Baøi 4 : Mô hình và hệ thống quản lý chất lượng công trình xây dựng

Chia sẻ: Do Minh Quynh An | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:50

Thêm vào BST

Báo xấu

234
lượt xem 104
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chất lượng là một khái niệm xuất hiện đã khá lâu, đó là một khái niệm vừa cụ thể vừa trừu tượng và là cái đẹp đẽ.Mỗi người đều hiểu chất lượng dưới góc nhìn của họ, vì vậy rất khó định nghĩađúng và đầy đủ về chất lượng.Nhìn chung có một vài định nghĩa sau là tương đối đơn giản và dễ hiểu. Chất lượng là một tập hợp các đặc tính của một thực thể tạo cho thực thể đó có khả năng thoản mãn nhu cầu đã nêu ra hoạc nhu cầu tiềm ẩn....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Baøi 4 : Mô hình và hệ thống quản lý chất lượng công trình xây dựng

Baøi 4 : MOÂ HÌNH VAØ HEÄ THOÁNG QUAÛN LYÙ CHAÁT LÖÔÏNG COÂNG TRÌNH XAÂY DÖÏNG Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 1
HEÄ QUAÛN TRÒ CHAÁT LÖÔÏNG ISO 9000: 2000 TRONG GIAÙM SAÙT & THI COÂNG XAÂY LAÉP I. KHAÙI NIEÄM CHAÁT LÖÔÏNG VAØ QUAÛN TRÒ CHAÁT LÖÔÏNG: 1. Khaùi nieäm chaát löôïng: Chaát löôïng laø moät khaùi nieäm xuaát hieän ñaõ khaù laâu, ñoù laø moät khaùi nieäm vöøa tröøu töôïng vöøa cuï theå vaø laø caùi ñeïp ñeõ. Moãi ngöôøi ñeàu hieåu chaát löôïng döôùi goùc nhìn cuûa hoï, vì vaäy raát khoù ñònh nghóa ñuùng vaø ñaày ñuû veà chaát löôïng. Nhìn chung coù moät vaøi ñònh nghóa sau laø töông ñoái ñôn giaûn vaø deå hieåu: – Theo TCVN ISO 8402: Chaát löôïng laø taäp hôïp caùc ñaëc tính cuûa moät thöïc theå (ñoái töôïng) taïo cho thöïc theå (ñoái töôïng) ñoù coù khaû naêng thoûa maõn nhu caàu ñaõ neâu ra hoaëc nhu caàu tieàm aån. – Theo Töø ñieån tieáng Vieät phoå thoâng: chaát löôïng laø toång theå nhöõng tính chaát, thuoäc tính cô baûn cuûa söï vaät (söï vieäc) laøm cho söï vaät (söï vieäc) naøy phaân bieät vôùi söï vaät (söï vieäc) khaùc. – Theo K. Ishikawa (chuyeân gia quaûn trò chaát löôïng cuûa Nhaät): Chaát löôïng laø khaû naêng thoûa maõn nhu caàu cuûa thò tröôøng vôùi chi phí thaáp nhaát. – Theo caùc nhaø quaûn trò chaát löôïng: Chaát löôïng cuûa moät saûn phaåm hoaëc moät dòch vuï laø söï nhaän thöùc cuûa khaùch haøng veà möùc ñoä (degree) maø taïi ñoù saûn phaåm hoaëc dòch vuï ñaùp öùng kyø voïng cuûa hoï. Tröôùc ñaây ngöôøi ta cho raèng chaát löôïng laø hoaøn haûo, laø coâng ngheä hieän ñaïi, laø thaåm myõ, nhöng thaät ra chaát löôïng raát ñôn giaûn chæ laø söï phuø hôïp vôùi nhu caàu cuûa con ngöôøi ChÊt l−îng c«ng tr×nh x©y dùng lµ nh÷ng yªu cÇu tæng hîp ®èi víi c¸c ®Æc tÝnh vÒ kü thuËt , vÒ mü thuËt, an toµn , bÒn v÷ng cña c«ng tr−êng x©y dùng phï hîp víi quy chuÈn x©y dùng, tiªu chuÈn x©y dùng, phï hîp víi hîp ®ång kinh tÕ vµ ph¸p luËt hiÖn hµnh Coù nhieàu quan nieäm sai laàm veà chaát löôïng: – Coù ngöôøi cho raèng chaát löôïng laø khoâng ño ñöôïc vì noù quaù tröøu töôïng. Nhöng thöïc teá quaûn trò chaát löôïng laïi chöùng minh ngöôïc Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 2
laïi: chaát löôïng coù theå ño löôøng deå daøng baèng tieàn (chi phí cho chaát löôïng) vaø caùc heä soá chaát löôïng (%). – Nhieàu ngöôøi cuõng nghó laø caàn phaûi ñaàu tö nhieàu cho nhaø xöôûng, daây chuyeàn saûn xuaát tieân tieán thì môùi coù chaát löôïng. P. Crossby ñaõ phaùt bieåu: “Chaát löôïng laø thöù cho khoâng (Quality is still free)”. Ñeå coù chaát löôïng chuùng ta chæ caàn laøm toát ngay töø ñaàu, laøm cho khaùch haøng haøi loøng thoâng qua khoâng coù pheá phaåm, nhanh choùng cung öùng, … – Moïi ngöôøi thöôøng nghó raèng coâng nhaân tröïc tieáp laø ñoái töôïng phaûi chòu traùch nhieäm tröïc tieáp khi chaát löôïng keùm. Nhöng ngöôøi Nhaät cho raèng 94% loãi chaát löôïng laø do laõnh ñaïo, ngöôøi Myõ cho raèng 85% loãi chaát löôïng laø do laõnh ñaïo, coøn ngöôøi Phaùp cho raèng 50% loãi chaát löôïng laø do laõnh ñaïo [1]. R. Domingo (nhaø tö vaán Philipin) ñaõ phaùt bieåu: ”Chaát löôïng toài laø do quaûn lyù toài chöù khoâng phaûi laø do nhöõng ngöôøi coâng nhaân toài. Quaûn lyù toài coù nghóa laø laõnh ñaïo toài vaø chính saùch toài. Khoâng coù ngöôøi coâng nhaân naøo toài moät caùch voâ nguyeân côù”. – Moät soá ngöôøi laïi cho raèng quaù chuù yù ñeán chaát löôïng seõ laøm giaûm naêng suaát. Nhöng neáu moïi thaønh vieân trong toå chöùc laøm vieäc coù traùch nhieäm, hieäu quaû cao thì saûn phaåm laøm ra chaúng nhöõng ñaït chaát löôïng maø naêng suaát vaãn ñaûm baûo. Theâm vaøo ñoù giaù thaønh seõ haï thaáp bôûi vì ít sai soùt, ít pheá phaåm, khoâng phaûi laøm ñi laøm laïi (rework). Richard Barton ñaõ phaùt bieåu: “Caùc baäc thaày chaát löôïng noùi raèng 80% naêng suaát lao ñoäng cuûa ngöôøi coâng nhaân ñöôïc quyeát ñònh bôûi heä thoáng laøm vieäc, chæ coù 20% laø do nhöõng noå löïc cuûa chính hoï”. 2. Caùc ñaëc ñieåm cuûa chaát löôïng: – ChÊt l−îng ®−îc ®o bëi sù tháa m·n nhu cÇu. NÕu mét s¶n phÇm v× lý do nµo ®ã mµ kh«ng ®−îc nhu cÇu chÊp nhËn th× ph¶i bÞ coi lµ cã chÊt l−îng kÐm, cho dï tr×nh ®é c«ng nghÖ ®Ó chÕ t¹o ra s¶n phÈm ®ã cã thÓ rÊt hiÖn ®¹i. §©y lµ mét kÕt luËn then chèt vµ lµ c¬ së ®Ó c¸c nhµ qu¶n lý chÊt l−îng ®Þnh ra chÝnh s¸ch, chiÕn l−îc kinh doanh cña m×nh Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 3
– Do chÊt l−îng ®−îc ®o bëi sù tháa m·n nhu cÇu, mµ nhu cÇu lu«n lu«n biÕn ®éng nªn chÊt l−îng còng lu«n lu«n biÕn ®éng theo thêi gian, kh«ng gian, ®iÒu kiÖn sö dông. – Khi ®¸nh gi¸ chÊt l−îng cña mét ®èi t−îng, ta chØ xÐt ®Õn mäi ®Æc tÝnh cña ®èi t−îng cã liªn quan ®Õn sù tháa m·n nh÷ng nhu cÇu cô thÓ. C¸c nhu cÇu nµy kh«ng chØ tõ phÝa kh¸ch hµng mµ cßn tõ c¸c bªn cã liªn quan, vÝ dô nh− c¸c yªu cÇu mang tÝnh ph¸p chÕ, nhu cÇu cña céng ®ång x· héi. – Nhu cÇu cã thÓ ®−îc c«ng bè râ rµng d−íi d¹ng c¸c qui ®Þnh, tiªu chuÈn nh−ng còng cã nh÷ng nhu cÇu kh«ng thÓ miªu t¶ râ rµng, ng−êi sö dông chØ cã thÓ c¶m nhËn chóng, hoÆc cã khi chØ ph¸t hiÖn ®−îc trong chóng trong qu¸ tr×nh sö dông. – ChÊt l−îng ®¬n thuÇn chØ lµ thuéc tÝnh cña s¶n phÈm, hµng hãa mµ ta vÉn hiÓu hµng ngµy. ChÊt l−îng cã thÓ ¸p dông cho mét hÖ thèng, mét qu¸ tr×nh 3. Caùc tính chaát cuûa chaát löôïng : – Chieàu (dimension) cuûa chaát löôïng : • Söï thöïc hieän (Performance) : coù lieân quan ñeán söï söû duïng coù chuû yù cuûa khaùch haøng • Caùc ñaëc tröng (Features) : Caùc ñaëc ñieåm ñaëc bieät cuûa saûn phaåm • Söï tin caäy (Reliability) : khaû naêng xaûy ra cuûa caùc hoûng hoùc(breakdowns), caùc söï truïc traëc (malfunctions) • Tính tieän duïng (Serviceability) : toác ñoä, chi phí, söï thuaän tieän cuûa dòch vuï. • Tính laâu beàn (Durability) : Toång soá thôøi gian tröôùc khi söûa chöõa • Söï xuaát hieän (Appearance) – aûnh höôûng treân söï hieåu bieát cuûa con ngöôøi • Dòch vuï khaùch haøng – öùng xöû vôùi khaùch haøng tröôùc khi/trong luùc/sau khi cung caáp saûn phaåm Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 4
• An toaøn (Safety) – söï baûo veä khaùch haøng tröôùc khi/trong luùc/sau khi söû duïng saûn phaåm. 4. Quaûn trò chaát löôïng: ChÊt l−îng lµ kÕt qu¶ t¸c ®éng cña hµng lo¹t nh©n tè cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau. Muèn ®¹t ®−îc chÊt l−îng mong muèn cÇn ph¶i qu¶n lý mét c¸ch ®óng ®¾n c¸c nh©n tè nµy. Ho¹t ®éng qu¶n lý trong lÜnh vùc chÊt l−îng ®−îc gäi lμ qu¶n lý chÊt l−îng. Ñònh nghóa: Qu¶n lý chÊt l−îng lμ c¸c ho¹t ®éng cã phèi hîp nh»m ®Þnh h−íng vμ kiÓm so¸t mét tæ chøc vÒ chÊt l−îng Theo ®iÒu 18 cña NghÞ ®Þnh 209/2004/N§-CP: Qu¶n lý chÊt l−îng thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh bao gåm c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý chÊt l−îng cña nhµ thÇu thi c«ng x©y dùng; gi¸m s¸t thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh vµ nghiÖm thu c«ng tr×nh x©y dùng cña chñ ®Çu t−; gi¸m s¸t t¸c gi¶ cña nhµ thÇu thiÕt kÕ x©y dùng c«ng tr×nh Taùm (08) nguyeân taéc cô baûn cuûa quaûn trò chaát löôïng: • Nguyªn t¾c 1. §Þnh h−íng bëi kh¸ch hμng Doanh nghiÖp phô thuéc vµo kh¸ch hµng cña m×nh vµ v× thÕ cÇn ph¶I hiÓu c¸c nhu cÇu hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai cña kh¸ch hµng, ®Ó kh«ng chØ ®¸p øng mµ cßn phÊn ®Êu v−ît cao h¬n sù mong ®îi cña hä • Nguyªn t¾c 2. Sù l·nh ®¹o L·nh ®¹o thiÕt lËp sù thèng nhÊt ®ång bé gi÷a môc ®Ých vµ ®−êng lèi cña doanh nghiÖp. L·nh ®¹o cÇn t¹o ra vµ duy tr× m«i tr−êng néi bé trong doanh nghiÖp ®Ó hoµn toµn l«i cuèn mäi ng−êi trong viÖc ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu cña doanh nghiÖp • Nguyªn t¾c 3. Sù tham gia cña mäi ng−êi Con ng−êi lµ nguån lùc quan träng nhÊt cña mét doanh nghiÖp vµ sù tham gia ®Çy ®ñ víi nh÷ng hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm cña hä rÊt cã Ých cho doanh nghiÖp • Nguyªn t¾c 4. Quan ®iÓm qu¸ tr×nh KÕt qu¶ mong muèn sÏ ®¹t ®−îc mét c¸ch hiÖu qu¶ khi c¸c nguån lùc vµ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan ®−îc qu¶n lý nh− mét qu¸ tr×nh Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 5
C¶i tiÕn liªn tôc hÖ thèng qu¶n lý chÊt l−îng Kh¸ch hμng Kh¸ch hμng Tr¸ch nhiÖm cña l·nh ®¹o Qu¶n lý nguån §o l−êng, ph©n tÝch lùc vµ c¶i tiÕn Yªu Tho¶ cÇu m·n §Çu ra S¶n §Çu vµo T¹o phÈm s¶n phÈm Ghi chó Ho¹t ®éng gia t¨ng gi¸ trÞ Dßng th«ng tin M« h×nh vÒ mét hÖ thèng qu¶n lý chÊt l−îng dùa trªn qu¸ tr×nh • Nguyªn t¾c 5: TÝnh hÖ thèng ViÖc x¸c ®Þnh, hiÓu biÕt vµ qu¶n lý mét hÖ thèng c¸c qu¸ tr×nh cã liªn quan lÉn nhau ®èi víi môc tiªu ®Ò ra sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp • Nguyªn t¾c 6. C¶i tiªn liªn tôc Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 6
C¶i tiÕn liªn tôc lµ môc tiªu, ®ång thêi còng lµ ph−¬ng ph¸p cña mäi doanh nghiÖp. Muèn cã ®−îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ møc ®é chÊt l−îng cao nhÊt, doanh nghiÖp ph¶i liªn tôc c¶i tiÕn • Nguyªn t¾c 7. QuyÕt ®Þnh dùa trªn sù kiÖn Mäi quyÕt ®Þnh vµ hµnh ®éng cña hÖ thèng qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh muèn cã hiÖu qu¶ ph¶i ®−îc x©y ®ùng dùa trªn viÖc ph©n tÝch d÷ liÖu vµ th«ng tin • Nguyªn t¾c 8. Quan hÖ hîp t¸c cïng cã lîi víi ng−êi cung øng Doanh nghiÖp vµ ng−êi cung øng phô thuéc lÉn nhau, vµ mèi quan hÖ t−¬ng hç cïng cã lîi sÏ n©ng cao n¨ng lùc cña c¶ hai bªn ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ 5. Chi phí chaát löôïng: Theo ISO 8402, chi phí chaát löôïng laø toaøn boä chi phí naûy sinh ñeå tin chaéc vaø ñaûm baûo chaát löôïng thoûa maõn cuõng nhö nhöõng thieät haïi khi xaûy ra chaát löôïng khoâng thoûa maõn. Chi phí chaát löôïng bao goàm : Chi phí sai hoûng : • Sai hoûng beân trong doanh nghieäp : pheá phaåm, coâng vieäc laøm laïi (rework), kieåm tra laïi, phaân tích tìm nguyeân nhaân. • Sai hoûng beân ngoaøi doanh nghieäp : khieáu naïi, baûo haønh, söûa chöõa, haøng bò traû laïi, … Chi phí thaåm ñònh (thöû nghieäm, thanh tra, kieåm tra) : laø nhöõng chi phí cho : • Kieåm tra vaø thöû tính naêng • Thaåm tra chaát löôïng • Thieát bò kieåm tra • Phaân loaïi ngöôøi baùn • Sai hoûng beân ngoaøi doanh nghieäp : khieáu naïi, baûo haønh, söûa chöõa, haøng bò traû laïi, … Chi phí phoøng ngöøa caàn thieát ñeå phoøng traùnh sai loãi : laø nhöõng chi phí cho : • Nhöõng yeâu caàu, quy trình ñoái vôùi saûn phaåm hoaëc dòch vuï Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 7
Hoaïch ñònh chaát löôïng • Baûo ñaûm chaát löôïng • Thieát bò kieåm tra • Ñaøo taïo • Nghieân cöùu, caûi tieán • 6. Phaân bieät QC, QA, QI: QC (Quality Control) : Nhöõng hoaït ñoäng kyõ thuaät, taùc nghieäp nhaèm ñaùp öùng caùc yeâu caàu ñeà ra QA (Quality Assurance) : Laø caùc hoaït ñoäng coù keá hoaïch vaø heä thoáng ñöôïc tieán haønh trong heä thoáng kieåm soaùt chaát löôïng (Quality Control System), ñöôïc chöùng minh laø ñuû ñeå taïo ra söï thoûa maõn nôi ngöôøi tieâu duøng veà chaát löôïng. Caùc hoaït ñoäng chính trong QA bao goàm : • Toå chöùc caùc hoaït ñoäng nhaèm taïo ra saûn phaåm coù chaát löôïng nhö yeâu caàu Ñaùnh giaù vieäc thöïc hieän chaát löôïng trong thöïc teá cuûa toå • chöùc • So saùnh chaát löôïng giöõa thöïc teá vaø keá hoaïch ñeå phaùt hieän caùc sai leäch • Ñieàu chænh, thöïc hieän theo keá hoaïch ñaõ hieäu chænh QI (Quality Improvement) : Laø caùc hoaït ñoäng ñöôïc thöïc hieän trong toaøn toå chöùc ñeå laøm taêng hieäu naêng vaø hieäu quaû cuûa caùc hoaït ñoäng vaø quaù trình, daãn ñeán taêng lôïi nhuaän cho toå chöùc vaø khaùch haøng. Noù bao goàm : • Phaùt trieån saûn phaåm môùi, ña daïng hoùa saûn phaåm • Thöïc hieän coâng ngheä môùi • Thay ñoåi quaù trình nhaèm giaûm khuyeát taät • Ñieàu chænh, thöïc hieän theo keá hoaïch ñaõ hieäu chænh Baûng döôùi ñaây seõ toång keát vaø phaân bieät QC, QA, QI Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 8
Baûng 1 SO SAÙNH GIÖÕA QC, QA, QI Kieåm soaùt chaát löôïng Ñaûm baûo chaát löôïng Caûi thieän chaát löôïng (QC) (QA) (QI) Taïo ra keát quaû Laø keát quaû cuûa QC Laø quaù trình vaø noå löïc ñeå coù keát quaû toát hôn Tìm nguyeân nhaân vaø sai Ngaên ngöøa nguyeân nhaân Laø böôùc ñeå chaát löôïng soùt sai soùt lieân tuïc taêng daàn, beàn vöõng Söû duïng caùc phöông tieän Taïo loøng tin ñoái vôùi Ñaàu tö ít nhöng nhaém noå taùc nghieäp ñeå ñaït ñöôïc khaùch haøng noäi boä vaø löïc vaøo con ngöôøi, taäp caùc yeâu caàu chaát löôïng beân ngoaøi raèngyeâu caàu theå saùng taïo ñeå duy trì ñaõ thieát keá chaát löôïng ñöôïc thoûa vaø phaùt trieån maõn II. CAÙC MOÂ HÌNH QUAÛN TRÒ CHAÁT LÖÔÏNG: 1. KiÓm tra chÊt l−îng : §Ó ®¶m b¶o chÊt l−îng s¶n phÈm phï hîp víi qui ®Þnh, ph−¬ng ph¸p phæ biÕn nhÊt lµ kiÓm tra c¸c s¶n phÈm vµ chi tiÕt bé phËn nh»m sµng läc vµ lo¹i ra bÊt cø mét bé phËn nµo kh«ng ®¶m b¶o tiªu chuÈn hay qui c¸ch kü thuËt. D−íi ¸p lùc cña c¹nh tranh vµ yªu cÇu kh¸ch hµng, c¸c nhµ c«ng nghiÖp dÇn dÇn nhËn ra r»ng kiÓm tra kh«ng ph¶i lµ c¸ch ®¶m b¶o chÊt l−îng tèt nhÊt. Theo ®Þnh nghÜa, kiÓm tra chÊt l−îng lµ nh÷ng ho¹t ®éng nh− ®o, xem xÐt, thö nghiÖm, ®Þnh cì mét hay nhiÒu ®Æc tÝnh cña ®èi t−îng vµ so s¸nh kÕt qu¶ víi yªu cÇu nh»m x¸c ®Þnh sù phï hîp cña mçi ®Æc tÝnh. Nh− vËy kiÓm tra chØ lµ mét sù ph©n lo¹i s¶n phÈm ®· ®−îc chÕ t¹o, mét c¸ch xö lý "chuyÖn ®· råi". Vµo nh÷ng n¨m 1920, ng−êi ta ®· b¾t ®Çu chó träng ®Õn nh÷ng qu¸ tr×nh tr−íc ®ã, h¬n lµ ®îi ®Õn kh©u cuèi cïng míi tiÕn hµnh sµng läc s¶n phÈm vµ nh− thÕ h×nh thµnh kh¸i niÖm kiÓm so¸t chÊt l−îng (Quality Control - QC). Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 9
2. KiÓm so¸t chÊt l−îng KiÓm so¸t chÊt l−îng lµ c¸c ho¹t ®éng vµ kü thuËt mang tÝnh t¸c nghiÖp ®−îc sö dông ®Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu chÊt l−îng. ViÖc kiÓm so¸t nµy nh»m ng¨n ngõa viÖc s¶n xuÊt ra s¶n phÈm khuyÕt tËt §Ó kiÓm so¸t chÊt l−îng, c«ng ty ph¶i kiÓm so¸t ®−îc mäi yÕu tè ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh t¹o ra chÊt l−îng nh−: Con ng−êi; Ph−¬ng ph¸p vµ qu¸ tr×nh; ®Çu vµo; ThiÕt bÞ; M«i tr−êng. KiÓm so¸t chÊt l−îng ra ®êi t¹i Mü (USA), nh−ng nã chØ ®−îc ¸p dông m¹nh mÏ trong lÜnh vùc qu©n sù vµ kh«ng ®−îc c¸c c«ng ty Mü quan t©m . Trong khi ®ã ë NhËt B¶n, kiÓm so¸t chÊt l−îng l¹i ®−îc c¸c c«ng ty quan t©m vµ ¸p dông. C¸c c«ng ty NhËt ®· ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn viÖc ®−a kiÓm so¸t chÊt l−îng vµo ho¹t ®éng cña hä còng nh− hÊp thô nã vµo chÝnh nÒn v¨n hãa cña hä. 3. KiÓm so¸t ChÊt l−îng Toμn diÖn (Total Quality Control – TQC): §Ó ®¹t ®−îc môc tiªu chÝnh cña qu¶n lý chÊt l−îng lµ tháa m·n ng−êi tiªu dïng, th× ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p kiÓm so¸t chÊt l−îng ch−a ph¶i lµ ®iÒu kiÖn ®ñ, nã ®ßi hái kh«ng chØ ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p nµy vµo c¸c qu¸ tr×nh x¶y ra tr−íc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kiÓm tra, nh− kh¶o s¸t thÞ tr−êng, nghiªn cøu, lËp kÕ ho¹ch, ph¸t triÓn, thiÕt kÕ vµ mua hµng, mµ cßn ph¶i ¸p dông cho c¸c qu¸ tr×nh x¶y ra sau ®ã, nh− ®ãng gãi, l−u kho, vËn chuyÓn, ph©n phèi, b¸n hµng vµ dÞch vô sau khi b¸n hµng. Ph−¬ng thøc qu¶n lý nµy ®−îc gäi lµ kiÓm so¸t chÊt l−îng toµn diÖn. Nh− vËy, KiÓm so¸t chÊt l−îng toμn diÖn lµ mét hÖ thèng cã hiÖu qu¶ ®Ó thèng nhÊt ho¸ c¸c nç lùc ph¸t triÓn, duy tr× vµ c¶i tiÕn chÊt l−îng cña c¸c nhãm kh¸c nhau vµo trong mét tæ chøc sao cho c¸c ho¹t ®éng marketing, kü thuËt, s¶n xuÊt vµ dÞch vô cã thÓ tiÕn hµnh mét c¸ch kinh tÕ nhÊt, cho phÐp tháa m·n hoµn toµn kh¸ch hµng 4. Qu¶n lý chÊt l−îng toμn diÖn (Total Quality Management - TQM): TQM ®−îc ®Þnh nghÜa lµ mét ph−¬ng ph¸p qu¶n lý cña mét tæ chøc, ®Þnh h−íng vµo chÊt l−îng, dùa trªn sù tham gia cña mäi thµnh viªn vµ Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 10
nh»m ®em l¹i sù thµnh c«ng dµi h¹n th«ng qua sù tháa m·n kh¸ch hµng vµ lîi Ých cña mäi thµnh viªn cña c«ng ty ®ã vµ cña x· héi. Môc tiªu cña TQM lµ c¶i tiÕn chÊt l−îng s¶n phÈm vµ tháa m·n kh¸ch hµng ë møc tèt nhÊt cho phÐp. §Æc ®iÓm næi bËt cña TQM so víi c¸c ph−¬ng ph¸p qu¶n lý chÊt l−îng tr−íc ®©y lµ nã cung cÊp mét hÖ thèng toµn diÖn cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ c¶i tiÕn mäi khÝa c¹nh cã liªn quan ®Õn chÊt l−îng vµ huy ®éng sù tham gia cña mäi bé phËn vµ mäi c¸ nh©n ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu chÊt l−îng ®· ®Æt ra. C¸c ®Æc ®iÓm chung cña TQM trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc tÕ hiÖn nay t¹i c¸c c«ng ty cã thÓ ®−îc tãm t¾t nh− sau: ChÊt l−îng ®Þnh h−íng bëi kh¸ch hµng. Vai trß l·nh ®¹o trong c«ng ty. C¶i tiÕn chÊt l−îng liªn tôc. TÝnh hÖ thèng. Sù tham gia cña mäi cÊp, mäi bé phËn, nh©n viªn. Sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p t− duy khoa häc nh− kü thuËt thèng kª (statistical technique), Just-in-time, Six sigma, vv... III. QUAÛN LYÙ CHAÁT LÖÔÏNG TRONG THI COÂNG XAÂY LAÉP TAÏI VIEÄT NAM VAØ THEÁ GIÔÙI: 1. Qu¶n lý chÊt l−îng trong x©y dùng t¹i Mü: ChÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng trùc tiÕp qu¶n lý chÊt l−îng c«ng tr×nh x©y dùng theo m« h×nh 3 bªn : Bªn thø nhÊt: nhµ thÇu, ng−êi lµm ra s¶n phÈm (SP) tù chøng nhËn chÊt l−îng SP cña m×nh Bªn thø hai: Bªn mua, ng−êi sö dông SP chøng nhËn SP cã phï hîp hay kh«ng víi c¸c tiªu chuÈn, quy ®Þnh kü thuËt ®· ®Ò ra th«ng qua gi¸m s¸t Bªn thø ba: §¸nh gi¸ ®éc lËp vÒ chÊt l−îng s¶n phÈm 2. Qu¶n lý chÊt l−îng trong x©y dùng t¹i Ph¸p: Thùc hiÖn chÕ ®é b¶o hiÓm b¾t buéc víi c«ng tr×nh x©y dùng (CTXD) B¶o hµnh c«ng tr×nh 10 n¨m Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 11
TiÒn b¶o hiÓm phô thuéc vµo møc ®é rñi ro vµ uy tÝn cña mäi tæ chøc liªn quan ®Õn CTXD: – Chñ ®Çu t− – ThiÕt kÕ kiÕn tróc , kÕt cÊu, M & E, … – Nhµ thÇu thi c«ng – T− vÊn – Phßng thÝ nghiÖm ®éc lËp 3. Qu¶n lý chÊt l−îng trong x©y dùng t¹i Trung Quèc : ChÝnh phñ Trung quèc chñ ®éng thóc ®Èy vµ khuyÕn khÝch c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ¸p dông tiªu chuÈn ISO 9000 Côc gi¸m s¸t kü thuËt nhμ n−íc ®· thµnh lËp tiªu chuÈn ISO 9000 quèc gia vµ quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm ®¶m b¶o chÊt l−îng ®èi víi c¸c chñ thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y dùng Côc gi¸m s¸t kü thuËt nhμ n−íc qu¶n lý kü s− t− vÊn gi¸m s¸t , cÊp chøng chØ hµnh nghÒ kü s− t− vÊn gi¸m s¸t , chñ ®Çu t− chØ ®Þnh kü s− t− vÊn gi¸m s¸t x©y dùng c«ng tr×nh ph¶i ®−îc sù chÊp thuËn cña Côc gi¸m s¸t kü thuËt nhµ n−íc NhiÒu c«ng ty x©y dùng, nhµ m¸y ®· ®−îc cÊp chøng chØ ISO 9001: 2000 Nh÷ng c«ng tr×nh quan träng b¾t buéc ph¶i ®−îc c¸c phßng thÝ nghiÖm ®éc lËp thÈm ®Þnh 4. Qu¶n lý chÊt l−îng trong x©y dùng t¹i ViÖt Nam : §· ®−îc ®Ò cËp trong LuËt x©y dùng NghÞ ®Þnh 209/2004 N§/CP cña ChÝnh Phñ h−íng dÉn vÒ qu¶n lý chÊt l−îng c«ng tr×nh x©y dùng cho c¸c chñ thÓ liªn quan trong c«ng t¸c kh¶o s¸t , thiÕt kÕ , thi c«ng x©y dùng, b¶o hµnh vµ b¶o tr×, qu¶n lý vµ sö dông c«ng tr×nh x©y dùng trªn l·nh thæ ViÖt Nam N¨m 2001, Bé X©y Dùng ®· cã v¨n b¶n chØ ®¹o ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt l−îng trong ho¹t ®éng x©y dùng. HiÖn nay ch−a cã v¨n b¶n h−íng dÉn x©y dùng hÖ thèng qu¶n lý chÊt l−îng. Bé X©y dùng cÊp chøng chØ hµnh nghÒ kü s− t− vÊn gi¸m s¸t Trong ngµnh x©y dùng, ®a sè c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng ®¹t ®−îc chøng chØ ISO 9001: 2000, trong khi ®ã thùc tr¹ng lµ ng−îc l¹i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thi c«ng x©y l¾p còng nh− doanh nghiÖp t− vÊn vµ thiÕt kÕ x©y dùng. §Æc biÖt lµ hÇu nh− ch−a cã mét Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 12
Ban Qu¶n lý dù ¸n (QLDA) nµo cã ®−îc chøng chØ ISO 9001 : 2000 trong ho¹t ®éng qu¶n lý dù ¸n x©y dùng, mÆc dï c¸c Ban QLDA ®ã vÉn ®· vµ ®ang trùc tiÕp hµng ngµn tû ®ång mçi n¨m. IV. TOÅNG QUAN VEÀ TOÅ CHÖÙC ISO VAØ BOÄ TIEÂU CHUAÅN ISO 9001: 2000 : 1. Toå chöùc ISO : Laø toå chöùc phi chính phuû coù truï sôû taïi Geneva, Thuïy só (Switzerland) Toå chöùc ISO ñöôïc thaønh laäp naêm 1947 ñeå thuùc ñaåy vieäc tieâu chuaån hoùa trong thöông maïi, thoâng tin vaø saûn xuaát quoác teá. Toå chöùc ISO khoâng coù quyeàn löïc ñeå aùp ñaët caùc tieâu chuaån cuûa noù. Phaïm vi hoaït ñoäng cuûa ISO laø taát caû caùc lónh vöïc tröø ñieän, ñieän töû laø thuoäc International Electronical Committe (IEC). Coù 3 hình thöùc thaønh vieân ISO : • Toå chöùc thaønh vieân (Member Bodies) laø caùc quoác gia lôùn • Thaønh vieân thoâng taán (Correspondent Member) cho nhöõng nöôùc chæ coù toå chöùc ñaïi dieän • Thaønh vieân ñaêng kyù : goàm nhöõng nöôùc nhoû chöa phaùt trieån Vieät nam gia nhaäp toå chöùc ISO naêm 1977. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa boä tieâu chuaån ISO 9000 : • 1979 : Vieän tieâu chuaån Anh (BSI) ban haønh BS 5750 (tieàn thaân cuûa ISO 9000) • 1987 : Toå chöùc ISO ñaõ chaáp nhaän haàu heát caùc noäi dung cuûa BS 5750 vaø ñaët teân laø ISO 9000. Hieäp hoäi kieåm soaùt chaát löôïng Myõ (ANSI) ban haønh Q-90 döïa treân ISO 9000. Toå chöùc ISO coâng boá boä tieâu chuaån ISO 9000 ñeå laáy yù kieán • 1994 : Soaùt xeùt, chænh lyù laïi boä tieâu chuaån ISO 9000 (goàm 24 tieâu chuaån khaùc nhau) • 1995 : Toå chöùc ISO ban haønh ISO 14000, ISO 14001, ISO 14004 veà heä quaûn lyù moâi tröôøng (Environmental Management System) Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 13
• 1999 : Soaùt xeùt, laáy yù kieán vaø chænh lyù laïi boä tieâu chuaån ISO 9000: 1994 • 2000 : Toå chöùc ISO coâng boá phieân baûn môùi ISO 9000: 2000. Ñeán cuoái thaùng 12/2001 ñaõ coù treân 140 quoác gia treân theá giôùi chaáp nhaän ISO nhö laø tieâu chuaån chaát löôïng quoác gia. 2. Boä tieâu chuaån ISO 9000 : 1994 Boä tieâu chuaån ISO 9000 : 1994 coù 5 nhoùm tieâu chuaån sau : Nhoùm caùc tieâu chuaån nhaèm ñaûm baûo chaát löôïng cho khaùch haøng ngoaøi toå chöùc goàm 3 tieâu chuaån ISO 9001 : 1994, ISO 9002 : 1994, ISO 9003 : 1994 • ISO 9001: 1994 – laø tieâu chuaån veà heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng vaø moâ hình ñaûm baûo chaát löôïng trong thieát keá, phaùt trieån, saûn xuaát, laép ñaët vaø dòch vuï. • ISO 9002: 1994 – laø tieâu chuaån veà heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng vaø moâ hình ñaûm baûo chaát löôïng trong saûn xuaát, laép ñaët vaø dòch vuï. • ISO 9003: 1994 – laø tieâu chuaån veà heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng vaø moâ hình ñaûm baûo chaát löôïng trong kieåm tra vaø thöû nghieäm cuoái cuøng Baûng 2 Baûng toång keát veà loaïi hình toå chöùc aùp duïng ISO 9000 : 1994 Loaïi hình hoaït ñoäng cuûa toå ISO 9001 : ISO 9002 : ISO 9003 : chöùc/doanh nghieäp 1994 1994 1994 Thieát keá vaø phaùt trieån X Saûn xuaát X X Laép ñaët X X Dòch vuï kyõ thuaät X X Kieåm tra vaø thöû nghieäm cuoái cuøng X X Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 14
Nhoùm tieâu chuaån veà quaûn trò chaát löôïng vaø caùc hoaït ñoäng hoå trôï khaùc : • ISO 9000-1 - höôùng daãn löïa choïn vaø söû duïng caùc tieâu chuaån trong ISO 9000. • ISO 9000-2 – höôùng daãn toång quaùt veà aùp duïng ISO 9001: 1994, ISO 9002: 1994 vaø ISO 9003: 1994 • ISO 9000-3 – höôùng daãn toång quaùt veà aùp duïng ISO 9001: 1994 ñoái vôùi söï phaùt trieån, cung öùng vaûo trì vaø mua baùn phaàn meàm cuûa saûn xuaát theo caùc thoâng soá kyõ thuaät vaø thöïc hieän caùc yeâu caàu cuûa heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng (HTQLCL) Nhoùm tieâu chuaån veà quaûn trò chaát löôïng vaø caùc yeâu toá cuûa HTQLCL: • ISO 9004-1 – höôùng daãn chung • ISO 9004-2 – höôùng daãn ñoái vôùi dòch vuï • ISO 9004-3 – höôùng daãn ñoái vôùi nguyeân lieäu cuûa quaù trình • ISO 9004-4 – höôùng daãn ñoái vôùi vieäc caûi tieán chaát löôïng • ISO 9004-5 – höôùng daãn ñoái vôùi keá hoaïch chaát löôïng • ISO 9004-6 – höôùng daãn ñaûm baûo chaát löôïng khi quaûn trò döï aùn • ISO 9004-7 – höôùng daãn ñoái vôùi quaûn tròcaùc kieåu daùng maãu maõ (taùi thieát keá) Nhoùm caùc tieâu chuaån höôùng daãn ñaùnh giaù HTQLCL : • ISO 10011-1 – nguyeân taéc, chæ tieâu, caùch thöùc ñaùnh giaù • ISO 10011-2 – caùc chæ tieâu chaát löôïng ñoái vôùi chuyeân gia ñaùnh giaù heä thoáng chaát löôïng • ISO 10011-3 – quaûn trò chöông trình ñaùnh giaù Nhoùm caùc tieâu chuaån khaùc : • ISO 8402 – caùc thuaät ngöõ, coâng cuï cô baûn • ISO 10012 (ñöôïc chia ra ISO 10012-1 vaø ISO 10012-2) : caùc yeâu caàu ñaûm baûo chaát löôïng ñoái vôùi thieát bò ño löôøng Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 15
• ISO 10013 : höôùng daãn trieån khai soå tay chaát löôïng vaø caùc thuû tuïc • ISO 10014 : Xaùc dònh kinh teá cuûa chaát löôïng • ISO 10015 : Giaùo duïc vaø ñaøo taïo trong toå chöùc • ISO 10016 : huôùng daãn ñaêng kyù. 3. Caáu truùc cô baûn cuûa boä tieâu chuaån ISO 9000 : 2000 Sau khi ban haønh toå chöùc ISO nhaän ñöôïc phaûn hoài töø caùc thaønh vieân khaù nhieàu baát caäp cuûa boä tieâu chuaån ISO 9000: 1994. Vì vaäy, toå chöùc ISO ñaõ toå chöùc laáy yù kieán cuõng nhö soaùt xeùt, hieäu chænh ñeå vaøo cuoái naêm 2000 coâng boá phieân baûn môùi : tieâu chuaån ISO 9000: 2000 Theo phieân baûn môùi (phieân baûn 2000), chæ coøn laïi 4 tieâu chuaån : • ISO 9000 : 2000 – Caùc nguyeân lyù cô baûn vaø thuaät ngöõ • ISO 9001 : 2000 – HTQLCL : caùc yeâu caàu • ISO 9004 : 2000 – höôùng daãn caûi tieán lieân tuïc • ISO 19011 : 2002 – höôùng daãn ñaùnh giaù HTQLCL Caáu truùc chung cuûa tieâu chuaån ISO 9001 : 2000 ñöôïc toång keát trong baûng 3 döôùi ñaây : Baûng 3 CAÁU TRUÙC CUÛA TIEÂU CHUAÅN ISO 9001 : 2000 Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 16
1 P h¹m vi 1.1 Kh¸i qu¸t 1 .2 ¸p dông 2 Tiªu chuÈn trÝch dÉn 3 ThuËt ng÷ vµ ®Þnh nghÜa 4 HÖ thèng qu¶n lý chÊt l−îng 4.1 Yªu cÇu chung 4.2 Yªu cÇu vÒ hÖ thèng tµi liÖu 4.2.1 Kh¸i qu¸t 4.2.2 Sæ tay chÊt l−îng 4.2.3 KiÓm so¸t tµi liÖu 4.2.4 KiÓm so¸t hå s¬ 5 Tr¸ch nhiÖm cña l·nh ®¹o 5.1 Cam kÕt cña l·nh ®¹o 5.2 H−íng vµo kh¸ch hµng 5.3 ChÝnh s¸ch chÊt l−îng 5.4 Ho¹ch ®Þnh 5.4.1 Môc tiªu chÊt l−îng 5.4.2 Ho¹ch ®Þnh hÖ thèng qu¶n lý chÊt l−îng 5.5 Tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n vµ trao ®æi th«ng tin 5.5.1 Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n 5.5.2 §¹i diÖn cña l·nh ®¹o 5.5.3 Trao ®æi th«ng tin néi bé 5.6 Xem xÐt cña l·nh ®¹o 5.6.1 Kh¸i qu¸t 5.6.2 §Çu vµo cña viÖc xem xÐt Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 17
5.6.3 §Çu ra cña viÖc xem xÐt 6 Qu¶n lý nguån lùc 6.1 Cung cÊp nguån lùc 6.2 Nguån nh©n lùc 6.2.1 Kh¸i qu¸t 6.2.2 N¨ng lùc, nhËn thøc vµ ®µo t¹o 6.3 C¬ së h¹ tÇng 6.4 M«i tr−êng lµm viÖc 7 T¹o s¶n phÈm 7.1 Ho¹ch ®Þnh viÖc t¹o s¶n phÈm 7.2 C¸c qu¸ tr×nh liªn quan ®Õn kh¸ch hµng 7.2.1 X¸c ®Þnh c¸c yªu cÇu liªn quan ®Õn s¶n phÈm 7.2.2 Xem xÐt c¸c yªu cÇu liªn quan ®Õn s¶n phÈm 7.2.3 Trao ®æi th«ng tin víi kh¸ch hµng 7.3 ThiÕt kÕ vµ ph¸t triÓn 7.3.1 Ho¹ch ®Þnh thiÕt kÕ vµ ph¸t triÓn 7.3.2 §Çu vµo cña thiÕt kÕ vµ ph¸t triÓn 7.3.3 §Çu ra cña thiÕt kÕ vµ ph¸t triÓn 7.3.4 Xem xÐt thiÕt kÕ vµ ph¸t triÓn 7.3.5 KiÓm tra x¸c nhËn thiÕt kÕ vµ ph¸t triÓn 7.3.6 X¸c nhËn gi¸ trÞ sö dông cña thiÕt kÕ vµ ph¸t triÓn 7.3.7 KiÓm so¸t thay ®æi thiÕt kÕ vµ ph¸t triÓn 7.4 Mua hµng 7.4.1 Qu¸ tr×nh mua hµng 7.4.2 Th«ng tin mua hµng 7.4.3 KiÓm tra x¸c nhËn s¶n phÈm mua vµo Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 18
7.5 S¶n xuÊt vµ cung cÊp dÞch vô 7.5.1 KiÓm so¸t s¶n xuÊt vµ cung cÊp dÞch vô 7.5.2 X¸c nhËn gi¸ trÞ sö dông cña c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ cung cÊp dÞch vô 7.5.3 NhËn biÕt vµ x¸c ®Þnh nguån gèc 7.5.4 Tµi s¶n cña kh¸ch hµng 7.5.5 B¶o toµn s¶n phÈm 7.6 KiÓm so¸t ph−¬ng tiÖn theo dâi vµ ®o l−êng 8 §o l−êng, ph©n tÝch vµ c¶i tiÕn 8.1 Kh¸i qu¸t 8.2 Theo dâi vµ ®o l−êng 8.2.1 Sù tho¶ m·n cña kh¸ch hµng 8.2.2 §¸nh gi¸ néi bé 8.2.3 Theo dâi vµ ®o l−êng c¸c qu¸ tr×nh 8.2.4 Theo dâi vµ ®o l−êng s¶n phÈm 8.3 KiÓm so¸t s¶n phÈm kh«ng phï hîp 8.4 Ph©n tÝch d÷ liÖu 8.5 C¶i tiÕn 8.5.1 C¶i tiÕn th−êng xuyªn 8.5.2 Hµnh ®éng kh¾c phôc 8.5.3 Hµnh ®éng phßng ngõa Theo thoáng keâ cuûa toå chöùc ISO vaøo cuoái naêm 2003, coù xaáp xæ 500.000 toå chöùc/doanh nghieäp treân theá giôùi ñaït ñöôïc chöùng chæ ISO 9001: 2000 Baûng 4 : Thoáng keâ soá löôïng toå chöùc/doanh nghieäp ñaït chöùng chæ ISO 9001: 2000 vaøo cuoái naêm 2003 Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 19
Baûng 5 : Ñoà thò taêng tröôûng cuûa soá löôïng toå chöùc/ doanh nghieäp ñaït chöùng chæ ISO 9001 : 2000 töø 2001 – 2003 Bieân soaïn: Löu Tröôøng Vaên, M.Eng (AIT) Trang 20