Ảnh hưởng của keo dán hàm đối với hiệu năng nhai ở người mang hàm giả toàn bộ

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> ẢNH HƯỞNG CỦA KEO DÁN HÀM ĐỐI VỚI HIỆU NĂNG NHAI<br /> Ở NGƯỜI MANG HÀM GIẢ TOÀN BỘ<br /> Lê Huỳnh Minh Nguyệt*, Lê Hồ Phương Trang**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Keo dán hàm (KDH) từ lâu đã được biết đến như một sản phẩm hỗ trợ hữu dụng đối với sự lưu<br /> giữ và vững ổn của hàm giả, tuy nhiên hiệu quả của KDH đối với hiệu năng nhai vẫn còn là một vấn đề gây<br /> tranh cãi.<br /> Mục tiêu: So sánh hiệu năng nhai của người mang hàm giả toàn bộ trước và sau khi sử dụng KDH.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu thực hiện trên 33 đối tượng mất răng toàn bộ có hai<br /> hàm giả được làm tại các khu điều trị của Khoa RHM, ĐHYD TP. HCM, đã và đang sử dụng từ 1-3 năm. Theo<br /> chất lượng hàm giả (CLHG), các đối tượng được chia làm 2 nhóm là “khá” và “tốt”. Theo chất lượng mô nâng đỡ<br /> (CLMNĐ), các đối tượng được chia làm 3 nhóm là “kém”, “khá” và “tốt”. Đánh giá hiệu năng nhai trên các đối<br /> tượng bằng phương pháp một sàng rây, trước và sau khi bôi KDH. Phân tích dữ liệu bằng phép kiểm Wilcoxon<br /> Signed Rank và Paired Sample t - test để đánh giá ảnh hưởng của KDH lên hiệu năng nhai.<br /> Kết quả: Sau khi sử dụng KDH, hiệu năng nhai tăng từ 32,02 ± 11,04% lên 40,33 ± 10,48%, có ý nghĩa<br /> thống kê với p < 0,001. Tuy nhiên hiệu năng nhai không cải thiện ở nhóm có CLHG tốt và CLMNĐ tốt.<br /> Kết luận: Việc sử dụng KDH làm cải thiện hiệu năng nhai ở người mang hàm giả toàn bộ, nhất là ở các đối<br /> tượng có mô nâng đỡ không thuận lợi.<br /> Từ khóa: keo dán hàm, hiệu năng nhai, phương pháp một sàng rây.<br /> ABSTRACT<br /> THE EFFECT OF DENTURE ADHESIVE ON MASTICATORY PERFORMANCE<br /> OF COMPLETE DENTURE WEARERS<br /> Le Huynh Minh Nguyet, Le Ho Phuong Trang<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 2 - 2016: 219 - 225<br /> <br /> Background: Denture adhesive has long been recognized as a useful adjunct to retention, stability of<br /> complete dentures, but the effect of denture adhesive on masticatory performance has been a controversy.<br /> Objective: The purpose of this study is to compare masticatory performance of complete denture wearers<br /> before and after using denture adhesive.<br /> Method: 33 edentulous subjects wearing complete dentures which were made 1-3 years ago at Faculty of<br /> Odonto-Stomatology, University of Medicine and Pharmacy, Ho Chi Minh City, volunteered to participate in<br /> this study. According to denture quality, subjects were divided into 2 groups: “fair” and “good”. According to<br /> denture bearing tissue, subjects were divided into 3 groups: “poor”, “fair” and “good”. Masticatory performance<br /> was evaluated by single sieve method before and after using denture adhesive. Data were analyzed by using<br /> Wilcoxon Singed Rank test and Paired Sample t-test to access the effects of denture adhesive on masticatory<br /> performance.<br /> <br /> <br /> *Học Viên Cao Học 2013-2015, Khoa Răng Hàm Mặt, Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> ** Bộ Môn Phục hình, Khoa Răng Hàm Mặt, Đại Học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: ThS. Lê Huỳnh Minh Nguyệt ĐT: 0979145461 Email: lehuynhminhnguyet@gmail.com<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 219<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016<br /> <br /> Results: After using denture adhesive, masticatory performance was increased significantly (from 32.02 ±<br /> 11.04% to 40.33 ± 10.48%, p 8: tốt. Trong nghiên cứu này, chỉ những<br /> Sau khi xem xét chúng tôi chọn được 33 đối<br /> đối tượng có chỉ số Kapur ≥ 6 (lưu giữ và vững<br /> tượng vào mẫu nghiên cứu.<br /> ổn khá hoặc tốt) được chọn.<br /> Phương tiện nghiên cứu<br /> Đánh giá CLMNĐ dựa trên: hình dạng sống<br /> Keo dán hàm X dạng kem: có thành phần hàm, vị trí đáy hành lang, độ đàn hồi mô.<br /> bao gồm muối Ca/ Zn của Polymethylvinylether-<br /> Bảng 2. Đánh giá và cho điểm chất lượng mô nâng<br /> maleic anhydride (PMV-MA),<br /> đỡ theo Kapur<br /> Carboxymethylcellulose (CMC), SiO2, dầu<br /> Hình dạng Vị trí đáy Độ đàn hồi<br /> khoáng, Petrolatum, màu. Sản phẩm đã được Điểm Điểm Điểm<br /> sống hàm hành lang mô<br /> kiểm định bởi Cục Quản Lý Thực Phẩm và Dược Phẳng 1 Cạn 1 Phập phều 1<br /> Phẩm Hoa Kỳ (FDA), chứng nhận an toàn cho Tam giác 2 Trung bình 2 Đàn hồi 2<br /> người sử dụng. Parabol 3 Sâu 3 Săn chắc 3<br /> Vuông 4<br /> Bộ đồ khám, giấy cắn, thước nhựa.<br /> Theo Kapur, tổng điểm CLMNĐ của cả 2<br /> Đậu phộng rang cứng và giòn loại nửa hạt hàm < 14: kém, 14-17 : khá, > 17: tốt.<br /> (mỗi nửa hạt có trọng lượng từ 0,2 - 0,3g, còn<br /> nguyên, không bị vỡ, không bị mềm do tiếp xúc Bước 2: Đánh giá hiệu năng nhai trên các đối<br /> lâu với không khí). tượng bằng phương pháp một sàng rây<br /> Các đối tượng sẽ được đánh giá 2 lần, lần<br /> Sàng rây Tyler kích thước lỗ 10 mesh (tương<br /> đầu không dùng KDH, lần sau có dùng KDH.<br /> đương 2mm), theo tiêu chuẩn của Hoa Kỳ,<br /> Trước khi đánh giá, các đối tượng phải tháo hàm<br /> đường kính 20 cm (Hình 1B).<br /> giả ra rửa sạch và lau khô.<br /> Giấy lọc New Star tốc độ lọc trung bình, kích<br /> thước lỗ 20-25 µm, khối lượng chuẩn 0,8g.<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 221<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016<br /> <br /> Lần thí nghiệm 1: đặt lại hàm giả lên sống Phân tích sản phẩm nhai: hỗn hợp được khuấy<br /> hàm, cho bệnh nhân ngậm chặt hai hàm ở khớp đều để tránh vón cục, sau đó đổ qua sàng rây có<br /> cắn trung tâm, sau 5 phút cho bệnh nhân nhai 3g kích thước lỗ là 2mm (Hình 1B), đổ thêm 250ml<br /> đậu phộng (đã được cân sẵn) trong 20 cú nhai, nước qua sàng rây để làm sạch các hạt thức ăn<br /> theo thói quen nhai thường ngày. Sau đó, nhổ vướng lại trên sàng (hạt thô) (Hình 1C). Lật úp<br /> đậu phộng đã nhai vào một hộp nhựa sạch, súc sàng rây và dùng một tờ giấy lọc để đựng các hạt<br /> miệng 2 lần với 50ml nước và tiếp tục nhổ vào thô. Hỗn hợp sau khi đi qua sàng rây (chứa các<br /> hộp nhựa (Hình 1A). hạt mịn, kích thước dưới 2mm) được tiếp tục cho<br /> Lần thí nghiệm 2: bác sĩ bôi KDH lên hàm giả qua một tờ giấy lọc khác (kích thước lỗ 20-25µm)<br /> cho bệnh nhân theo hướng dẫn của nhà sản xuất: để loại bớt nước và thu được các hạt mịn. Để<br /> mỗi hàm giả bôi 3 đoạn KDH chiều dài 1,5cm, nguyên các hạt thức ăn trên giấy lọc và cho vào<br /> hàm trên 2 đoạn tương ứng vị trí sống hàm vùng lò để làm khô ở 130oC trong 40 phút(12). Cân cả<br /> răng sau và 1 đoạn ở giữa khẩu cái; hàm dưới 3 hạt thức ăn và giấy lọc bằng cân điện tử, sau đó<br /> đoạn trên vị trí sống hàm. Đặt lại hàm giả lên trừ đi khối lượng giấy lọc ta được khối lượng hạt<br /> miệng, loại bỏ KDH dư trào ra bằng gòn, sau 5 thức ăn (Hình 2) (Mỗi tờ giấy lọc có khối lượng<br /> phút cho bệnh nhân nhai đậu phộng cách thức 0,8g theo tiêu chuẩn của nhà sản xuất, chúng tôi<br /> tương tự lần 1 và thu sản phẩm nhai. đã kiểm chứng bằng cách cân thử 5 tờ bất kì, mặt<br /> khác khi cho giấy lọc chưa sử dụng vào lò sấy<br /> Để đảm bảo tính khách quan, một người sẽ<br /> khô ở ở 130oC trong 40 phút và cân lại thì thấy<br /> đánh dấu vào hộp (A hoặc B tương ứng với có<br /> rằng khối lượng này không đổi).<br /> KDH hoặc không), thông tin này được giữ bí<br /> mật và người phân tích không biết sản phẩm thu Sau khi có khối lượng hạt mịn và hạt thô,<br /> được trước hay sau khi cho bệnh nhân bôi KDH. tính hiệu năng nhai theo công thức sau:<br /> <br /> Hiệu năng nhai (%) = x 100%<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> A B C<br /> Hình 1.A. Sản phẩm nhai. B. Sàng rây Tyler C. Các hạt vướng lại trên sàng<br /> Phương pháp thống kê<br /> Kiểm định sự khác biệt giữa hiệu năng<br /> nhai trước và sau khi sử dụng KDH bằng<br /> phép kiểm Paired Sample t-test nếu sự chênh<br /> lệch hiệu năng nhai có phân phối chuẩn, hoặc<br /> phép kiểm Wilcoxon Signed Rank nếu sự<br /> A B<br /> chênh lệch hiệu năng nhai phân phối không<br /> Hình 2.A. Hạt mịn sau khi làm khô B. Hạt thô sau chuẩn, mức ý nghĩa 0,05.<br /> khi làm khô.<br /> <br /> <br /> <br /> 222 Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KẾT QUẢ tính chỉ số hiệu năng nhai, ta có hiệu năng nhai<br /> Sau khi sử dụng KDH, khối lượng hạt thức trung bình của các đối tượng trước khi sử dụng<br /> ăn mịn tăng từ 0,82 ± 0,26g đến 1,01 ± 0,25g, khối KDH là 32,02 ± 11,04%, sau khi sử dụng KDH<br /> lượng hạt thô giảm từ 1,68 ± 0,32g xuống còn hiệu năng nhai là 40,33 ± 10,48%, vậy hiệu năng<br /> 1,50 ± 0,3g, đồng thời tổng khối lượng thức ăn nhai tăng sau khi sử dụng KDH, có ý nghĩa<br /> thu được không khác biệt khi có hay không có sử thống kê với p < 0,001 (Bảng 3).<br /> dụng KDH (khoảng 2,5g). Áp dụng công thức<br /> Bảng 3. So sánh hiệu năng nhai trước và sau khi sử dụng KDH<br /> Trước Sau Chênh p*<br /> Khối lượng hạt mịn (g) 0,82 ± 0,26 1,01 ± 0,25 0,19 ± 0,21