Adam Smith, Các Mác và John Maynard Keynes - Ba người khổng lồ trong kinh tế học: Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:169

Thêm vào BST

Báo xấu

8
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung cuốn sách "Ba người khổng lồ trong kinh tế học: Adam Smith, Các Mác và John Maynard Keynes" của tác giả Mark Skousen tập trung nêu lên sự ra đời của ngành khoa học khai sáng, cách mạng công nghiệp và Đại khủng hoảng được mô tả trong sự nghiệp phát triển của ba người khổng lồ - Adam Smith, Các Mác và John Maynard Keynes - với những nghiên cứu của các ông về các học thuyết kinh tế. Sách được chia thành phần, mời các bạn cùng tham khảo nội dung phần 1 cuốn sách.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Adam Smith, Các Mác và John Maynard Keynes - Ba người khổng lồ trong kinh tế học: Phần 1

RK SKOUSEN CK.0000060659 BA IIG110I KHQtlG ID TRONG KINHTÉHOC j ADAM SMITH, CÂC MAC VÀ JOHN MAYNARD KEYNES
Bfl IIGUDI KHDHGLfi TRONG KINHTEHOC A D A M S M ITH , CAC M AC V A JO H N M A Y N A R D K EY N ES
MARK SKOUSEN BA nGUÙI KHIlilli LÕ TRONG KINHTẾHỌC t A D A M S M IT H , CÂC M ÁC V À JO H N M AYN A R D K EY N ES NGƯỜI DỊCH: Nguyễn Hoàng Hà, Nguyễn Quỳnh Trang, Nguyễn Thị Hồng Minh Vũ Thu Trang, Phan Thị Sông Thương HIỆU ĐÍNH: Bùi Tẳt Thắng, Nguyễn Hoàng Hà, Phạm Thọ Quang
Mark Skousen, The Big Three in Economics: A dam Sm ith, K a rl Marx, a n d Joh n M ayn ard Keynes (Armonk, NY: M.E. Sharpe, 2007). Copyright © 2007 by M.E. Sharpe, Inc. Translated by arrangement. Ba ngư ời k h ổ n g lồ tron g k in h t ế học: A d a m S m ith , C á c M ác và J o h n M a yn a rd K eynes. Bản quyền tiếng Việt năm 2012 của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự th ậ t. T ấ t cả các quyền đã được bảo hộ. 4
LỜI NH À XUẤT BẢN Trong lịch sứ đời sông kinh tế chính trị từ trước cho đến nay vẫn đang hiên hiện các quan điếm trái ngược nhau. Những người có tầm ảnh hướng bậc nhất trong lịch sứ kinh Lè thê giới vẫn đang quan sát nền kinh tê hiện đại qua những lăng kính cùa mình, o" thê ký XVIII, Adam Smith, nhà kinh té học người Anh, đả giái thích chi tiết một học thuyết mới có tính cách mạng khi cho rằng một quốc gia có th ế đạt được thịnh vượng nếu theo m ột cơ chê tự do khóng có sự can thiệp cua nhà nước và một thị trường khỏng bị trói buộc; ớ thẻ kỷ XIX. Các Mác, n hà triế t học người Đức, đã truyền cám hứng cho công nhản và tầng lớp trí thức - những người bị tước quyền lợi - bằng việc theo đuối nhừng giái pháp cấp tiến đối với sự bóc lột tầng lớp lao động nghèo khố; và ờ th ế kv XX. John Mavnard Keynes, nhà kinh tê học người Anh, dã tim kiếm những giai pháp giảm nhẹ tác động cùa các cuộc khùng hoáng do cơ ché thị trường bằng việc sử dụng các chính sách tài khóa và tiền tệ cua chính phu. N hằm cung cáp cho bạn đọc có thêm tài liệu nghiên cứu. tìm hiểu về ba nhà kinh tê vĩ đại này. Nhà xuãt bàn Chính trị quỏc gia - Sự th ậ t xuât bán cuốn sách Ba người khống lồ trong kinh tè học: Adam Sm ith, Các Múc và John Maynard Keynes cúa tác giá M ark Skousen. Nội dung cuốn sách nêu lèn sự ra đời cua ngành khoa học khai sáng, cách mạng cóng nghiệp và Đại khùng hoàng được mỏ tả trong sự nghiệp phát triển cùa ba người khóng lồ - Adam Smith. 5
Các Mác và John Maynard Keynes - với những nghiên cứu cua các ông về các học thuyết kinh tế. Những phán tích cụ the sè giai đáp cho chúng ta thấy tạ i sao sự phát hiện cua Adam Sm ith vé chìa khóa đế có th ê đ ạt được thịnh vượng thực sự la cuộc cách m ạng và là m ột cách giai thích mới về học thuvêt tư ban “bàn tay vỏ h ìn h ”?; mặc dù có những sự nghi ngờ vê các học thuyết và các dự đoán đối với tương lai nhưng tại sao những người m ácxít tiếp tục đóng vai trò anh hướng quan trọ n g đến ngày nay?; tạ i sao kinh tế học chuyến từ một ngành khoa học buồn th ám trở th à n h một ngành khoa học rực rỡ như hiện nay?; phai chăng Adam Sm ith đang chiên th á n g Các Mác và John M aynard Kevnes?; và chương cuối cùng sè giai thích tại sao kinh tẻ th ị trường tư bản chú nghĩa không thê là một mó hìn h kin h tê toàn vẹn. Nội dung cuốn sách đã được Nhà xuảt bán Chính trị quỏc gia - Sự th ậ t tổ chức dịch theo đúng nguyên bán tiếng Anh. xuất ban năm 2007. Trong bản dịch này, N hà xuất ban có lược bó Lời giới thiệu và m ột số đoạn ớ Chương III. Chương V, với nội dung đó cập quá chi tiế t về cuộc sống riêng tư cua Các Mác va -John M aynard Keynes.... Mặc dù các dịch già đã h ết sức cỏ găng nhưng chắc chắn bán dịch tiêng Việt không trá n h khoi còn những khiếm khuyết, N hà xuất bàn và dịch giả mong nhận dược những ý kỉ en dóng gép dế lán xuất ban sau dược hoàn chinh hơn. Xin giới thiệu cuốn sách cung bạn đọc. T húng 6 năm 2012 NHÀ XUẤT HAN CHÍNH TRỊ QUỎC GIA - s ự THAT 6
M ỤC LỤC Trang Chương I TUYÊN NGÔN CÚA ADAM SMITH V Ể CUỘC CÁCH MANG KINH T Ể NÃM 1776 9 Chương II Từ ADAM SMITH ĐẾN CÁC MÁC S ư THĂNG TRẦM CỦA KINH T Ế HỌC c ô ĐIÊN 83 Chương III CÁ C MÁC KHỞI XƯỚNG cuộc NÔI D ÂY CHỐNG CHỦ NGHĨA TU BAN 115 Chương IV TÙ c M ÁC Đ ẾN J.M K E Y N E S : XUẤT HIỆN K Ỷ NGUYÊN CÙA KHOA HỌC KINH T Ế 161 Chương V JOHN M AYN ARD K E Y N E S : CHÙ NGHĨA Tư BAN ĐỐI MÃT VỚI THÁ CH THÚC LỚN NHẤT CUA CHÍNH NÓ 211 Chương VI BUỐC NGOÃT TRONG KINH T Ể HOC THÊ KỶ XX 257 Chựơng VII K É T LUÂN PHAI CHẢN G ADAM SM ITH ĐANG THẮNG T H Ế C Á C MÁC VÀ JOHN M AYN ARD K E Y N E S ? 305 Tài liệu tham khảo 355 Đ ô i nét vế tác giả 378
c lì ương 1 T U Y Ê N N G Ô N C Ủ A A DAM SM ITH V Ề C UỘ C C Á C H M Ạ N G K IN H TẺ N ĂM 1776 Adam Smith là một nhà cách mạng và cảp tiên trong thời đại cua ỏng - giông n hư nhữ ne người truyền bá thuyỏt tự đo kinh tẽ trong thời đại cua chúng ta. - Milton Friedman
T ro n g n h iề u th i ê n n iê n k ỷ đ ã q u a, từ th ờ i đ ạ i L a M ã q u a th ờ i k ỳ T ru n g cô đ ế n th ờ i k ỳ P h ụ c h ư n g , lo à i ngư ời lu ô n p h ả i n h ọ c n h ằ n v ậ t lộ n m ưu s in h đ é chi có được m ộ t cuộc s ố n g t ằ n ti ệ n . H ọ lu ô n th ư ờ n g tr ự c p h ả i đ ấ u tr a n h với n ạ n c h ế t y ểu , b ệ n h t ậ t , n ạ n đ ói, c h iê n t r a n h v à m ức t i ề n c ô n g í t ỏ i. C h i có m ộ t sô í t m a y m ắ n - ch ủ y ếu là n h ữ n g k é cai t r ị v à t ầ n g lớ p quý tộ c - m ớ i được h ư ớ n g cuộc s ố n g a n n h à n v à n g a y cả h ọ c ũ n g ch ư a đủ tiê u c h u ấ n n ê u so vớ i m ức s ố n g h iệ n đ ạ i. Đ ối với m ộ t ngư ời b ìn h th ư ờ n g , có q u á ít s ự th a v đ ỏi q u a n h iề u t h ế k y . T iề n c ó n g th ự c t ế th e o đ ầ u ngư ời h ầ u n h ư k h ô n g th a y đói n ă m n à y q u a n ă m k h á c , th ậ p k ỷ n à y q u a t h ậ p k ý k h á c . T r o n g th ờ i k ỳ n à y , tu ó i th ọ tr u n g b ìn h ch i k h o á n g 4 0 tu ó i. v à n h à v ă n ngư ời A n h . T h o m a s H o b b e s, đ ả có lý k h i gọi đó là k iế p s ố n g “cỏ độc, n g h è o đ ó i, b â n th iu , đ ầ n đ ộ n v à n g ắ n n g ù i’' cu a con n g ư ờ i (1 9 9 6 [16511. 84). N ă m t i ê n t r i 1776 N ăm 1 776 đ ã đ è n v à lá n đ ầ u t i ê n , sự h y v ọ n g c ù n g n h ữ n g đ iề u m o n g đợ i c u a n h ữ n g n g ư ờ i la o đ ộ n g n ó i c h u n g được t ă n g lê n g ấ p b ộ i. Đó là th ờ i k ỳ được b iế t đ é n v ớ i té n gọi E n l ig h te n m e n t, là th ờ i k y m à n g ư ờ i P h á p gọi là k h a i s á n g (S iè c le d e s lu m iè r e s ) . L ầ n đ ầ u t i é n tr o n g lịc h sư . n g ư ờ i la o đ ộ n g đ ã m o n ? m u ố n có được m ộ t m ức tố i th i ê u cơ b a n về th ự c p h á m . n h à ớ v à q u ầ n áo. N g a y ca t r a . m ộ t lo ạ i đố uó’n g trư ớ c đ á y được coi là x a x i, t h ì n a y tr ơ t h à n h th ứ đố u ó n s t h ô n g th ư ờ n g . 10
S ự r a đời b á n T u y ê n ngôn đ ộ c lậ p cu a H oa Kỳ vào n g à y 4 -7 là m ộ t tr o n g sô n h ữ n g sự k iệ n tr ọ n g đ ạ i cúa n ă m 1776. C h ịu á n h h ư ở n g củ a J o h n L ocke, T h o m a s J e f f e r s o n đ ã tu y ê n bô “số n g , tự do v à m ưu cầu h ạ n h p h ú c ” là n h ữ n g q u y ề n b ấ t k h ả x âm p h ạ m đô từ đó x â y d ự n g n ê n m ộ t k h u n g k h ó p h á p lý cho m ộ t quỏc g ia còn đ a n g v ậ t lộ n với k h ó k h ă n v à cuối c ù n g đ ã trở th à n h m ộ t n ố n k in h tê lớ n n h ấ t th ê giớ i, đưa r a m ộ t n ề n tá n g h iế n p h á p cho tự do được n h iề u người coi là h ìn h m ầ u t r ê n to à n t h ế giới. M ột cu ố n sá c h v ĩ đ ạ i đư ợc x u ấ t bản B ốn t h á n g trư ớ c đó, m ộ t tá c p h ấ m b ấ t hu tư ơ n g tự c ũ n g đ ã được r a đời ở b ê n k ia bờ Đ ại T â y Dương tạ i nư ớc A n h . N g à y 9-3-1776, các n h à in ớ L ondon là W illia m S tr a h a n v à T h o m a s C a d e ll đ ã x u ấ t b ả n tá c p h ẩ m g ồ m 2 tậ p d à y 1.000 tr a n g với tự a đề T ìm h iế u b á n c h ấ t và n g u ồ n g ố c củ a cả i c ủ a các q u ố c g ia (An In q u iry in to th e N a tu re a n d C a u se s o f th e W e a lth o f N a tio n s ). Đó là m ộ t cuốn s á c h d à y với tiê u đề d à i, có ả n h h ư ở n g đ ịn h m ệ n h đ ê n sự p h á t tr i ể n củ a to à n cầu. T á c g iá c ù a nó là tiế n s ĩ A. S m ith - m ộ t vị g iá o SƯ ít n ó i, đ ã n g t r í v à d ạ y m ô n “t r i ê t h ọ c đ ạo đ ứ c” tạ i Đ ại h ọ c G lasgow . C ủ a c ú i c ủ a các q u ố c g ia là tiê u đề v iế t g ọ n p h ố b iế n t r ê n t h ế giớ i. A. S m ith , m ộ t n h à lã n h đ ạo cùa trư ờ n g p h á i k h a i s á n g S c o tla n d , đ ã d ự n g lẻ n m ộ t có n g th ứ c c h u n g cho sự th ị n h vư ợn g v à n ề n độc lậ p tà i c h ín h m à tr o n g d ò n g c h á y d iễ n b iế n c ủ a th ê k ý tiế p th e o , đ ã 11
cá ch m ạ n g h ó a c á c h n g h ĩ cù a c á c c ô n g d â n v à n h ữ n g n h à lã n h đ ạ o v ề th ư ơ n g m ạ i v à k in h t ố h ọ c th ự c ti ễ n . C u ố n s á c h đ ã h ứ a h ẹ n m ộ t t h ế giớ i m ớ i - m ộ t t h ê giớ i với củ a cá i đ ầ y ắ p , g ià u có v ư ợ t r a n g o à i v iệ c ch i b iê t tíc h lũy v à n g v à bạc . A. S m ith đ ã h ứ a h ẹ n về m ộ t th ê giới m ớ i ch o t ấ t cả m ọi ngư ời - k h ô n g ch ỉ cho n h ữ n g ngư ời g ià u v à t ầ n g lớ p cai t r ị m à ch o cả n h ữ n g ngư ời d â n th ư ờ n g . C ứa c ả i củ a các q u ố c g ia đ ã đ ư a r a c ô n g th ứ c g iả i p h ó n g ngư ời lao đ ộ n g k h ỏ i k iế p nô d ịc h k h ỏ đ a u tr o n g t h ế g iớ i c ủ a H o b b es. T ó m lạ i, C ủ a c á i cú a các q u ố c g ia là m ộ t tu y ê n n g ô n về sự đ ộ c lậ p k in h tế . H ìn h 1.1: S ự g ia t ă n g th u n h ậ p th ự c tê đ ầ u n g ư ờ i c ủ a V ươn g q u ố c A nh , 1100-1995 Thu n h ậ p của nước Anh (1100-1995) Nguồn: Larry Wimmer, Đại học Brigham Young. L ịch sứ n h â n lo ạ i g h i n h ậ n th ờ i k h ắ c đ á n h d ấ u n h ừ n g bước n g o ặ t q u a n tr ọ n g . N ă m 1776 là m ộ t tr o n g 12
n h ữ n g th ờ i k h ắ c n h ư vậy. T ro n g n ă m ti ê n t r i n à y , h a i q u y ề n tự do q u a n tr ọ n g đ ã được tu y ê n bô - tự do c h ín h t r ị v à tự do k in h d o a n h - v à cả h a i đ ã c ù n g tạ o r a sự c h u y ê n đ ộ n g cho cá ch m ạ n g c ô n g n g h iệ p . T h ậ t k h ô n g có gì p h ả i b à n cãi k h i n h ậ n đ ịn h r ằ n g n ề n k in h tê h iệ n đ ạ i đ ã được b ắ t đ ẩ u k h ô n g lâ u sau n ă m 1776 (xem H ìn h 1.1). K ỷ n g u y ê n K h a i s á n g v à lo ạ t s â m r ề n v a n g c ủ a t i ê n b ộ k in h t ê N ă m 1776 là n ă m q u a n tr ọ n g bởi n h iề u lý do k h ác . Ví d ụ , đ â y là n ă m m à t ậ p đ ầ u tiê n tr o n g tá c p h â m k in h đ iể n củ a E d w a rd G ibbon, L ịc h s ử s u y y ế u và s ụ p đô củ a Đ ế c h ế L a M ã (177 6 -1 7 8 8 ) được x u ấ t b ả n . G ibbon là m ộ t n h à ủ n g hộ tíc h cực cho p h o n g tr à o k h a i s á n g t h ế k ỷ X V III, h iệ n th â n cho n iề m ti n vô h ạ n v ào k h o a h ọ c, lý t r í v à ch ủ n g h ĩa cá n h â n k in h t ế th a y chỗ cho s ự cu ồ n g tí n tô n g iá o , dị đ o a n v à q u y ề n lực quý tộc. R iê n g đ ố i với A. S m ith , n ă m 1776 còn là n ă m q u an tr ọ n g với c á c lý do cá n h â n . D av id H um e, người b ạ n t h â n n h ấ t c ủ a ô n g q u a đời. H u m e, n h à v ă n v à n h à t r i ế t h ọ c, đ ã có ả n h h ư ơ n g lớ n đ ế n A. S m ith (xem “N h ữ n g n h à tư tư ở n g trư ớ c A d a m ” ơ p h ụ lục c ủ a C hư ơ ng n ày ). C ũ n g g iố n g n h ư A. S m ith , ô n g là m ộ t n h à lã n h đ ạ o của p h o n g t r à o k h a i s á n g S c o tla n d v à là người ủ n g hộ cho v ă n m in h h ó a th ư ơ n g m ạ i v à tự do k in h tế . T ro n g n h iề u t h ế k ỷ , m ức tiề n cô n g th ự c tê v à m ức s ố n g đ ã k h ô n g được cải th i ệ n , tr o n g k h i đó g ầ n m ộ t tỷ 13
ngư ời đ ã p h á i v ậ t lộ n với th ự c t ế n g h iệ t n g ã c u a cuộc sô n g . Đ ầu n h ữ n g n ă m 1800, b ấ t n g ờ đ ã x á y đ ố n ch i v à i n ă m sau C á c h m ạ n g M ỹ v à tá c p h ấ m C ủ a c á i c ù a các q u ố c g ia được x u ấ t b á n , th ê giớ i p h ư ơ n g T â y b ắ t đ ầ u tr ơ n ê n h ư n g th ị n h hơ n bao giờ h ế t. M á y se n h iề u sợ i c ù n g m ộ t lúc, m á y d ệ t v ả i v à đ ầ u m á y hơ i nư ớc là n h ừ n g p h á t m in h đ ầ u tiê n g iú p t i ế t k iệ m th ờ i g ia n , t i ề n b ạ c cho c ô n g v iệ c k in h d o a n h c ù a d o a n h n h â n v à ngư ời d â n b ìn h th ư ờ n g . K hi cuộc cá ch m ạ n g c ô n g n g h iệ p đ ã b ắ t đ ầ u d iễ n r a , ti ề n lư ơ n g th ự c t ế c ũ n g b ắ t đ ầ u t ă n g v à m ứ c s ô n g c ủ a người d â n , dù n g h è o h a y g ià u , được n á n g lê n đ ế n n h ữ n g tầ m cao k h ô n g th ế ’ ngờ. Đó đ íc h th ự c là k h a i s á n g , là buối b ìn h m in h c ủ a th ờ i k ỳ h iệ n đ ạ i và m ọ i t ầ n g lớ p x ã h ộ i p h á i q u a n tâ m ch ú ý. K in h t ê h ọ c v ì c o n n g ư ờ i N ế u n h ư W a s h in g to n được coi là c h a đ ẻ c ủ a m ộ t qu ố c g ia m ớ i, th ì A d am S m ith là c h a đ ẻ c ủ a m ộ t m ó n k h o a h ọ c m ới - k h o a h ọ c về c ù a c ả i. N h à k in h t ế h ọ c vĩ đ ạ i n g ư ờ i A n h A lfre d M a rs h a l] đ ã gọi k in h t ế h ọ c là m ô n k h o a h ọ c n g h iô n cứu “c ô n g v iệ c k in h d o a n h b ìn h th ư ờ n g c ủ a cuộc s ô n g ”. Có lẽ c ũ n g n h ư v ậ y , A. S m ith có t h ể đ ã có m ộ t cá i tô n b ìn h th ư ờ n g . Ô n g được x ế p sau n g ư ờ i đ à n ô n g đ ẩ u ti ê n tr o n g K in h t h á n h - A d a m , vớ i n g h ĩa là “m ộ t tr o n g s ố n h iề u n g ư ờ i”, v à t ê n cuối c u a ô n g - S m ith , có n g h ĩa là “m ộ t ngư ời là m v iệ c ”. S m ith là cá i t ê n p h ô b iế n n h ấ t ớ V ương quốc A n h . N gười đ à n ô n g có cá i tô n b ìn h th ư ờ n g ấ y đ ã v iế t c u ố n s á c h v ề p h ú c lợ i c ủ a người lao đ ộ n g b ìn h th ư ờ n g . 1I
T ro n g tá c p h á m k i ệ t x u ấ t củ a m ìn h , ó n g đ ã bảo đ á m với người đọc r ằ n g m ô h ìn h cho th à n h có n g k in h tê sẽ tạ o r a “v ạ n v ậ t g ià u có đ ế n với c ả tầ n g lớ p th ấ p n h â t c u a x ã h ộ i” (1 9 6 5 117761, I I ) 1. Đ ây k h ỏ n g p h á i là m ộ t cuốn s á c h d à n h cho giới quý tộ c v à các vị v u a ch ú a . T hực tê A. S m ith k h ô n g d à n h n h iề u th i ệ n c ả m đối với n h ữ n g người được hư ớ n g n h iề u đ ặ c q u y ề n đ ặ c lợ i tr o n g th ư ơ n g m ạ i. S ự cá m th ô n g c ủ a ô n g được d à n h cho n h ữ n g người d â n b in h th ư ờ n g - n h ữ n g ngư ời bị bóc lộ t v à lạ m d ụ n g h à n g th ê k ý q u a. T ạ i th ờ i đ iể m h iệ n tạ i, họ đ ã được g iả i p h ó n g th o á t k h ỏ i 16 ti ế n g là m việc m ộ t n g à y , m ức lương ít ỏi v à cuộc s ố n g 40 n ă m n g ắ n n gùi. C h ư ớ n g n g ạ i v ậ t đ ô i v ớ i A . S m ith S au k h i d à n h 12 n ă m đê v iế t cuôn s á c h lớn cú a đời m in h , A. S m ith tin r ằ n g ỏ n g đ ã tìm đ ú n g m ó h ìn h k in h tê h ọ c đ ế tạ o r a “v ạ n v ậ t g ià u có”. O n g đ ã gọi m ó h ìn h củ a m ìn h là "m ó h ìn h cô đ iể n ”. M ỏ h ìn h cù a A. S m ith đ á được tr u y ề n c á m h ứ n g từ Is sa c N e w to n , người có m ỏ h ìn h về k h o a học tự n h iê n m à A. S m ith vỏ cù n g n g ư ờ n g m ộ là m ó h ìn h v ạ n v ậ t h â p d ẫ n . C h ư ớ n g n g ạ i v ậ t lớn n h ấ t củ a A .S m ith có lẽ là th u y ế t p h ụ c người k h á c c h ấ p n h ậ n quan đ iế m k in h tê củ a ông, 1. Mọi cáu trích từ Của cói cùa các quốc gia trong cuốn sách được xuất bàn do Max Lern er giới thiệu. Có một vài cuốn sách khác vé Cùa cãi cùa các quốc gia. bao góm ban chính thức được ấn hãnh bời Nhà xuát hán Glasgow, nhưng cuốn sách trẽn là phố biên nhất. 15
đ ặc b iệ t là đôi với các n h à lậ p p h á p . M ục đích cu a ô n g k h i v iê t tá c p h ấ m C ủa cả i của các quốc g ia k h ô n g chi đ ơ n g iả n là đ ể g iáo dục, m à cò n n h ằ m th u y ế t p h ụ c . R ấ t í t ti ê n bộ đ ả đ ạ t được ở A n h v à c h â u Â u tr o n g n h iề u th ê k ý q u a do tồ n t ạ i m ộ t h ọ c th u y ế t cô h ú được b ié t đ ế n là h ọ c th u y ế t tr ọ n g th ư ơ n g . M ộ t tr o n g n h ữ n g m ục tiê u c ủ a A. S m ith k h i v iế t tá c p h ẩ m C ủ a c á i c ủ a các q u ố c g ia là p h á vỡ q u a n đ iể m th ô n g th ư ờ n g v ề n ề n k in h t ế , tr o n g đó n h ữ n g ngư ời th e o h ọ c th u y ế t tr ọ n g th ư ơ n g k iể m s o á t c á c q u y ề n lợ i th ư ơ n g m ạ i v à q u y ề n lực c h ín h t r ị h ằ n g n g à y , th a y t h ế n ó b ằ n g q u a n đ iế m v ề n g u ồ n gốc th ự c s ự c ủ a g ià u có v à t ă n g trư ở n g k in h t ế c ủ a ô n g , đ ư a nư ớc A n h v à p h ầ n còn lạ i c ủ a t h ê giới h ư ớ n g tớ i “s ự cả i t h i ệ n v ĩ đ ạ i n h ấ t ” về đ ịn h m ệ n h đối với con người. S ự h ấ p d ẫ n c ủ a c h ủ n g h ĩa t r ọ n g th ư ơ n g T ừ n g tồ n t ạ i lâ u d à i v à t h à n h tr u y ề n t h ô n g ở p h ư ơ n g T â y , n h ữ n g n h à tr ọ n g th ư ơ n g (n h ữ n g lá i b u ô n c h ín h tr ị ) đ ã tin r ằ n g n ề n k in h t ế t h ế g iớ i là t r ì t r ệ v à sự g ià u có là k h ô n g đ ối. Vì v ậ y , m ộ t quốc g ia m u ố n p h á t t r i ể n được ch ỉ có t h ể d ự a t r ê n p h í tổ n c ủ a nư ớc k h á c . C á c n ề n v ă n m in h từ th ờ i C ổ đ ạ i đ ế n T r u n g có đ ã d ự a t r ê n c h ế độ nô lệ h o ặ c c á c d ạ n g k h á c c ủ a c h ế độ n ô n g n ô . D ưới h ệ th ố n g n à y , sự g ià u có d ự a t r ẽ n sự h y s in h c ủ a ngư ời k h á c h o ặ c b ằ n g c h ế độ ng ư ờ i bóc lộ t ng ư ờ i. B e r t r a n d de J o ư v e n e l n h ậ n x é t: “sự g ià u có có được là do c h iế m đ o ạ t v à bóc l ộ t ” (ơ o u v e n el 1999. 1 0 0 1. 16
Do đó, cá c quôc g ia c h â u Â u th à n h lậ p các ch ê độ c h ín h p h ú độc tà i n ắ m q u y ền ở m ẫ u quốc v à hỗ tr ợ các nước th u ộ c đ ịa b ô n n g o à i, gửi các q u an lại v à q u â n đội s a n g c á c nước n g h è o h ơ n đê ch iếm đ o ạ t v à n g , h à n g h ó a quý h iế m k h á c . T r o n g h ệ th ố n g tr ọ n g th ư ơ n g , b ả n c h ấ t c ủ a sự g ià u có g ắ n với ti ề n , m à ớ th ờ i kỳ đó có n g h ĩa là v à n g và b ạc. M ục tiê u c h ín h củ a m ọi quôc g ia luôn lu ô n là p h á i tíc h lũ y v à n g , b ạ c v à sử d ụ n g b ấ t kỳ c á c h th ứ c c ầ n t h i ế t n à o đ ể đ ạ t được đ iề u đó. A. S m ith đ ã n h ậ n x é t tr o n g tá c p h ẩ m C ủ a cá i củ a các quốc g ia (398): “M ột c ô n g v iệ c lớ n m à c h ú n g t a luôn p h ả i th ự c h iệ n là k iế m được t i ề n ”. L à m th ê n à o đê k iế m được n h iề u tiề n h ơ n ? T h ứ n h ấ t , tă n g trư ở n g củ a các quốc g ia d ự a t r ê n s ự cướp bóc. C á c quôc g ia n h ư T â y B a n N h a , Bồ Đ ào N h a đã gửi các đ ặ c p h á i v iê n đi đ ế n n h ữ n g v ù n g đ ấ t x a xôi đế tìm v à n g v à k iê m được n h iề u k im loại quý b ằ n g m ọi c á ch có th ê . K h ô n g có h à n h t r ì n h th á m h iế m h a y cuộc c h iế n t r a n h n g o ạ i quôc n à o là q u á tô n k é m so với cơn k h á t n h ừ n g n é n v à n g lấ p lá n h . C ác quốc g ia k h á c cù n g noi g ư ơ n g n h ữ n g k ẻ tìm v à n g k h i th ư ờ n g x u y ên á p đ ặ t s ự k iế m s o á t n g o ạ i h ố i v à cấ m x u ấ t k h á u v à n g , b ạc b ằ n g v iệ c đ ư a r a n h ữ n g á n p h ạ t r ấ t n ặ n g . T h ứ h a i, c á c n h à tr ọ n g th ư ơ n g tìm k iế m m ộ t cá n c â n th ư ơ n g m ạ i có lợ i, có n g h ĩa là v à n g v à b ạ c p h ả i lu ô n đ ầ y k é t c ủ a họ. B ằ n g cá ch n ào ? A. S m ith đ à n h ậ n x é t r ằ n g , “v iệ c k h u y ê n k h íc h x u ấ t k h ấ u v à h ạ n c h ế 17
n h ậ p k h ấ u là h a i c ô n g cụ tu y ệ t vời m à n h ữ n g ngư ời tr ọ n g th ư ơ n g đưa r a đô' là m giàu cho m ọi quốc g ia ” (607). A. S m ith đ ã m ô t ả chi t i ế t m ộ t lo ạ t c á c lo ạ i SƯU cao. t h u ế n ặ n g , h ạ n n g ạ c h v à c á c quy đ ịn h với m ụ c đ ích n h ằ m h ạ n c h ế th ư ơ n g m ạ i. C uối cù n g , c h ín h h ệ th ố n g n à y c ũ n g đ ã h ạ n c h ê s á n x u ấ t v à m ộ t m ức s ô n g cao h ơ n . C h ín h sự ca n th i ệ p th ư ơ n g m ạ i n h ư v ậ y đ ã d ẫ n đ ế n các cuộc x u n g đ ộ t v à c h iế n t r a n h m ộ t c á c h tự n h iê n g iữ a cá c q u ốc g ia . A . S m it h l ê n á n c á c r à o c ả n t h ư ơ n g m ạ i T ro n g m ộ t lầ n c ô n g k íc h trự c d iệ n v ào h ệ th ố n g tr ọ n g th ư ơ n g , n h à tư tư ớ n g S c o tla n d đ ã lê n á n m ức t h u ế cao v à các r à o c á n th ư ơ n g m ạ i k h á c . Ô n g tu v è n 1 )0 , n h ữ n g n ỗ lực đê đ ạ t được c á n c â n th ư ơ n g m ạ i có iợi là “n g ớ n g ẩ n ” (456). O n g đ ã n ó i v ề “các lợi th ê tự n h iê n ” c ủ a m ộ t qu ôc g ia so với các quốc g ia k h á c tr o n g s ả n x u ấ t h à n g h ó a . A. S m ith n h ậ n x é t, “b ằ n g v iệ c lợ p k ín h , các lu ố n g đ ấ t được bón p h â n , c á c bức tư ờ n g được ú n ó n g , lo ạ i n h o n g o n có t h ế được tr ồ n g ớ S c o tla n d ”, n h ư n g n ế u s ả n x u ấ t ớ S c o tla n d th ì chi p h í cao g ấ p 30 lầ n t h a y vì n h ậ p k h ẩ u từ P h á p . Ỏ n g đ ặ t r a câ u h ỏ i: “L iệ u có m ộ t đ iề u lu ậ t n à o h ợ p lý k h i n g ă n c á n n h ậ p k h ấ u rư ợu từ nước n g o à i, đ ơ n g iả n ch i đ ể k h u y ế n k h íc h v iệ c là m rượu v a n g đỏ th ả m v à rượu v a n g t í a ở S c o tla n d ? ”. T h e o A. S m ith , cá c c h ín h s á c h tr ọ n g th ư ơ n g đ ơ n g iả n ch i là b ả n sao c ù a th ị n h v ư ợ n g th ự c sự. N ó ch i có lợi đ ố i với c á c n h à s ả n x u â t v à n h ữ n g k ẻ độc q u y ề n . 18
bởi nó k h ô n g đ e m lạ i lợ i ích cho người tiê u d ù n g , chủ n g h ĩa tr ọ n g th ư ơ n g là c ả n tr ở tă n g trư ở n g v à là sự th i ể n c ậ n . O n g đ ã v iế t, “tr o n g h ệ th ô n g tr ọ n g th ư ơ n g , lợi ích c ủ a người tiê u d ù n g h ầ u n h ư th ư ờ n g x u y ên p h ả i h y s in h cho ngư ời s ả n x u ấ t”. A. S m ith b iệ n lu ậ n r ằ n g , các rà o cả n th ư ơ n g m ạ i đ á là m tê li ệ t k h ả n ă n g s ả n x u ấ t củ a các quốc g ia , do v ậ y c ầ n p h ả i bị x ó a bỏ. Ví d ụ , s ự m ở rộ n g th ư ơ n g m ạ i g iữ a A n h v à P h á p sẽ cho p h é p cả h a i quôc g ia đ ều có lợi. A. S m ith tu y ê n bố: “n h ữ n g gì là k h ô n n g o an tro n g h à n h vi c ủ a m ọ i g ia đ ìn h r iê n g lẻ lạ i có t h ể tr ở n ê n h iế m h oi m ộ t c á c h nực cười tro n g m ộ t vương quốc vĩ đ ạ i” v à “n ế u n g o ạ i quốc có th ể cu n g cấ p cho c h ú n g t a h à n g h ó a r ẻ h ơ n n h ữ n g gì c h ú n g t a s ả n x u ấ t r a th ì tố t h ơ n n ê n m u a h à n g h ó a củ a h ọ ”. P h á t lộ n g u ồ n g ố c t h ự c s ự c ủ a g ià u c ó S ự tíc h lũ y v à n g , b ạ c có th ế lấ p đ ầ y tú i n h ữ n g người g ià u v à n h ữ n g k ẻ có q u y ề n lực, n h ư n g n h ữ n g th ứ đó liệ u có p h ả i là n g u ồ n gốc c ủ a cải củ a to à n bộ quốc g ia v à c á c c ô n g d â n h a y k h ô n g ? Đ ây là câu h ỏ i q u a n tr ọ n g n h ấ t cù a A. S m ith . C ủ a cả i củ a các quốc g ia k h ô n g chỉ là con đ ư ờ n g cho tự do th ư ơ n g m ạ i m à là q u a n đ iế m c ủ a t h ế giớ i v ề sự th ị n h vượng. G iá o sư ngư ời S c o tla n d đ ã b iệ n lu ậ n m ạ n h m ẽ r ằ n g , c h ìa k h ó a đ e m lạ i “g ià u có cho quốc g ia ” là s ả n x u ấ t và th ư ơ n g m ạ i c h ứ k h ô n g p h ả i là sự tíc h lũ y v à n g và b ạc m ộ t c á c h n h â n tạ o b ằ n g sự h a o tổ n củ a các quốc g ia 19