27 Án oan trong các triều đại Trung Quốc
6. Mất tự do vì yêu nước
Ngày 12 tháng 12 năm 1936, nổ ra "Sự biến Tây An" chấn động khắp nơi, Trương
Học Lương, Dương Hổ Thành đã giữ Tưởng Giới Thạch ở Lâm Đồng Hoa Thanh
Trì và ép Tưởng phải chống Nhật, đồng thời điện cho Trung ương Đảng Cộng sản
Trung Quốc cử đại biểu tới Tây An để bàn kế lớn chống Nhật cứu nước, Đảng
Cộng sản Trung Quốc cử đoàn đi do Chu Ân Lai dẫn đầu tới Tây An để tham gia
đàm phán, tới ngày 24 đã buộc Tưởng Giới Thạch phải chấp nhận 6 điều kiện
gồm: Cải tổ Quốc dân đảng và Chính phủ Quốc dân đảng, trừ bỏ phái thân Nhật,
thu nhận những người chống Nhật: Thả hết tù chính trị, bảo vệ quyền lợi, tự do
của nhân dân, hợp tác với Hồng quân kháng Nhật triệu tập Hội nghị cứu nước gồm
các đảng, các phái, các giới, các tổ chức quân đội, quyết định phương châm kháng
Nhật cứu nước, ủng hộ quan hệ hợp tác xây dựng nhà nước Trung Quốc kháng
Nhật… Ngày 25, Trương Học Lương đưa Tưởng Giới Thạch bay về Nam Kinh.
Chu Ân Lai nghe tin vội tới sân bay tiễn chân, nhìn theo máy bay đang bay xa dần
mà thở dài không ngớt.
Sau khi Trương Học Lương đến Nam Kinh, chấp hành ý kiến của Tưởng Giới
Thạch, toà án quán sự Quốc dân đảng đã xử phạt Trương Học Lương 10 năm tù.
Tưởng còn sai người đưa Trương Học Lương đến Khê Khẩu Phụng Hoá tỉnh Triết
Giang để tự kiểm điểm.
Ngày 7 tháng 7 năm 1937, "Sự biến Lư Câu Kiều" bùng nổ. Từ thực tế kháng
chiến ở Thượng Hải, Tưởng Giới Thạch quyết định kháng chiến chống Nhật, cả
nước dấy lên cao trào kháng chiến chống Nhật sôi nổi rầm rộ. Trương Học Lương
thấy vậy vô cùng phấn khởi, ông nghĩ là Tưởng Giới Thạch sẽ thả ông ra để ông
tham gia giết giặc. Vì thế ông không quản nguy hiểm đến tính mạng cùng với
Dương Hổ Thành phát động luyện quân, mục đích chẳng phải vì sự thống nhất,
đoàn kết chống Nhật hay sao? Hiện nay Tưởng cũng vẫn nói "Đất không phân biệt
Nam Bắc, người không phân biệt già, trẻ". Đúng là ông luôn mong muốn góp sức
mình vì nước xông ra chiến trường.
Trương Học Lương bèn viết thư cho Tưởng Giới Thạch, mong muốn góp sức bảo
vệ đất nước.
Nhưng điều làm cho Trương Học Lương thất vọng là trong phúc đáp của Tưởng
Giới Thạch có yêu cầu ông cứ đọc sách cho nhiều, ngoài việc mời Bộ lão tiên sinh
Thanh Thời đỗ tiến sĩ giúp Trương Học Lương "đọc luận ngữ", "trung dung" ra,
còn mời thân tín của Tống Mỹ Linh, và người giữ tổng cán sự lúc đó là Hoàng
Nhân Lâm đi Khê khẩu nhắc nhở Trương Học Lương, yêu cầu ông viết thư nói với
quân đoàn Đông Bắc phục tùng sự lãnh đạo của Tưởng. Tưởng cũng không cần và
không muốn làm mất mặt Trương Học Lương, chỉ cần quân đoàn Đông Bắc là một
lực lượng thiện chiến, có sức chiến đấu cao tích cực hợp tác là được.
Tháng 10 năm 1937, do tình hình chiến sự bất lợi ở Thượng Hải, Trương Học
Lương đang bị Tưởng cầm tù phải di lý vào sâu nội địa và dừng lại ở một số nơi
như Hoàng Sơn, Bình Hương, Sâm Thâu, Nguyên Lăng… đến cuối năm 1938 thì
chuyển đến Quý Châu, sau đó còn ở qua Minh Động, Tu Văn Dương, động Quý
Châu lại đến Đồng Tử, Hồ Tiểu Tây (nơi một công binh xưởng đóng) rồi cho đến
khi kháng chiến thắng lợi.
Trong khi Tưởng Giới Thạch như vừa trút được gánh nặng đang tưng bừng cờ
giong trống mở trở về thủ đô Nam Kinh thì Trương Học Lương vẫn còn bị "quên
chuyển theo" vẫn ở Quý Châu. Mùa hạ năm 1946, Đới Lạp chết, người thân của
ông là Thẩm Tuý đến thăm Trương Học Lương. Trương Học Lương có nỗi khổ
trong lòng nhưng không thể nói rõ ra được, rồi ông như thất thần bật tiếng thở
than: "Mọi người đã đi cả rồi, đến công binh xưởng cũng đã đóng cửa, còn tôi vẫn
ở đây… không biết đến bao giờ mới được ra khỏi" Trương Học Lương tất nhiên
sốt ruột: Theo toà án binh xét xử phải chịu án tù 10 năm, cho dù có không được ân
xá, thì đến năm 1946 cũng bắt đầu là năm mãn hạn được tha. Nhưng hình như
Tưởng Giới Thạch đã quên mất việc hãy còn giam giữ một người con anh hùng
của dân tộc đang sống ở Cổ dạ Lang quốc.
Thực ra, Tưởng Giới Thạch chưa hề quên Trương Học Lương. Tháng 6 năm 1946
Tưởng Giới Thạch ngang ngược huỷ bỏ hiệp định hiệp thương chính trị, dám làm
trái ngược lại ý chí thiên hạ, phát động cuộc nội chiến. Hắn muốn Trương Học
Lương vốn xưa nay đã đi lại quan hệ với Đảng Cộng sản phải góp một phần sức
lực cho "sự nghiệp lớn" độc tài của hắn. Tưởng bèn sai Mạc Đức Huệ đến Đồng
Tử truyền đạt lại ý tứ của hắn: Có 3 điều kiện để có thể trả tự do cho Trương Học
Lương: Một là buộc Trương Học Lương thừa nhận sự biến Tây An là mắc mưu
của Đảng Cộng sản. Hai là Trương Học Lương phải giao lại bức điện báo lúc xảy
sự biến 18-9 mà Tưởng gửi cho ông mệnh lệnh không được kháng cự. Ba là sau
khi được thả ra, Trương Học Lương không được ra nước ngoài.
Đương nhiên Trương Học Lương muốn ra khỏi lồng thép để hít thở khí trời tươi
mát. Nhưng ông thà ngọc nát còn hơn ngói lành, tự do thật đáng quý nhưng danh
tiết còn lưu truyền đến ngàn thu. Nếu phảì nói câu lừa gạt thiên hạ để đổi lấy tự do
thì Trương Học Lương đương nhiên không làm bởi vì nói nhăng nói quậy không
đúng với lương tâm của ông, là phản lại lương tâm của mọi người. Lời đáp mà
Tưởng Giớí Thạch nhận được là lời cự tuyệt vững vàng đanh thép của Trương Học
Lương. Tưởng Giới Thạch không được vui, hắn không để chó Trương Học Lương
được tự do.
Vào tháng 11 năm 1946. Bọn đặc vụ của Tưởng Giới Thạch nói dối Trương Học
Lương: Có điện của Tưởng Giới Thạch đưa ông đến Nam Kinh. Trương Học
Lương phấn khởi ra mặt tưởng là thật, cho rằng chắc đến Nam Kinh thì sẽ được tự
do, ông đâu có biết Tưởng Giới Thạch đã bán thuốc gì trong quả bầu kia! Tưởng
đã sớm chỉ thị cho Cục trưởng bảo mật (đặc vụ) Trịnh Đắc Dân áp giải Trương
Học Lương ra Đài Loan. Trịnh Đắc Dân lại giao nhiệm vụ áp giải đưa Trương Học
Lương đi cho trưởng phòng Trương Nghiêm Phật thuộc Cục quân thống Trùng
Khánh. Trương Nghiêm Phật hết sức giữ kín tin tức này. Hắn cho ô tô đến đón
Trương Học Lương ở dốc Cửu Long cách thành Trùng Khánh 30 dặm rồi qua
sông Trường Giang để tránh phố xá, không cho Trương Học Lương lộ diện giữa
phố đông mà dẫn đến "sóng người" biểu tình phản đối. Hắn đưa Trương Học
Lương đi một mạch đến thành Trùng Khánh ở trong biệt thự vốn là của Đới Lạp
tại dốc Tùng Lâm núi Ca Lạc.
Trương Nghiêm Phật còn hẹn với Từ Viễn Cử trưởng phòng 2 thuộc hàng doanh
lâm thời Trùng Khánh và vợ chồng Lý Giác, Hà Mai là Chủ tịch phân đoàn, đoàn
huấn luyện Trùng Khánh thuộc Trung ương lâm thời cùng đến nhà Đới Lạp thăm
Trương Học Lương, đồng thời cũng đánh bài kiểu Hồ Nam, chơi tú lơ khơ với
Trường Học Lương cho ông ta yên tâm.
Lý Giác vốn là cấp dưới của Trương Học Lương, là con rể của Hà Kiện. Thời gian
đóng quân ở Vũ Hán, đơn vị anh ta dưới quyền của chỉ huy của Trương Học
Lương và quan hệ rất tốt với Trương Học Lương. Vì thế cử Lý Giác đi là rất thích
hợp. Lý Giác và Trương Học Lương đã hơn 10 năm nay chưa lần nào gặp nhau.
Lúc này, Trương Học Lương đã 46 tuổi còn kém Lý Giác một tuổi.
Nhưng vì Trương Học Lương phải sống 10 năm tù đày nên có thể bị tổn hao quá
nhiều, mặt mày xanh xao vàng vọt tóc đã bạc từng mảng, hàm răng rụng mất một
nửa lại càng gầy tọp đi, còn đâu trước đây, những năm tháng huy hoàng tràn đầy
sung mãn, phong độ khiến biết bao chị em phụ nữ vây quanh. Giờ đây Lý Giác
nhìn thấy tình cảnh này trong lòng cảm thấy trĩu nặng ông nắm chặt hai tay
Trương Học Lương, hai ánh mắt nhìn nhau không nói, một bên không thể nói hết
những lời thê lương, một bên lại không dám nói ra những lời đã thấy rõ: Còn đâu
vị thiếu soái oai phong lẫm liệt năm xưa?
Hai người chỉ nói chuyện cũ trước kia chứ không hề nói đến chuyện chính trị.
Trước khi Trương Học Lương rời đại lục, hồi còn ở Trùng Khánh, Lý Giác đã gặp
ông ba lần rồi. Hồi đó Trương Học Lương thường luôn nhớ thương các con gái
của ông đang ở bên nước Mỹ, và ông đã lấy ảnh của chúng ra cho Lý Giác xem.
Con gái ở Mỹ thỉnh thoảng có gửi tiền qua Thái Bình Dương về. Triệu Đề vẫn
thản nhiên nói: "Chúng tôi cũng chỉ dùng để mua chút đồ ăn chứ cũng chẳng biết
dùng tiền làm gì. Đúng vậy, một ngày mất tự do, một ngày phải chịu sự giám sát
quản lý chặt chẽ của người khác thì dùng tiền để làm gì?"
Lý Giác gặp mặt ông lần cuối rồi phải đi.
Trương Học Lương chỉ đưa tiễn vợ chồng Lý Giác trong phạm vi ông được phép
đi lại mà thôi. Ông nắm chặt tay Lý Giác, lòng rưng rưng nghẹn ngào trào dâng
lên lồng ngực, Trương Học Lương còn rất mong muốn được ông bạn cũ đến thăm,
có ngờ đâu đây lại là lần gặp mặt cuối cùng giữa hai người.
Đây chính là lần vĩnh biệt. Năm 1987 Lý Giác bị bệnh rồì mất ở Bắc Kinh.
Trước khi đi, Trương Nghiêm Phật vẫn lừa gạt Trương Học Lương hắn nói là máy
bay đã chuẩn bị xong rồi chỉ đến ngày kia sẽ bay đến Nam Kinh. Trương Nghiêm
Phật lại còn đồng ý làm theo yêu cầu đề nghị của tên đội trưởng giám quản Lưu Ất
Quang bắt nốt viên phó quan vẫn theo hầu Trương Học Lương nhiều năm nay
đồng thời tống ông ta vào trại tù hình sự (cặn bã của xã hội). Từ đó không còn
người thân tín nào ở bên cạnh Trương Học Lương ông chỉ còn thấy quanh bên ông