng LiÕp-nÕch, ®· h−íng dÉn «ng ho¹t ®éng, nh−ng ®ång thêi còng phª ph¸n lËp tr−êng ®iÒu hßa cña «ng ®èi víi nh÷ng Li-be (G«n-®man), M. I. (1880-1937) lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa. ― 280, 283, 289. ph¸i Bun. Li-be b¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ n¨m 1898. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®· dÉn ®Çu ®oµn ®¹i Lin-®èp, G. ― xem L©y-t©y-den, G. §. biÓu ph¸i Bun, gi÷ lËp tr−êng cùc h÷u, chèng ph¸i "Tia löa", sau LÝp-kin, Ph. A. ― xem Tsª-rª-va-nin, N. ®¹i héi, lµ mét phÇn tö men-sª-vÝch. T¹i §¹i héi V (§¹i héi Lu©n- ®«n) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¹i ®iÖn cho ph¸i LÝt-van (Lidvall), £-rÝch Lª-«-na lµ mét tªn ®Çu c¬ lín vµ lµ mét tªn Bun ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n gian th−¬ng, thuéc quèc tÞch Thôy-®iÓn; n¨m 1906, ®· bu«n l−¬ng d©n chñ - x· héi Nga, vµ ®¹i diÖn cho ph¸i Bun trong Bé phËn ë thùc ®Õn c¸c tØnh ®ang bÞ ®ãi nh−: Tam-bèp, Pen-da vµ c¸c tØnh n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Nh÷ng n¨m thÕ lùc kh¸c. V× trªn b¸o chÝ ®· xuÊt hiÖn nh÷ng lêi tè gi¸c V. I. Guèc-c«, ph¶n ®éng thèng trÞ, lµ ng−êi theo ph¸i thñ tiªu, n¨m 19l2, lµ thø tr−ëng Bé néi vô, cã dÝnh ®Õn nh÷ng ho¹t ®éng ®Çu c¬ lõa bÞp ng−êi ho¹t ®éng sèt s¾ng cña khèi th¸ng T¸m, mét khèi cña bän cña LÝt-van ― tªn nµy ®· cho LÝt-van nh÷ng mãn tiÒn lín rót tõ T¬-rèt-xki; trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, lµ c«ng quü nhµ n−íc ― cho nªn chÝnh phñ Nga hoµng ®· buéc ph¶i ng−êi x· héi - s« vanh. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai ®−a Guèc-c« ra Ph¸p viÖn tèi cao xÐt xö. Nh−ng vÒ sau vô nµy ®· 1917, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ binh bÞ Øm ®i. ― 250. sÜ Pª-t¬-r«-gr¸t vµ lµ ñy viªn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng c¸c X«-viÕt khãa I; gi÷ lËp tr−êng men-sª-vÝch ph¶n c¸ch Lu-din, I. I. (£-l¬) (chÕt kho¶ng n¨m 1914) lµ mét nhµ d©n chñ - x· héi, m¹ng, lµ ng−êi ñng hé chÝnh phñ liªn hiÖp. Cã th¸i ®é thï ®Þch mét phÇn tö men-sª-vÝch. Lµ ng−êi ñng hé chñ tr−¬ng c¬ héi chñ ®èi víi C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ kÎ thï nguy nghÜa vÒ triÖu tËp "®¹i héi c«ng nh©n". Lµ mét trong c¸c t¸c gi¶ h¹i cña ChÝnh quyÒn X«-viÕt. VÒ sau tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ, nh÷ng bµi in trong c¸c v¨n tËp nãi vÒ "®¹i héi c«ng nh©n" do ph¸i c«ng t¸c ë c¬ quan kinh tÕ. ― 412 - 413, 417, 421, 433. men-sª-vÝch ë M¸t-xc¬-va xuÊt b¶n n¨m 1907. VÒ sau céng t¸c víi t¹p chÝ "B¶o hiÓm c«ng nh©n" cña ph¸i men-sª-vÝch theo chñ nghÜa LiÕp-nÕch (Liebknecht), Vin-hem (1862 - 1900) lµ nhµ ho¹t ®éng næi thñ tiªu xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua. ― 211, 212, 215. tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n §øc vµ quèc tÕ, mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp vµ l·nh tô cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. §· tham Lu-ri-ª, M. A. ― xem La-rin, I-u. gia tÝch cùc cuéc c¸ch m¹ng 1848 - 1849 ë §øc, sau khi c¸ch m¹ng Lóc-x¨m-bua (Luxemburg), R«-da (1871 - 1919) lµ nhµ ho¹t ®éng lçi l¹c thÊt b¹i «ng ph¶i l¸nh ra n−íc ngoµi, lóc ®Çu ë Thôy-sÜ, vµ sau ë cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, mét trong nh÷ng l·nh tô cña Anh, t¹i ®©y «ng ®· tiÕp xóc víi C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, do ¶nh c¸nh t¶ ë Quèc tÕ II. Bµ b¾t ®Çu ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tõ nöa cuèi h−ëng cña hai «ng, LiÕp-nÕch ®· trë thµnh ng−êi x· héi chñ nh÷ng n¨m 80 thÕ kû XIX, lµ mét trong sè nh÷ng ng−êi s¸ng lËp nghÜa. N¨m 1862, «ng trë vÒ §øc. Sau khi Quèc tÕ I ®−îc thµnh lËp, «ng lµ mét trong nh÷ng ng−êi truyÒn b¸ sèt s¾ng nhÊt nh÷ng vµ l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan, bµ ®· lªn tiÕng chèng l¹i chñ tr−¬ng c¸ch m¹ng cña Quèc tÕ I vµ lµ ng−êi thµnh lËp c¸c chi chñ nghÜa d©n téc trong hµng ngò phong trµo c«ng nh©n bé cña Quèc tÕ ë §øc. Tõ n¨m 1875 cho ®Õn cuèi ®êi, LiÕp-nÕch lµ Ba-lan. Tõ n¨m 1897, bµ tham gia tÝch cùc trong phong trµo d©n ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - x· héi §øc vµ chñ - x· héi §øc, tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng chñ nghÜa BÐc-stanh lµ tæng biªn tËp cña tê "Vorwärts" ("TiÕn lªn"), c¬ quan ng«n luËn vµ chñ nghÜa Min-l¬-r¨ng. Lóc-x¨m-bua tham gia cuéc c¸ch m¹ng trung −¬ng cña ®¶ng. Tõ n¨m 1867 ®Õn 1870, lµ ®¹i biÓu Quèc héi B¾c Nga lÇn thø nhÊt (ë V¸c-sa-va), n¨m 1907, tham gia §¹i héi V
  6. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 658 659 t¹p chÝ "§êi sèng", "B−íc ®Çu" vµ "B×nh luËn khoa häc". Sau §¹i (§¹i héi Lu©n-®«n) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; t¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, gia nhËp ph¸i ®¹i héi bµ ®· ñng hé nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Bµ ®· ®øng trªn men-sª-vÝch, vµ ®· ®−a ra c−¬ng lÜnh men-sª-vÝch "®Þa ph−¬ng lËp tr−êng quèc tÕ chñ nghÜa ngay tõ ®Çu cuéc chiÕn tranh thÕ c«ng h÷u hãa ruéng ®Êt". T¹i §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña giíi lÇn thø nhÊt. Bµ lµ mét trong nh÷ng ng−êi ®Ò x−íng ra viÖc §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, thay mÆt ph¸i men-sª-vÝch thµnh lËp nhãm "Quèc tÕ", nhãm nµy vÒ sau ®æi tªn lµ nhãm ®· ®äc b¸o c¸o vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, Ma-xlèp ®−îc ®¹i héi bÇu "Xp¸c-ta-cót", sau l¹i ®æi tªn lµ "Liªn minh Xp¸c-ta-cót"; bµ ®· viÕt vµo ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng. Nh÷ng n¨m thÕ (ë trong tï) cuèn s¸ch nhá "Cuéc khñng ho¶ng cña §¶ng d©n chñ - lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ nh÷ng n¨m cao trµo c¸ch m¹ng míi, x· héi" víi bÝ danh lµ Giu-ni-ót (xem bµi b¸o cña V. I. Lª nin "Bµn ®· theo ph¸i thñ tiªu, thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, lµ vÒ cuèn s¸ch nhá cña Giu-ni-ót" ― Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt ng−êi x· héi - s«-vanh. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1963, t. 22, tr. 379 - 397). Sau cuéc C¸ch m¹ng M−êi, Ma-xlèp tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ, lµm c«ng t¸c s− ph¹m vµ th¸ng M−êi mét 1918 ë §øc, bµ tham gia l·nh ®¹o §¹i héi thµnh khoa häc. Tõ n¨m 1929, lµ viÖn sÜ chÝnh thøc cña ViÖn hµn l©m lËp cña §¶ng céng s¶n §øc. Th¸ng Giªng 1919, bµ bÞ b¾t vµ bÞ giÕt khoa häc Liªn-x«. ― 111, 113. theo lÖnh cña chÝnh phñ Sai-®ª-man. Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ cao R. Lóc-x¨m-bua, nh−ng Ng−êi còng nhiÒu lÇn phª ph¸n nh÷ng M¸c (Marx), C¸c (1818 - 1883) lµ ng−êi s¸ng lËp chñ nghÜa céng s¶n sai lÇm cña bµ vÒ nhiÒu vÊn ®Ò (vÒ vai trß cña ®¶ng, vÒ chñ nghÜa khoa häc, nhµ t− t−ëng thiªn tµi, l·nh tô vµ lµ ng−êi thµy cña giai cÊp v« s¶n quèc tÕ (xem bµi b¸o cña V. I. Lª-nin: "C¸c M¸c (S¬ ®Õ quèc, vÒ vÊn ®Ò d©n téc thuéc ®Þa vµ vÒ vÊn ®Ò n«ng d©n, vÒ l−îc tiÓu sö, kÌm theo sù tr×nh bµy chñ nghÜa M¸c"). ― Toµn tËp, c¸ch m¹ng th−êng trùc vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c), vµ qua ®ã gióp bµ cã tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1963, t. 21, tr. 39-94). ― mét quan ®iÓm ®óng ®¾n. ― 412. 96, 240, 241 - 242, 265, 273 - 294, 308, 312-313, 408, 447 - 448, 449 - M 450, 456. M. ― xem Ma-xlèp, P. P. M¸c - £-vª-linh (Marx-Aveling), £-lª-«-n«-ra ("T¸t-xi") (1855 - 1898) lµ nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng nh©n Anh vµ quèc tÕ, con g¸i Ma-li-nèp-xki, A. A. ― xem B«-g®a-nèp, A. ót cña C. M¸c. Bµ lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp Liªn ®oµn x· Ma-l«-ve, Ph. ― xem Poãc-tu-ga-lèp, V. héi chñ nghÜa (1884) vµ §¶ng c«ng nh©n ®éc lËp ë Anh (1893). Sau khi C. M¸c mÊt, bµ lµm viÖc d−íi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Ph. ¡ng- Ma-xlen-ni-cèp, A. N. (¸c-khan-ghen-xki, A.) (1871 - 1951) lµ mét nhµ ghen, tham gia tÝch cùc phong trµo quÇn chóng cña c«ng nh©n d©n chñ - x· héi, mét phÇn tö men-sª-vÝch. Tham gia phong trµo kh«ng lµnh nghÒ, mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc cuéc b·i c«ng d©n chñ - x· héi tõ n¨m 1893. N¨m 1895, gia nhËp tæ chøc d©n chñ - lín cña c«ng nh©n bèc v¸c ë Lu©n-®«n n¨m 1889. Bµ ®· céng t¸c x· héi M¸t-xc¬-va. §· bÞ b¾t vµ n¨m 1897 bÞ ®−a ®i giam láng ë tÝch cùc víi c¬ quan b¸o chÝ x· héi chñ nghÜa §øc vµ Anh. Bµ ®· tØnh ¸c-khan-ghen-xc¬ ba n¨m d−íi sù gi¸m s¸t cña c¶nh s¸t. chuÈn bÞ ®Ó cho in vµ c«ng bè t¸c phÈm cña C. M¸c "TiÒn l−¬ng, Trong thêi kú c¸ch m¹ng 1905 - 1907, lµ ng−êi ñng hé chñ tr−¬ng gi¸ c¶ vµ lîi nhuËn". M¸c - £-vª-linh lµ t¸c gi¶ cuèn håi ký vÒ C c¬ héi chñ nghÜa vÒ triÖu tËp "®¹i héi c«ng nh©n". Lµ t¸c gi¶ cña 2 M¸c vµ Ph. ¨ng-ghen. ― 290. bµi luËn v¨n in trong c¸c v¨n tËp nãi vÒ "®¹i héi c«ng nh©n", do Man (Mann), T«m (1856 - 1941) lµ nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña phong ph¸i men-sª-vÝch ë M¸t-xc¬-va xuÊt b¶n n¨m 1907. Tõ n¨m l920, trµo c«ng nh©n Anh. N¨m 1885, «ng gia nhËp Liªn ®oµn d©n chñ - tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ, lµm viÖc víi t− c¸ch mét kü s−, tõ n¨m x· héi. Cuèi nh÷ng n¨m 80 thÕ kû XIX, tham gia tÝch cùc vµo 1930, lµ c¸n bé khoa häc vµ lµ gi¸o viªn tr−êng cao ®¼ng. ― 211. phong trµo C«ng liªn míi, ®· l·nh ®¹o nhiÒu cuéc b·i c«ng, ®Æc Ma-xlèp, P. P. (M.) (1867 - 1946) lµ nhµ kinh tÕ häc, ng−êi d©n chñ - x· biÖt, ®· l·nh ®¹o ñy ban b·i c«ng trong thêi kú x¶y ra cuéc b·i héi, t¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, trong nh÷ng c«ng lín cña c«ng nh©n bèc v¸c t¹i bÕn tµu ë Lu©n-®«n håi n¨m t¸c phÈm Êy, ®· m−u toan xÐt l¹i chñ nghÜa M¸c; céng t¸c víi nh÷ng 1889. N¨m 1893, Man tham gia thµnh lËp §¶ng c«ng nh©n ®éc
  7. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 660 661 lËp, gia nhËp c¸nh t¶ cña ®¶ng nµy. Trong nh÷ng n¨m 90 thÕ kû lµ ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n. Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 80 thÕ kû XIX, XIX, «ng ë óc, t¹i ®©y ®· ®ãng vai trß l·nh ®¹o trong phong trµo tham gia c¸c nhãm d©n ý, n¨m 1886, bÞ b¾t vµ bÞ ®µy ®Õn miÒn c«ng nh©n. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, «ng §«ng Xi bi-ri, trong thêi gian bÞ tï ®µy, trë thµnh ng−êi d©n chñ - ®øng trªn lËp tr−êng quèc tÕ chñ nghÜa. Lµ mét trong nh÷ng x· héi. N¨m 1900, ra n−íc ngoµi, tham gia ban biªn tËp t¹p chÝ "Sù ng−êi tæ chøc cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n Anh chèng viÖc can nghiÖp c«ng nh©n" cña "ph¸i kinh tÕ", ®· lªn tiÕng chèng l¹i b¸o thiÖp vò trang chèng l¹i Nhµ n−íc x«-viÕt. ¤ng lµ ®¶ng viªn §¶ng "Tia löa" cña Lª-nin. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - céng s¶n Anh tõ khi thµnh lËp ®¶ng (1920). §· tÝch cùc ®Êu tranh x· héi Nga, lµ ®¹i biÓu cña "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - cho sù thèng nhÊt cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, chèng l¹i thÕ x· héi Nga ë n−íc ngoµi", lµ mét phÇn tö chèng ph¸i "Tia löa", sau lùc ph¶n ®éng ®Õ quèc chñ nghÜa vµ chñ nghÜa ph¸t-xÝt. ― 291. ®¹i héi, gia nhËp ph¸i men-sª-vÝch. §· tham gia §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña ®¶ng víi t− c¸ch lµ ®¹i biÓu cña ®¶ng bé £-ca-tª-ri- Man-ninh (Manning), Hen-ri £-®u-a (1808 - 1892) lµ hång y gi¸o chñ ë n«-xl¸p. Nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ nh÷ng n¨m Anh (tõ 1875). Næi tiÕng lµ mét trong nh÷ng ng−êi hÕt søc h¨ng h¸i b¶o vÖ quyÒn thÕ tôc cña gi¸o hoµng. ― 290 - 291. cao trµo c¸ch m¹ng míi, lµ ng−êi theo ph¸i thñ tiªu. Thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, ®· gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a, sau C¸ch M¸c-tèp, L. (Txª-®Ðc-bau-m¬, I-u. ¤.) (1873 - 1923) lµ mét trong nh÷ng m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ ng−êi men-sª-vÝch theo thñ lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch. B¾t ®Çu tham gia phong trµo d©n chñ nghÜa quèc tÕ. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, chñ - x· héi vµo nöa ®Çu nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XIX. N¨m 1895, M¸c-t−-nèp rêi bá ph¸i men-sª-vÝch, trong nh÷ng n¨m 1918 - tham gia tæ chøc "Héi liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp 1920, lµm gi¸o viªn ë U-cra-i-na. N¨m 1923, t¹i §¹i héi XII §¶ng c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua, do ®ã ®· bÞ b¾t vµo n¨m 1896 vµ bÞ ®µy céng s¶n (b) Nga, ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng, lµm viÖc ë ViÖn C. M¸c ®Õn Tu-ru-khan-xc¬ 3 n¨m. Sau khi m·n h¹n ®µy n¨m 1900, tham vµ Ph. ¡ng-ghen; tõ n¨m 1924, lµ ñy viªn ban biªn tËp t¹p chÝ gia chuÈn bÞ xuÊt b¶n tê "Tia löa", vµ tham gia ban biªn tËp tê b¸o "Quèc tÕ céng s¶n". ― 102,107, 220, 415 - 416, 425 - 426,458. ®ã. T¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, lµ ®¹i M¸c-xi-mèp, N. ― xem B«-g®a-nèp, A. biÓu cña tæ chøc b¸o "Tia löa", ®øng ®Çu ph¸i thiÓu sè c¬ héi chñ nghÜa cña ®¹i héi vµ tõ ®ã, lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o c¸c Men-le - Da-c«-men-xki, A. N. (sinh n¨m 1844) lµ tö t−íc, t−íng cña c¬ quan trung −¬ng ph¸i men-sª-vÝch vµ lµ ng−êi biªn tËp nhiÒu qu©n ®éi Nga hoµng, mét tªn ph¶n ®éng cùc ®oan. N¨m 1863, s¸ch b¸o cña ph¸i men-sª-vÝch. §· tham gia §¹i héi V (§¹i héi tham gia ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa gi¶i phãng Ba-lan. N¨m 1905, Lu©n-®«n) cña ®¶ng. Nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ ®µn ¸p tµn nhÉn cuéc khëi nghÜa cña thñy thñ ë Xª-va-xt«-p«n. nh÷ng n¨m cao trµo c¸ch m¹ng míi, lµ ng−êi thuéc ph¸i thñ tiªu, N¨m 1906, dÉn ®Çu ®¹o qu©n b×nh ®Þnh ®i ®µn ¸p phong trµo c¸ch lµ tæng biªn tËp tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi", tham gia héi m¹ng ë Xi-bi-ri. Th¸ng M−êl 1906, ®−îc bæ nhiÖm lµm tØnh tr−ëng nghÞ th¸ng T¸m chèng ®¶ng (1912). Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ vïng Ban-tÝch, ®µn ¸p d· man phong trµo c¸ch m¹ng cña c«ng giíi lÇn thø nhÊt, ®· gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a; ®· tham gia c¸c héi nh©n vµ n«ng d©n L¸t-vi-a vµ £-xt«-ni-a. Nh÷ng n¨m 1909 - l917, nghÞ Xim-mÐc-van vµ Ki-en-tan. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n lµ ñy viªn cña Héi ®ång nhµ n−íc. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ th¸ng Hai 1917, l·nh ®¹o nhãm nh÷ng ng−¬i men-sª-vÝch theo chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ― 217. nghÜa quèc tÕ. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, M¸c- tèp ch¹y sang phe kÎ thï c«ng khai cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt. N¨m Mª-rinh (Mehring), Phran-tx¬ (1846 - 1919) lµ nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c 1920, l−u vong sang §øc, ®· xuÊt b¶n ë BÐc-lanh tê b¸o "TruyÒn tin cña phong trµo c«ng nh©n §øc, mét trong nh÷ng thñ lÜnh vµ nhµ x· héi chñ nghÜa" cña ph¸i men-sª-vÝch ph¶n c¸ch m¹ng. ― 81, 96, lý luËn cña c¸nh t¶ trong §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, nhµ 102, 107, 122, 220, 344, 380 - 381, 382, 391, 423 - 424, 458. sö häc, nhµ chÝnh luËn vµ nhµ nghiªn cøu v¨n häc. Tõ cuèi nh÷ng n¨m 60 thÕ kû XIX, lµ nhµ chÝnh luËn thuéc ph¸i d©n chñ - M¸c-t−-nèp, A. (Pi-ke, A. X.) (1865 - 1935) lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh t− s¶n cÊp tiÕn, nh÷ng n¨m 1876 - 1882, ®øng trªn lËp tr−êng cña cña "ph¸i kinh tÕ", mét phÇn tö men-sª-vÝch cã tiÕng; vÒ sau
  8. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 662 663 ph¸i t− s¶n tù do chñ nghÜa, vÒ sau ng¶ vÒ ph¸i t¶, lµ biªn tËp viªn vµo viÖc chuÈn bÞ vô phiÕn lo¹n ph¶n c¸ch m¹ng Coãc-ni-lèp. Sau cña tê "Volks-Zeitung" ("B¸o nh©n d©n") mét tê b¸o cã xu h−íng C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ mét trong nh÷ng kÎ d©n chñ; Mª-rinh ®· lªn tiÕng chèng l¹i Bi-xm¸c ®Ó b¶o vÖ §¶ng tæ chøc cuéc can thiÖp vò trang cña n−íc ngoµi chèng n−íc Nga d©n chñ - x· héi; n¨m 1891, gia nhËp §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. x«-viÕt, Mi-li-u-cèp lµ mét phÇn tö ho¹t ®éng r¸o riÕt cña bän ¤ng lµ ng−êi céng t¸c tÝch cùc vµ lµ mét trong nh÷ng biªn tËp b¹ch vÖ l−u vong. Tõ n¨m 1921, ®· xuÊt b¶n tê b¸o "Tin giê chãt" viªn cña t¹p chÝ "Die Neue Zeit" ("Thêi míi") ― c¬ quan lý luËn t¹i Pa-ri. ― 15, 16, 19, 61, 100, 121, 262, 363, 364, 391. cña ®¶ng, vÒ sau lµm tæng biªn tËp tê "Leipziger Volkszeitung" Mi-ra-b« (Mirabeau), ¤-n«-rª Ga-bri-en (1749 - 1791) lµ mét trong ("B¸o nh©n d©n Lai-pxÝch"). N¨m 1893, t¸c phÈm "TruyÒn thuyÕt nh÷ng nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña c¸ch m¹ng t− s¶n Ph¸p cuèi vÒ Lª-xinh" cña «ng ®· ®−îc xuÊt b¶n thµnh s¸ch riªng, n¨m 1897, thÕ kû XVIII, lµ b¸ t−íc. Mi-ra-b« ®¹i biÓu cho nh÷ng lîi Ých cña bé "LÞch sö §¶ng d©n chñ - x· héi §øc" gåm bèn tËp ®· ®−îc xuÊt c¸c giíi tù do chñ nghÜa - «n hßa trong tÇng líp quý téc Ph¸p. Mi- b¶n. Mª-rinh ®· gãp nhiÒu c«ng søc ®Ó xuÊt b¶n di s¶n cña M¸c, ra-b« ®−îc rÊt nhiÒu ng−êi ng−ìng mé lµ diÔn gi¶ cã tµi. Trong ¡ng-ghen vµ L¸t-xan; n¨m 1918, cuèn s¸ch cña «ng viÕt vÒ th©n qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng, Mi-ra-b« ®· quan hÖ bÝ mËt víi triÒu ®×nh thÕ vµ sù nghiÖp cña C. M¸c ®· ®−îc xuÊt b¶n. Trong c¸c t¸c nhµ vua, ph¶n béi l¹i lîi Ých cña nh©n d©n c¸ch m¹ng. ― 255, 311. phÈm cña Mª-rinh cßn cã nhiÒu ®iÓm xa lÖch chñ nghÜa M¸c, ®¸nh gi¸ kh«ng ®óng c¸c nhµ ho¹t ®éng nh− L¸t-xan, Svai-tx¬, Ba-cu- Mi-rèp, V. ― xem I-cèp, V. C. nin, kh«ng hiÓu sù ®¶o lén cã tÝnh chÊt c¸ch m¹ng mµ M¸c vµ ¡ng M«-xt¬ (Most), Gi«-han Gi«-xÝp (1846 - 1906) lµ mét nhµ d©n chñ - x· ghen ®· hoµn thµnh trong triÕt häc. Mª-rinh tÝch cùc chèng l¹i chñ héi §øc, vÒ sau lµ ng−êi theo chñ nghÜa v« chÝnh phñ, lµ c«ng nghÜa c¬ héi vµ chñ nghÜa xÐt l¹i trong hµng ngò Quèc tÕ II, «ng nh©n ®ãng s¸ch. Trong nh÷ng n¨m 60 thÕ kû XIX, M«-xt¬ tham lªn ¸n ph¸i Cau-xky nh−ng ®ång thêi còng m¾c sai lÇm cña nh÷ng ng−êi thuéc c¸nh t¶ §øc lµ nh÷ng ng−êi sî c¾t ®øt quan hÖ gia phong trµo c«ng nh©n, gÇn gòi víi §¶ng d©n chñ - x· héi, trë vÒ mÆt tæ chøc víi ph¸i c¬ héi chñ nghÜa. Tr−íc sau nh− mét, Mª- thµnh mét nhµ b¸o; trong nh÷ng n¨m 1874 - 1878, ®−îc bÇu lµm rinh ®· b¶o vÖ chñ nghÜa quèc tÕ, hoan nghªnh C¸ch m¹ng x· héi ®¹i biÓu Quèc héi §øc. VÒ lý luËn th× M«-xt¬ lµ ng−êi ñng hé chñ nghÜa th¸ng M−êi. B¾t ®Çu tõ n¨m 1916, «ng lµ mét trong §uy-rinh, vÒ chÝnh trÞ th× nªu ra t− t−ëng v« chÝnh phñ lµ "tuyªn nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o "Liªn minh Xp¸c-ta-cót" c¸ch m¹ng, vµ truyÒn b»ng hµnh ®éng", cho r»ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ngay tøc ®ãng vai trß quan träng trong viÖc thµnh lËp §¶ng céng s¶n §øc. ― kh¾c c¸ch m¹ng v« s¶n. Sau khi ®¹o luËt ®Æc biÖt chèng nh÷ng 273, 278, 280, 282, 284, 307 - 315. ng−êi x· héi chñ nghÜa ®−îc ban hµnh n¨m 1878, M«-xt¬ ph¶i l−u vong sang Lu©n-®«n, ë ®ã M«-xt¬ xuÊt b¶n tê b¸o v« chÝnh phñ Mi-li-u-cèp, P. N. (1859- 1943) lµ thñ lÜnh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, "Freiheit" ("Tù do"), M¸c ®· viÕt vÒ tê b¸o ®ã nh− sau: "§iÒu mµ nhµ t− t−ëng næi tiÕng cña giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc chñ nghÜa Nga, chóng ta buéc téi M«-xt¬ kh«ng ph¶i lµ ë chç tê b¸o "Freiheit" cña nhµ sö häc vµ nhµ chÝnh luËn. Mi-li-u-cèp b¾t ®Çu ho¹t ®éng «ng ta qu¸ c¸ch m¹ng. Chóng ta buéc téi «ng ta ë chç lµ trong tê chÝnh trÞ vµo nöa ®Çu nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XIX; tõ n¨m 1902, tÝch b¸o ®ã, kh«ng cã mét néi dung c¸ch m¹ng nµo c¶, mµ chØ lµ cùc céng t¸c víi t¹p chÝ "Gi¶i phãng", mét t¹p chÝ cña ph¸i t− s¶n nh÷ng lêi nãi c¸ch m¹ng th«i" (C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tù do chñ nghÜa xuÊt b¶n ë n−íc ngoµi. Th¸ng M−êi 1905, lµ mét trong nh÷ng kÎ lËp ra §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, sau ®ã lµ chñ tÞch tiÕng Nga, t. XXVII, 1935, tr. 63). Trªn b¸o Êy, M«-xt¬ kªu gäi c«ng Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng nµy vµ lµ biªn tËp viªn tê nh©n tiÕn hµnh khñng bè c¸ nh©n mµ «ng ta cho lµ mét biÖn ph¸p "Ng«n luËn", c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng ®ã. Mi-li-u- ®Êu tranh c¸ch m¹ng hiÖu nghiÖm nhÊt. N¨m 1882, M«-xt¬ l−u cèp lµ ®¹i biÓu cña §u-ma nhµ n−íc III vµ IV. Sau C¸ch m¹ng d©n vong sang Mü, ë ®ã, l¹i tiÕp tôc xuÊt b¶n tê "Freiheit". Trong nh÷ng n¨m sau, M«-xt¬ rêi bá phong trµo c«ng nh©n. ― 279, 280. chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ bé tr−ëng Bé ngo¹i giao trong c¬ cÊu ®Çu tiªn cña ChÝnh phñ t− s¶n l©m thêi, Mi-li-u-cèp theo ®uæi M«m-sen (Mommsen), Tª-«-®« (1817 - 1903) lµ nhµ sö häc t− s¶n §øc chÝnh s¸ch ®Õ quèc chñ nghÜa nh»m tiÕp tôc cuéc chiÕn tranh næi tiÕng, t¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm vÒ lÞch sö La-m· cæ ®¹i vµ "®Õn th¾ng lîi cuèi cïng"; th¸ng T¸m 1917, r¸o riÕt tham gia
  9. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 664 665 O lÞch sö luËt La-m·. Tõ n¨m 1858, phô tr¸ch khoa sö La-m· t¹i Tr−êng ®¹i häc tæng hîp BÐc-lanh. Lµ ®¹i biÓu cña nghÞ viÖn Oãc-lèp-xki, P. ― xem V«-rèp-xki, V. V. Phæ, trong nh÷ng n¨m 1881 - 1884, lµ ®¹i biÓu cña Quèc héi §øc. P §· gia nhËp nhiÒu ®¶ng kh¸c nhau cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa. ― 72. P¸c-vu-x¬ (Ghen-phan-®¬. A. L.) (1869 - 1924) lµ mét phÇn tö men-sª- vÝch. Cuèi nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XIX - ®Çu nh÷ng n¨m 900, P¸c- N vu-x¬ ho¹t ®éng trong hµng ngò §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, gia N. R. ― xem R«-gi¬-cèp, N. A. nhËp c¸nh t¶ cña ®¶ng; lµ biªn tËp viªn cña tê "Sächsische Arbeiter-Zeitung" ("B¸o c«ng nh©n D¾c-den"); «ng ®· viÕt nhiÒu Na-b«-cèp, V. §. (1869 - 1922) lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc vµ thñ t¸c phÈm vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi. Sau §¹i héi II cña lÜnh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, gia nhËp ph¸i men-sª-vÝch. −¬ng cña ®¶ng ®ã. Tõ n¨m 1901, lµm tæng biªn tËp tê b¸o "Ph¸p Trong thêi kú c¸ch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt 1905 - 1907 ë Nga, ®· quyÒn", mét tê b¸o vÒ luËt häc cã xu h−íng t− s¶n tù do chñ nghÜa céng t¸c víi tê "B−íc ®Çu" cña ph¸i men-sª-vÝch, ®· kªu gäi tham vµ t¹p chÝ "TruyÒn tin ph¸p quyÒn". Na-b«-cèp lµ ng−êi tham gia gia §u-ma cña Bu-l−-ghin, b¶o vÖ s¸ch l−îc tháa thuËn nhá víi c¸c ®¹i héi cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng nh÷ng n¨m 1904 - 1905. Lµ ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn, v. v.. §· ®−a ra "thuyÕt c¸ch m¹ng th−êng tæng biªn tËp kiªm chñ nhiÖm xuÊt b¶n "TruyÒn tin cña §¶ng tù trùc" ph¶n m¸c-xÝt mµ vÒ sau T¬-rèt-xki ®· biÕn thuyÕt ®ã thµnh do nh©n d©n", mét c¬ quan ng«n luËn ra hµng tuÇn còng nh− b¸o c«ng cô ®Êu tranh chèng chñ nghÜa Lª-nin. Trong nh÷ng n¨m thÕ "Ng«n luËn" ― c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, P¸c-vu-x¬ rêi bá §¶ng d©n chñ - x· héi; lËp hiÕn; ®¹i biÓu cña thµnh phè Pª-tÐc-bua trong §u-ma nhµ n−íc trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, lµ ng−êi theo I. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ ®æng lý v¨n chñ nghÜa x· héi-s«-vanh, lµ tay sai cña chñ nghÜa ®Õ quèc §øc, ®· phßng ChÝnh phñ t− s¶n l©m thêi. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ tiÕn hµnh nh÷ng vô ®Çu c¬ lín, lµm giµu trong viÖc cung cÊp cho nghÜa th¸ng M−êi, Na-b«-cèp chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt mét qu©n ®éi. Tõ n¨m 1915, xuÊt b¶n t¹p chÝ "Die Glocke" ("C¸i c¸ch quyÕt liÖt, gia nhËp c¸i gäi lµ chÝnh phñ vïng Cr−m, do bän chu«ng"), Lª-nin ®· coi t¹p chÝ ®ã lµ c¬ quan "cña bän ph¶n béi vµ b¹ch vÖ thµnh lËp, víi danh nghÜa lµ bé tr−ëng Bé t− ph¸p, sau ®ã bän ®Çy tí ti tiÖn ë §øc" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1963, t.21, tr. 496). ― 73. l−u vong sang BÐc-lanh; tham gia xuÊt b¶n b¸o "Tay l¸i" cña bän l−u vong vµ cã xu h−íng d©n chñ - lËp hiÕn c¸nh h÷u. ― 364 - 391. PÐc-ga-men-t¬, ¤. I-a. (1868 - 1909) lµ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, luËt s− næi tiÕng. Tõ n¨m 1905, «ng lµ chñ tÞch Héi ®ång luËt Na-lÝp-kin, V. P. (1852 - chÕt kho¶ng 1918) lµ nhµ ho¹t ®éng x· héi, s− khu ¤-®Ðt-xa. §· tham gia xÐt xö nhiÒu vô ¸n chÝnh trÞ: vô ¸n nhµ v¨n, t¸c gi¶ nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ lÞch sö cña tiÓu trung óy SmÝt, v. v.. PÐc-ga-men-t¬ lµ ®¹i biÓu cña thµnh phè ¤- v−¬ng quèc C«-can-®¬. Na-lÝp-kin lµ hiÖu tr−ëng c¸c tr−êng ®Ðt-xa trong §u-ma nhµ n−íc II vµ III. ― 256. trung häc nh©n d©n vïng Tuèc-kª-xtan, lµ phã tØnh tr−ëng qu©n qu¶n tØnh PhÐc-ga-na. §¹i biÓu cña thµnh phè Ta-sken trong §u- Pª-rª-i-a-xl¸p-xki, I-u. ― xem Khru-xta-lÐp - N«-x¸c, G. X. ma nhµ n−íc II, t¹i §u-ma, Na-lÝp-kin ®· gia nhËp ph¸i d©n chñ - Pª-rª-lª-sin, A. V. (1856 - 1910) lµ mét ®Þa chñ, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - x· héi (ph¸i men-sª-vÝch), lµ ñy viªn tiÓu ban chÊt vÊn, tiÓu ban lËp hiÕn. Tõ n¨m 1891, lµ ñy viªn héi ®ång ®Þa ph−¬ng, vÒ sau lµ qu¶n trÞ vµ tù qu¶n ®Þa ph−¬ng. N¨m 1917, lµ ñy viªn trong ñy viªn ban th−êng trùc cña Héi ®ång ®Þa ph−¬ng tØnh C«-xt¬- ChÝnh phñ t− s¶n l©m thêi ë Tuèc-kª-xtan; ngoan cè chèng l¹i r«-ma, ng−êi cÇm ®Çu giíi quý téc huyÖn. Lµ ng−êi tham gia ph¸i b«n-sª-vÝch. ― 221. c¸c ®¹i héi cña héi ®ång ®Þa ph − ¬ng nh÷ng n¨m 1904 - 1905. Nª-g«-rÐp ― xem I-oãc-®an-xki, N. I. N¨m l906, lµ ñy viªn Héi ®ång nhµ n − íc. Pª-rª-lª-sin lµ ®¹i
  10. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 666 667 biÓu cña tØnh C«-xt¬-r«-ma trong §u-ma nhµ n−íc II. Trong §u- Trong nh÷ng n¨m 1884 - 1886, lµ ®¹i biÓu Quèc héi §øc; trong ma, «ng tham gia tiÓu ban tµi chÝnh, tiÓu ban vÒ quyÒn tù trÞ ®Þa quèc héi, «ng ®· thi hµnh ®−êng lèi c¬ héi chñ nghÜa. N¨m 1896, ph−¬ng vµ tù qu¶n vµ tiÓu ban gi¸o dôc quèc d©n. ― 243. sang c− tró ë Mü vµ ë ®ã ®· tõ bá phong trµo c«ng nh©n. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, Phi-rÕch tÝch cùc ho¹t Pª-rª-lª-sin, §. A. (1862 - 1935) lµ ®Þa chñ, khi míi ho¹t ®éng chÝnh trÞ ®éng cho n−íc §øc qu©n chñ, ®ång thêi viÕt nh÷ng bµi cã tÝnh lµ ng−êi theo ph¸i "D©n ý", vÒ sau lµ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp chÊt th©n §øc trªn b¸o chÝ Mü. ― 281, 282, 289. hiÕn. N¨m 1884, «ng bÞ b¾t v× lµ ®¶ng viªn ®¶ng "D©n ý", n¨m Ph«n-ma (Vollmar), Gioãc-gi¬ Hen-rÝch (1850 - 1922) lµ mét trong 1886, bÞ ®µy ®i T©y Xi-bi-ri ba n¨m. Sau khi ®i ®µy trë vÒ, «ng ®−îc bÇu lµm ñy viªn héi ®ång ®Þa ph−¬ng huyÖn V«-r«-ne-gi¬, nh÷ng thñ lÜnh c¸nh c¬ hé× chñ nghÜa cña §¶ng d©n chñ - x· héi vµ n¨m 1896, lµ ñy viªn héi ®ång ®Þa ph−¬ng tØnh, trong nh÷ng §øc, lµ nhµ b¸o. Gi÷a nh÷ng n¨m 70 thÕ kû XIX, Ph«n-ma gia n¨m 1897 - 1903 lµ ñy viªn ban th−êng trùc cña héi ®ång ®Þa nhËp §¶ng d©n chñ - x· héi, trong nh÷ng n¨m 1879 - 1880, chñ tr× ph−¬ng tØnh. ¤ng lµ ®¹i biÓu tØnh V«-r«-ne-gi¬ trong §u-ma nhµ viÖc xuÊt b¶n tê "Der Sozialdemokrat" ("Ng−êi d©n chñ - x· héi"), n−íc II, trong §u-ma, lµ chñ tÞch tiÓu ban kinh tÕ, ñy viªn tiÓu ban c¬ quan ng«n luËn cña ®¶ng, xuÊt b¶n bÊt hîp ph¸p ë Xuy-rÝch; ng©n s¸ch vµ l−¬ng thùc. Tõ n¨m 1916, «ng lµm viÖc ë Liªn hiÖp ®· nhiÒu lÇn ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu Quèc héi §øc vµ nghÞ viÖn Ba- héi ®ång ®Þa ph−¬ng toµn Nga. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa vi-e. Sau khi ®¹o luËt ®Æc biÖt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ th¸ng M−êi, lµm viÖc trong c¬ quan hîp t¸c x·. ― 243. nghÜa ®−îc hñy bá, n¨m 1891, Ph«n-ma ®· ®äc hai bµi diÔn v¨n ë Muyn-khen, trong nh÷ng bµi diÔn v¨n ®ã, Ph«n-ma ®Ò nghÞ h¹n Pª-sª-kh«-nèp, A. V. (1867 - 1933) lµ mét nhµ ho¹t ®éng x· héi t− s¶n chÕ ho¹t ®éng cña ®¶ng trong khu«n khæ ®Êu tranh ®Ó ®¹t tíi vµ nhµ chÝnh luËn. Trong nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XIX, lµ ng−êi theo nh÷ng cuéc c¶i c¸ch, kªu gäi tháa hiÖp víi chÝnh phñ. Cïng víi ph¸i d©n tóy tù do chñ nghÜa; lµ céng t¸c viªn, vµ tõ n¨m 1904, lµ BÐc-stanh, Ph«n-ma ®· trë thµnh nhµ t− t−ëng cña chñ nghÜa c¶i ñy viªn ban biªn tËp t¹p chÝ "Cña c¶i n−íc Nga"; céng t¸c víi t¹p l−¬ng vµ chñ nghÜa xÐt l¹i. Ph«n-ma ph¶n ®èi viÖc lµm cho cuéc chÝ t− s¶n tù do chñ nghÜa "Gi¶i phãng" vµ b¸o "N−íc Nga c¸ch ®Êu tranh giai cÊp trë nªn gay g¾t thªm, chøng minh −u thÕ cña m¹ng" cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng. Nh÷ng "chñ nghÜa x· héi nhµ n−íc", kªu gäi §¶ng d©n chñ - x· héi liªn n¨m 1903 - 1905, Pª-sª-kh«-nèp gia nhËp "Héi liªn hiÖp gi¶i minh víi ph¸i tù do; trong khi so¹n th¶o c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña phãng", tõ n¨m 1906, lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o §¶ng lao ®¶ng, Ph«n-ma b¶o vÖ quyÒn lîi cña nh÷ng ng−êi tiÓu t− h÷u vÒ ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n tiÓu t− s¶n. Sau C¸ch m¹ng d©n ruéng ®Êt. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, Ph«n- chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ bé tr−ëng Bé l−¬ng thùc trong ma ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. Nh÷ng n¨m cuèi ®êi, Ph«n-ma tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. ― 280, 286, 453. ChÝnh phñ t− s¶n l©m thêi. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Pª-sª-kh«-nèp chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt; tõ n¨m 1922, Phri-®«-lin, V. I-u. (Va-rin) (1879 - 1942) ― n¨m 1904, gia nhËp §¶ng lµ mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ― 363. c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, tham gia c«ng t¸c ®¶ng ë Xa-ma- Pª-t¬-rèp, G. X. (1868 - 1925) lµ linh môc, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp ra, U-pha, Pª-tÐc-bua. N¨m 1905, lµ ®¹i biÓu cña Héi liªn hiÖp U- hiÕn, mét diÔn gi¶ kiªm mét kÎ mþ d©n næi tiÕng. Nh÷ng n¨m 90 ran tham dù §¹i héi III cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga thÕ kû XIX, lµ mét nhµ chÝnh luËn, tõ n¨m 1899, lµ céng t¸c viªn nh−ng kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt. N¨m 1906, lµ thµnh viªn cña tæ cña b¸o "Lêi nãi n−íc Nga", mét tê b¸o t− s¶n tù do chñ nghÜa. chøc qu©n sù b«n-sª-vÝch trùc thuéc Ban chÊp hµnh ®¶ng bé T¸c gi¶ cña nhiÒu cuèn s¸ch nhá vÒ thÇn häc. Lµ ®¹i biÓu cña Pª-tÐc-bua cña ®¶ng, ®· tham gia Héi nghÞ I c¸c tæ chøc qu©n thµnh phè Pª-tÐc-bua trong §u-ma nhµ n−íc II. Sau khi §u-ma sù vµ chiÕn ®Êu cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®äc gi¶i t¸n, Pª-t¬-rèp bÞ mÊt chøc linh môc vµ bÞ trôc xuÊt khái thñ b¸o c¸o t¹i héi nghÞ víi t− c¸ch lµ b¸o c¸o viªn cña Bé tæ chøc. ®«; lµm c«ng t¸c v¨n häc. N¨m 1921, l−u vong ra n−íc ngoµi. ―18. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, Phri-®«-lin tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. Trong nh÷ng n¨m 1910 - 1917, sèng ë Phi-rÕch (Viereck), Lu-i (1851 - 1921) lµ mét nhµ d©n chñ - x· héi n−íc ngoµi. Thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, céng t¸c §øc, mét phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa. Lµ m«n ®å cña ¥. §uy-rinh.
  11. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 668 669 víi b¸o men-sª-vÝch - t¬-rèt-xkÝt "Lêi nãi cña chóng ta". Tõ n¨m cuéc khëi nghÜa vò trang th¸ng Ch¹p 1905. Trong nh÷ng n¨m thÕ 1918, lµm c«ng t¸c khoa häc vµ s− ph¹m ë Lª-nin-gr¸t. ― 343 - 344. lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cao trµo c¸ch m¹ng míi, «ng chèng l¹i viÖc xÐt l¹i chñ nghÜa M¸c theo quan ®iÓm cña bän Ma-kh¬ vµ Pi-ke, A. X. ― xem M¸c-t−-nèp, A. chèng l¹i ph¸i thñ tiªu, «ng ®øng ®Çu nhãm "men-sª-vÝch ñng hé Plª-kha-nèp, G. V. (1856 - 1918) lµ nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña phong ®¶ng". Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, «ng ®øng trµo c«ng nh©n Nga vµ phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, ng−êi ®Çu trªn lËp tr−êng x· héi - s«-vanh, b¶o vÖ s¸ch l−îc vÖ quèc cña tiªn tuyªn truyÒn chñ nghÜa M¸c ë Nga. N¨m 1875, khi cßn lµ sinh ph¸i men-sª-vÝch, ®o¹n tuyÖt h¼n víi chñ nghÜa M¸c. Sau C¸ch viªn, Plª-kha-nèp ®· quan hÖ víi ph¸i d©n tóy, víi c«ng nh©n Pª- m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, «ng trë vÒ Nga, l·nh ®¹o tÐc-bua vµ tham gia ho¹t ®éng c¸ch m¹ng; n¨m 1877, «ng gia nhËp nhãm "Thèng nhÊt", mét nhãm cña nh÷ng phÇn tö thuéc ph¸i tæ chøc d©n tóy "Ruéng ®Êt vµ tù do", ®Õn n¨m 1879, sau khi tæ men-sª-vÝch - vÖ quèc chñ nghÜa c¸nh h÷u cùc ®oan, tÝch cùc chøc nµy bÞ ph©n liÖt, «ng ®øng ®Çu tæ chøc "Chia ®Òu ruéng ®Êt", chèng l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, chèng l¹i c¸ch m¹ng x· héi mét tæ chøc míi cña ph¸i d©n tóy. N¨m 1880, «ng sang Thôy-sÜ, chñ nghÜa, cho r»ng n−íc Nga ch−a chÝn muåi ®Ó tiÕn lªn chñ ®o¹n tuyÖt víi ph¸i d©n tóy vµ ®Õn n¨m 1883, «ng ®· lËp ra ë Gi¬- nghÜa x· héi. Plª-kha-nèp kh«ng t¸n thµnh cuéc C¸ch m¹ng x· héi ne-v¬ tæ chøc m¸c-xÝt Nga ®Çu tiªn ― ®ã lµ nhãm "Gi¶i phãng lao chñ nghÜa th¸ng M−êi, nh−ng kh«ng tham gia ®Êu tranh chèng ®éng". Nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XIX, Plª-kha-nèp ®· ®Êu tranh ChÝnh quyÒn x«-viÕt. chèng l¹i ph¸i d©n tóy, chèng chñ nghÜa xÐt l¹i trong phong trµo V. I. Lª-nin ®¸nh gi¸ cao nh÷ng t¸c phÈm triÕt häc cña Plª-kha- c«ng nh©n quèc tÕ. §Çu nh÷ng n¨m 900, «ng ®· cïng víi V. I Lª- nèp vµ vai trß cña «ng trong viÖc truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c ë Nga, nin chñ tr× ban biªn tËp b¸o "Tia löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh", ®· nh−ng ®ång thêi Ng−êi ®· kÞch liÖt phª ph¸n Plª-kha-nèp vÒ sù xa tham gia viÖc chuÈn bÞ §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· rêi chñ nghÜa M¸c vµ nh÷ng sai lÇm cña Plª-kha-nèp trong ho¹t héi Nga. T¹i ®¹i héi, «ng lµ ®¹i biÓu cña nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng chÝnh trÞ. ― 61, 68 - 74, 78, 95, 99, 119-120, 121, 122, 124, 126, ®éng", ng−êi theo b¸o "Tia löa" cña ph¸i ®a sè. 127, 293, 313, 314, 341, 344 - 345, 374, 379, 384, 386, 412 - 414, 430, 441. Tõ n¨m 1883 ®Õn n¨m 1903, Plª-kha-nèp ®· viÕt mét lo¹t t¸c Poãc-tu-ga-lèp, V. V. (Ma-l«-ve, Ph.) (sinh n¨m 1874) lµ nhµ chÝnh luËn phÈm. Nh÷ng t¸c phÈm Êy ®· ®ãng mét vai trß to lín trong viÖc d©n chñ - lËp hiÕn, céng t¸c víi c¸c b¸o: "Xa-ra-tèp khæ nhá", b¶o vÖ thÕ giíi quan duy vËt vµ lµ mét ®ãng gãp quý gi¸ vµo kho "§ång chÝ", "TruyÒn tin Xm«-len-xc¬". Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ tµng cña chñ nghÜa x· héi khoa häc. Nh÷ng t¸c phÈm ®ã lµ: "Chñ nghÜa x· héi vµ ®Êu tranh chÝnh trÞ", "Nh÷ng sù bÊt ®ång cña nghÜa th¸ng M−êi, ch¹y ra n−íc ngoµi, gia nhËp tæ chøc l−u vong chóng ta", "Bµn vÒ sù ph¸t triÓn cña quan ®iÓm nhÊt nguyªn vÒ ph¶n c¸ch m¹ng cña B. V. Xa-vin-cèp; tham gia b¸o chÝ cña bän b¹ch vÖ l−u vong. ― 295 - 299. lÞch sö", "Kh¸i luËn vÒ lÞch sö cña chñ nghÜa duy vËt", "Bµn vÒ vai trß cña c¸ nh©n trong lÞch sö", v. v.. P«-bª-®«-nèt-txÐp, C. P. (1827 - 1907) lµ nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc ph¶n Song, còng chÝnh trong thêi kú Êy, «ng m¾c ph¶i nh÷ng sai ®éng cña n−íc Nga Nga hoµng, gi¸m s¸t tèi cao cña Th¸nh vô lÇm nghiªm träng, nh÷ng sai lÇm nµy lµ mÇm mèng cña nh÷ng viÖn, thùc tÕ lµ ng−êi ®øng ®Çu chÝnh phñ vµ lµ ng−êi cæ vò chÝnh quan ®iÓm men-sª-vÝch sau nµy cña «ng. Sau §¹i héi II cña §¶ng cho thÕ lùc chñ n« ph¶n ®éng cùc ®oan d−íi triÒu A-lÕch-xan-®r¬ c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Plª-kha-nèp ®øng trªn lËp III, tiÕp tôc gi÷ mét vai trß quan träng c¶ d−íi thêi Ni-c«-lai II; ®· tr−êng ®iÒu hßa víi chñ nghÜa c¬ héi vµ sau ®ã gia nhËp ph¸i ngoan cè chèng l¹i phong trµo c¸ch m¹ng. Lµ ng−êi kiªn quyÕt men-sª-vÝch. Trong thêi kú c¸ch m¹ng nh÷ng n¨m 1905 - 1907, «ng chèng l¹i nh÷ng cuéc c¶i c¸ch t− s¶n trong nh÷ng n¨m 60 thÕ kû ®· ®øng trªn lËp tr−êng men-sª-vÝch trong toµn bé nh÷ng vÊn ®Ò c¬ XIX, lµ kÎ ñng hé chÕ ®é chuyªn chÕ cùc ®oan, lµ kÎ thï cña khoa b¶n; «ng ®· ®¸nh gi¸ kh«ng hÕt vai trß c¸ch m¹ng cña n«ng d©n, häc vµ gi¸o dôc. Th¸ng M−êi 1905, trong thêi kú cao trµo c¸ch ®ßi liªn minh víi giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa; tuy trªn lêi nãi th× m¹ng, P«-bª-®«-nèt-txÐp ®· buéc ph¶i tõ chøc vµ sau ®ã tõ bá thõa nhËn t− t−ëng b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n, nh−ng ho¹t ®éng chÝnh trÞ. ― 124. trªn thùc tÕ th× chèng l¹i thùc chÊt cña t− t − ëng Êy. ¤ ng lªn ¸n
  12. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 670 671 P«-pèp, I. V. (1885 - 1961) lµ ®¶ng viªn tõ n¨m 1904, c«ng nh©n. Lµ chñ nghÜa BÐc-stanh ë Nga. VÒ sau lµ thµnh viªn tÝch cùc cña "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng", mét tæ chøc qu©n chñ - tù do chñ nghÜa. ng−êi tham gia tÝch cùc cuéc c¸ch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt. §¹i N¨m 1906, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - biÓu cña ®¶ng bé Pª-tÐc-bua t¹i §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña lËp hiÕn. Lµ tæng biªn tËp kiªm chñ nhiÖm xuÊt b¶n t¹p chÝ nöa §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Tõ n¨m 1908 ®Õn n¨m d©n chñ-lËp hiÕn, nöa men-sª-vÝch lµ tê "V« ®Ò", céng t¸c viªn tÝch 1916, «ng c− tró ë n−íc ngoµi. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, «ng lµm c«ng t¸c l·nh ®¹o x«-viÕt. ― 417. cùc cña b¸o "§ång chÝ", t¸c gi¶ cña nhiÒu s¸ch vÒ vÊn ®Ò c«ng nh©n viÕt theo lËp tr−êng tù do chñ nghÜa kiÓu BÐc-stanh. N¨m P«-t¬-rª-xèp, A. N. (Xta-r«-ve) (1869 - 1934) lµ mét trong nh÷ng l·nh tô 1917, lµ bé tr−ëng Bé l−¬ng thùc trong ChÝnh phñ t− s¶n l©m thêi. cña chñ nghÜa men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XIX, gia Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, do ho¹t ®éng chèng nhËp hµng ngò nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt, v× tham gia "Héi liªn hiÖp ChÝnh quyÒn X«-viÕt, Pr«-c«-p«-vÝch ®· bÞ trôc xuÊt khái Liªn-x«. ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc-bua, nªn ®· ― 159, 162, 260, 387 - 388, 449, 457. bÞ trôc xuÊt ®Õn tØnh Vi-¸t-ca. N¨m 1900, ra n−íc ngoµi, tham gia R thµnh lËp tê "Tia löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh". Lµ ®¹i biÓu cña ban biªn tËp b¸o "Tia löa" tham dù §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n Ranh, R. A. ―xem A-bra-m«-vÝch, R. chñ - x· héi Nga víi t− c¸ch lµ ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu R«-®i-tsÐp, Ph. I. (sinh n¨m 1856) lµ ®Þa chñ tØnh Tve vµ lµ nhµ ho¹t quyÕt, lµ ng−êi thuéc c¸nh thiÓu sè cña ph¸i "Tia löa". Nh÷ng n¨m ®éng cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng, mét trong nh÷ng l·nh tô cña thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cao trµo c¸ch m¹ng míi, lµ nhµ t− §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña t−ëng cña ph¸i thñ tiªu, ®ãng vai trß chØ ®¹o trong c¸c t¹p chÝ ®¶ng ®ã. Lµ ng−êi tham gia c¸c ®¹i héi cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng men-sª-vÝch "Phôc h−ng", "B×nh minh cña chóng ta" vµ c¸c t¹p chÝ nh÷ng n¨m 1904 - 1905. Lµ ®¹i biÓu cña tÊt c¶ c¸c khãa §u-ma nhµ kh¸c. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, lµ ng−êi x· n−íc. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ ñy viªn héi -s«-vanh. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, sèng trong ChÝnh phñ t− s¶n l©m thêi ®Æc tr¸ch c¸c vÊn ®Ò vÒ PhÇn-lan. l−u vong ë n−íc ngoµi, ë ®ã ®· céng t¸c víi tuÇn b¸o cña Kª-ren- Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, R«-®i-tsÐp lµ mét xki "Thêi gian", ®· c«ng kÝch n−íc Nga x«-viÕt. ― 220. tªn b¹ch vÖ l−u vong. ― 98, 243, 255. Pèt-xe, V. A. (1864 - 1940) lµ nhµ b¸o vµ nhµ ho¹t ®éng x· héi. Lµ biªn R«-gi¬-cèp, N. A. (N. R.) (1868 - 1927) lµ nhµ sö häc vµ nhµ chÝnh luËn. tËp viªn c¸c t¹p chÝ cña "nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt hîp ph¸p": "Lêi nãi Trong nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XIX, gÇn gòi víi "nh÷ng ng−êi m¸c- míi" (1897) vµ "§êi sèng" (1898 - 1901). Sau khi t¹p chÝ "§êi sèng" xÝt hîp ph¸p". §Çu n¨m 1905, gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - bÞ chÝnh phñ Nga hoµng ®ãng cöa, «ng xuÊt b¶n t¹p chÝ nµy ë x· héi Nga, theo ph¸i b«n-sª-vÝch ®−îc mét thêi gian. Sau khi n−íc ngoµi vµo n¨m 1902. Trong nh÷ng n¨m 1906 - 1907, «ng chñ c¸ch m¹ng 1905 - 1907 thÊt b¹i, lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o tr−¬ng thµnh lËp c¸c tæ chøc hîp t¸c x· c«ng nh©n ë Nga ®éc lËp vÒ mÆt t− t−ëng cña ph¸i thñ tiªu, céng t¸c víi t¹p chÝ "B×nh minh víi §¶ng d©n chñ - x· héi. Trong nh÷ng n¨m 1909 - 1917, «ng ®· cña chóng ta", lµm tæng biªn tËp b¸o "Xi-bi-ri míi", mét tê b¸o cã xuÊt b¶n t¹p chÝ "Cuéc sèng cho tÊt c¶" vµ lµm tæng biªn tËp t¹p xu h−íng men-sª-vÝch theo chñ nghÜa thñ tiªu. V. I. Lª-nin ®· phª chÝ ®ã. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, «ng ho¹t ph¸n nh÷ng quan ®iÓm cña R«-gi¬-cèp trong c¸c bµi: "Tuyªn ng«n ®éng trong lÜnh vùc tr−íc t¸c. Tõ n¨m 1922, lµ céng t¸c viªn cña tê cña ®¶ng c«ng nh©n theo ph¸i tù do" vµ "Tõ trong phe cña "®¶ng "Tin tøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng c¸c X«-viÕt toµn Nga". c«ng nh©n" Xt«-l−-pin" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n ¤ng lµ t¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm viÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò lÞch sö, Sù thËt, Hµ-néi, 1973, t. 17, tr. 447 - 464, 507 - 515). Sau C¸ch v¨n häc vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c. ― 200, 202. m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, R«-gi¬-cèp lµ ñy viªn Pr«-c«-p«-vÝch, X. N. (1871 - l955) lµ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ chÝnh luËn. Ban chÊp hµnh trung −¬ng men-sª-vÝch, ®· lµm thø tr−ëng Bé Cuèi nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XIX, lµ ®¹i biÓu næi tiÕng cña "chñ b−u ®iÖn trong ChÝnh phñ t− s¶n l©m thêi trong mÊy th¸ng. Cã nghÜa kinh tÕ", mét trong nh÷ng ng− êi ®Çu tiªn tuyªn truyÒn th¸i ®é thï ®Þch víi C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M − êi.
  13. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 672 673 Trong thêi kú cã cuéc can thiÖp vò trang cña n−íc ngoµi vµ néi ph¸i men-sª-vÝch "Sù nghiÖp cña chóng ta", "Sù nghiÖp cuéc sèng" chiÕn, R«-gi¬-cèp ®· chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt. N¨m 1922, vµ c¸c b¸o chÝ kh¸c. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø ®o¹n tuyÖt víi ph¸i men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m tiÕp theo, lµm nhÊt, sèng ë n−íc ngoµi, do ¶nh h−ëng cña b¸o chÝ b«n-sª-vÝch, c«ng t¸c khoa häc - s− ph¹m vµ hµnh chÝnh ë nhiÒu c¬ quan kh¸c «ng l¹i ng¶ sang phÝa b«n-sª-vÝch. Tõ th¸ng ChÝn n¨m 1918 ®Õn nhau. T¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm viÕt vÒ lÞch sö n−íc Nga. ― 245. th¸ng Giªng 1919, lµ th− ký cã träng tr¸ch cña c¬ quan ®¹i diÖn Héi ch÷ thËp ®á n−íc Nga x«-viÕt ë Thôy-sÜ, nh÷ng n¨m 1921 - S 1930, lµm viÖc ë c¬ quan ®¹i diÖn th−¬ng m¹i x«-viÕt ë BÐc-lanh. Tõ n¨m 1930, «ng lµm viÖc trong c¸c tæ chøc kh¸c nhau ë M¸t-xc¬- Sam-pi-«ng (Champion), Hen-ri-Ha-Ýt (1859 - 1928) lµ mét ng−êi c¶i va vµ Lª-nin-gr¸t. ― 10. l−¬ng - x· héi Anh, lóc cßn trÎ lµ sÜ quan cña qu©n ®éi Anh. N¨m 1882, xin tõ chøc ®Ó ph¶n ®èi cuéc chiÕn tranh x©m l−îc Ai-cËp do Sram (Schramm), C¸c-l¬ Au-gu-xt¬ lµ nhµ kinh tÕ häc §øc. B¾t ®Çu chÝnh phñ Gl¸t-xt«n g©y ra. Sam-pi-«ng gia nhËp Liªn ®oµn d©n ho¹t ®éng chÝnh trÞ lµ mét ®¶ng viªn ®¶ng tù do, ®Çu nh÷ng n¨m chñ - x· héi, n¨m 1887 ®· bÞ khai trõ ra khái liªn ®oµn v× ®· th«ng 70 thÕ kû XIX, gia nhËp §¶ng d©n chñ - x· héi. Cïng víi Huª- ®ång víi ®¶ng b¶o thñ trong viÖc bÇu cö. Ýt l©u sau, Sam-pi-«ng khbÐc vµ BÐc-stanh, ®· cho ®¨ng trªn tê "Jahrbuch für Sozial- cho xuÊt b¶n tuÇn b¸o "Labour Elector" ("Cö tri c«ng nh©n"). Tõ wissenschaft und Sozialpolitik" ("Niªn gi¸m khoa häc x· héi vµ n¨m 1893, Sam-pi-«ng sèng ë óc vµ ho¹t ®éng trong tæ chøc d©n chÝnh trÞ x· héi") bµi "§iÓm l¹i phong trµo x· héi chñ nghÜa ë chñ - x· héi. ― 291. §øc". Trong khi lªn ¸n s¸ch l−îc c¸ch m¹ng cña ®¶ng, nh÷ng t¸c Sª-®rin, N. ― xem Xan-t−-cèp - Sª-®rin, M. E. gi¶ cña bµi b¸o ®· kªu gäi liªn minh víi giai cÊp t− s¶n vµ ®Æt lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n phô thuéc vµo giai cÊp t− s¶n. C. M¸c vµ Sª-gl«, V. A. ― xem Kh©y-xi-na, L. V. Ph. ¡ng-ghen ®· chèng l¹i nh÷ng quan ®iÓm c¬ héi chñ nghÜa nµy. Trong nh÷ng n¨m 1884 - 1886, Sram ®· phª ph¸n chñ nghÜa SÝp-pen (Schippel), M¸c-x¬ (1859 - 1928) lµ mét nhµ d©n chñ - x· héi M¸c trong t¹p chÝ "Die Neue Zeit" ("Thêi míi") vµ trong cuèn s¸ch §øc, mét phÇn tö theo chñ nghÜa xÐt l¹i. Trong nh÷ng n¨m 1887 - 1890, chñ biªn tê b¸o "Berliner Volkstribüne" ("DiÔn ®µn nh©n d©n "Rodbertus, Marx, Lassalle" (Rèt-bÐc-tót, M¸c, L¸t-xan"); vÒ sau Sram rêi bá §¶ng d©n chñ - x· héi. ― 279 - 280, 281. BÐc-lanh"), tõ n¨m 1897, tham gia l·nh ®¹o t¹p chÝ "Sozialistische Monatshefte" ("NguyÖt san x· héi chñ nghÜa") cña nh÷ng ng−êi c¬ Su-va-lèp, I. E. (sinh n¨m 1875) lµ ®¹i biÓu tØnh Xa-ma-ra trong §u-ma héi chñ nghÜa §øc. Lµ ®¹i biÓu Quèc héi §øc (1890 - 1905), SÝp- nhµ n−íc I, xuÊt th©n tõ n«ng d©n; trong §u-ma, «ng ®· ®øng vÒ pen biÖn hé cho sù bµnh tr−íng cña chñ nghÜa ®Õ quèc §øc. Trong phÝa ph¸i d©n chñ - x· héi. ¤ng ®· tæ chøc phßng ®äc s¸ch nh©n thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, lµ mét trong nh÷ng d©n, thóc ®Èy viÖc truyÒn b¸ nh÷ng s¸ch b¸o phæ cËp kh¸c nhau ng−êi x· héi - s«-vanh cùc ®oan. Trong nh÷ng n¨m cuèi ®êi, lµ trong nh©n d©n. Sau khi §u-ma gi¶i t¸n, «ng ký vµo b¶n kªu gäi gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc b¸ch khoa §rÐt-®en (1923 - 1928). Cã th¸i V−-boãc-g¬, v× vËy «ng ®· bÞ truy tè. ― 175. ®é thï ®Þch ®èi víi Liªn-x«. ― 283. T Snª-Ðc-x«n, I. A. (I-va-nèp-xki, P.) (1878 - 1942) lµ mét nhµ d©n chñ - x· Ta-ta-ri-nèp, Ph. V. (sinh n¨m 1860) lµ ®Þa chñ, ®¶ng viªn §¶ng d©n héi. Nh÷ng n¨m 1901 - 1902, ë BÐc-lanh, ®¶m nhiÖm c«ng t¸c chñ - lËp hiÕn, ®¹i biÓu cña thµnh phè ¤-ri-«n trong §u-ma nhµ chuyªn chë b¸o "Tia löa" vµ s¸ch b¸o bÊt hîp ph¸p kh¸c, sau §¹i n−íc I vµ II. Ta-ta-ri-nèp lµ chñ tÞch Héi ®ång ®Þa ph−¬ng huyÖn héi II cña ®¶ng, «ng gia nhËp ph¸i b«n-sª-vÝch; n¨m 1905, ®−îc ¤-ri-«n vµ lµ ñy viªn Héi ®ång ®Þa ph−¬ng tØnh ¤-ri-«n. T¹i §u- bæ tuyÓn vµo Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va cña §¶ng c«ng ma II, Ta-ta-ri-nèp lµ ñy viªn tiÓu ban ruéng ®Êt, tiÓu ban vÒ nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Nh−ng Ýt l©u sau, l¹i t¸ch khái ph¸i quyÒn tù trÞ ®Þa ph−¬ng vµ tù qu¶n, lµ th− ký tiÓu ban ng©n s¸ch, b«n-sª-vÝch. §· ñng hé chñ tr−¬ng c¬ héi chñ nghÜa vÒ triÖu tËp ®· ph¸t biÓu vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c. Sau C¸ch "®¹i héi c«ng nh©n", céng t¸c víi c¸c c¬ quan ng«n luËn cña
  14. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 674 675 T¬-rèt-xki (Br«n-stanh), L. §. (1879 - 1940) lµ kÎ thï ¸c h¹i nhÊt cña chñ m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, tiÕn hµnh ho¹t ®éng ph¶n c¸ch m¹ng ë miÒn Nam n−íc Nga. ― 243. nghÜa Lª-nin. Lµ ®¹i biÓu cña Liªn minh Xi-bi-ri t¹i §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ng−êi theo c¸nh thiÓu sè "T¸t-xi" ― Xem M¸c - £-vª-linh, £-lª-«-n«-ra. cña ph¸i "Tia löa"; sau ®¹i héi, T¬-rèt-xki ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trªn tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò vÒ lý luËn vµ thùc Ti-khvin-xki. Ph. V. (sinh n¨m 1862) lµ linh môc, thµnh viªn Héi liªn tiÔn cña c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa. Nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n hiÖp n«ng d©n toµn Nga, ®¹i biÓu tØnh Vi-¸t-ca trong §u-ma nhµ ®éng thèng trÞ vµ cao trµo c¸ch m¹ng míi, lµ ng−êi thuéc ph¸i thñ n−íc II. §· tham gia xuÊt b¶n b¸o "Nh©n d©n lao ®éng" (1907). T¹i tiªu, n¨m 1912, T¬-rèt-xki lµ kÎ tæ chøc ra khèi th¸ng T¸m chèng §u-ma, thay mÆt Héi liªn hiÖp n«ng d©n vµ Nhãm lao ®éng, ®· ®¶ng. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, gi÷ lËp ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, vµ ®ßi hñy bá ¸n tö h×nh; tr−êng ph¸i gi÷a, ®Êu tranh chèng l¹i Lª-nin vÒ nh÷ng vÊn ®Ò tham gia tiÓu ban chÊt vÊn. Sau khi §u-ma gi¶i t¸n, bÞ mÊt chøc chiÕn tranh, hßa b×nh vµ c¸ch m¹ng. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− linh môc. ― 149, 162, 183 - 185. s¶n th¸ng Hai 1917, sau khi ë n−íc ngoµi trë vÒ n−íc, gia nhËp T¬-rai-tskª (Treitschke), Hen-rÝch (1834 - 1896) lµ nhµ sö häc ng−êi ph¸i "nh÷ng ng−êi thuéc tæ chøc liªn quËn" vµ t¹i §¹i héi VI cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (b) Nga, T¬-rèt-xki cïng víi §øc, nhµ chÝnh luËn, nhµ t− t−ëng vµ ng−êi truyÒn b¸ chñ nghÜa ph¸i liªn quËn ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch. Sau C¸ch Phæ ph¶n ®éng, chñ nghÜa s« vanh, chñ nghÜa chñng téc. Trong m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, T¬-rèt-xki gi÷ chøc bé tr−ëng nh÷ng n¨m 1866 - 1889, lµ biªn tËp viªn t¹p chÝ ph¶n ®éng "Preus- Bé d©n ñy ngo¹i giao, bé tr−ëng Bé d©n ñy qu©n sù vµ hµng h¶i, sische Jahrbücher" ("Niªn gi¸m Phæ"). Nh÷ng n¨m 1871 - 1884, lµ chñ tÞch Héi ®ång qu©n sù - c¸ch m¹ng cña n−íc Céng hßa; ñy ®¹i biÓu quèc héi §øc, tÝch cùc ñng hé chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng. N¨m 1918, lµ kÎ ngo¹i cña Bi-xm¸c, n¨m 1878 t¸n thµnh viÖc thi hµnh ®¹o luËt ®Æc chèng l¹i hßa −íc BrÐt, trong nh÷ng n¨m 1920 - 1921, l·nh ®¹o biÖt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa. Tõ n¨m 1886, lµ nhµ ph¸i ®èi lËp trong cuéc tranh luËn vÒ vÊn ®Ò c«ng ®oµn, tõ n¨m nghiªn cøu sö häc chÝnh thøc cña nhµ n−íc Phæ. N¨m 1895, ®−îc 1923 tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh bÌ ph¸i quyÕt liÖt chèng l¹i ®−êng bÇu lµm viÖn sÜ ViÖn hµn l©m khoa häc BÐc-lanh. T¸c phÈm chÝnh lèi chung cña ®¶ng, chèng l¹i c−¬ng lÜnh cña Lª-nin vÒ x©y dùng cña T¬-rai-tskª lµ "LÞch sö n−íc §øc trong thÕ kû 19", gåm 5 tËp. chñ nghÜa x· héi, tuyªn truyÒn r»ng chñ nghÜa x· héi kh«ng thÓ T¬-rai-tskª ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc h×nh thµnh hÖ t− th¾ng lîi ®−îc ë Liªn-x«. §¶ng céng s¶n ®· v¹ch trÇn chñ nghÜa t−ëng cña chñ nghÜa ®Õ quèc §øc. V. I. Lª-nin ®· liÖt T¬-rai-tskª T¬-rèt-xki lµ mét thiªn h−íng tiÓu t− s¶n trong ®¶ng, ®· ®¸nh b¹i vµo sè "bän sö gia quan liªu - c¶nh s¸t §øc" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, nã vÒ mÆt t− t−ëng vµ vÒ mÆt tæ chøc. N¨m 1927, T¬-rèt-xki bÞ Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 16, tr. 11). ― 236. khai trõ ra khái ®¶ng, n¨m 1929, bÞ trôc xuÊt ra khái Liªn-x« v× ho¹t ®éng chèng ChÝnh quyÒn X«-viÕt vµ n¨m 1932 th× bÞ t−íc T¬-rª-pèp, §. Ph. (1855 - 1906) trong nh÷ng n¨m 1896 - 1905, lµ c¶nh quyÒn c«ng d©n x«-viÕt. ë n−íc ngoµi, T¬-rèt-xki tiÕp tôc ®Êu s¸t tr−ëng ë M¸t-xc¬-va; theo nhËn ®Þnh cña V. I. Lª-nin, T¬-rª- tranh chèng l¹i Nhµ n−íc X«-viÕt, chèng l¹i phong trµo c«ng nh©n pèp lµ "mét trong nh÷ng tªn t«i tí bÞ toµn n−íc Nga o¸n ghÐt nhÊt quèc tÕ. ― 73, 208, 218, 305, 389, 411, 422, 437. cña chÕ ®é Nga hoµng, næi tiÕng ë M¸t-xc¬-va v× tÝnh hung b¹o, Ts¸c-xki, E. ― xem A-na-nhin, E. A. th« lç, vµ v× ®· tham gia nh÷ng m−u toan cña bän Du-ba-tèp nh»m lµm ®åi trôy c«ng nh©n" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Tsen-n«-cèp, M. V. (sinh n¨m 1863) lµ nhµ ®¹i c«ng nghiÖp vµ chñ cho TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 9, tr. 294). Tõ ngµy 11 th¸ng Giªng 1905, thuª nhµ, mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra §¶ng d©n chñ - lËp T¬-rª-pèp lµ thèng ®èc tØnh Pª-tÐc-bua, sau ®ã lµ thø tr−ëng Bé hiÕn. Nh÷ng n¨m 1891 - 1894, lµ chñ tÞch Héi ®ång ®Þa ph−¬ng néi vô; lµ kÎ ®−a ra lÖnh khÐt tiÕng håi th¸ng M−êi 1905: "kh«ng huyÖn M¸t-xc¬-va. Lµ ñy viªn héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ thµnh phè, ®Ó b¾n nh÷ng trµng ph¸o gi¶ vµ kh«ng tiÕc ®¹n". Lµ kÎ cæ vò ñy viªn héi ®ång ®Þa ph−¬ng tØnh, ®· tham gia c¸c ®¹i héi cña c¸c nh÷ng cuéc tµn s¸t cña bän Tr¨m ®en. ― 236. nhµ ho¹t ®éng ®Þa ph−¬ng vµ thµnh phè. Lµ ®¹i biÓu tØnh M¸t-
  15. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 676 677 xc¬-va trong §u-ma nhµ n−íc II vµ III vµ ®¹i biÓu thµnh phè M¸t- b×nh ®¼ng x· héi, chèng l¹i tÊt c¶ mäi biÓu hiÖn cña sù ¸p bøc vÒ xc¬-va trong §u-ma IV. Nh÷ng n¨m 1914 - 1917, lµ thÞ tr−ëng M¸t chÝnh trÞ vµ kinh tÕ. xc¬-va, tæng ®¹i diÖn cña Liªn minh c¸c thµnh phè, mét trong TsÐc-n−-sÐp-xki cã c«ng lín trong lÜnh vùc ph¸t triÓn triÕt häc nh÷ng chñ tÞch cña Liªn minh héi ®ång ®Þa ph−¬ng toµn Nga, lµ duy vËt ë Nga. Quan ®iÓm triÕt häc cña «ng lµ ®Ønh cao cña toµn ng−êi sèt s¾ng ñng hé cuéc chiÕn tranh "cho ®Õn th¾ng lîi cuèi bé triÕt häc duy vËt tr−íc M¸c. Chñ nghÜa duy vËt cña TsÐp-n−- cïng". Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Tsen-n«-cèp sÐc-xki cã tÝnh c¸ch m¹ng vµ tÝnh hiÖn thùc. ¤ng kÞch liÖt phª tiÕn hµnh ho¹t ®éng ph¶n c¸ch m¹ng ë miÒn Nam n−íc Nga, vÒ ph¸n nh÷ng häc thuyÕt duy t©m kh¸c nhau vµ ®· cè g¾ng c¶i biªn sau ch¹y ra n−íc ngoµi. ― 243. phÐp biÖn chøng cña Hª-ghen theo tinh thÇn chñ nghÜa duy vËt. TsÐc-n«-xvi-tèp, C. C. (1866 - 1919) lµ ®Þa chñ, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - Trong lÜnh vùc kinh tÕ chÝnh trÞ, lÞch sö, thÈm mü, phª b×nh nghÖ lËp hiÕn, ®¹i biÓu tØnh Vla-®i-mia trong §u-ma nhµ n−íc I, II, III thuËt, TsÐc-n−-sÐp-xki ®· nªu ra ®−îc nh÷ng mÉu mùc vÒ ph−¬ng vµ lµ ®¹i biÓu tØnh I-a-r«-xl¸p trong §u-ma IV. Lµ trî lý ñy viªn ph¸p biÖn chøng khi nghiªn cøu thùc t¹i. Khi nghiªn cøu nh÷ng c«ng tè, lµ ñy viªn tßa ¸n khu, chñ tÞch Ban chÊp hµnh ®¶ng bé t¸c phÈm cña TsÐc-n−-sÐp-xki, C. M¸c ®¸nh gi¸ rÊt cao nh÷ng t¸c huyÖn Vla-®i-mia cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, tham dù c¸c ®¹i phÈm Êy vµ gäi TsÐc-n−-sÐp-xki lµ mét nhµ b¸c häc Nga vÜ ®¹i. Lª- héi cña nh÷ng nhµ ho¹t ®éng héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ thµnh phè, nin ®· viÕt vÒ TsÐc-n−-sÐp-xki r»ng «ng "thËt sù lµ mét ®¹i v¨n céng t¸c víi tê "Tin tøc n−íc Nga". Trong §u-ma II, TsÐc-n«-xvi- hµo Nga duy nhÊt tõ nh÷ng n¨m 50 m·i ®Õn n¨m 88 vÉn ®øng tèp tham gia tiÓu ban chÊt vÊn vµ phô tr¸ch c¸c c«ng viÖc thuéc vÒ v÷ng ë chñ nghÜa duy vËt triÕt häc hoµn chØnh... Nh−ng do t×nh tßa ¸n ®Þa ph−¬ng. BÞ xö b¾n n¨m 1919 v× ho¹t ®éng ph¶n c¸ch tr¹ng l¹c hËu trong ®êi sèng cña n−íc Nga, «ng ®· kh«ng v−¬n m¹ng chèng l¹i n−íc Céng hßa x«-viÕt. ― 243. lªn hay nãi cho ®óng h¬n ®· kh«ng thÓ v−¬n tíi chñ nghÜa duy TsÐc-n−-sÐp-xki, N. G. (1828 - 1889) lµ mét nhµ d©n chñ c¸ch m¹ng Nga vËt biÖn chøng cña M¸c vµ ¡ng-ghen" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt vÜ ®¹i, b¸c häc, nhµ v¨n, nhµ phª b×nh v¨n häc; mét trong nh÷ng b¶n lÇn thø 5, t. 18, tr. 384). bËc tiÒn bèi lçi l¹c cña phong trµo d©n chñ - x· héi Nga. TsÐc-n−- TsÐc-n−-sÐp-xki ®· viÕt c¶ mét lo¹t t¸c phÈm xuÊt s¾c trong lÜnh sÐp-xki lµ ng−êi cæ vò vÒ t− t−ëng vµ l·nh tô cña phong trµo d©n vùc triÕt häc, kinh tÕ chÝnh trÞ, v¨n häc, sö häc, ®¹o ®øc häc, thÈm chñ - c¸ch m¹ng trong nh÷ng n¨m 60 thÕ kû XIX ë Nga. Lµ mét mü. Nh÷ng t¸c phÈm phª b×nh v¨n häc cña «ng ®· cã ¶nh h−ëng rÊt ng−êi x· héi chñ nghÜa kh«ng t−ëng, «ng cho r»ng th«ng qua lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn v¨n häc vµ nghÖ thuËt Nga. Cuèn tiÓu c«ng x· n«ng d©n cã thÓ tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi, nh−ng ®ång thuyÕt "Lµm g×?" cña TsÐc-n−-sÐp-xki (1863) ®· cã t¸c dông gi¸o dôc thêi, víi t− c¸ch lµ mét nhµ d©n chñ c¸ch m¹ng, «ng "®· biÕt t¸c nhiÒu thÕ hÖ c¸ch m¹ng ë Nga vµ ë n−íc ngoµi. ― 178. ®éng, theo tinh thÇn c¸ch m¹ng, vµo tÊt c¶ nh÷ng sù biÕn chÝnh trÞ cña thêi «ng, b»ng c¸ch ― v−ît qua nh÷ng khã kh¨n vµ trë Tsª-rª-va-nin, N. (LÝp-kin, Ph. A.) (1868 - 1938) lµ mét trong nh÷ng thñ lùc cña c¬ quan kiÓm duyÖt ― tuyªn truyÒn t− t−ëng c¸ch lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch, mét phÇn tö cùc ®oan thuéc ph¸i thñ m¹ng n«ng d©n, t− t−ëng ®Êu tranh cña quÇn chóng nh»m lËt tiªu. Lµ ng−êi tham gia §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) vµ §¹i ®æ tÊt c¶ nh÷ng quyÒn lùc cò" (V. I. Lª-nin. Toµn tËp, tiÕng héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 20, tr. 175). T¹p chÝ "Ng − êi ® − ¬ng Nga. Tsª-rª-va-nin ®· céng t¸c víi nhiÒu c¬ quan xuÊt b¶n cña thêi", do «ng chñ biªn, lµ tiÕng nãi cña c¸c lùc l − îng c¸ch ph¸i thñ tiªu, lµ mét trong nh÷ng t¸c gi¶ viÕt "Bøc th− ngá" cña m¹ng Nga. TsÐc-n− -sÐp-xki c¨m phÉn v¹ch trÇn tÝnh chÊt 16 ng−êi men-sª-vÝch nãi vÒ viÖc thñ tiªu ®¶ng (1910); sau héi n«ng n« cña cuéc "c¶i c¸ch n«ng d©n" n¨m 1861, «ng kªu gäi nghÞ th¸ng T¸m n¨m 1912, mét héi nghÞ chèng ®¶ng, Tsª-rª-va- n«ng d©n khëi nghÜa. N¨m 1862, «ng bÞ chÝnh phñ Nga hoµng nin lµ ñy viªn cña trung t©m l·nh ®¹o men-sª-vÝch (Bé tæ chøc). b¾t giam ë ph¸o ®µi Pª-t¬-r«-pa-vlèp-xcai-a gÇn 2 n¨m, vÒ sau Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, lµ mét phÇn tö bÞ kÕt ¸n 7 n¨m khæ sai vµ bÞ ®µy biÖt xø chung th©n ë Xi-bi- x· héi - s«-vanh. N¨m 1917, lµ mét trong nh÷ng biªn tËp viªn cña tê " B¸o c«ng nh©n " ― c ¬ quan ng«n luËn trung − ¬ng cña ri. M·i ®Õn giµ, TsÐc-n − -sÐp-xki míi ® − îc tr¶ l¹i tù do. Cho ®Õn cuèi ®êi, «ng vÉn lµ mét chiÕn sÜ h¨ng h¸i chèng l¹i sù bÊt ph¸i men-sª-vÝch vµ lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung − ¬ng
  16. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 678 679 men-sª-vÝch. Tsª-rª-va-nin cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi C¸ch m¹ng chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. ― 388. Pª-t¬-r«-gr¸t, lµ ng−êi thuéc ph¸i vÖ quèc, ng−êi ñng hé viÖc liªn minh víi giai cÊp t− s¶n. Th¸ng N¨m 1917, gia nhËp ChÝnh phñ t− Txa-li-cèp, A. T. (A-kh¬-mÐt, Tx.) (1882 - 1928) lµ ®¶ng viªn §¶ng d©n s¶n l©m thêi, lµ bé tr−ëng Bé b−u ®iÖn, sau nh÷ng sù kiÖn th¸ng chñ - x· héi, mét phÇn tö men-sª-vÝch. §· ñng hé chñ tr−¬ng c¬ B¶y, lµ bé tr−ëng Bé néi vô, mét trong nh÷ng tªn cæ vò cuéc truy héi chñ nghÜa vÒ triÖu tËp "®¹i héi c«ng nh©n", tham gia viÕt c¸c lïng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa v¨n tËp nãi vÒ "®¹i héi c«ng nh©n", do bän men-sª-vÝch ë M¸t-xc¬- th¸ng M−êi, Txª-rª-tª-li cÇm ®Çu khèi chèng x«-viÕt trong Quèc va xuÊt b¶n n¨m 1907. Txa-li-cèp céng t¸c víi nhiÒu c¬ quan ng«n héi lËp hiÕn. Lµ mét trong nh÷ng kÎ l·nh ®¹o chÝnh phñ men-sª- luËn men-sª-vÝch: tuÇn b¸o "Sù nghiÖp cña chóng ta" (1906), t¹p vÝch ph¶n c¸ch m¹ng ë Gru-di-a. Sau th¾ng lîi cña ChÝnh quyÒn chÝ "Phôc h−ng" (1908 - 1909), v. v.. Trong nh÷ng n¨m néi chiÕn vµ x«-viÕt ë Gru-di-a, lµ tªn b¹ch vÖ l−u vong. N¨m 1923, lµ mét cã cuéc can thiÖp vò trang cña n−íc ngoµi, Txa-li-cèp ho¹t ®éng ph¶n c¸ch m¹ng ë C¸p-ca-d¬. Sau th¾ng lîi cña ChÝnh quyÒn x«- trong nh÷ng ng−êi tæ chøc ra Quèc tÕ c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa viÕt ë Gru-di-a, Txa-li-cèp ch¹y ra n−íc ngoµi . ― 211, 212, 215. thèng nhÊt (II) mang tÝnh chÊt c¬ héi chñ nghÜa. Nh÷ng n¨m cuèi ®êi, Txª-rª-tª-li sèng ë Mü. ― 134, 149, 151, 152, 160 - 161, 165, Tx©y-tlin, L. X. (X«-l«-min, L.) (sinh n¨m 1877) ― tõ n¨m 1898, lµ ng−êi 170, 174, 257, 385 - 386. tuyªn truyÒn trong c¸c nhãm c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Vi-tÐp- xc¬; tõ n¨m 1901, lµm viÖc ë M¸t-xc¬-va, ®· liªn l¹c víi nhãm Tu-ts¬-cèp, N. N. (sinh n¨m 1869) lµ ®Þa chñ, lóc ®Çu lµ ®¶ng viªn "C«ng nh©n miÒn Nam". N¨m 1902, sau khi Ban chÊp hµnh ®¶ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, vÒ sau lµ ®¶ng viªn §¶ng th¸ng M−êi. bé M¸t-xc¬-va bÞ tan vì håi th¸ng M−êi mét, «ng ®· kh«i phôc l¹i Tõ n¨m 1893, lµ tr−ëng quan héi ®ång ®Þa ph−¬ng huyÖn, trong tæ chøc ®¶ng ë M¸t-xc¬-va, gia nhËp tæ chøc b¸o "Tia löa". ¤ng lµ nh÷ng n¨m 1896 - 1899, lµ chñ tÞch Héi ®ång ®Þa ph−¬ng huyÖn ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé M¸t-xc¬-va t¹i §¹i héi II cña U-gli-ts¬, tõ n¨m 1899, lµ ng − êi cÇm ®Çu giíi quý téc huyÖn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a; U-gli-ts¬. Lµ ®¹i biÓu cña tØnh I-a-r«-xl¸p trong §u-ma nhµ n−íc sau ®¹i héi, gia nhËp ph¸i men-sª-vÝch, lµm viÖc ë ¤-®Ðt-xa, M¸t- II vµ IV. ― 243. xc¬-va vµ ë Vi-tÐp-xc¬. Tõ n¨m 1907, tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ tÝch cùc. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, «ng l·nh ®¹o U ban c«ng t¸c biªn tËp - xuÊt b¶n trùc thuéc X«-viÕt M¸t-xc¬-va. U-li-a-nèp, V. I. ― xem Lª-nin, V. I. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµm c«ng t¸c biªn tËp - xuÊt b¶n. ― 211. V Txª-®Ðc-bau-m¬, I-u. ¤. ― xem M¸c-tèp, L. Va-rin ― xem Phri-®«-lin, V. I-u. Txª-rª-tª-li, I. G. (1882 - l959) lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng Va-xin-tsi-cèp, B. A. (sinh n¨m 1863) lµ b¸ t−íc, ®Þa chñ lín, ñy viªn men-sª-vÝch. Lµ ®¹i biÓu tØnh Cu-tai-x¬ trong §u-ma nhµ n−íc II. Héi ®ång nhµ n−íc. Trong nh÷ng n¨m 1884-1890, lµ ng−êi cÇm Trong §u-ma, cÇm ®Çu ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi, tham gia tiÓu ®Çu giíi quý téc ë huyÖn, vµ tõ n¨m 1890, lµ ng−êi cÇm ®Çu giíi ban ruéng ®Êt, ®· ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ b¶n tuyªn bè cña chÝnh phñ, quý téc tØnh ë tØnh Nèp-g«-rèt; n¨m 1900, ®−îc bæ nhiÖm lµm tØnh do P. A. Xt«-l−-pin ®äc t¹i §u-ma, vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ nh÷ng tr−ëng tØnh P¬-xcèp. Trong nh÷ng n¨m 1906 - 1908, gi÷ chøc bé vÊn ®Ò kh¸c. Víi t− c¸ch lµ ng−êi ®¹i diÖn cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - tr−ëng Bé n«ng nghiÖp trong ChÝnh phñ P. A. Xt«-l−-pin. Va-xin- x· héi trong §u-ma, Txª-rª-tª-li ®· tham dù §¹i héi V (§¹i héi tsi-cèp lµ kÎ tÝch cùc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña Xt«-l−- Lu©n-®«n) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, nh−ng kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi pin. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt. ― 142, 143, 149, 161, 164, 181 - 182. lÇn thø nhÊt, lµ mét phÇn tö ph¸i gi÷a. Sau C¸ch m¹ng d©n
  17. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 680 681 VÐc-ne. ― xem Can-nin, T. P. nhµ n−íc víi t− c¸ch lµ th− ký cña tØnh. Lµ ng−êi cÇm ®Çu giíi quý téc huyÖn Gri-a-d«-vª-tx¬, tØnh V«-l«-g®a, ñy viªn héi ®ång Vi-n«-gra-®èp, P. G. (1854 - 1925) lµ nhµ sö häc, gi¸o s− Tr−êng ®¹i ®Þa ph−¬ng cña tØnh. §¹i biÓu cña V«-l«-g®a trong §u-ma nhµ häc tæng hîp M¸t-xc¬-va vµ sau ®ã lµ gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng n−íc II; trong §u-ma, V«-l«-tx¬-c«i lµ ñy viªn tiÓu ban vÒ quyÒn hîp èc-xpho (n−íc Anh). XÐt theo chÝnh kiÕn cña Vi-n«-gra-®èp tù trÞ ®Þa ph−¬ng vµ tù qu¶n. ― 243. th× y lµ ng−êi theo ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn. Vi-n«-gra-®èp ®· ®øng trªn lËp tr−êng cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ®Ó xem xÐt V«-rèp-xki, V. V. (Oãc-lèp-xki, P.) (1871 - 1923) lµ nhµ c¸ch m¹ng cuéc c¸ch m¹ng 1905-1907, ®iÒu ®ã ®−îc biÓu hiÖn trong "Nh÷ng chuyªn nghiÖp, nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña ®¶ng b«n-sª-vÝch, nhµ bøc th− chÝnh trÞ" cña y ®¨ng trªn b¸o "Tin tøc n−íc Nga", ngµy 5 ngo¹i giao x«-viÕt lçi l¹c, nhµ chÝnh luËn vµ lµ nhµ phª b×nh v¨n th¸ng T¸m 1905. Nh− V. I. Lª-nin ®· chØ râ, trong nh÷ng bøc th− häc. ¤ng b¾t ®Çu ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tõ n¨m 1890 trong c¸c ®ã, Vi-n«-gra-®èp "®· nãi lªn mét c¸ch rÊt râ rµng hiÕm cã lîi Ých, nhãm sinh viªn. Tõ n¨m 1894, lµ mét thµnh viªn tÝch cùc cña "Liªn s¸ch l−îc vµ t©m lý cña giai cÊp t− s¶n tù t− tù lîi...", (Toµn tËp, ®oµn c«ng nh©n" M¸t-xc¬-va, mét tæ chøc liªn hÖ chÆt chÏ víi "Héi tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬ va, t. 11, tr. 286). Vi-n«- liªn hiÖp ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n" ë Pª-tÐc- gra-®èp cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa bua. N¨m 1899, ë n¬i bÞ ®µy, «ng ®· t¸n thµnh "Lêi ph¶n kh¸ng th¸ng M−êi vµ ®èi víi ChÝnh quyÒn x« viÕt. cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga" chèng "ph¸i kinh tÕ" do Lµ t¸c gi¶ cña nh÷ng t¸c phÈm: "Nghiªn cøu vÒ lÞch sö x· héi Lª-nin th¶o ra. N¨m 1902, «ng ra c− tró ë n−íc ngoµi vµ céng t¸c n−íc Anh vµo thêi kú trung cæ", "QuyÒn së h÷u vÒ ruéng ®Êt cña ®Þa víi b¸o "Tia löa" cña Lª-nin. §Çu n¨m 1904, Lª-nin ®· trao cho chñ thêi trung cæ ë n−íc Anh" vµ nh÷ng t¸c phÈm kh¸c. ― 401 - 402. «ng nhiÖm vô thµnh lËp Côc miÒn Nam cña §¶ng c«ng nh©n d©n VÝt-snª-vÕt-xcai-a ― xem Ken-li - VÝt-snª-vÕt-xcai-a, Phl«-ren-x¬. chñ - x· héi Nga ë ¤-®Ðt-xa. Cuèi th¸ng T¸m, «ng ra n−íc ngoµi, t¸n thµnh b¶n tuyªn bè cña 22 ng−êi b«n-sª-vÝch. N¨m 1905, «ng VÝt-te, X. I-u. (1849 - 1915) lµ nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc cña Nga, ®¹i ®· cïng víi V. I. Lª-nin biªn tËp b¸o "TiÕn lªn" vµ "Ng−êi v« s¶n". biÓu cho lîi Ých cña "chñ nghÜa ®Õ quèc phong kiÕn - qu©n phiÖt" ë ¤ng lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Ni-c«-lai-Ðp §¶ng n−íc Nga Nga hoµng, ñng hé mét c¸ch kiªn quyÕt chÕ ®é chuyªn c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga dù §¹i héi III cña ®¶ng. Tõ cuèi chÕ, chñ tr−¬ng duy tr× chÕ ®é qu©n chñ b»ng nh÷ng nh−îng bé n¨m 1905, c«ng t¸c trong tæ chøc b«n-sª-vÝch Pª-tÐc-bua vµ trong nhá vµ b»ng nh÷ng lêi høa víi giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, ban biªn tËp b¸o b«n-sª-vÝch "§êi sèng míi". N¨m 1906, «ng lµ b»ng nh÷ng hµnh ®éng ®µn ¸p d· man ®èi víi nh©n d©n; lµ mét ®¹i biÓu §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n trong nh÷ng kÎ tæ chøc ®µn ¸p cuéc c¸ch m¹ng 1905 - 1907. Khi lµ chñ - x· héi Nga. N¨m 1907, l·nh ®¹o tæ chøc b«n-sª-vÝch ë ¤-®Ðt- bé tr−ëng Bé giao th«ng (th¸ng Hai - th¸ng T¸m 1892), bé tr−ëng xa. Do tÝch cùc ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, «ng ®· bÞ b¾t vµ bÞ ®µy. N¨m Bé tµi chÝnh (1892-1903) vµ chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng (th¸ng 1915, V«-rèp-xki ®i Xtèc-kh«n, vµ n¨m 1917, theo ®Ò nghÞ cña V. I. M−êi 1905 - th¸ng T− 1906), VÝt-te ®· ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p Lª-nin, «ng tham gia Bé phËn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë n−íc trong lÜnh vùc tµi chÝnh, trong chÝnh s¸ch thuÕ quan, trong viÖc ngoµi cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Sau C¸ch m¹ng x©y dùng ®−êng s¾t, trong viÖc ®−a ra luËt c«ng x−ëng, ®· x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, gi÷ c−¬ng vÞ l·nh ®¹o trong c«ng t¸c khuyÕn khÝch b»ng mäi c¸ch viÖc ®Çu t− cña n−íc ngoµi, do ®ã ®· ngo¹i giao: lµ ®¹i sø ®Æc mÖnh toµn quyÒn cña n−íc Céng hßa liªn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n ë Nga vµ t¨ng c−êng bang x· héi chñ nghÜa x« viÕt Nga t¹i c¸c n−íc trªn b¸n ®¶o Xcan- sù phô thuéc cña n−íc Nga vµo c¸c c−êng quèc ®Õ quèc. V. I. Lª- ®i-na-v¬ (1917 - 1919) vµ ë ý (1921-1923), lµ tæng th− ký cña ®oµn nin ®· gäi VÝt-te lµ "bé tr−ëng mèi l¸i", lµ "ng−êi ®¹i lý cña së giao ®¹i biÓu X«-viÕt t¹i Héi nghÞ Giª-n¬, lµ ®¹i biÓu cña n−íc Nga x«- dÞch". ― 262, 341, 388. viÕt ë Héi nghÞ L«-da-n¬. BÞ bän b¹ch vÖ giÕt h¹i ngµy 10 th¸ng V«-l«-tx¬-c«i, N. M. (sinh n¨m 1875) lµ ®Þa chñ, ng−êi theo ph¸i d©n N¨m 1923 ë L«-da-n¬. V«-rèp-xki lµ t¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm chÝnh luËn vµ phª b×nh v¨n häc. ― 36. chñ-lËp hiÕn. Tõ n¨m 1899, V«-l«-tx¬-c«i lµm viÖc ë V¨n phßng
  18. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 682 683 tµn. V× nh÷ng cuèn tiÓu thuyÕt ®Çu tay cña m×nh: "M©u thuÉn" X (1847) vµ "Mét vô r¾c rèi" (1848), «ng ®· bÞ ®µy ®Õn Vi-¸t-ca vµo Xa-la-d¬-kin, A. X. (sinh n¨m 1870) lµ nhµ bu«n lín vµ ®iÒn chñ, ®¶ng th¸ng T− 1848 vµ ®· ph¶i sèng ë ®ã h¬n 7 n¨m. Trë vÒ Pª-tÐc-bua viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, ®¹i biÓu tØnh Ri-a-dan trong §u-ma vµo ®Çu n¨m 1856, «ng ®· viÕt "Tïy bót tØnh lÎ", vµ vÒ sau, trong nhµ n−íc II vµ IV. Tõ n¨m 1910, lµ chñ tÞch ñy ban héi chî vµ giao nh÷ng n¨m 60 - 80 thÕ kû XIX, «ng ®· viÕt nhiÒu t¸c phÈm lín: "LÞch dÞch tØnh Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt, trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ sö cña mét thµnh phè" (1869 - 1870), "Nh÷ng bµi diÔn v¨n víi giäng giíi lÇn thø nhÊt, lµ ®Æc ph¸i viªn cña Bé n«ng nghiÖp phô tr¸ch chÝnh thøc" (1872 - 1876), "C¸c ngµi dßng hä G«-lèp-lÐp" (1875 - viÖc thu mua lóa m× cho qu©n ®éi ë tØnh Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt. Sau 1880) vµ c¸c t¸c phÈm kh¸c. Lª-nin ®· gäi I-u-®u-sca G«-lèp-lÐp, C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, tiÕn hµnh ho¹t ®éng h×nh t−îng nh©n vËt chÝnh cña tiÓu thuyÕt "C¸c ngµi dßng hä G«- ph¶n c¸ch m¹ng ë miÒn Nam n−íc Nga. ― 243. lèp-lÐp" lµ bÊt hñ vµ trong c¸c t¸c phÈm cña m×nh, Ng−êi th−êng sö dông h×nh t−îng ®ã, còng nh− nhiÒu h×nh t−îng ®iÓn h×nh kh¸c Xa-vª-li-Ðp, A. A. (1848 - 1916) lµ ®Þa chñ, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - trong c¸c tr−íc t¸c cña Xan-t−-cèp - Sª-®rin, ®Ó v¹ch mÆt nh÷ng lËp hiÕn. Tõ n¨m 1878, céng t¸c víi b¸o "Tin tøc n−íc Nga". Tõ nhãm x· héi vµ c¸c chÝnh ®¶ng thï ®Þch víi nh©n d©n. C. M¸c ®· n¨m 1890, lµ chñ tÞch Héi ®ång ®Þa ph−¬ng huyÖn Ni-gi¬-ni Nèp- ®¸nh gi¸ cao nh÷ng t¸c phÈm cña Xan-t−-cèp - Sª-®rin. Trong g«-rèt, vµ trong nh÷ng n¨m 1900 - 1908, lµ chñ tÞch héi ®ång ®Þa nh÷ng n¨m 1863 - 1864, Xan-t−-cèp - Sª-®rin trë thµnh nhµ chÝnh ph−¬ng tØnh Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt; nh÷ng n¨m 1903 - 1907, lµ tæng luËn chñ chèt cña t¹p chÝ d©n chñ c¸ch m¹ng "Ng−êi ®−¬ng thêi", biªn tËp tê "B¸o cña Héi ®ång ®Þa ph−¬ng Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt". Lµ vµ tõ n¨m 1868, «ng lµ thµnh viªn cña ban biªn tËp t¹p chÝ "Ký sù ®¹i biÓu (cña thµnh phè Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt) trong §u-ma nhµ n−íc nhµ". Sau khi Nª-cra-xèp mÊt, n¨m 1878, Xan-t−-cèp - Sª-®rin n−íc I, ®¹i biÓu (cña tØnh Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt) trong §u-ma nhµ trë thµnh tæng biªn tËp t¹p chÝ vµ l·nh tô thùc sù, vÒ mÆt tinh thÇn, n−íc II vµ III. T¹i §u-ma nhµ n−íc II vµ III, lµ ñy viªn tiÓu ban cña tÇng líp trÝ thøc d©n chñ, kÕ tôc truyÒn thèng vÜ ®¹i cña phong l−¬ng thùc vµ tiÓu ban vÒ quyÒn tù trÞ ®Þa ph−¬ng vµ tù qu¶n. ― trµo d©n chñ c¸ch m¹ng trong nh÷ng n¨m 60 thÕ kû XIX. ― 250. 243. XmiÕc-nèp. A. V. (sinh n¨m 1873) lµ nhµ thèng kª cña héi ®ång ®Þa Xa-vª-li-Ðp, I. Ph. (sinh n¨m 1874) lµ thî xÕp ch÷ trong nhµ in b¸o "Tin ph−¬ng, gia nhËp §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Nh÷ng n¨m 1899 - tøc n−íc Nga". N¨m 1906, «ng ®−îc bÇu lµ ®¹i biÓu cña c«ng nh©n 1906, lµm viÖc t¹i phßng thèng kª cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng tØnh I- M¸t-xc¬-va trong §u-ma nhµ n−íc I, gia nhËp §¶ng d©n chñ - x· a-r«-xl¸p vµ Vla-®i-mia, sau ®ã, ®Õn n¨m 1908, lµm viÖc trong ban héi. Sau khi §u-ma gi¶i t¸n, «ng ®· ký tªn vµo b¶n kªu gäi V−- biªn tËp tê b¸o d©n chñ - lËp hiÕn "Ng«n luËn". §· céng t¸c víi boãc-g¬, v× thÕ «ng bÞ kÕt ¸n tï 3 th¸ng. N¨m 1912, bÞ kÕt ¸n ®µy c¸c b¸o "Tin tøc n−íc Nga", "§êi sèng cña chóng ta", víi t¹p chÝ ®i Xi-bi-ri, vÒ sau ¸n nµy ®−îc ®æi thµnh ¸n trôc xuÊt ra n−íc "T− t−ëng Nga", v. v.. N¨m 1908, XmiÕc-nèp sang Mü; khi trë vÒ ngoµi vµ «ng ®· sèng ë ®ã mét n¨m r−ìi. Sau C¸ch m¹ng x· héi n−íc, chuyÓn ®Õn ë thµnh phè Tam-bèp, vµ lµm luËt s− ë ®ã. T¸c chñ nghÜa th¸ng M−êi, trong nh÷ng n¨m 1920 - 1930, «ng lµm viÖc gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm vÒ ngµnh thèng kª. ― 23, 53, 383. ë Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao, trong nh÷ng n¨m 1930 - 1933, «ng lµ nhµ kinh tÕ. ― 175. X«-l«-min, L. ― xem Tx©y-tlin, L. X. Xan-t−-cèp - Sª-®rin, M. E. (Sª-®rin, N.) (1826 - 1889) lµ mét nhµ v¨n Xta-kh«-vÝch, A. A. (1858 - 1915) lµ ®Þa chñ, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - trµo phóng vÜ ®¹i Nga, nhµ d©n chñ c¸ch m¹ng. Trong c¸c lËp hiÕn. Trong nh÷ng n¨m 1895 - 1904, lµ ng−êi cÇm ®Çu giíi quý t¸c phÈm cña m×nh, «ng ®· kÞch liÖt phª ph¸n chÕ ®é téc huyÖn £-lª-tx¬. Lµ ng−êi tham gia c¸c ®¹i héi cña héi ®ång chuyªn chÕ n«ng n« ë Nga, ®· s¸ng t¹o ra hµng lo¹t ®iÓn ®Þa ph−¬ng nh÷ng n¨m 1904 - l905, mét trong nh÷ng ng−êi h×nh vÒ bän ®Þa chñ chuyªn chÕ, vÒ bän ®¹i ®iÖn cña chÕ s¸ng lËp "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng". Xta-kh«-vÝch ®· céng t¸c ®é quan l¹i cña Nga hoµng, vÒ bän tù do chñ nghÜa nhót víi c¸c c¬ quan ng«n luËn cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn: tê " Tin nh¸t vµ lÇn ®Çu tiªn trong nh÷ng t¸c phÈm v¨n nghÖ Nga, tøc n− íc Nga " , t¹p chÝ " T − t − ëng Nga " , v. v., ®· cho xuÊt b¶n «ng ®· nªu ® − îc nh÷ng ® i Ó n h × n h v Ò b ä n t − s ¶ n t h a m
  19. B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 684 685 Xt¬-r«-Ðp. ― xem §ª-xni-tx¬-ki, V. A. tê "B¸o £-lª-tx¬". Lµ ®¹i biÓu tØnh Oãc-lèp trong §u-ma nhµ n−íc II; trong §u-ma, Xta-kh«-vÝch tham gia tiÓu ban ng©n s¸ch, l−¬ng Xt¬-ru-vª, P. B. (1870 - 1944) lµ nhµ kinh tÕ häc t− s¶n vµ nhµ chÝnh thùc vµ tiÓu ban gi¸o dôc quèc d©n. ― 243. luËn, mét trong nh÷ng l·nh tô cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Trong Xta-r«-ve ― xem P«-t¬-rª-xèp, A. N. nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XIX, lµ ®¹i biÓu næi tiÕng cña "chñ nghÜa M¸c hîp ph¸p", lµ céng t¸c viªn vµ biªn tËp viªn c¸c t¹p chÝ "Lêi nãi Xt«-l−-pin, A. A. (sinh n¨m 1863) lµ nhµ chÝnh luËn thuéc ph¸i Tr¨m míi" (1897), "B−íc ®Çu" (1899) vµ "§êi sèng" (1900). Ngay trong ®en, céng t¸c viªn cña tê b¸o ph¶n ®éng "Thêi míi", ®¶ng viªn t¸c phÈm ®Çu tiªn cña m×nh "Nh÷ng ý kiÕn phª ph¸n vÒ vÊn ®Ò §¶ng th¸ng M−êi, em trai cña P. A. Xt«-l−-pin ― nhµ ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ cña n−íc Nga" (1894), trong khi phª ph¸n ph¸i nhµ n−íc khÐt tiÕng cña n−íc Nga Nga hoµng. Sau C¸ch m¹ng x· d©n tóy, Xt¬-ru-vª l¹i "bæ sung" vµ "phª ph¸n" häc thuyÕt kinh tÕ héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Xt«-l−-pin l−u vong ra n−íc ngoµi. ― vµ triÕt häc cña C. M¸c, Xt¬-ru-vª t¸n thµnh c¸c ®¹i biÓu cña chÝnh 16, 257. trÞ kinh tÕ häc t− s¶n tÇm th−êng vµ tuyªn truyÒn chñ nghÜa Man- tuýt, hßng lµm cho chñ nghÜa M¸c vµ phong trµo c«ng nh©n thÝch Xt«-l−-pin, P. A. (1862 - l911) lµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña n−íc Nga øng víi lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n. V. I. Lª-nin ®· gäi Xt¬-ru-vª lµ Nga hoµng, ®Þa chñ lín, tõ n¨m 1906 ®Õn 1911, lµ chñ tÞch Héi "mét bËc thÇy trong nghÒ ph¶n béi" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ ®ång bé tr−ëng vµ lµ bé tr−ëng Bé néi vô; ®· bÞ B«-grèp, mét xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 16, tr. 595). Xt¬-ru-vª lµ mét trong ®¶ng viªn x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng giÕt chÕt ë Ki-Ðp n¨m nh÷ng nhµ lý luËn vµ ng−êi tæ chøc ra "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng" 1911. Tªn tuæi cña Xt«-l−-pin g¾n liÒn víi mét thêi kú ph¶n ®éng qu©n chñ - tù do chñ nghÜa (1903 - 1905) vµ lµ biªn tËp viªn cña c¬ chÝnh trÞ tµn b¹o nhÊt trong ®ã ¸n tö h×nh ®−îc ¸p dông réng r·i quan ng«n luËn bÊt hîp ph¸p cña héi ®ã lµ t¹p chÝ "Gi¶i phãng" nh»m ®µn ¸p phong trµo c¸ch m¹ng ("thêi kú ph¶n ®éng Xt«-l−- (1902 - 1905). Khi thµnh lËp §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn n¨m 1905, pin" 1907 - 1910). Xt«-l−-pin ®· tiÕn hµnh cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt, Xt¬-ru-vª lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng ®ã. Lµ nh»m t¹o ra nh÷ng doanh nghiÖp cu-l¾c v÷ng m¹nh lµm chç dùa mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña chñ nghÜa ®Õ quèc Nga. Sau cho chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng ë n«ng th«n. Song m−u toan C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ kÎ thï c«ng khai cña cña Xt«-l−-pin nh»m cñng cè chÕ ®é ®Þa chñ - t− s¶n b»ng c¸ch thi ChÝnh quyÒn x«-viÕt, lµ thµnh viªn trong chÝnh phñ ph¶n c¸ch hµnh mét sè nh÷ng cuéc c¶i c¸ch tõ trªn xuèng víi môc ®Ých phôc m¹ng Vran-ghen, lµ mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ― 82, 233, 235 - vô quyÒn lîi cña bän t− s¶n vµ ®Þa chñ cïng víi viÖc duy tr× chÕ 236, 262, 388, 460 - 462. ®é chuyªn chÕ, ®· hoµn toµn bÞ thÊt b¹i. ― 16, 24, 31 - 32, 35, 61, 68, 98, 100, 103, 109, 121, 123, 142, 145, 190, 191, 192, 195, 197, 229 - Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki, §. N. (sinh n¨m 1874) lµ c«ng t−íc, ®¹i ®Þa 230, 254, 262, 365, 366 - 367, 422, 462. chñ, ®¹i biÓu tØnh BÐt-xa-ra-bi-a trong §u-ma nhµ n−íc II vµ IV. Trong §u-ma II, lµ ñy viªn tiÓu ban chÊt vÊn, ®· ph¸t biÓu ý kiÕn Xt¬-ren-txèp, R. E. (sinh n¨m 1875) lµ mét nhµ tr−íc t¸c, nhµ chÝnh trong nh÷ng cuéc th¶o luËn vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, vµ ý kiÕn cña luËn. Tõ n¨m 1900 ®Õn 1914, «ng sèng l−u vong, chñ yÕu lµ sèng ë Xvi-a-t«-p«n - MiÕc-xki ®· bÞ nh÷ng ®¹i biÓu phÝa t¶ chèng ®èi §øc, ®· céng t¸c víi nhiÒu c¬ quan xuÊt b¶n ë n−íc ngoµi cña gay g¾t. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, l−u vong ra §¶ng d©n chñ - x· héi: "Sozialistische Monatshefte" ("NguyÖt san n−íc ngoµi. ― 149, 150 - 151, 154, 155, 156, 159, 160, 163, 164. x· héi chñ nghÜa"), "Leipziger Volkszeitung" ("B¸o nh©n d©n Lai- pxÝch", "Vorwärts" ("TiÕn lªn"), v. v., vµ céng t¸c víi b¸o d©n chñ - lËp hiÕn c¸nh t¶, tê "§ång chÝ", xuÊt b¶n ë Nga. Khi trë vÒ Nga, Avenard, Etienne ― xem A-vª-na, £-chiªn. «ng c«ng t¸c ë c¸c tiÓu ban kh¸c nhau trùc thuéc Héi ®ång tù Jekk ― xem Gia-Õch-kh¬ (Jaeckh), Gu-xta-v¬. qu¶n thµnh phè Pª-t¬-r«-gr¸t. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, «ng c«ng t¸c ë c¸c c¬ quan kinh tÕ t¹i M¸t-xc¬-va vµ I-a-r«-xl¸p. ― 314 - 315.
  20. Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V. I. Lª-nin 686 687 Lª-nin viÕt bµi x· luËn "§u-ma II vµ nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n"; bµi nµy ®−îc ®¨ng víi danh nghÜa lµ lêi kªu gäi trªn b¸o "C«ng nh©n", sè 2, ngµy 23 th¸ng Hai 1907. Gi÷a 20 vµ 28 Lª-nin viÕt dù th¶o lêi kªu gäi cña ®¶ng th¸ng Hai ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma nhµ Th©n thÕ vµ sù nghiÖp n−íc II "VÒ b¶n tuyªn bè cña Xt«-l−-pin". (5 vµ 13 th¸ng Ba). cña V.I. Lª-nin Lª-nin viÕt bµi "B−íc quan träng ®Çu tiªn"; 21 th¸ng Hai cïng ngµy h«m ®ã, bµi b¸o nµy ®−îc ®¨ng (6 th¸ng Ba). (Th¸ng Hai - th¸ng S¸u 1907) lµm x· luËn trªn b¸o "Tia s¸ng míi", sè 2. Sau 21 th¸ng Hai Lª-nin viÕt bµi "Cuéc bÇu cö vµo §u-ma vµ Th¸ng Hai - th¸ng S¸u. Lª-nin ë Cu-èc-ca-la (PhÇn-lan) t¹i biÖt thù (6 th¸ng Ba) - ®Çu s¸ch l−îc cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga"; "Va-da". ®¨ng trong t¹p chÝ "Die Neue Ziet" ("Thêi th¸ng Ba. míi"), sè 26, ngµy 27 th¸ng Ba 1907. Lª-nin viÕt dù th¶o nghÞ quyÕt cho §¹i héi 15 - 18 th¸ng Hai 22 th¸ng Hai V cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Bµi b¸o cña Lª-nin "Ph¸i mªn-sª-vÝch cã (28 th¸ng Hai - 3 Nga; ®¨ng trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n", sè 14, (7 th¸ng Ba). quyÒn thi hµnh chÝnh s¸ch ñng hé bän d©n th¸ng Ba). ngµy 4 th¸ng Ba 1907. chñ - lËp hiÕn hay kh«ng?" ®¨ng trªn b¸o "Tia s¸ng míi", sè 3. Lª nin l·nh ®¹o héi nghÞ c¸c ®¹i biÓu cña c¸c Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua vµ Lª-nin viÕt bµi "S¸ch l−îc cña giai cÊp tiÓu M¸t-xc¬-va, Ban chÊp hµnh ®¶ng bé khu t− s¶n"; ®¨ng trªn b¸o "Tia s¸ng míi", sè 4, M¸t-xc¬-va, Ban th−êng vô vïng Trung ngµy 23 th¸ng Hai 1907. t©m c«ng nghiÖp vµ cña ban biªn tËp b¸o 23 th¸ng Hai Lª-nin viÕt bµi "Nh÷ng kÎ g©y ra ph©n liÖt "Ng−êi v« s¶n", héi nghÞ nµy th¶o luËn vµ (8 th¸ng Ba). nãi vÒ sù ph©n liÖt t−¬ng lai" vµ bµi "VÒ s¸ch th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña Lª-nin. l−îc cña chñ nghÜa c¬ héi"; ®¨ng trªn b¸o 17 th¸ng Hai Lª-nin tr¶ lêi pháng vÊn cña £-chiªn A-vª- "Tia s¸ng míi", sè 5, ngµy 24 th¸ng Hai 1907. na (Avenard), céng t¸c viªn b¸o "L’Hu- (2 th¸ng Ba). 24 th¸ng Hai Lª-nin viÕt bµi "Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch manitÐ", vÒ s¸ch l−îc cña §¶ng c«ng nh©n (9 th¸ng Ba). vµ giai cÊp tiÓu t− s¶n"; ®¨ng lµm x· luËn d©n chñ - x· héi Nga trong thêi kú vËn trªn b¸o "Tia s¸ng míi", sè 6, ngµy 25 ®éng bÇu cö. th¸ng Hai l907. 19 th¸ng Hai ñy ban b¸o chÝ xuÊt b¶n Pª-tÐc-bua quyÕt Gi÷a 23 th¸ng Hai Lª-nin viÕt phÇn ®Çu bµi "C−¬ng lÜnh hµnh ®Þnh tÞch biªn cuèn s¸ch cña Lª-nin "Hai (4 th¸ng Ba). vµ 4 th¸ng Ba, ®éng cña ph¸i d©n chñ - x· héi c¸ch s¸ch l−îc cña §¶ng d©n chñ - x· héi trong m¹ng"; ®¨ng trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n", sè (8 vµ 17 th¸ng Ba). cuéc c¸ch m¹ng d©n chñ". 14, ngµy 4 th¸ng Ba l907. 20 th¸ng Hai Lª-nin viÕt bµi "Buæi khai m¹c cña §u-ma 25 hoÆc 26 th¸ng Hai Lª-nin viÕt bót ký tr¶ lêi bµi tiÓu luËn cña (5 th¸ng Ba). nhµ n−íc II"; còng cïng ngµy h«m ®ã, bµi L. M¸c-tèp "Xa h¬n n÷a th× kh«ng cßn chç", (10 hoÆc 11 th¸ng Ba). nµy ®−îc ®¨ng lµm x· luËn trªn b¸o "Tia ®¨ng trªn b¸o "§êi sèng Nga", sè 48, ngµy s¸ng míi", sè I.
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2