Ảnh hưởng của ba và NAA đến khả năng nhân chồi in vitro hoa Hồng lửa (Rosa sp.)

Chia sẻ: LaLi Sa | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết này trình bày kết quả nhân chồi hoa Hồng Lửa trong ống nghiệm. Khúc cắt thân xử lý với HgCl2 0,3% trong 15 phút là phù hợp tạo nguồn mẫu sạch ban đầu. Các chồi gần ngọn cho kết quả tạo chồi và tăng trưởng chồi tốt hơn so với các vị trí chồi gần gốc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ảnh hưởng của ba và NAA đến khả năng nhân chồi in vitro hoa Hồng lửa (Rosa sp.)

443 ẢNH HƯỞNG CỦA BA VÀ NAA ĐẾN KHẢ NĂNG NHÂN CHỒI IN VITRO HOA HỒNG LỬA (Rosa sp.) SV. Đỗ Thị Mộng Thu ThS. Nguyễn Kim Búp Tóm tắt. Bài báo này trình bày kết quả nhân chồi hoa Hồng Lửa trong ống nghiệm. Khúc cắt thân xử lý với HgCl2 0,3% trong 15 phút là phù hợp tạo nguồn mẫu sạch ban đầu. Các chồi gần ngọn cho kết quả tạo chồi và tăng trưởng chồi tốt hơn so với các vị trí chồi gần gốc. Môi trường MS bổ sung BA 1,5 mg/l riêng rẻ hay kết hợp với NAA 0,1 mg/l là môi trường phù hợp cho việc nhân chồi và sự tăng trưởng từ chồi ngủ. Từ khóa: chồi ngủ, chất khử trùng, chất điều hòa sinh trưởng, hoa Hồng Lửa, nhân giống. 1. Mở đầu Hoa Hồng Lửa (Hình 1) là giống hoa hồng được người tiêu dùng ưa chuộng và được đánh giá là loài hoa có triển vọng của Sa Đéc nhờ đặc tính ra hoa nhiều, hoa đẹp rực rỡ và lâu tàn, cây khỏe mạnh và dễ chăm sóc. Để đáp ứng nhu cầu cây con giống đạt chất lượng cao, đồng đều với số lượng lớn cho việc mở rộng diện tích trồng loài hoa này, phương pháp chiết cành truyền thống gặp nhiều khó khăn. Do số lượng cây con phụ thuộc vào cành chiết của cây mẹ. Hơn nữa, cây con được chiết từ các cây mẹ khác nhau có khả năng sinh trưởng không giống nhau dẫn đến khó chăm sóc và chất lượng hoa khi thu hoạch cũng không đồng đều. Việc ứng dụng công nghệ sinh học trong nhân giống cây hoa Hồng Lửa bằng phương pháp nuôi cấy mô sẽ khắc phục được những nhược điểm trên và tạo ra cây giống sạch bệnh có chất lượng cao, ổn định, đồng nhất về mặt di truyền và đặc biệt có thể sản xuất ra lượng lớn cây con trong thời gian ngắn. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi trình bày kết quả khảo sát ảnh hưởng của các chất điều hòa sinh trưởng thực vật đến khả năng nhân chồi in vitro, một giai đoạn quan trọng quyết định trong việc xây dựng quy trình nhân giống trong ống nghiệm của cây hoa Hồng Lửa. Hình 1. Hoa Hồng Lửa
444 2. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu 2.1. Vật liệu Khúc cắt thân mang chồi ngủ ở các vị trí từ 1- 4 (tính từ ngọn) của hoa Hồng Lửa được thu nhận từ cây mẹ khỏe mạnh, không sâu bệnh ở các vườn hoa hồng tại Thành phố Sa Đéc. Chọn những chồi non được 3 tuần tuổi để bố trí thí nghiệm. 2.2. Phương pháp nghiên cứu 2.2.1. Khảo sát ảnh hưởng của HgCl2 ở các nồng độ và thời gian khác nhau lên khả năng khử trùng chồi ngủ hoa Hồng Lửa Các đoạn thân hoa Hồng Lửa cắt từ cây mẹ được đem vào phòng thí nghiệm khử trùng và làm mẫu cấy. Mẫu cấy được bỏ hết lá, cắt thành các đoạn khoảng 2-3 cm mang một chồi ngủ ở giữa để khử trùng. Mẫu được khử trùng với xà phòng loãng 1% trong 3 phút, sau đó rửa sạch dưới vòi nước máy. Tiếp tục ngâm mẫu trong xà phòng loãng 1% trong 5 phút, rồi rửa sạch dưới vòi nước máy. Tiến hành rửa nhanh bằng cồn 70o trong 30 giây. Cuối cùng, lần lượt cho vào các bình tam giác xử lý với HgCl2 ở 0,1%, 0,3% và 0,5% trong 10 phút và 15 phút. Khi xử lý xong, mẫu cấy được rửa sạch bằng nước cất vô trùng 3 - 4 lần. Các thao tác được thực hiện bên trong tủ cấy. Mẫu cấy sau khi khử trùng được đặt nuôi trên môi trường MS ở điều kiện nhiệt độ 25 ± 2 0C, chiếu sáng 2000 – 3000 lux, thời gian chiếu sáng 16 giờ/ngày, độ ẩm 60 – 70%. Xác định tỷ lệ mẫu nhiễm, tỷ lệ mẫu chết và tỷ lệ mẫu sống 1 tuần sau khi cấy (TSKC). 2.2.2. Khảo sát ảnh hưởng của vị trí các chồi ngủ của hoa Hồng Lửa đến khả năng tạo chồi Mẫu cấy là những khúc cắt thân có mang chồi ngủ ở các vị trí 1, 2, 3, 4 tính từ ngọn, sau khi khử trùng được cấy vào môi trường MS và đặt ở điều kiện nhiệt độ 25 ± 20C, chiếu sáng 2000 – 3000 lux, thời gian chiếu sáng 16 giờ/ngày, độ ẩm 60 – 70%. Xác định số chồi, chiều cao chồi và số lá hình thành từ các chồi ngủ của hoa Hồng Lửa ở các nghiệm thức 2 TSKC. 2.2.3. Khảo sát ảnh hưởng của BA riêng rẽ ở các nồng độ khác nhau hay kết hợp với NAA 0,1mg/l trên sự tạo chồi Mẫu cấy là những khúc cắt thân có mang chồi ngủ ở vị trí 1-3 (tính từ ngọn), sau khi khử trùng được cấy vào môi trường MS hay MS bổ sung BA (0,5; 1,0 và 1,5 mg/l), hay MS bổ sung BA (0,5; 0,7 và 1,0 mg/l) và NAA 0,1 mg/l và đặt nuôi ở điều kiện nhiệt độ 25 ± 2 0C, chiếu sáng 2000 – 3000 lux, thời gian chiếu sáng 16 giờ/ngày, độ ẩm 60 – 70%. Xác định số chồi, chiều cao chồi và số lá hình thành từ các chồi ngủ của hoa Hồng Lửa ở các nghiệm thức 2 TSKC. 2.2.4. Phân tích số liệu Các số liệu được xử lý thống kê bằng phần mềm SPSS phiên bản 22.0.
445 3. Kết quả và thảo luận 3.1. Hiệu quả khử trùng khúc cắt thân mang chồi ngủ hoa Hồng Lửa. Khử trùng mẫu cấy là việc làm khó vì mẫu sống không thể khử bằng nhiệt độ cao mà phải giữ được bản chất sinh học của nó. Do đó mẫu cấy thực vật phải được khử trùng bằng các dung dịch khử trùng. Vì vậy, giai đoạn xác định thành phần và nồng độ các chất khử trùng thích hợp có ý nghĩa quyết định sự thành công của quá trình nuôi cấy trong ống nghiệm. Mục đích của giai đoạn này là tạo ra được lượng mẫu có tỷ lệ nhiễm và chết thấp, tỷ lệ sống cao, mô phân hóa và sinh trưởng tốt. Để tạo nguồn vật liệu sạch ban đầu cho quá trình nhân giống hoa Hồng Lửa bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào, chúng tôi đã tiến hành khảo sát hiệu quả khử trùng của HgCl2 ở các nồng độ 0,1%, 0,3% và 0,5% đối với khúc cắt thân mang chồi ngủ trong trong 10 và 15 phút. Kết quả cho thấy, sau 1 tuần nuôi cấy, mẫu cấy xử lý với HgCl2 ở nồng độ càng cao thì tỷ lệ mẫu bị nhiễm càng ít, ngược lại tỷ lệ mẫu sống càng cao. Tương tự, khi xử lý mẫu với HgCl2 ở cùng nồng độ nhưng với thời gian xử lý khác nhau, mẫu xử lý thời gian dài (15 phút) sẽ cho tỷ lệ mẫu nhiễm ít hơn, tỷ lệ mẫu sống cao. Trong đó, xử lý HgCl2 0,3% trong 15 phút, mẫu cấy cho tỷ lệ sống cao nhất, tỷ lệ mẫu chết thấp nhất và không xuất hiện mẫu nhiễm (Bảng 1). Bảng 1. Hiệu quả khử trùng của HgCl2 ở các nồng độ và mức thời gian khác nhau 1 TSKC Chất khử Nồng Thời gian Tỷ lệ mẫu Tỷ lệ mẫu chết Tỷ lệ mẫu sống trùng độ (%) (phút) nhiễm (%) (%) (%) HgCl2 0,1 10 80,00 ± 20,00b 10,00 ± 10,00a 10,00 ± 10,00a HgCl2 0,3 10 20,00 ± 20,20a 10,00 ± 10,00a 70,00 ± 20,00bc HgCl2 0,5 10 10,00 ± 10,00a 20,00 ± 20,00a 70,00 ± 20,00bc HgCl2 0,1 15 70,00 ± 20,00b 10,00 ± 10,00a 20,00 ± 20,00ab HgCl2 0,3 15 0,00 ± 0,00a 10,00 ± 10,00a 90,00 ± 10,00c HgCl2 0,5 15 10,00 ± 10,00a 30,00 ± 20,00a 60,00 ± 24,49abc * Trên cùng một cột, các số trung bình có cùng ký tự là không khác biệt ở mức ý nghĩa 5%. 3.2. Ảnh hưởng của vị trí chồi ngủ hoa Hồng Lửa đến khả năng tạo chồi Chồi ngủ ở các vị trí khác nhau trên cây thể hiện mức độ tăng trưởng khác nhau trong cùng điều kiện nuôi cấy. Sau 2 tuần nuôi cấy, không có sự khác biệt đáng kể về mặt thống kê của sự tạo chồi và tăng trưởng chồi của các khúc cắt thân ở vị trí số 1- 3. Trong đó, khúc cắt ở vị trí số 2 có sự gia tăng số lá cao hơn so với các vị trí còn lại (Bảng 2). Sau khi cô lập mẫu cấy khỏi chồi ngọn, các chồi ngủ được gở khỏi sự ảnh hưởng của ưu thế ngọn. Auxin được sinh ra từ đỉnh ngọn có thể di chuyển xuống các vị trí chồi bên dưới. Sau khi cắt bỏ nụ ngọn, những vị trí chồi gần ngọn thì lượng auxin cao hơn những vị trí chồi kế tiếp (Võ Thị Bạch Mai, 1996). Có lẽ các khúc cắt ở vị trí 1-3 có tỷ lệ hormon nội sinh phù hợp cho việc tạo chồi hơn những vị trí khác.
446 Bảng 2. Ảnh hưởng của vị trí chồi ngủ hoa hồng Lửa đến khả năng tạo chồi 2 TSKC Vị trí Số chồi (chồi) Cao chồi (cm) Số lá (lá) 1 1,25 ± 0,16b 1,29 ± 0,12c 2,75 ± 0,60a 2 1,08 ± 0,08ab 0,95 ± 0,17bc 4,75± 0,39b 3 0,92 ± 0,08ab 0,82 ± 0,18ab 3,17 ± 0,44a 4 0,84 ± 0,10a 0,43 ± 0,07a 2,58 ± 0,34a * Trên cùng một cột, các số trung bình có cùng ký tự là không khác biệt ở mức ý nghĩa 5%. 3.3. Ảnh hưởng của BA riêng rẽ ở các nồng độ khác nhau hay kết hợp với NAA 0,1mg/l trên sự tạo chồi Sau 2 tuần nuôi cấy, khúc cắt thân mang chồi ngủ hoa Hồng Lửa trên các môi trường MS bổ sung BA riêng rẽ ở các nồng độ khác nhau hay kết hợp với NAA 0,1mg/l có sự tăng trưởng khác nhau. Trong đó, các khúc cắt được đặt trong môi trường MS bổ sung BA 1,5 mg/l riêng rẻ hay kết hợp với NAA 0,1 mg/l cho số lượng chồi mới cao, khác biệt có ý nghĩa so với đối chứng. Sự tăng trưởng về chiều cao của chồi thay đổi không đáng kể ở các nồng độ BA khác nhau. Nhưng khi kết hợp BA với NAA, có sự khác biệt về chiều cao chồi ở các nghiệm thức. Cụ thể môi trường MS bổ sung BA 1 mg/l và NAA 0,1 mg/l chồi tăng trưởng mạnh nhất. Tương tự như sự tạo chồi, sự tạo lá mới của các khúc cắt đặt nuôi trên môi trường MS bổ sung BA 1,5 mg/l riêng rẻ hay kết hợp với NAA 0,1 mg/l tạo được nhiều lá mới hơn so với các môi trường còn lại (Bảng 3, 4, Hình 2, 3). Điều này chứng tỏ nồng độ BA và NAA quyết định đến việc định hướng phân chia, kích thích sự phát triển của chồi ngủ. Như vậy, môi trường MS bổ sung BA 1,5 mg/l riêng rẻ hay kết hợp với NAA 0,1 mg/l là môi trường phù hợp cho việc tạo chồi và tăng trưởng chồi của hoa Hồng Lửa. Bảng 3. Ảnh hưởng của của BA trên sự tạo chồi hoa Hồng Lửa 2 TSKC Nghiệm thức Số chồi (chồi) Cao chồi (cm) Số lá (lá) MS (đối chứng) 0,80 ± 0,12a 0,93 ± 0,12a 2,10 ± 0,33a BA 0,5mg/l 1,00 ± 0,16ab 1,35 ± 0,11b 2,80 ± 0,25a BA 1mg/l 1,20 ± 0,12ab 1,07 ± 0,04ab 2,70 ± 0,20a BA 1,5mg/l 1,50 ± 0,22b 1,12 ± 0,07ab 4,20 ± 0,25b * Trên cùng một cột, các số trung bình có cùng ký tự là không khác biệt ở mức ý nghĩa 5%. Bảng 4. Ảnh hưởng của BA và NAA trên sự tạo chồi hoa Hồng Lửa 2 TSKC Nghiệm thức Số chồi (chồi) Cao chồi (cm) Số lá (lá) MS (đối chứng) 0,84 ± 0,10a 0,91 ± 0,09a 2,59 ± 0,21a BA 0,5mg/l + NAA 0,1mg/l 1,31 ± 0,10ab 1,08 ± 0,05ab 3,75 ± 0,48ab BA 1,0mg/l + NAA 0,1mg/l 1,25 ± 0,08ab 1,44 ± 0,10c 3,08 ± 0,42a BA 1,5mg/l + NAA 0,1mg/l 1,42 ± 0,16b 1,28 ± 0,08bc 4,58 ± 0,63b * Trên cùng một cột, các số trung bình có cùng ký tự là không khác biệt ở mức ý nghĩa 5%.
447 A B C D Hình 2. Sự tạo chồi từ chồi ngủ của hoa Hồng Lửa trong môi trường MS bổ sung BA ở các nồng độ khác nhau 2 TSKC. A) MS (đối chứng), B) MS bổ sung BA 0,5 mg/l, C) MS bổ sung BA 1,0 mg/l, D) MS bổ sung BA 1,5 mg/l. E F G H Hình 3. Sự tạo chồi từ chồi ngủ của hoa Hồng Lửa trong môi trường MS bổ sung BA và NAA ở các nồng độ khác nhau 2 TSKC. E) MS (đối chứng), F) MS bổ sung BA 0,5 mg/l và NAA 0, mg/l, G) MS bổ sung BA 0,7 mg/l và NAA 0,1 mg/l, H) MS bổ sung BA 1,0 mg/l và NAA0,1mg/l. 4. Kết luận - Khử trùng bằng HgCl2 0,3% trong 15 phút là phù hợp cho mẫu cấy là khúc cắt thân mang chồi ngủ của hoa Hồng Lửa. - Các chồi ngủ ở vị trí số 1, 2, 3 (tính từ ngọn) có khả năng tạo chồi và tăng trưởng chồi tốt nhất. - Môi trường MS bổ sung BA 1,5 mg/l riêng rẻ hay kết hợp với NAA 0,1 mg/l phù hợp cho việc nhân chồi từ chồi ngủ cũng như sự phát triển chồi. Tài liệu tham khảo [1]. Võ Thị Bạch Mai (1996), Nhân giống vô tính một số lan Hồ Điệp (Phalaenopsis sp.), Luận án phó tiến sĩ khoa học sinh học Thành Phố Hồ Chí Minh. p:6-87. [2]. Mai Trần Ngọc Tiếng, Nguyễn Thị Ngọc Lang, Đặng Vĩnh Thanh, Nguyễn Du Sanh, Bùi Trang Việt (1980), Kích Thích Tố Giâm Cành. Phần II – Cơ chế tạo rễ bất định. Thông báo khoa học, Đại học Tổng hợp TP. HCM, Số 4, 93-98. [3]. http://vanhoa.gov.vn/articledetail.aspx?articleid=22830&sitepageid=560#sthash .U8AlW2Nq.dpbs