C ch gi i quy t tranh ch p c a ơ ế ả ế ấ ủ
WTO và các n c đang phát ướ
tri n– Thách th c và C h iể ứ ơ ộ
GS Pär Hallström
Tranh ch p và gi i quy t tranh ch p –ấ ả ế ấ
Gi i quy t gi a t nhân và gi a các qu c gia ả ế ữ ư ữ ố
v i nhau ớ
Gi a t nhân v i nhauữ ư ớ
Ngu n g c c a tranh ch p – các công ty (n c ồ ố ủ ấ ướ
ngoài) nh n th y th c ti n hành chính ho c tòa ậ ấ ự ễ ặ
án ho c pháp lu t có th trái v i các quy đnh ặ ậ ể ớ ị
c a WTOủ
1) Kh năng c a các công ty d a vào các quy ả ủ ự
đnh c a WTO t i tòa án n i đa và các quy ị ủ ạ ộ ị
đnh c a WTO trong lu t qu c n iị ủ ậ ố ộ
a) - GATT, GATS = v c b n là lu t qu c n i, nh ng: ề ơ ả ậ ố ộ ư
MFN, NT, Tính minh b ch, tính kh đoán thì không;ạ ả
- TRIPS bao g m hoàn toàn các quy đnh lu t qu c t ;ồ ị ậ ố ế
Tranh ch p và gi i quy t tranh ch p –ấ ả ế ấ
Gi i quy t gi a t nhân và gi a các qu c ả ế ữ ư ữ ố
gia v i nhau (ti p)ớ ế
b) Hi u l c c a lu t WTO đi v i lu t qu c n i – ệ ự ủ ậ ố ớ ậ ố ộ
Hi u l c tr c ti p c a lu t WTO s gi m r i ro ệ ự ự ế ủ ậ ẽ ả ủ
c a vi c áp d ng sai m t đi u c; nh ng ít ủ ệ ụ ộ ề ướ ư
qu c gia áp d ng tr c ti p lu t WTOố ụ ự ế ậ
- Viet Nam thì sao?
- EU và các n c thành viênướ
- Hoa Kỳ
- Nh tậ
- Trung Qu c –không rõ?ố
Tranh ch p và gi i quy t tranh ch p –ấ ả ế ấ
Gi i quy t gi a t nhân và gi a các qu c ả ế ữ ư ữ ố
gia v i nhau (ti p)ớ ế
c) Tr đũa th ng m i theo lu t qu c n i (m t ả ươ ạ ậ ố ộ ộ
ngành t i n c nh p kh u có th yêu c u chính ạ ướ ậ ẩ ể ầ
ph hành đng đi phó v i nh p kh u “thi u ủ ộ ố ớ ậ ẩ ế
công b ng”ằ
- EU có quy đnh v các rào c n th ng m i ị ề ả ươ ạ
1994, bu c y ban C ng đng châu Âu ph i ộ Ủ ộ ồ ả
hành đng;ộ
- Hoa K có Đi u 301 c a Lu t Th ng m i 1974 ỳ ề ủ ậ ươ ạ
bu c Đi di n Th ng m i Hoa K ph i hành ộ ạ ệ ươ ạ ỳ ả
đng. Có th ti n hành “h p pháp” hành đng ộ ể ế ợ ộ
đa ph ng, cũng nh tr đũa chéoươ ư ả
Gi i quy t gi a các qu c gia v i nhauả ế ữ ố ớ
(Chính ph m t n c gi i quyêt v i chính ph n c ủ ộ ướ ả ớ ủ ướ
khác b ng con đng ngo i giao ho c t i m t tòa án ằ ườ ạ ặ ạ ộ
qu c t )ố ế
Trong tr ng h p WTO, chính ph m t n c ch không ườ ợ ủ ộ ướ ứ
ph i các công ty c a n c đó tham gia vào c ch ả ủ ướ ơ ế
gi i quy t tranh ch p c a WTO– nh ng m t công ty ả ế ấ ủ ư ộ
có th t v n cho CP, và m t công ty, ho c NGO –vd ể ư ấ ộ ặ
t ch c b o v môi tr ng, b o v quy n lao đng ổ ứ ả ệ ườ ả ệ ề ộ
có th g i văn b n trình bày quan đi m c a mình v ể ử ả ể ủ ề
v ki n v i t cách bên th ba có quan tâm đn v ụ ệ ớ ư ứ ế ụ
ki n (ệamicus curiae = b n c a tòa, ti ng Latin)ạ ủ ế