Tp chí Khoa hc, Tp 3, S 1/2024
157
ÁP DNG CHU TRÌNH PDCA TRONG GING DY CÁC HC PHN
TOÁN TẠI TRƯỜNG ĐẠI HC KINH T NGH AN
Ngô Hà Châu Loan1,*
1Trường Đại Học Kinh tế Nghệ An; *Email: ngohachauloan@naue.edu.vn
Tóm tt: PDCA (Plan - Do - Check - Act) là mô hình qun lý chất ợng cung cấp công c
quản trị toàn din ln tục để giảng vn xác định các mục tu, kế hoạch, thực hin và đánh giá
kết qu giảng dạy của mình. Bài báo tp trung o việc phân tíchc hot động cải tiến chấtng
dạy học các học phần Toán tại Tng Đại học Kinh tế Nghệ An theo chu trình PDCA n: chuẩn
bging dạy, thực hiện giảng dy, đánh giá kết quả điều chỉnh cải tiến.
Từ khóa: PDCA, Cải tiến chất lượng dạy học, Chu trnh PDCA trong giáo dục.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Giáo dục luôn được coi là quốc sách hàng
đầu trong chiến lược phát triển kinh tế -
hội của Việt Nam, trong đó, đổi mới quản
chất lượng dạy học là điều kiện tiên quyết để
nâng cao chất lượng hiệu quả giáo dục.
Việc đảm bảo chất lượng dạy học chịu tác
động của nhiều nhân tố biến động, tiềm ẩn cả
tích cực hạn chế. Theo Cao Danh Chính
(2023): “Cải tiến chất lượng dạy học những
hoạt động của giảng viên nhằm nâng cao hiệu
quả, hiệu suất, tạo thêm lợi ích cho tổ chức,
khách hàng. Cải tiến chất lượng dạy học là nỗ
lực không ngừng nhằm duy trì, nâng cao chất
lượng sản phẩm với nguyên tắc sản phẩm sau
phải tốt hơn sản phẩm trước khoảng cách
giữa các đặc tính sản phẩm với những yêu cầu
của khách hàng ngày càng giảm”. Để đáp ứng
yêu cầu phát triển, cần cải tiến chất lượng dạy
học liên tục để phát huy tính tích cực kịp
thời khắc phục các hạn chế. Theo Nguyễn
Tiến Hùng (2022), một trong các triết của
đảm bảo chất lượng nếu thiết kế vận
hành được chu trình cải tiến chất lượng liên
tục theo quá trình kết quả đầu ra của dạy
học thì sẽ tạo ra kết quả chất lượng.
Hiện nay, nhiều sở giáo dục tiên tiến
trên thế giới đã áp dụng chu trình PDCA như
một công cụ quản trị quan trọng hiệu quả
để cải thiện chất lượng, được áp dụng vào
nhiều quá trình của giáo dục như: xây dựng
chương trình đào tạo, quản hoạt động
NCKH của giảng viên, tổ chức kiểm tra đánh
giá,… Tại Trường Đại học Kinh tế Nghệ An,
chu trình PDCA đã được áp dụng để cải tiến
chất lượng nhiều các lĩnh vực khác nhau
như xây dựng chương trình đào tạo,
NCKH,… Tuy nhiên, việc vận dụng chu trình
này vào quá trình giảng dạy các học phần
chưa được thực hiện một cách hệ thống.
Trong bài viết này, tác giả muốn phân tích
hệ thống hóa các nhiệm vụ dạy học khi áp
dụng chu trình PDCA cho các học phần Toán.
2. NỘI DUNG
2.1. Giới thiệu về chu trình PDCA
Theo Wikipedia, PDCA chu trình cải
tiến liên tục do W. E. Deming (Người Mỹ)
sáng lập. Nội dung của các giai đoạn của chu
trình này gồm 4 bước:
Trường Đại hc Kinh tế Ngh An
158
Bước 1 (Plan): Lập kế hoạch, xác định
mục tiêu, phạm vi, nguồn lực để thực hiện,
thời gian và phương pháp đạt mục tiêu.
Bước 2 (Do): Đưa kế hoạch vào thực hiện.
Bước 3 (Check): Kiểm tra lại kế hoạch và
kiểm tra kết quả thực hiện kế hoạch.
Bước 4 (Act): Dựa trên kết quả kiểm tra,
tiến hành cải tiến chương trình.
Với hình ảnh một đường tròn lăn trên một
mặt phẳng nghiêng (theo chiều kim đồng hồ),
chu trình PDCA cho thấy thực chất của quá
trình quản lý chất lượng là sự cải tiến liên tục
và không bao giờ ngừng.
Hình 1. Chu trình PDCA
(Nguồn: https://vi.wikipedia.org/wiki/Chu_tr%C3%ACnh_PDCA)
2.2. Áp dụng chu trình PDCA trong
giảng dạy các học phần Toán tại Trường
Đại học Kinh tế Nghệ An
Trên cơ sở 4 bước: Plan (Lập kế hoạch)
Do (Thực hiện) Check (Kiểm tra) Act
(Điều chỉnh, cải tiến) của chu trình PDCA, tác
giả đã cụ thể hóa bằng các nhiệm vụ dạy học
cho các học phần: Toán cho các nhà kinh tế,
thuyết xác suất và thống kê Toán như sau:
Bước 1. Plan (Lập kế hoạch)
Giai đoạn đầu tiên của chu trình PDCA
đóng vai trò then chốt, là bước đặt nền móng
cho toàn bộ tiến trình. Việc hoạch định chính
xác và đầy đủ sẽ định hướng ràng cho các
hoạt động tiếp theo, đảm bảo sự hiệu quả
hạn chế tối đa các điều chỉnh phát sinh. Các
nội dung cần chuẩn bị gồm:
- GV cần xây dựng được kế hoạch dạy học
cụ thể để thực hiện học phần theo tiến trnh
đề cương chi tiết của học phần: GV cần xác
định mục tiêu giảng dạy của học phần (về
kiến thức, kỹ năng và năng lực tự chủ, tự chịu
trách nhiệm) để lựa chọn các phương pháp,
cách thức để đạt được hiệu quả tốt nhất cho
từng nội dung giảng dạy mỗi tuần, phù hợp
với mục tiêu đạt chuẩn đầu ra của học phần.
- GV cần chuẩn bị nguồn học liệu đa dạng,
chi tiết cho SV: Việc chuẩn bị tài liệu giảng
dạy đòi hỏi sự tổ chức cẩn thận và sáng tạo để
đảm bảo rằng SV không chỉ tiếp thu được
kiến thức bản còn thể áp dụng chúng
một cách linh hoạt trong các tình huống thực
tế. Để thực hiện hiệu qubước này, GV cần
chuẩn bị slide bài giảng chi tiết cho từng tuần
học, hệ thống bài tập cá nhân bài tập nhóm
giúp SV vận dụng kiến thức, lồng ghép các
Tp chí Khoa hc, Tp 3, S 1/2024
159
dụ, tình huống có tính thực tiễn vào nội dung
bài học để người học dễ tiếp thu. Ngoài hệ
thống bài giảng trên lớp, GV cần chuẩn bị các
video, bài giảng e-learning, bài tập, tài liệu
tham khảo trên hệ thống LMS để SV nhiều
phương thức tiếp cận nội dung bài giảng.
Việc thiết kế bài giảng stập trung vào việc
phát huy tính tương tác ứng dụng thực tiễn.
Hình 2. Bài giảng E-learning học phần Lý thuyết xác suất và thống kê Toán
Việc xây dựng nội dung kế hoạch giảng
dạy cần phù hợp với đối tượng sinh viên
đặc thù của môn học. Toán cho nhà Kinh tế
học phần mà SV được tiếp cận ngay ở học kì
đầu tiên của năm thứ nhất, SV còn gặp một số
khó khăn do việc thay đổi môi trường học tập
phương pháp học tập đại học. Bởi vậy,
GV cần thiết kế các hoạt động hệ thống bài
tập phù hợp để SV quen dần với hướng giải
toán sử dụng các suy luận logic (thay các
dạng đề trắc nghiệm phổ thông). Đối với
học phần thuyết xác suất thống
Toán, đây môn học tính thực tiễn cao,
ứng dụng trong trong tất cả các ngành
nghề. Vì vậy, GV cần chuẩn bị các ví dụ, tình
huống thực tiễn sát với chuyên ngành mà SV
theo học.
- GV cần xây dựng các công cụ để ơng
tác đánh giá người học như: lập nhóm
Zalo để trao đổi các vấn đề phát sinh trong
quá trình dạy học, đưa SV vào lớp học trực
tuyến trên hệ thống LMS, chuẩn bị đầy đủ hồ
theo dõi đánh giá, gồm: danh sách điểm
danh, hệ thống phiếu bài tập, nhiệm vụ thảo
luận, làm việc nhóm bảng ghi chú về kết
quả của SV cho mỗi nhiệm vụ học tập để làm
sở đánh giá điểm quá trình. Các kết quả
đánh giá dựa trên các rubrics được thống nhất
trong đề cương chi tiết học phần.
Bước 2. Do (Thực hin kế hoch giảng dạy)
Sau khi xác định mục tiêu chuẩn bị
hồ dạy học chi tiết, GV tiến hành giảng dạy
theo kế hoạch đã đặt ra, kết hợp giữa bài
giảng trực tiếp trên lớp bài giảng online
trên hệ thống LMS.
- GV cần chỉ r nhiệm vụ của SV trước mỗi
buổi học: nội dung cần chuẩn bị trước ở nhà,
dự kiến trước năng lực của các thành viên để
chia nhóm thảo luận, học tập phù hợp, phân
công người phụ trách các hoạt động nhóm và
giao nhiệm vụ sau tiết học.
- GV cần thể hiện r vai trò tổ chức, hướng
dẫn, định hướng, hỗ trợ của GV. GV cần phát
huy tốt các kỹ ng sư phạm, đa dạng hóa c
Trường Đại hc Kinh tế Ngh An
160
phương pháp dạy học và hình thức tổ chức lên
lớp, kết hợp với ứng dụngng nghệ thông tin
các hoạt động tương c với người học để
truyền tải hiệu quả các nội dung giảng dạy. GV
cần tạo ra một i trường tương tác ch cực
trong lớp học bằng ch khuyến khích sinh viên
tham giao các hoạt động, đặtu hỏi, và tạo
điều kiện cho sự thảo luận và hợp tác.
Ví dụ, để giới thiệu khái niệm xác suất
điều kiện, trước khi phát biểu định nghĩa, GV
thể thiết kế trò chơi tương tác để SV hình
dung được: khi tính xác suất cần chú ý tới các
thông tin (điều kiện) ảnh hưởng đến biến cố.
Trong trò chơi này, SV cần tính toán, biện
luận để đề xuất phương án, cùng thảo luận để
lựa chọn phương án tối ưu. GV, trong vai trò
MC, sẽ dẫn dắt để SV tìm ra được kết quả
đúng. Ngoài ra, các tiết bài tập, củng cố kiến
thức, GV nên sử dụng các ứng dụng tạo bài
trắc nghiệm nhanh để kiểm tra mức độ hiểu
biết của SV.
Một số hình ảnh về các hoạt động tổ chức dạy học tích cực trong các giờ học toán:
Hình 3. Trò chơi mở đầu cho nội dung bài giảng
Hình 4. Sử dụng ứng dụng Quizizz tạo bài trắc nghiệm nhanh trong tiết dạy bài tập
Tp chí Khoa hc, Tp 3, S 1/2024
161
Hình 5. Sử dụng ứng dụng mô phỏng thí nghiệm ảo cho bài giảng
Hình 6. Tổ chức cho sinh viên thảo luận về các nội dung bài học
- GV cần ghi chép lại các thông tin về tương tác và kết quả của lớp học theo từng tuần để
giám sát việc thực hiện nhiệm vụ của SV như: mỗi tuần học, GV ghi chú các thông tin về
việc thực hiện nhiệm vụ học tập của từng SV vào Sổ theo dõi tiến độ học tập để kịp thời nhắc
nhở SV thực hiện đúng tiến độ. Đây cũng là căn cứ để đánh giá điểm quá trình của SV.
Bảng 1. Sổ theo dõi tiến độ học tập từng tuần của sinh viên