41 nghiên cứu vai trò của SjVO2 trong hồi sức bệnh nhân chấn thương sọ não nặng

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 41 NGHIÊN CỨU VAI TRÒ CỦA SjVO2 TRONG HỒI SỨC BỆNH NHÂN CHẤN THƯƠNG<br /> SỌ NÃO NẶNG<br /> Phạm Xuân Hiển*, Chu Mạnh Khoa**<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu chỉ số SjVO2 trong hồi sức bệnh nhân CTSN nặng, mối liên quan giữa SjVO2 và PaCO2 trong ñiều chỉnh<br /> thông khí.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiền cứu 31 bệnh nhân chấn thương sọ não nặng (G ≤ 8ñ), không có ña chấn thương<br /> kèm theo, không có tình trạng shock và Hct ≥ 27%. Đánh giá tình trạng phục hồi tri giác theo thang ñiểm GOS.<br /> Kết quả: Nghiên cứu 31 bệnh nhân CTSN nặng, với ñộ tuổi trung bình 37,23 tuổi. Chúng tôi nhận thấy SjVO2 và PaCO2 có sự<br /> tương quan chặc r = 0,58, phương trình tương quan tuyến tính y = 0,72x + 48,67. Nghiên cứu cho thấy SjVO2 khác nhau có ý nghĩa thống<br /> kê giữa các nhóm I (GOS 1), nhóm II (GOS 2,3) và nhóm III (GOS 4,5). Nhóm bệnh nhân khi ñiều chỉnh SjVO2 về ñược giá trị bình<br /> thường có chất lượng hồi phục tốt.<br /> Kết luận: Theo dõi SjVO2 là biện pháp ñơn giản, giúp cải thiện chất lượng ñiều trị và có thể tiên lượng ñược khả năng hồi phục<br /> của bệnh nhân CTSN nặng.<br /> Từ khóa: •Lưu lượng máu não •Tỷ lệ chuyển hóa oxy của não •Áp lực tưới máu não •Tổn thương não •Thiếu máu não •Độ bão<br /> hòa oxy tĩnh mạch cảnh trong.<br /> ABSTRACT<br /> <br /> A STUDY OF SjVO2 IN SEVERE TRAUMATIC BRAIN INJURY<br /> Pham Xuan Hien, Chu Manh Khoa<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - Supplement of No 2 - 2010: 229 - 232<br /> Objective: A study of SjVO2 in severe traumatic brain injury, the correlation of SjVO2 and PaCO2 in the control of ventilation.<br /> Materials and methods: Prospective study 31 patients with severe traumatic brain injury (G ≤ 8), no multiple traumatic organs<br /> and shocks, Hct ≥ 27%. Neurological outcome is checked by GOS score.<br /> Results: Study of 31 patients with severe cranial trauma, mean age 37.23. We find that, SjVO2 have relative with PaCO2<br /> correctly, r = 0.58, y = 0.72x + 48.67. The marked SjVO2 differences between the three groups, group I (GOS 1), group II (GOS 2,3),<br /> group III (GOS 4,5).<br /> Conclusion: Check SjVO2 is the simple method, help improve on the quality treatment, may be anticipate the neurological<br /> recovery.<br /> Keywords • cerebral blood flow • cerebral metabolic rate of oxygen • cerebral perfusion pressure • head injury • ischemia •<br /> jugular venous oxygen saturation.<br /> MỞ ĐẦU<br /> Đánh giá tình trạng oxy của tĩnh mạch từ não đi ra đã được nghiên cứu hơn 50 năm, gần đây các nhà hồi sức<br /> tiến hành đặt catheter vào hành cảnh (Jugular bulb) để nghiên cứu độ bão hòa oxy tại hành cảnh (Jugular Bulb<br /> Venous Oxygen Saturation: SjVO2)(5), đánh giá gián tiếp sử dụng oxy của não, từ đó chỉ định phương thức điều<br /> chỉnh thông khí thích hợp, cụ thể tăng hoặc giảm thông khí và giúp tiên lượng bệnh<br /> <br /> nhân(1,3).<br /> Hình 1. Giải phẫu Hành cảnh<br /> <br /> * Khoa Phẫu thuật-Gây mê hồi sức, Bệnh viện Chợ Rẫy Thành phố Hồ Chí Minh<br /> ** Khoa Phẫu thuật-Gây mê hồi sức, Bệnh viện Việt Đức Hà Nội<br /> Tác giả liên hệ: Ths.Bs. Phạm Xuân Hiển, DĐ: 0903199066. Email: drhien66@yahoo.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2010<br /> <br /> 229<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Sinh lý bệnh SjVO2<br /> Chỉ số bình thường: Bình thường SjVO2 trong giới hạn 55%- 75% (15, 16), ñối với bệnh nhân CTSN SjVO2 thấp thường kèm theo<br /> sự phục hồi tri giác kém (6). Ngay cả bệnh nhân phẫu thuật tim mạch nếu SjVO2 thấp dưới 50% cũng gia tăng các biến chứng thần<br /> kinh (2).<br /> SjVO2 giảm: Biểu hiện sự tăng sử dụng oxy hoặc giảm cung cấp oxy não.<br /> SjVO2 tăng: Tăng cung cấp oxy hoặc không có sự sử dụng oxy của não (Chết não).<br /> <br /> Hình 2. Các yếu tố ảnh hưởng ñến SjVO2<br /> ĐỐITƯỢNGVÀPHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân: Bệnh nhân CTSN nặng (G ≤ 8ñ), tuổi ≥ 16, không có ña chấn thương kèm theo, không có tình trạng<br /> shock và Hct ≥ 27%.<br /> Bệnh nhân sau khi vào phòng hồi sức tích cực ñược cho an thần, thở máy (ñiều kiện không ñược chống máy). Tiến hành ñặt<br /> catheter vào hành cảnh.<br /> Xét nghiệm khí máu ñộng mạch ở hành cảnh, ñiều chỉnh máy thở tăng hoặc giảm thông khí bằng cách tăng hoặc giảm Vt 20%.<br /> Xét nghiệm lại khí máu tương tự trên sau khi ñiều chỉnh thông khí 30 phút. Đánh giá sự phục hồi tri giác dựa vào thang ñiểm GOS<br /> (Glasgow Outcome Scale).<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Nghiên cứu trên 31 bệnh nhân với ñộ tuổi trung bình 37,23 tuổi, tỷ lệ hồi phục tri giác sau chấn thương ñược ñánh giá theo thang<br /> ñiểm GOS: GOS 1 19,7%, GOS 2,3 41,9%, GOS 4,5 38,7%.<br /> Khi thay ñổi PaCO2 chúng tôi thấy SjVO2 cũng có sự thay ñổi tương ứng.<br /> Giá trị trung<br /> SjVO2<br /> p<br /> bình<br /> ≤ 55%<br /> 55%- 75%<br /> ≥ 75%<br /> 52,5 ± 3,5 66,43 ± 5,07 80,45 ± 4,98 < 0,01<br /> SjVO2 (%)<br /> ( X ± SD)<br /> PaCO2 (mmHg) 24,45 ± 4,03 29,06 ± 2,16 35,5 ± 6,5<br /> (<br /> <br /> X<br /> <br /> < 0,05<br /> <br /> ± SD)<br /> <br /> Tương quan giữa SjVO2 và PaCO2 theo nghiên cứu của chúng tôi là tương quang chặc r = 0,58 phương trình y = 0,72x + 48,67.<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2010<br /> <br /> 230<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Đánh giá sự liên quan giữa SjVO2 với sự phục hồi tri giác chúng tôi nhận thấy SjVO2 quá cao ≥ 75% hoặc quá thấp ≤ 55% ñều<br /> có ảnh hưởng ñến sự phục hồi tri giác của bệnh nhân. Sự khác nhau về sự phục hồi tri giác giữa các nhóm SjVO2 có ý nghĩa thống kê.<br /> Tri giác<br /> n<br /> SjVO2<br /> p<br /> (Nhóm)<br /> ≤ 55% 55%- 75% ≥ 75%<br /> I (GOS 1)<br /> 6<br /> 2<br /> 0<br /> 4<br /> < 0,05<br /> II (GOS 2,3)<br /> 13<br /> 0<br /> 6<br /> 7<br /> III (GOS 4,5)<br /> 12<br /> 0<br /> 11<br /> 1<br /> < 0,05<br /> Tổng<br /> 31<br /> 2<br /> 17<br /> 12<br /> GOS 4,5 có 11 bệnh nhân ñều có trị số SjVO2 trong giới hạn bình thường, ngược lại GOS 1 có 6 bệnh nhân SjVO2 ñều<br /> nằm ngoài giới hạn cho phép.<br /> Khi tăng hoặc giảm thông khí nhằm ñiều chỉnh SjVO2 trở về giới hạn bình thường nhận thấy PaCO2 có sự thay ñổi tương ứng.<br /> Tăng thông khí<br /> Giảm thông khí<br /> (n = 26)<br /> (n = 18)<br /> Trước<br /> Sau<br /> Trước<br /> Sau<br /> Thông khí<br /> <br /> X±<br /> SD)<br /> 74,95<br /> ±10,15<br /> 34,04<br /> ±5,57<br /> (<br /> <br /> SjVO2(%)<br /> PaCO2(%)<br /> <br /> X±<br /> SD)<br /> 69,99<br /> ±8,13<br /> 27,45<br /> ±3,9<br /> <br /> (<br /> <br /> p<br /> <br />