Bài giảng Điều tra sự bùng phát bệnh thực phẩm - PGS. TS Lê Hoàng Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:36

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Điều tra sự bùng phát bệnh thực phẩm, cung cấp cho người học những kiến thức như: Điều tra dịch tễ; điều tra môi trường và thực phẩm; điều tra, phân tích trong phòng thí nghiệm;...Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Điều tra sự bùng phát bệnh thực phẩm - PGS. TS Lê Hoàng Ninh

ÑIEÀU TRA SÖÏ BUØNG PHAÙT BEÄNH THÖÏC PHAÅM PGS, TS LEÂ HOAØNG NINH
MUÏC TIEÂU ÑIEÀU TRA KIEÅM SOAÙT SÖÏ LAN TRUYEÀN PHAÙT HIEÄN VAØ RUÙT NHÖÕNG T.P BÒ NHIEÃM RA KHOÛI SÖÏ TIEÂU THUÏ NGUY CÔ ÑAËC THUØ D/V KYÙ CHUÛ, TAÙC NHAÂN/ MOÂI TRÖÔØNG YEÁU TOÁ GOÙP PHAÀN GAÂY NHIEÃM, PHAÙT TAÙN NGAÊN NGÖØA SÖÏ BUØNG PHAÙT TRONG TÖÔNG LAI COÙ DÖÕ LIEÄU ÑAÙNH GIAÙ NGUY CÔ BEÄNH SINH KÍCH HOAÏT CAÙC NGHIEÂN CÖÙU GIUÙP PHOØNG NGÖØA SÖÏ BUØNG PHAÙT
NOÄI DUNG ÑIEÀU TRA Ñieàu tra dòch teã Ñieàu tra moâi tröôøng vaø thöïc phaãm Ñieàu tra, phaân tích trong phoøng thí nghieäm
ÑIEÀU TRA DÒCH TEÃ Ñaùnh giaù ban ñaàu veà tình trang buøng phaùt : ñaùnh giaù toaøn boä nhöõng thoâng tin hieän coù -> ñònh nghóa ca beänh : ñoøi hoûi nhanh, coù bieän phaùp phoøng choùng ngay töùc thôøi. Ñaùnh giaù nhanh ñoøi hoûi moät soá noäi dung sau ñaây: Kieåm tra ñoä tin caäy cuûa thoâng tin Tìm kieám caùc keát quaû kieåm nghieäm ñaõ laøm Xaùc ñònh soá ca maéc vaø nhöõng thoâng tin lieân quan ñeán nhöõng ca naày Ñaûm baûo maãu thöïc phaån, beänh phaåm : ñuùng vaø phuø hôïp
ÑIEÀU TRA DÒCH TEÃ Ñaùnh giaù nhanh : phoûng vaán ngay caùc ca beänh : 5-10 ca ( khoâng trì hoaûn -> sai soá nhôù laïi, khoâng nhôù nhöõng gì ñaõ aên hay ñaõ laøm ) Phoûng vaán môû vaø toaøn dieän goàm caùc noäi dung chuû yeáu sau ñaây : Daân soá, ngheà nghieäp Chi tieát laâm saøng, ngaøy, giôø khôûi phaùt, thôøi gian keùo daøi, hoäi chöùng naêng Hoûi ngöôøi cung caáp dòch vuï y teá Keát quaû kieåm nghieäm Tieáp xuùc vôùi nhöõng ngöôøi beänh khaùc Tieàn söû aên uoáng thöïc phaåm Yù kieán ngöôøi phoûng vaán veà nguyeân nhaân gaây beänh cho hoï Ai maéc beänh nhö hoï, nhöõng tieáp xuùc chung nhaát Ngaøy, giôø tieáp xuùc vôùi thöïc phaåm nghi ngôø
ÑIEÀU TRA DÒCH TEÃ Beänh phaåm laâm saøng : phaân chaát noân.. Laáy ngay laàn tieáp xuùc ñaàu tieân Thöùc aên coøn laáy ngay Neáu nhö khoâng coù nghi ngôø naøo veà nguoàn nhieãm : neân laáy vaø löu nhieàu maãu Neáu nhö nghi ngôø nôi saûn xuaát, ñoùng goùi caàn thaêm vieáng vaø ñieàu tra nôi naày : laáy caû maãu moâi tröôøng, thöïc phaåm vaø beänh phaåm cuûa coâng nhaân ñang laøm vieäc taïi ñaây
ÑIEÀU TRA DÒCH TEÃ Giaû thuyeát ban ñaàu vaø haønh ñoäng tieáp theo : Treân cô sôû nhöõng thoâng tin ban ñaàu : tìm ñieåm chung nhaát, nhöõng ngoaïi leä.. Ñaët giaû thuyeát veà nguoàn laây -> trieån khai ngay caùc bieän phaùp kieåm soaùt söï laây lan thí duï thöïc phaåm nghi ngôø phaûi ñöôïc ruùt ra khoûi nôi buoân baùn, tieâu thuï, cô sôû saûn xuaát Ngöôøi coâng nhaân taïi cô sôû bò beänh caàn ñöôïc loaïi ra khoûi nôi laøm vieäc, coâng ñoàng ñöôïc khuyeân laø traùnh moät soá thöïc phaåm naøo ñoù Ñieàu caàn nhôù laø giaû thuyeát ban ñaàu chöa ñöôïc chöùng minh Quyeát ñònh coù neân ñieàu tra tieáp tuïc khoâng ? Khi dòch keát thuùc vaø khoâng laø moái nguy cho söùc khoûe coâng ñoàng ?
ÑIEÀU TRA MOÂTAÛDÒCH TEÃ Xaây döïng ñònh nghóa ca beänh Nhas65n ñònh ca beänh vaø thu thaäp nhöõng thoâng tin lieân quan Phaân tích döõ lieäu theo thôøi gian, khoâng gian vaø con ngöôøi Xaùc ñònh ngöôøi, nhoùm nguy cô Hình thaønh giaû thuyeát veà nguoàn laây, caùch laây So saùnh giaû thuyeát vôùi nhöõng söï kieän, döõ lieäu trong thöïc teá Quyeát ñònh xem caàn tieán haønh ñieàu tra phaân tích khoâng ?
Ñònh nghóa ca beänh Coâng cuï dòch teã ñeå tính ñöôïc ca beänh chöù khoâng phaûi coâng cuï ñeå thöïc haønh laâm saøng. Moät ñinh nghóa ca beänh toát coù 4 tieâu chí sau ñaây : Laâm saøng vaø xeùt nghieäm, laâm saøng laø daáu hieäu laâm saøng khaù phoå bieán cuûa beänh Khoaûng thôøi gian : caùc ca beänh coù lieân quan ñeán söï buøng phaùt Khu truù trong moät khoâng gian nhaát ñnh Khu truù treân moät soá ñaëc tröng lieân quan ñeán ngöôøi
Ñinh nghóa ca beänh toát Ñoä nhaïy ( khoâng boû soùt tröôøng hôïp beänh naøo ) vaø ñoä ñaëc hieäu cao ( loaïi ra ñöôïc nhöõng tröôøng hôïp khoâng phaûi beänh ñang buøng phaùt ) Giai ñoaïn ñaàu cuûa söï buøng phaùt, muïc tieâu ñieàu tra laø khoâng boû soùt tröôøng hôïp beänh naøo, neân caàn moät ñònh nghóa ca beänh coù ñoä nhaïy cao Ñònh nghóa ca beänh coù theå thay ñoåi trong quaù trình ñieàu tra
Caùc loaïi ñònh nghóa ca beänh Ca xaùc ñònh ( confirmed cases ) : coù keát quaû labo döông nhö : phaân laäp, test huyeát thanh döông ( ñoä ñaëc hieäu cao ) Ca coù khaû naêng maéc beänh ( probable cases ) : coù trieäu chöùng laâm saøng ñieån hình nhöng khoâng coù keát quaû cuûa labo Ca coù theå maéc beänh ( possible cases) : coù trieäu chöùng laâm saøng ít hôn ca coù khaû naêng/ ca nghi ngôø hoaëc coù nhöõng trieäu chöùng khoâng ñieån hình. Ñònh nghóa naày coù ñoä nhay cao Caùc baïn haõy cho moät thí duï ñònh nghóa ca beänh trong moät vuï buøng phaùt ngoä ñoäc thöïc phaåm taïi moät cöûa haøng/ nhaø haøng aên uoáng
Söï nhaän ra ca beänh Ca beänh ghi nhaän chæ laø moät phaàn nhoû trong daân soá bò aûnh höôûng/ nhaát laø caùc vuï buøng phaùt xaûy ra treân coäng ñoàng, beänh coù thôøi kyø uû beänh daøi, laâm saøng nheï, khoâng ñieån hình. Khi ñoù caàn laáy theâm nhöõng thoâng tin töø nhöõng nguoàn khaùc : nhaø thuoác, phoøng khaùm ngoaøi giôø, phoøng thí nghieäm… Trong moät vaøi tröôøng hôïp, vieân chöùc y teá coâng coäng coù theå thoâng baùo tröïc tieáp ñeán coäng ñoàng : giuùp ghi nhaän theâm nhöõng tröôøng hôïp beänh, giuùp coäng ñoàng traùnh tieáp xuùc vôùi yeáu toá nguy cô Coù khi phaûi ñieàu tra treân toaøn boä daân soá Thieát keá moät boä caâu hoûi döïa treân caùc trieäu chöùng, hoäi chöùng Xem xeùt caùc soá lieäu giaùm saùt töø caùc labo
Phoûng vaán ca beänh Khai thaùc caùc thoâng tin veà ngöôøi beänh moät caùch coù heä thoáng thoâng qua boä caâu hoûi chuaån Boä caâu hoûi khai thaùc trong giai ñoaïn naày khaùc vôùi giai ñoaïn tröôùc- giai ñoaïn khôûi ñaàu Phoûng vaán tröïc tieáp, mail, phone, fax…
Nhöõng noäi dung phoûng vaán Nhöõng thoâng tin chung : hoï teân, tuoåi, phaùi, ñòa chæ nôi ôû, nôi laøm vieäc, soá ñieän thoaïi : hoï teân truy hoà sô, ñòa chæ veõ baûn ñoà dòch teã Thoâng tin veà ñaëc tröng daân soá : tuoåi, phaùi, daân toäc, toân giaùo, ngheà nghieäp, thöôøng truù, taïm truù…, nhöõng thoùi quen, haønh vi lieân quan… löu yù caàn thu thaäp ñaày ñuû giuùp phaân tích xaùc ñònh daân soá nguy cô
Nhöõng noäi dung phoûng vaán Thoâng tin laâm saøng : phaûi coù ñònh nghóa ca beänh Ñònh nghæa caùc hoäi chöùng, trieäu chöùng, caùc bieåu hieän laâm saøng, nhöõng nhaän ñònh lieân quan tôùi beänh caên : Ngaøy, giôø khôûi phaùt trieäu chöùng, hoäi chöùng ñaàu tieân Tính chaát caùc daáu hieäu laâm saøng luùc khôûi ñaàu vaø sau ñoù Tính traàm troïng vaø thôøi gian keùo daøi caùc trieäu, hoäi chöùng ñoù Caùc thaêm khaùm y khoa vaø tình traïng nhaäp vieän Caùc caùch trò lieäu Keát quaû/ heä quaû cuûa beänh
Nhöõng noäi dung phoûng vaán Thoâng tin veà yeáu toá nguy cô : raát quan troïng giuùp xaùc ñònh nguoàn laây vaø caùch laây Caàn ñöôïc thieát keá sao cho phuø hôïp vôùi töøng loaïi buøng phaùt Nhìn chung caâu hoûi taäp trung treân nhöõng vaán ñeà sau ñaây : Tieàn söõ chi tieát lieân quan tôùi thöïc phaåm Nguoàn thöïc phaåm Heä thoáng cung caáp nöôùc Thöïc haønh xöû lyù thöïc phaåm vaø quaù trình naáu nöôùng, cheá bieán Vieäc aên uoáng trong, beân ngoaøi nhaø
Nhöõng noäi dung phoûng vaán ( nhöng nguy cô caù nhaân ) Ngaøy, giôø, thôøi gian tieáp xuùc ( neáu bieát ñöôïc ) Tieáp xuùc vôùi ngöôøi coù trieäu chöùng hoäi chöùng laâm saøng töông töï Nhöơng thoâng tin veà du lch gaàn ñaây : trong vaø ngoaøi nöôùc Nhöơng cuoäc hoäi hoïp gaàn ñaây ; hoäi thaûo, thaêm vieáng.. Nhöơng thaêm vieáng noâng traïi Vieäc tieáp xuùc vôùi caùc ñoäng vaät Tham gia, laøm vieäc taïi nhaø treû, tröôøng hoïc, cô sôû y teá Laøm vieäc cô sôû saûn xuaát, cheá bieán thöïc phaåm Caùc beänh maïn tính, thai ngheùn Caùc thay ñoåi veà tieàn söû y khoa, caùc loaïi thuoác thöôøng duøng Tnh traïng di öùng, mieăn dch gaàn ñaây
Nhöõng noäi dung phoûng vaán ( thöïc phaåm ) Ñieàu tra thaêm doø nhöõng thöïc phaåm coù khaû naêng laø nguoàn nhieãm : tuøy theo beänh caên, kieåu hình tieâu thuï thöïc phaåm vaø tính saún coù cuûa thöïc phaåm taïi ñòa phöông Ñieàu tra tieâu thuï thöïc phaåm neân khu truù trong thôøi kyø uû beänh cuûa beänh caên nghi ngôø. Moãi loaïi beänh caên coù thôøi kyø uû beänh khaùc nhau, tuy nhieân nhìn chung thì ña soá caùc beänh thöïc phaåm coù thôøi kyø uû beänh töø 3 ñeán 5 ngaøy Boä caâu hoûi, hoûi tröïc tieáp treân töøng loaïi thöïc phaåm chuyeân bieät, kích côõ thöïc phaåm, soá laàn ñöôïc aên vaø caùch xöû lyù töøng loaïi thöïc phaåm
Nhöõng noäi dung phoûng vaán ( thöïc phaåm ) Beänh sinh ñöôïc bieát : taäp trung khai thaùc nhöơng thöïc phaåm vaø caùc yeáu toá nguy cô lieân quan ñeán beänh sinh naày Thôøi kyø uû beänh laø moác quan trong ñeå khai thaùc nhöơng thöïc phaåm ñaơ aên ( khaùc vôùi ñieàu tra thaêm doø) Beänh sinh chöa ñöôïc bieát, khai thaùc trieäu hoäi chöùng gôïi ra thôøi kyø uû beänh ngaén th caàn khai thaùc nhöơng thoâng tin veà thöïc phaåm ña aên trong 24 giôø qua Trong tröôøng hôïp söï buøng phaùt keùo daøi, caùc beänh ñang ñieàu tra coù thôøi kyø uû beänh daøi hôn 72 giôø thí duï vieâm gan A, thöông haøn, listeriosis. Khi ñoù coù theå caàn gôïi ra nhöơng thöïc phaåm, ñaëc bieät trong tnh hoáng maø ngöôøi beänh khoâng nhôù veà nhöơng thöïc phaåm ña aên
Saép xeáp caùc döõ lieäu Saép xeáp nhanh giuùp coù caùi nhìn veà söï phaân boá caùc trieäu/hoäi chöùng, nhöõng ñaëc tröng khaùc ôû ngöôøi beänh Toùm taét döõ lieäu döôùi daïng baûng/ bieåu: Coät : bieán soá quan taâm; doøng/ haøng töøng ca, soá ca